Giá 10k/5 lượt download Liên hệ page để mua: https://www.facebook.com/garmentspace Xin chào, Nếu bạn cần mua tài liệu xin vui lòng liên hệ facebook: https://www.facebook.com/garmentspace Tại sao tài liệu lại có phí ??? Tài liệu một phần do mình bỏ thời gian sưu tầm trên Internet, một số do mình bỏ tiền mua từ các website bán tài liệu, với chi phí chỉ 10k cho 5 lượt download tài liệu bất kỳ bạn sẽ không tìm ra nơi nào cung cấp tài liệu với mức phí như thế, xin hãy ủng hộ Garment Space nhé, đừng ném đá. Xin cảm ơn rất nhiều

1. BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---o0o---
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN
NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ
TỔNG HỢP VĨNH PHÚ
Sinh viên: Cao Thị Thùy Dương
MSV: A20028
Chuyên ngành: Tài chính
HÀ NỘI, 2014

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
-----o0o-----
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN
NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ
TỔNG HỢP VĨNH PHÚ
GVHD: Lê Thị Hà Thu
Sinh viên: Cao Thị Thùy Dương
MSV: A20028
Chuyên ngành: Tài chính
HÀ NỘI, 2014
Thang Long University Library

3. LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tốt bài khóa luận này, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô
giáo Ths Lê Thị Hà Thu là người đã trực tiếp hướng dẫn em rất tận tình trong suốt quá
trình em thực hiện bài luận văn này. Đồng thời em cũng xin chân thành cảm ơn các
thầy cô giáo trong bộ môn Kinh tế cùng các cán bộ và nhân viên của phòng tài chính –
kế toán của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú đã cho em cơ hội làm việc với
Công ty để hoàn thành tốt bài khóa luận của em.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 27 tháng 10 năm 2014
Sinh viên
Cao Thị Thùy Dương

4. LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan toàn bộ bài luận văn này là do tự bản thân thực hiện và không sao
chép các công trình nghiên cứu của người khác làm sản phẩm riêng của mình. Em xin
chịu hoàn toàn trách nhiệm về tính xác thực của khóa luận.
Hà Nội, ngày 27 tháng 10 năm 2014
Sinh viên
Cao Thị Thùy Dương
Thang Long University Library

5. MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ VÀ SƠ ĐỒ
DANH MỤC VIẾT TẮT
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN NGẮN
HẠN TẠI DOANH NGHIỆP .......................................................................................1
1.1.Khái niệm và phân loại dòng tiền........................................................................1
1.1.1. Khái niệm về dòng tiền ....................................................................................1
1.1.2. Phân loại dòng tiền...........................................................................................1
1.2.Quản trị dòng tiền ngắn hạn................................................................................3
1.2.1. Khái niệm quản trị dòng tiền ngắn hạn............................................................3
1.2.2. Nguyên tắc quản trị dòng tiền ..........................................................................3
1.2.3. Mục đích và vai trò của quản trị dòng tiền ngắn hạn.......................................4
1.3.Nội dung quản trị dòng tiền ngắn hạn trong doanh nghiệp .............................5
1.3.1. Tạo nguồn và sử dụng nguồn dòng tiền ngắn hạn trong doanh nghiệp ...........5
1.3.2. Quản trị dòng tiền ngắn hạn trong hoạt động SXKD.......................................6
1.3.3. Quản trị dòng tiền hoạt động tài chính...........................................................23
1.4.Tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác quản trị dòng tiền tại doanh nghiệp ....25
1.4.1. Các chỉ tiêu chung..........................................................................................25
1.4.2. Nhóm chỉ tiêu hoạt động SXKD ....................................................................26
1.4.3. Nhóm chỉ tiêu hoạt động tài chính .................................................................27
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN NGẮN
HẠN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ TỔNG HỢP VĨNH PHÚ ...................29
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển..................................................................29
2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú....................30
2.1.3. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh ......................................................33
2.2.Thực trạng hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh
Phú giai đoạn 2010 – 2013........................................................................................34
2.2.1. Tình hình tài sản – nguồn vốn........................................................................34
2.2.2. Kết quả hoạt động SXKD ..............................................................................39
2.3.Một số chỉ tiêu tài chính tổng hợp.....................................................................44
2.4.Phân tích thực trạng hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn Công ty cổ
phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú ...............................................................................48

6. 2.4.1. Phân tích tình hình tạo vốn và sử dụng vốn của Công ty cổ phần vật tư tổng
hợp Vĩnh Phú ............................................................................................................48
2.4.2. Phân tích chung về lưu chuyển tiền thuần trong Công ty cổ phần vật tư tổng
hợp Vĩnh Phú ............................................................................................................49
2.4.3. Quản lý tiền và các khoản tương đương tiền .................................................54
2.4.4. Quản trị dòng tiền ngắn hạn trong hoạt động SXKD.....................................57
2.4.5. Quản trị dòng tiền ngắn hạn hoạt động tài chính ...........................................65
2.5.Đánh giá về công tác quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ phần vật tư
tổng hợp Vĩnh Phú....................................................................................................67
2.5.1. Ưu điểm..........................................................................................................67
2.5.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................68
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ
DÒNG TIỀN NGẮN HẠN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ TỔNG HỢP
VĨNH PHÚ ...................................................................................................................71
3.1.Định hướng phát triển của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú đến
năm 2020....................................................................................................................71
3.2.Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn tại
Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú............................................................72
3.2.1. Một số nguyên tắc khi thực hiện cải thiện hoạt động quản trị dòng tiền
ngắn hạn...................................................................................................................72
3.2.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn
tại Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú..........................................................73
KẾT LUẬN ..................................................................................................................81
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................82
Thang Long University Library

7. DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ VÀ SƠ ĐỒ
Bảng 1.1 Phân nhóm khách hàng rủi ro ........................................................................14
Bảng 1.2. Các chi phí lưu kho .......................................................................................22
Bảng 2.1. Bảng tỷ trọng cơ cấu tài sản Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai
đoạn 2010 - 2013...........................................................................................................35
Bảng 2.2. Tỷ trọng cơ cấu tài sản ngắn hạn Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú
giai đoạn 2010 – 2013 ...................................................................................................35
Bảng 2.3. Tỷ trọng cơ cấu nguồn vốn Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai
đoạn 2010 - 2013...........................................................................................................37
Bảng 2.4. Các chỉ tiêu tài chính tổng hợp của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh
Phú giai đoạn 2010 – 2013 ............................................................................................45
Bảng 2.5. Bảng tóm tắt báo cáo lưu chuyển tiền tệ của Công ty cổ phần vật tư tổng
hợp Vĩnh Phú giai đoạn 2010 - 2013............................................................................49
Bảng 2.6. Chỉ tiêu ngân lưu ròng của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai
đoạn 2010 – 2013 ..........................................................................................................56
Bảng 2.7. Cơ cấu doanh thu của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai đoạn
2010 – 2013 ...................................................................................................................57
Bảng 2.8. Tình hình thực hiện chi phí sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần vật tư
tổng hợp Vĩnh Phú giai đoạn 2010 – 2013....................................................................59
Bảng 2.9. Bảng chỉ tiêu phân tích một số chi phí của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp
Vĩnh Phú giai đoạn 2010 – 2013 ...................................................................................60
Bảng 2.10. Bảng chỉ tiêu phải thu khách hàng của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp
Vĩnh Phú giai đoạn 2010 – 2013 ...................................................................................61
Bảng 2.11. Bảng chỉ tiêu phải trả người bán của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh
Phú giai đoạn 2010 – 2013 ............................................................................................62
Bảng 2.12. Bảng chỉ tiêu mối quan hệ giữa khoản phải thu khách hàng và phải trả
người bán của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai đoạn 2010 – 2013 ......63
Bảng 2.13. Chỉ tiêu hàng tồn kho của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú giai
đoạn 2010 – 2013 ..........................................................................................................64
Bảng 2.14. Lưu chuyển thuần từ hoạt động tài chính của Công ty cổ phần vật tư tổng
hợp Vĩnh Phú giai đoạn 2010 – 2013............................................................................65
Bảng 2.15. Bảng hiệu quả sử dụng vốn vay của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh
Phú giai đoạn 2010 – 2013 ............................................................................................66
Bảng 3.1. Xác suất thời gian thanh toán của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh
Phú trong năm 2013.......................................................................................................74
Bảng 3.2. Bảng tham số chi phí và các khoản phải thu.................................................75

8. Bảng 3.3. Bảng ước tính giá trị hiện tại ròng của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp
Vĩnh Phú 6 tháng cuối năm 2014 ..................................................................................75
Hình 1.1. Mô hình Baumol............................................................................................11
Hình 1.2. Mô hình Miller Orr........................................................................................12
Hình 1.3 Mô hình ABC .................................................................................................20
Hình 1.4. Mô hình EOQ ................................................................................................21
Hình 1.5. Các chính sách quản lý nợ ngắn hạn .............................................................23
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú..................30
Sơ đồ 2.2. Quy trình sản xuất kinh doanh chung ..........................................................33
Thang Long University Library

9. DANH MỤC VIẾT TẮT
Ký hiệu viết tắt Tên đầy đủ
GVHB Giá vốn hàng bán
HĐKD Hoạt động kinh doanh
SXKD Sản xuất kinh doanh
TSCĐ Tài sản cố định
TSDH Tài sản dài hạn
TSLĐ Tài sản lưu động
TSNH Tài sản ngắn hạn
VND Việt Nam đồng

10. LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đối với mọi doanh nghiệp, vấn đề về vốn (dòng tiền) luôn là vấn đề được quan
tâm hàng đầu, đặc biệt là dòng tiền ngắn hạn. Cùng với quá trình hội nhập và phát
triển cùng nền kinh tế thế giới, việc quản lý dòng tiền ngắn hạn đòi hỏi mỗi doanh
nghiệp phải chú trọng trong việc huy động và sử dụng chúng một cách linh hoạt.
Doanh nghiệp phải sử dụng nguồn tiền đó để mua sắm tài sản cho doanh nghiệp, do
vậy quản lý dòng tiền ngắn hạn hợp lý sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp khai thác và
sử dụng tài sản một cách hiệu quả hơn. Qua cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2009, nhận
thức được những khó khăn mà mình gặp phải, các doanh nghiệp luôn tìm cho riêng
mình một hướng đi thích hợp với chính sách tài chính linh hoạt và hiệu quả để phục
hồi lại và theo kịp sự phát triển của nền kinh tế thế giới. Do đó ngoài việc làm thế nào
để có thể huy động được nguồn ngân quỹ, nguồn vốn có chi phí thấp nhất cùng với
điều kiện thanh toán thuận lợi nhất để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng
cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp, thì vấn đề làm thế nào để có thể nâng cao hiệu
quả sử dụng dòng tiền ngắn hạn của doanh nghiệp là vấn đề có ý nghĩa, có tầm quan
trọng trong sự cạnh tranh trên các thị trường của các doanh nghiệp và được sự quan
tâm của rất nhiều đối tượng bên ngoài doanh nghiệp. Chính vì thế, tìm hiểu về hiệu
quả quản lý dòng tiền ngắn hạn tại các doanh nghiệp là vấn đề cấp thiết được đặt ra
trong nền kinh tế hiện nay.
Trong suốt quá trình thực tập tại Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú , em
đã nhận thấy được sự thiếu xót trong quản lý dòng tiền ngắn hạn của công ty. Em thấy
rằng công ty đang gặp một số hạn chế trong quá trình quản lý và sử dụng dòng tiền
ngắn hạn và điều này đã làm giảm đáng kể doanh thu bán hàng và hiệu quả quản lý
dòng tiền ngắn hạn của công ty. Chính vì những hạn chế của công ty đó, em đã mạnh
dạn lựa chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ
phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú” để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Bài khóa luận này đi sâu vào nghiên cứu ba vấn đề chính sau:
Thứ nhất, hệ thống hóa một cách đầy đủ cơ sở lý luận về nội dung và tầm quan
trọng của dòng tiền và hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn trong doanh nghiệp.
Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn và đánh giá
hiệu quả của công tác này tại Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú.
Thứ ba, nhận xét đánh giá ưu điểm đã đạt được và nhược điểm còn tồn tại, từ đó
đưa ra các biện pháp hoàn thiện công tác quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ
phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú.
Thang Long University Library

11. 3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ phần vật tư
tổng hợp Vĩnh Phú.
4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu là công tác quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ phần
vật tư tổng hợp Vĩnh Phú thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh của bốn năm 2010
– 2013.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn này, chủ yếu sử dụng các phương nghiên
cứu lý luận, phương pháp nghiên cứu thực tiễn thông qua quá trình điều tra, tổng hợp,
thống kê, kế thừa và phân tích số liệu, thu thập thông tin.
6. Kết cấu khóa luận
Khóa luận bao gồm phần mở đầu, phần kết thúc và ba chương với kết cấu chi tiết
như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận chung về dòng tiền và quản trị dòng tiền ngắn hạn tại
doanh nghiệp
Chương 2. Thực trạng hoạt động quản trị dòng tiền ngắn hạn tại Công ty cổ phần
vật tư tổng hợp Vĩnh Phú
Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị dòng tiền ngắn hạn tại
Công ty cổ phần vật tư tổng hợp Vĩnh Phú.

