Yüksek yapı mimarisi (Gökdelenler) üzerine hazırlanmıştır (2. Bölüm)

1. GökdelenlerGökdelenler
YÜKSEK YAPI MİMARLIĞI:
TEKNİK,
TOPLUMSAL,
EKONOMİK
YAKLAŞIMLAR
2. Sunu
Prof. Dr. Mehmet TUNÇER

2. GÖKDELENLER NEYİN
SİMGELERİDİR?

3. “Gökdelenler, bilimsel ve
teknolojik gücün simgeleridir.”
•Endüstri devrimi, gökdelenlerin hızla ve yükseklik
yarışı içinde yapılmasını sağlamıştır.

4. • Dünyanın her yerinde yaşayan köyden kente göç,
beraberinde gelen;
• Nüfus yoğunluğu,
• Arsa spekülasyonu,
• Ekonomiklik,
• Optimum arsa kullanımının sağlanmasını
gerekliliği gibi nedenler de gökdelenleri
meşrulaştıran, düşey gelişmenin tek çözüm
olarak görülmesini sağlayan diğer yardımcı
unsurlar olmuştur.

5. • Sert kaya tabakalarının toprak yüze­yine yakın
olduğu yerlerde —New York ‘ta Man­hattan
Adası’nda olduğu gibi— binanın yüksek­liği, hiç
değilse temellerin sağlamlığı söz konusu olduğu
sürece, sınırsızdır.
• Dünyanın en yüksek binalarından bir kısmının
Manhattan’da toplan­ması bundandır.

7. • Bugün dünyanın bütün büyük kentlerinde
yüksek gökdelenler, kat kat bloklardan
meydana gelmiş iş hanları yapılıyor.

8. • Eiffel Kulesi
• 1889 yılında Fransız ihtilalinin 100. Yılında Paris
sergisi için Gustave Eiffel tarafından sergi
sonrasında yıkılmak üzere inşa edilen “Eiffel
Kulesi” insanın bilimsel ve teknolojik gücünün 20.
Yüzyılındaki yeni ifadesinin ilk örneği olmuştur.

10. • Önceleri büyük bir zevksizlik ürünü olarak
nitelendirilen fakat matematiksel analizlerle elde
edilebilecek narinliği ve estetik anlayışını
simgeleyen bir heykel olarak görülen bu yapı;

11. • daha sonra yapım
teknolojisinin
eskimesi ile tarihi bir
kimlik ve bulunduğu
şehrin sembolü
olma özelliklerini
kazanmıştır.

12. • Council on Tall Buildings
and Urban Habitat
• Dünyanın ilk gökdeleni olarak kabul edilen bina
ise 1885 yılında Chicago’da, William Le Baron
Jenney tarafından yapılan “Home Insurance”
binasıdır. Ancak 1931 yılında yerini yerine daha
yükseğini yapmak için yıkılmıştır.

13. • İlk çelik çerçeve yapım sistem ile yapılmış bina
özelliğine sahip olan bu yapı çevredeki diğer
yapılardan yükseklik olarak belirgin bir şekilde
ayrılmaması ve kütle en­boy­yükseklik
oranlarının aza olması nedenleri ile gerçek
gökdelen olarak algılanmamıştır. Bu bina ile
Chicago’da temeli atılan yükselme yarışı, inşa
edilen birçok bina ile devam etmiştir.

14. • Empire State
• 1931 yılında yapılan Empire
State binası yaklaşık 40 yıl
yükseklik yarışında ilk sırada
olmuş,
• Ayrıca çoğu katı boş kalması ile
de gökdelenlerin yükseklik ve
ekonomiklik sınırını belirlemiştir.

15. 1970’lerde yeni bir
bilimsel gelişme
gökdelenlerin çok daha
yüksek ve ekonomik
yapılmasını olanaklı bir
hale getirmiş ve
bundan sonra kısa
sürelerle ‘en yüksek
yapı unvanı’ el
değiştirmiştir.

16. Gökdelenlere Diğer Örnekler
• Singer: 1908 / 187 m.
• Metropolitan Tower : 1909 / 213 m.
• Woolworth: 1913 / 229 m.
• John Hancock: 1968 / 241 m.
• World Trade Center: 1972 / 417 m.
• Sears: 1974 / 442 m.
• Petronas İkizler Kuleler: 1998 / 527 m.
• Taipei 101: 2004 / 486 m.
• Burj Khalifa / Burç Halife: 2010 / 828 m.

17. Simge Yapılar
“Gökdelenler, ekonomik gücün simgeleridir.”
 Gökdelenler, teknolojik ve bilimsel gelişmelerin
ürünleri olması dışında, büyük bir ekonomik güç
tarafından yapılabilecek büyük ölçekli yapılardır.