12. 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN TRỊ DÒNG TIỀN NGẮN
HẠN TẠI DOANH NGHIỆP
1.1. Khái niệm và phân loại dòng tiền
1.1.1. Khái niệm về dòng tiền
“Dòng tiền là một thuật ngữ kế toán dùng để chỉ số tiền mà một công ty nhận
được hoặc phải chi ra trong một khoảng thời gian xác định, hoặc trong một dự án nhất
định” (Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp – Trường Đại học kinh tế
quốc dân – Chương 4 quản lý vốn bằng tiền) PGS.TS Phạm Quang Trung.
Hiểu một cách khác, dòng tiền được mô tả như một chu kỳ. Doanh nghiệp sử
dụng tiền để mua các yếu tố đầu vào phục vụ cho sản xuất kinh doanh như lao động
sống, máy móc trang thiết bị, nguyên vật liệu… Sau quá trình SXKD, tạo ra thành
phẩm, doanh nghiệp đem tiêu thụ số thành phẩm đó và thu được tiền để tiếp tục tái đầu
tư, mở rộng SXKD. Trong chu kỳ của dòng tiền có xuất hiện dòng tiền vào và dòng
tiền ra trong doanh nghiệp. Cụ thể, dòng tiền vào của doanh nghiệp bao gồm: dòng
tiền nhận được từ bán hàng và cung cấp dịch vụ, từ các khoản cho vay, các khoản đầu
tư sinh lời… Dòng tiền ra bao gồm các khoản chi phí đầu vào để sản xuất và tiêu thụ
sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu, chi phí bán hàng…, hoặc các khoản chi hoạt
động, chi mua TSCĐ, chi trả gốc và lãi vay…
1.1.2. Phân loại dòng tiền
Tùy vào bản chất khác nhau của các dòng và dự trữ, người ta phân biệt dòng tiền
theo ba phương thức sau, đó là: dựa vào mối quan hệ giữa dòng tiền và dòng vật chất
vận động trong doanh nghiệp; phân loại dòng tiền theo thời gian của tiền; dựa vào tính
chất từng hoạt động trong doanh nghiệp dòng tiền. (Trích dẫn: Giáo trình tài chính
doanh nghiệp – Trường Đại học kinh tế quốc dân – Chương 1: tổng quan về tài chính
doanh nghiệp – trang 15) PGS.TS Lưu Thị Hương.
Thứ nhất, phân loại dòng tiền dựa vào mối quan hệ giữa dòng tiền và dòng vật
chất vận động trong doanh nghiệp, dòng tiền có thể chia thành hai loại là dòng tiền đối
trọng và dòng tiền đối lập.
Dòng tiền đối trọng: là dòng tiền tương ứng với dòng vật chất vận động ra vào
trong doanh nghiệp. Tùy theo thời điểm mà dòng tiền đối trọng được chia thành:
Dòng tiền đối trọng trực tiếp: dòng tiền ra hoặc vào sẽ tương ứng với dòng vật
chất vào hoặc ra tại cùng thời điểm. Dòng tiền này chỉ phát sinh trong trường hợp
doanh nghiệp mua bán trả ngay.
Dòng tiền đối trọng có kỳ hạn: dòng tiền ra hoặc vào doanh nghiệp tương ứng
với dòng vật chất vào hoặc ra tại một thời điểm nào đó trong tương lai. Dòng tiền này
Thang Long University Library

13. 2
chỉ phát sinh trong trường hợp mua bán chịu (đây là trường hợp phổ biến nhất trong
hoạt động của doanh nghiệp).
Dòng tiền đối trọng đa dạng: là dòng tiền ra hoặc vào doanh nghiệp phát sinh
liên quan đến nhiều chủ thể, ít nhất là từ ba chủ thể trở lên. Dòng tiền này chỉ phát sinh
trong trường hợp doanh nghiệp mua bán nợ.
Dòng tiền đối lập: là dòng tiền ra hoặc vào phát sinh trong trường hợp doanh
nghiệp kinh doanh ngoại tệ hoặc mua bán chứng khoán (dòng tiền và dòng vật chất
không liên quan đến nhau).
Thứ hai, phân loại dòng tiền theo thời gian của tiền, dòng tiền được chia thành
dòng tiền ngắn hạn và dòng tiền dài hạn.
Dòng tiền ngắn hạn: là dòng tiền vào hoặc ra doanh nghiệp mang tính chất
thường xuyên hoặc trong một chu kỳ (nhỏ hơn một năm). Ví dụ mua nguyên vật liệu
sản xuất kinh doanh, các khoản tiền đi vay…
Dòng tiền dài hạn: là dòng tiền vào hoặc ra trong doanh nghiệp có chu lỳ lớn
hơn một năm như các khoản đầu tư TSCĐ, đầu tư trái phiếu dài hạn…
Thứ ba, phân loại theo tính chất từng hoạt động trong doanh nghiệp dòng tiền
được chia thành ba loại là dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh, dòng tiền từ
hoạt động đầu tư và dòng tiền từ hoạt động tài chính:
Dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh: Đối với hoạt động sản xuất kinh
doanh, dòng tiền phát sinh chủ yếu liên quan đến hoạt động bán hàng, cung cấp dịch
vụ và thanh toán các khoản nợ liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Vì vậy dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh gồm: tiền thu từ bán hàng
hóa, dịch vụ, tiền đã trả nợ cho người cung cấp dịch vụ hàng hóa, tiền trả lương cho
công nhân viên, thanh toán thuế, phí lệ phí…
Dòng tiền từ hoạt động đầu tư: Đối với hoạt động đầu tư thì dòng tiền phát sinh
chủ yếu liên quan đến việc mua sắm, thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, xây dựng
cơ bản, hoạt động cho vay, mua bán các công cụ nợ của đơn vị khác. Do vậy dòng tiền
từ hoạt động đầu tư bao gồm: tiền thu từ thanh lý nhượng bán TSCĐ, thu nợ cho vay,
thu hồi các khoản vốn đầu tư vào đơn vị khác, chi mua sắm TSCĐ, xây dựng cơ bản,
chi cho vay, chi đầu tư vào các đơn vị khác.
Dòng tiền từ hoạt động tài chính: Đối với hoạt động tài chính thì dòng tiền phát
sinh chủ yếu liên quan đến các nghiệp vụ nhận vốn, rút vốn từ các chủ sở hữu và các
nghiệp vụ đi vay, trả nợ vay. Do vậy các chỉ tiêu thuộc lưu chuyển tiền từ hoạt động
tài chính thường bao gồm: tiền thu do chủ sở hữu góp vốn, tiền chi trả vốn góp cho
chủ sở hữu, tiền vay nhận được, tiền trả nợ vay…