22. • Dolayısıyla da daha çok dev şirketlerin
finanse etmeleri ile inşa edilebilirler.
Gökdelenler, Amerika’da ortaya çıkmakla
beraber, özellikle 20. Yy. sonlarına doğru
Orta Doğu ve Uzak Doğu şehirlerinde
görülmeye başlamıştır.

23. World Fastest Growing City

24. Some US$ 90 BILLION (2005 EST.) projects are on-going in Dubai alone!

26. • Bunda Orta ve Doğu Asya ülkelerinin hızlı
ekonomik kalkınması ve bu ülkelerdeki
uluslararası merkezler haline gelmesinin
payı büyüktür.

27. Dubai Gökdelenleri

29. 15% of the world tower cranes are currently in Dubai.

31. • başlangıçta Amerika‘daki teknolojik
gelişmelere bağlı olarak ekonomik güç,
gökdelenlerin gelişmesine neden
olmuşken

35. • 1960’lardan sonra uluslararası
danışmanlık yapan çokuluslu şirketlerin,
Asya’daki işlerini izleyebilmeleri için birçok
Uzakdoğu kentinde yerleşmeleri, başta
Hong Kong olmak üzere kent siluetini
gökdelenler tarafından belirlendiği
kentlerin oluşması sonucunu getirmiştir.

38. Hong Kong

39. Ekonomik Güç ve Gökdelenler
• Kent siluetinde gökdelenlerin belirleyici
olduğu kentler, aynı zamanda ekonomik
güce de sahiptir, tıpkı 20. Ve 21. Yüzyılın
en büyük güçlerinden biri olan para ve
onun sahibi olan kişinin yaptırdığı
gökdelen ile gücünü gösterdiği gibi.

42. Dünyada, ülkede, kentte en yüksek
gökdelene sahip olma, kişilere ya da
şirketlere prestij kazandırmaktadır.

44. Kent içindeki sakıncaları
• Gökdelenlerin kent içinde sakıncaları
(gölge, rüzgar, trafik yoğunluğu, altyapı
zorlaması, pahalı bir yapı olması gibi)
ortaya çıktıkça imar planlarında
kısıtlamalar getirilmiştir.

45. Güç ve Prestij Göstergesi
• Ancak, var olan imar planlarını ve
bürokratik kısıtlılıkları aşıp gökdelen
yapımı için gerekli iznin alınabilmesi de
ayrı bir güç ve prestij göstergesidir.

47. • “Gökdelenler kullanıcılarının üst düzey
sosyal, statü istemlerinin, simgeleridir.”

50. Mimari Psikoloji
• İnsanın sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarının
mimariye yansıması konusunda mimarlar,
antropologlar, sosyolog ve psikologlar,
mimari psikoloji (architectural
pscychology) bilim dalı kapsamında
araştırmalar yapmaktadırlar.

53. • Bu araştırmalarda gökdelenlerin,
insanların hangi psikolojik ihtiyaçlarından
dolayı istendiği, hedeflenen ihtiyaçları ne
ölçüde karşıladığı, hangi ihtiyaçları
gözardı ettiği veya karşılayamadığı ve bu
tür durumlarda ne gibi sorunların ortaya
çıktığı şeklinde sıralanabilecek konular
üzerinde çalışılmaktadır.

56. Görkem ve İhtişam İsteği
• Yapılan araştırmaların sonucunda
gökdelenlerde yaşayan insanların binanın
yüksekliği ile sahip oldukları görkem ve
ihtişamın kendi yaşamlarına yansımasını
bekledikleri,

57. Burj Dubai Tower - World tallest (2008):

58. Saygınlık, tek ve benzersiz olma
isteği
• gökdelenlerin insanları, firmaları bir araya
getirerek sosyal ilişki kurma olanakları
sağladıkları ve insanların üstünlük kurma,
saygınlık, beğeni kazanma ya da tek ve
benzersiz olma isteklerine cevap verdiği
belirlenmiştir.

60. World Biggest Ski Dome (Within Mall of Emirates):

63. En Yüksek Yapılar
• Sıra Adı Ülke Yapılış Tarihi Yükseklik Kat Sayısı
1 Taipei 101 Tayvan 2004 509 m 101
2 Petronas Kuleleri Malezya 1998 452 m 88
3 Sears Kulesi ABD 1974 442 m 108
4 Jin Mao Kulesi Çin 1998 421 m 88
5 2 Uluslararası Finans Merkezi(Çin) 2003 415 m 88
6 CITIC Plaza Çin 1997 391 m 80
7 Shun Hing Square Çin 1996 384 m 69
8 Empire State Binası ABD 1931 381 m 102
9 Central Plaza Çin 1992 374 m 78
10 Çin Bankası Kulesi Çin 1990 367 m 70
11 Emirates Kuleleri Dubai 2000 355 m 54
12 Tuntex Sky Kulesi Tayvan 1997 348 m 85
13 Aon Merkezi ABD 1973 346 m 83
14 The Center Çin 1998 346 m 73