14. 3
1.2. Quản trị dòng tiền ngắn hạn
1.2.1. Khái niệm quản trị dòng tiền ngắn hạn
Trong thời điểm kinh tế khủng hoảng, cạnh tranh ngày càng khốc liệt, các doanh
nghiệp cùng lúc phải đối mặt với nhiều khó khăn cũng giống như người bệnh cùng lúc
gặp phải nhiều chứng bệnh nghiêm trọng. Để vượt quá những khó khăn đó, doanh
nghiệp cần phải thực hiện công tác quản lý dòng tiền hiệu quả. Vì vòng quay của tiền
mặt rất quan trọng. Dù doanh nghiệp có rất nhiều tài sản, giá trị của doanh nghiệp có
lớn đến đâu mà hàng tồn kho không tiêu thụ được, nợ khách hàng không thanh toán
được… thì cũng không phát sinh tiền mặt để trang trải các chi phí cần thiết như tiền
lương, tiền điện nước…
Như vậy, quản trị dòng tiền là quá trình theo dõi, phân tích và điều chỉnh dòng
tiền trong doanh nghiệp hay quản trị dòng tiền là việc cân đối giữa dòng tiền vào và
dòng tiền ra trong doanh nghiệp. Quản trị dòng tiền ngắn hạn là việc đi phân tích và
theo dõi, điều chỉnh dòng tiền ra vào trong doanh nghiệp có thời gian dưới 1 năm.
Quản trị dòng tiền dài hạn là việc cân đối dòng tiền ra và dòng tiền vào trong doanh
nghiệp với thời hạn trên 1 năm. (Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp –
Trường Đại học kinh tế quốc dân – Chương 4: quản lý vốn bằng tiền) PGS.TS Phạm
Quang Trung.
1.2.2. Nguyên tắc quản trị dòng tiền
Nguyên tắc của quản trị dòng tiền hiệu quả đó là áp dụng đúng quy tắc 80/20,
hay còn gọi là nguyên lý Pareto, được công bố lần đầu tiên những năm 1895 bởi nhà
kinh tế học người Ý – Vilfredo Pareto. Theo Pareto, doanh nghiệp cần xác định 80%
dòng tiền được tạo ra từ 20% khoản mục. Đây là cách đảm bảo hiệu quả trong khi
không cần phải huy động nhiều nguồn lực cho việc lập kế hoạch và theo dõi. Trong
đó, 20% khoản mục thường được xác định là 3 khoản mục lớn: hàng tồn kho, khoản
phải trả và khoản phải thu.
Khoản phải trả liên quan trực tiếp đến trách nhiệm của bộ phận cung ứng, mua
hàng, phản ánh các mối quan hệ với nhà cung cấp. Nếu thời gian phải trả khoản nợ này
được kéo dài tức là doanh nghiệp đang tận dụng tối đa tín dụng mà nhà cung cấp cho
hưởng, điều này rất có lợi cho dòng tiền.
Ngược lại, các khoản phải thu là trách nhiệm của bộ phận kinh doanh, đây là
khoản tín dụng mà doanh nghiệp cho khách hàng hưởng để thu hút khách hàng, tăng
sản phẩm tiêu thụ, tăng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. Nếu bộ phận kinh
doanh điều chỉnh chính sách bán hàng trả chậm đối với 20% số lượng khách hàng
nhưng chiếm đến 80% doanh số thì dòng tiền sẽ bị ảnh hưởng rất mạnh. Việc có thông
tin kịp thời từ bộ phận kinh doanh sẽ giúp bộ phận tài chính có sự ứng phó phù hợp.
Thang Long University Library

15. 4
Hàng tồn kho thuộc về trách nhiệm của bộ phận sản xuất và kinh doanh. Căn cứ
vào dự báo nhu cầu tiêu thụ sản phẩm của bộ phận kinh doanh, bộ phận sản xuất sẽ lập
kế hoạch sản xuất và đưa ra dự toán tích trữ nguyên vật liệu, bán thành phần cần thiết
cho quy trình sản xuất. Nếu có sự kết hợp ăn khớp giữa bộ phân kinh doanh và bộ
phận sản xuất thì lượng hàng tồn kho sẽ đạt mức ổn định, dòng tiền theo đó mà không
có nhiều biến động. Tuy nhiên, trên thực tế, có những mặt hàng đem lại doanh thu ít
nhưng tồn kho nhiều, hay có một vài khâu sản xuất nào đó đang duy trì lượng bán
thành phẩm, nguyên liệu quá cao so với các khâu còn lại. Vì thế, việc xác định gọn lại
những hạng mục chiếm tồn kho lớn sẽ đem lại một dòng tiền đáng kể.
Tóm lại, quy tắc 80/20 cần phải được xem xét một cách linh hoạt do các khoản
mục có thể thay đổi bất thường qua các thời kỳ, các năm khác nhau, làm ảnh hưởng
đến dự báo dòng tiền. Đặc biệt là trong trường hợp doanh nghiệp quyết định đầu tư tài
sản, bao gồm cả TSCĐ và tài sản tài chính.
1.2.3. Mục đích và vai trò của quản trị dòng tiền ngắn hạn
1.2.3.1 Mục đích quản trị dòng tiền ngắn hạn
Mỗi doanh nghiệp khi hoạt động SXKD đều có những mục tiêu là tối đa hóa lợi
nhuận, tuy nhiên, nếu lợi nhuận chỉ được xác định trên sổ sách kế toán mà lượng tiền
mặt không tồn tại trong két sắt của doanh nghiệp thì có nghĩa doanh nghiệp đang rơi
vào tình trạng “kinh doanh có lời nhưng mất khả năng thanh toán”. Đây là tình trạng
phản ánh công tác quản trị dòng tiền của doanh nghiệp đang yếu kém và không được
thực hiện đúng cách.
Do đó, mục đích của quản trị dòng tiền ngắn hạn là dự đoán tình trạng thâm hụt
hay dư thừa tiền để từ đó có những phương án giải quyết thông qua việc đối chiếu số
liệu thực tế với số liệu kế hoạch. Thông qua quản trị dòng tiền, nhà quản lý sẽ dễ dàng
kiểm soát được tình hình tài chính của công ty, tình hình tỷ giá, thiết lập và kiểm soát
các mục tiêu chiến lược, lập kế hoạch đầu tư thẩm định dự án, quản lý vốn lưu động.
Để đạt được những mục tiêu trên, các nhà quản lý cần dự báo số lượng tiền thu, chi
trên cơ sở các giả định và tin cậy về doanh thu và chi phí, đồng thời còn phải dự báo
thời gian thu, chi trên cơ sở phân tích độ trễ và thời gian nổi của tiền.
1.2.3.2 Vai trò của quản trị dòng tiền ngắn hạn
Do công tác quản trị dòng tiền có mối quan hệ mật thiết với các công tác quản trị
của các bộ phận, chỉ tiêu khác như quản trị những tài sản lưu động (quản trị hàng tồn
kho, quản trị các khoản phải thu), hay quản trị tài chính ngắn hạn như quản trị khoản
phải trả, quản trị đầu tư ngắn hạn và huy động vốn ngắn hạn nên quản trị dòng tiền có
vai trò rất quan trọng đối với doanh nghiệp. Nếu thực hiện quản trị dòng tiền ngắn hạn
tốt, thì doanh nghiệp không chỉ tránh được các vấn đề khó khăn về thanh khoản, mất
khả năng thanh toán, rủi ro lãi vay… mà còn nhận được rất nhiều lợi ích khác như:

16. 5
Quản trị dòng tiền tốt giúp đảm bảo uy tín với nhà cung cấp/ nhà thầu: nếu
doanh nghiệp luôn thanh toán tiền hàng đầy đủ và đúng hạn thì nhà cung cấp sẽ rất yên
tâm bán hàng, dịch vụ cho doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp sẽ rất thuận lợi và dễ
dàng trong quá trình xử lý nguyên vật liệu đầu vào như:
Nhà cung cấp ưu tiên cung cấp hàng hóa: đây là một vấn đề rất cần thiết khi trên
thị trường, nguyên vật liệu đầu vào đang khan hiếm. Nếu được ưu tiên về cung cấp,
doanh nghiệp sẽ tránh được việc mất thị trường hoặc gặp khó khăn trong sản xuất.
Nhà cung cấp ưu đãi về giá: đây là một trong những mấu chốt của cạnh tranh.
Nếu giá đầu vào càng thấp thì khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường
càng cao, ngoài ra, còn làm tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Nhà cung cấp nới rộng điều khoản thanh toán: khi nhà cung cấp đã tín nhiệm về
uy tín của doanh nghiệp, thì họ sẵn sàng nới lỏng điều kiện thanh toán để tạo mối quan
hệ lâu dài. Đây là một thuận lợi mà doanh nghiệp nào cũng muốn nắm bắt vì nó cung
cấp một khoản tín dụng với chi phí quá rẻ.
Quản lí dòng tiền tốt đảm bảo uy tín với nhà đầu tư, chủ nợ: nếu các báo cáo
về lợi nhuận, doanh thu, chi phí mang tính chất chủ quan của bộ phận kế toán, thì các
báo cáo về công tác quản trị dòng tiền của doanh nghiệp giúp những đối tượng quan
tâm có thể đưa ra những nhận xét khách quan hơn về hiệu quả hoạt động SXKD.
Chính vì vậy, khi quản lí dòng tiền tốt sẽ mang lại sự tín nhiệm của nhà đầu tư cũng
như lòng tin của chủ nợ.
Quản lý dòng tiền tốt sẽ đem lại sự an tâm cho cán bộ công nhân viên: nhân
lực là nguồn vốn đáng quý của mỗi doanh nghiệp vì họ chính là những người trực tiếp
tạo ra giá trị cho doanh nghiệp. Do đó, nếu có một đội ngũ nhân viên tốt tức là doanh
nghiệp đang có lợi thế cạnh tranh lớn trên thị trường. Còn đối với mỗi nhân viên,
doanh nghiệp chính là nơi duy trì và tạo ra thu nhập cho họ, đối với một số công ty cổ
phần thì doanh nghiệp còn là tài sản của họ. Chính vì thế, mọi hoạt động SXKD của
doanh nghiệp cũng như công tác quản lý dòng tiền đều nhận được sự quan tâm từ phía
cán bộ công nhân viên. Một doanh nghiệp quản lý dòng tiền tốt, tức là đã đảm bảo
được đời sống cho nhân viên, đem lại sự an tâm cho họ.
1.3. Nội dung quản trị dòng tiền ngắn hạn trong doanh nghiệp
1.3.1. Tạo nguồn và sử dụng nguồn dòng tiền ngắn hạn trong doanh nghiệp
Các nhà đầu tư muốn xác định khả năng thanh toán của một doanh nghiệp, thì chỉ
cần xác định khả năng tạo nguồn tiền và khả năng sử dụng nguồn tiền của doanh
nghiệp đó. Trong đó, khả năng tạo nguồn tiền của doanh nghiệp bao gồm tiền thu từ
hoạt động sản xuất kinh doanh, tiền thu từ hoạt động đầu tư, hoạt động tài chính. Ta có
đẳng thức cơ bản của kế toán như sau:
Thang Long University Library

17. 6
Tổng tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
Hay :
Tiền mặt + Tài sản khác = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
↔ Tiền mặt = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu – tài sản khác
Như vậy, để tăng lượng tiền mặt, doanh nghiệp cần tăng khoản mục nợ phải trả,
tăng vốn chủ sở hữu hoặc giảm một khoản mục tài sản nào đó trong bảng cân đối kế
toán như khoản phải thu khách hàng, hàng tồn kho. Nói cách khác, lưu lượng tiền mặt
sẽ thuận chiều với các khoản mục nguồn vốn và trái chiều với các khoản mục tài sản.
1.3.2. Quản trị dòng tiền ngắn hạn trong hoạt động SXKD
Quy trình hoạt động sản xuất kinh doanh bao gồm từ việc mua sắm hàng hóa,
nguyên vật liệu để sản xuất, sau đó bán cho các cá nhân, tổ chức cần sử dụng. Do vậy,
dòng tiền vào chủ yếu của hoạt động này chính là doanh thu từ bán hàng hóa và cung
cấp dịch vụ của doanh nghiệp, bên cạnh đó còn có lãi từ các khoản cho vay hay cổ tức
nhận được từ việc đầu tư các chứng khoán vốn. Trong khi đó, khoản tiền phải trả cho
hoạt động kinh doanh lại tương đối nhiều như việc thanh toán tiền hàng tồn kho và các
chi phí khác cho bên cung cấp, thanh toán tiền lương cho nhân viên, nộp thế cho Nhà
nước hay lãi vay cho các tổ chức tín dụng. Như vậy quản lý dòng tiền từ hoạt động sản
xuất kinh doanh sẽ liên quan trực tiếp đến quản lý doanh thu, chi phí, hàng tồn kho,
khoản phải thu, phải trả trong doanh nghiệp.
1.3.2.1 Quản trị doanh thu thuần
Doanh thu thuần là toàn bộ tiền bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ sau khi trừ đi
các khoản giảm trừ doanh thu (giảm giá hàng bán, trả lại hàng bán) được khách hàng
chấp nhận thanh toán (không phân biệt đã thu được tiền hay chưa).
Đối với mỗi doanh nghiệp, doanh thu thuần là chỉ tiêu kinh tế quan trọng, đây là
yếu tố xác định nên thị phần của doanh nghiệp trên thị trường, là chỉ tiêu so sánh khả
năng kinh doanh của các doanh nghiệp cùng ngành. Bên cạnh đó, doanh thu thuần còn
là mục tiêu thúc đẩy sản xuất kinh doanh của công ty, tăng lượng tiền thu về cho
doanh nghiệp. Khi doanh thu thuần tăng sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện tốt các chức
năng kinh doanh, các mục tiêu kinh doanh đã định, thu hồi vốn nhanh và bù đắp các
khoản chi phí, tạo nên lợi nhuận cho doanh nghiệp. Ngoài ra, nếu tăng chỉ tiêu doanh
thu thuần nghĩa là doanh nghiệp đang có điều kiện đầu tư cả về chiều rộng và chiều
sâu cho hoạt động kinh doanh của mình. Để tăng doanh thu thuần, các nhà quản trị cần
tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu thuần như:
Chất lượng hàng hóa: đây là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến doanh thu thuần
của doanh nghiệp do chất lượng hàng hóa có tác động đến số lượng cũng như giá bán
ra của các sản phẩm dịch vụ. Tại mỗi doanh nghiệp, các sản phẩm sản xuất cũng được

18. 7
phân loại theo chất lượng khác nhau tương ứng với mức giá bán ra khác nhau, sản
phẩm có chất lượng tốt sẽ có giá bán cao hơn và chất lượng chính là giá trị được tạo
thêm. Hiện nay, các doanh nghiệp đang hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng sản
phẩm trong khi giá cả ở mức độ phù hợp để thu hút lượng tiêu dùng của khách hàng.
Giá cả hàng hóa: trong trường hợp các nhân tố khác không thay đổi hoặc thay
đổi không đáng kể thì việc thay đổi giá cả có ảnh hưởng trực tiếp tới doanh thu thuần.
Dựa vào quan hệ cung cầu trên thị trường, doanh nghiệp có thể điều chỉnh giá bán cao
hay thấp. Bên cạnh đó, để đảm bảo doanh thu thuần, doanh nghiệp cần phải có những
chính sách về giá bán đủ để bù đắp cho chi phí tiêu hao và tạo nên lợi nhuận thỏa đáng
mà không làm ảnh hưởng tới số lượng khách hàng. Tuy nhiên, trong trường hợp đặc
biệt, hàng hóa của doanh nghiệp có ý nghĩa chính trị hoặc liên quan tới quản lý kinh tế
vĩ mô, có sự tài trợ từ nhà nước thì giá bán có thể thấp hơn giá thành sản phẩm. Doanh
nghiệp cần phải luôn luôn bám sát tình hình tiêu thụ hàng hóa cũng như cung cầu trên
thị trường để có các quyết định mở rộng hay thu hẹp quy mô sản xuất kinh doanh.
Thể thức thanh toán: việc lập chính sách thanh toán cho khách hàng có ảnh
hưởng lớn tới doanh thu tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Thông thường, đối với
quá trình tiêu thụ, sự vận động của hàng hóa và sự vận động của tiền vốn là đồng thời.
Tuy nhiên, trong điều kiện kinh tế cạnh tranh, các doanh nghiệp phải bán hàng với
những ưu đãi trong thanh toán cho khách hàng, ví dụ như có chính sách thanh toán
theo kỳ hạn, trả chậm trả góp, chiết khấu bán hàng cho từng đối tượng khách hàng.
Những chính sách trên đều ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu của doanh nghiệp.
Công tác tiếp thị: việc chiếm lĩnh hay mở rộng thị trường sẽ ảnh hưởng lớn đến
doanh thu bán hàng của doanh nghiệp, để làm được điều đó, cần có công tác tiếp thị hoạt
động hiệu quả. Có thể nói, công tác tiếp thị càng được thực hiện hiệu quả thì quy mô thị
trường của sản phẩm sẽ càng được mở rộng. Do đó, công tác tiếp thị là yếu tố trọng yếu
của doanh nghiệp có ảnh hưởng đến doanh thu bán hàng của doanh nghiệp đó.
1.3.2.2 Quản trị chi phí
Để duy trì hoạt động SXKD, mỗi doanh nghiệp đều phát sinh những khoản chi
phí bao gồm chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí
tài chính, chi trả các khoản nợ nghĩa vụ đối với Nhà nước… Trong đó, chi phí sản xuất
bao gồm các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp phải chi
ra để tiến hành sản xuất sản phẩm trong một thời gian nhất định, sau đó, doanh nghiệp
phải tiếp tục chi trả các chi phi liên quan đến tiêu thụ sản phẩm, chi phí bán hàng cho
đến khi thu tiền về. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải chi trả cho các khoản phí để
nghiên cứu thị trường, chi phí quảng cáo để giới thiệu sản phẩm, chi phí bảo hành…
Đây chính là các chi phí kinh doanh của doanh nghiệp.
Thang Long University Library

19. 8
Quản lý chi phí là tổng hợp, phân tích, đánh giá thực trạng về việc sử dụng,
hoạch định các nguồn vốn và chi phí, từ đó, đưa ra những quyết định về các khoản
chi phí của doanh nghiệp. Trong thời điểm kinh tế hiện nay, nhu cầu vốn và các chi
phí SXKD của doanh nghiệp luôn biến động theo từng kỳ, do đó, một trong những
nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà quản trị dòng tiền ngắn hạn là quản lý chi phí sao
cho phù hợp và hiệu quả nhất. Để thực hiện công tác quản lý chi phí hiệu quả, nhà
quản trị cần tiến hành phân tích và đưa ra một cơ cấu chi phí và nguồn vốn huy động
tối ưu cho doanh nghiệp trong từng thời kỳ, thiết lập một chính sách phân chia chi
phí cùng các mức lợi nhuận một cách hợp lý. Căn cứ để phân tích và hoạch định chi
phí là hoạt động chi dòng tiền ngắn hạn cho các khoản chi trong các kỳ trước đó và
những biến động trên thị trường trong thời điểm hiện tại.
1.3.2.3 Quản trị tiền mặt và các khoản tương đương tiền
Theo các nhà triết học của trường phái Mac – Lenin thì tiền là loại hàng hóa đặc
biệt đóng vai trò làm vật ngang giá chung có tính thanh khoản cao nhất dùng để trao
đổi lấy hàng hóa và dịch vụ khác. Do đó, tiền quyết định mọi vấn đề phát triển của
kinh tế xã hội. Còn đối với các nhà kinh tế, tiền là nguyên nhân trực tiếp và duy nhất
cho sự suy thoái hay phát triển kinh tế. Đồng thời, tiền cũng là công cụ để duy trì nền
kinh tế phát triển thúc đẩy sự lưu thông luân chuyển hàng hóa tạo ra giá trị thặng dư
và thặng dư siêu ngạch, là tiền đề cho sự ra đời của các công thức học thuyết kinh tế.
Việc nắm giữ tiền mặt đem lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như đảm bảo
khả năng thanh toán, không để bị rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán dẫn tới
phá sản; tận dụng được những cơ hội đặc biệt như chiết khấu thanh từ nhà cung cấp,
tận dụng được các cơ hội mua đặc biệt như sụt giá tạm thời hay dự đoán có giá tăng
mạnh trong tương lai, cải thiện vị thế tín dụng của doanh nghiệp. Tuy nhiên việc nắm
giữ tiền cũng có những rủi ro như việc doanh nghiệp dự trữ quá ít tiền thì có thể mắc
phải nguy cơ không có khả năng hoạt động bình thường (việc thanh toán bị trì hoãn,
nguồn tiền bị cắt giảm, phải huy động thêm các nguồn tài chính ngắn hạn, tạo chi phí
huy động vốn hoặc bán tài sản tạo ra lỗ tiềm tàng). Hay khi doanh nghiệp dự trữ quá
nhiều thì sẽ mất cơ hội đầu tư vào tài sản sinh lời khác như chứng khoán, trái phiếu,
cho vay có lãi…
Do đó, quản trị tiền mặt là quyết định mức tồn quỹ tiền mặt, cụ thể là đi tìm bài
toán tối ưu để ra quyết định cho mức tồn quỹ tiền mặt và quản lý hoạt động thu chi
sao cho tổng chi phí đạt tối thiểu mà vẫn đủ để duy trì hoạt động bình thường của
doanh nghiệp.
a. Quản lý thu chi tiền mặt
Mỗi một doanh nghiệp đề có nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau do đó, các
khoản thu, chi tiền mặt cũng có những đặc điểm khác nhau. Vì vậy, khi phân tích thu

20. 9
chi tiền mặt các nhà phân tích thường chia theo ba lĩnh vực chính trong hoạt động
của doanh nghiệp: dòng tiền trong hoạt động kinh doanh điều hành doanh nghiệp,
dòng tiền trong hoạt động
Các nhà phân tích đều nhận định rằng, tồn quỹ tiền mặt báo cáo trên sổ sách kế
toán rất ít khi khớp với tồn quỹ tiền mặt trên tài khoản ngân hàng. Sở dĩ có sự chênh
lệch này là do trong quá trình thu, chi tiền phát sinh thời gian chờ đợi thanh toán tại
ngân hàng, do đó, khoản chênh lệch này được gọi là tiền đang chuyển. Doanh nghiệp
cần phân biệt rõ ràng tiền đang chuyển trong quá trình chi tiền và tiền đang chuyển
trong quá trình thu tiền. Chênh lệch giữa lượng tiền đang chuyển do chi và tiền đang
chuyển do thu chính là lượng tiền đang chuyển ròng. Ví dụ, ngày 15/8/N công ty A
có tồn quỹ 100 triệu ở tài khoản ngân hàng. Tại thời điểm đó, công ty có phát sinh
một nghiệp vụ mua hàng trị giá 100 triệu, trả bằng séc phát hành ngày 15/8/N. Khi
đó, trên sổ sách công ty ghi giảm một lượng tiền là 100 triệu. Tuy nhiên, trên tài
khoản ngân hàng tồn quỹ vẫn chưa thay đổi cho đến khi người bán nộp séc vào ngân
hàng ngày 28/8/N. Vậy từ ngày 15/8/N đến ngày 27/8/N, tồn quỹ trên tài khoản ngân
hàng của công ty lớn hơn tồn quỹ trên tài khoản kế toán, hay nói cách khác, công ty
có lượng tiền đang chuyển do chi dương là 100 triệu. Tương tự như quá trình chi
tiền, quá trình thu tiền cũng diễn ra những trình tự như vậy, tạo ra một lượng tiền
đang chuyển do thu tiền.
Do tiền đang chuyển ròng và tồn quỹ trên tài khoản ngân hàng chính là những
khoản thu thực, làm ra tăng lượng tiền sẵn sàng thanh toán của doanh nghiệp nên nhà
quản trị thường quan tâm đến tiền đang chuyển ròng và tồn quỹ trên tài khoản ngân
hàng hơn là tồn quỹ trên tài khoản kế toán.
Rút ngắn thời gian thu tiền: thời gian tiền đang chuyển do thu kéo dài từ lúc
phát hành séc thanh toán cho đến khi tiền được ngân hàng ghi nhận vào tài khoản của
doanh nghiệp. Thời gian này có thể chia thành 3 giai đoạn: thời gian chuyển séc từ
người phát hành đến doanh nghiệp (mail float), thời gian doanh nghiệp xử lý và ký
gửi séc vào ngân hàng, thời gian cần thiết để ngân hàng thanh toán séc. Ở mỗi giai
đoạn, đều phát sinh thời gian chậm trễ trong quá trình thu nhận và xử lý séc qua ngân
hàng, điều này làm doanh nghiệp tổn thất chi phí cơ hội do tiền chưa được đưa vào
sử dụng kịp thời. Vì vậy, để rút ngắn thời gian thu tiền, doanh nghiệp có thể thực
hiện các biện pháp quản lý sau:
1) Áp dụng các chính sách chiết khấu đối với các khoản nợ thanh toán trước hoặc
đúng hạn đối với khách hàng. Như vậy sẽ khuyến khích người mua trả tiền sớm,
tránh trường hợp doanh nghiệp bị ứ đọng vốn làm mất cơ hội đầu tư.
2) Sử dụng hệ thống thanh toán, chuyển tiền thích hợp nhằm nhanh chóng thu hồi và
đưa tiền vào đầu tư.
Thang Long University Library

21. 10
3) Sử dụng thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, điện chuyển tiền và ký quỹ trực tiếp
Kéo dài thời gian chi tiền: đối với việc kéo dài thời gian chi tiền doanh nghiệp
có thể sử dụng một số biện pháp như sử dụng hối phiếu khi mua hàng. Do hối phiếu
chỉ được thanh toán khi có sự xác nhận của chủ tài khoản nên doanh nghiệp có thể sử
dụng hối phiếu để tận dụng một số ngày hoãn chi trả tiền. Ngoài ra, doanh nghiệp có
thể tận dụng khoản thời gian chênh lệch do xử lý các loại séc hoặc hoàn tất thủ tục
thanh toán.
b. Xác định nhu cầu tồn trữ tiền mặt tối ưu
Mục tiêu của các nhà quản trị là sử dụng tiền mặt sao cho lợi ích đem lại là tối
ưu hay nói cách khác mục tiêu đó là tối thiểu hóa chi phí sử dụng tiền mặt. Các
khoản chi phí bao gồm chi phí cơ hội của việc giữ tiền và chi phí giao dịch khi cần
chuyển đổi các chứng khoán ngắn hạn khác thành tiền mặt. Đây là hai loại chi phí
được dùng để tìm ra mức tiền mặt dự trữ tối ưu. Như vậy, mô hình tối ưu hóa dự trữ
tiền mặt thực chất là sự cân bằng giữa tiền mặt và chứng khoán ngắn hạn. Để xây
dựng quỹ tiền mặt tối ưu, có ba mô hình là: mô hình tồn trữ dòng tiền ngắn hạn tối
ưu EOQ – mô hình Baumol, mô hình Miller Orr và mô hình Stone. Tuy nhiên, các
nhà hoạch định thường chỉ sử dụng hai mô hình là mô hình EOQ – mô hình Baumol
và mô hình Miller Orr. Mô hình Stone là cải tiến tính thực tiễn của quá trình tối ưu
hóa ở mô hình Miller Orr bằng cách cho phép nhà quản trị căn cứ vào nhận thức và
kinh nghiệm của mình về dòng ngân lưu doanh nghiệp để quyết định thích hợp. Mô
hình này hầu như hoàn toàn mới ở Việt Nam và rất ít tài liệu nghiên cứu.
Mô hình EOQ – Baumol
William Baumol là người đầu tiên đưa ra mô hình quyết định tồn quỹ tiền mặt
kết hợp giữa chi phí cơ hội và chi phí giao dịch. Mô hình này được phát triển từ mô
hình lượng đặt hàng tối ưu. Mô hình này thường được sử dụng trong trường hợp doanh
nghiệp dự đoán tương đối chính xác các khoản thực thu và thực chi ngân quỹ.
Quyết định tồn quỹ mục tiêu liên quan đến việc đánh đổi giữa chi phí cơ hội do
giữ quá nhiều tiền với chi phí giao dịch do giữ quá ít tiền. Chi phí cơ hội là chi phí
mất đi do giữ dòng tiền ngắn hạn, khiến cho đồng tiền không được đầu tư vào mục
đích sinh lời. Chi phí giao dịch là chi phí liên quan đến chuyển đổi từ tài sản đầu tư
thành dòng tiền ngắn hạn để sẵn sàng cho chi tiêu. Nếu công ty giữ quá nhiều tiền
mặt thì chi phí giao dịch sẽ nhỏ, nhưng chi phí cơ hội sẽ lớn và ngược lại. Tổng chi
phí giữ tiền mặt chính là tổng của chi phí cơ hội và chi phí giao dịch. Mức tiền dự trữ
tối ưu là mức tại đó tổng chi phí cho việc giữ tiền là nhỏ nhất.

22. 11
Hình 1.1. Mô hình Baumol
(Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, trang 631
)
Vậy để cân bằng được mức dự trữ tiền mặt tối ưu, doanh nghiệp cần chú ý ba yếu
tố sau:
F = chi phí cố định phát sinh khi bán chứng khoán ngắn hạn
T = tổng số tiền mặt mới cần thiết cho mục đích giao dịch trong thời kỳ hoạch
định là 1 năm
K = chi phí cơ hội do giữ tiền mặt (là lãi suất ngắn hạn nếu doanh nghiệp đem
tiền đi đầu tư)
Do đó, tổng chi phí cơ hội sẽ bằng lượng tiền mặt dự trữ trung bình nhân với lãi
suất ngắn hạn và tổng chi phí giao dịch sẽ bằng số lần bán chứng khoán nhân với chi
phí cho một lần bán chứng khoán. Ta có công thức như sau:
Tổng chi phí (TC) =
T
* F +
C
C 2
Để tìm ra TC min, đạo hàm TC theo C ta được:
dTC
=
K
-
TF
dC 2 C²
Số dư tiền mặt tối ưu khi tổng chi phí nhỏ nhất, tổng chi phí nhỏ nhất khi:
dTC
=
K
-
TF
= 0
dC 2 C²
Giải phương trình trên ta được, C = √2TF∕ K
1
PGS.TS Phạm Quang Trung, Trường Đại học kinh tế quốc dân, năm 2009
Chi
phí giữ
tiền mặt
Chi phí
giữ tiền mặt
Chi phí cơ hội (K)
Chi phí giao
dịch (F)
Quy mô tiền mặtC*
Thang Long University Library

23. 12
Như vậy, C chính là lượng dự trữ tiền mặt tối ưu của mỗi doanh nghiệp để tổng
hai loại chi phí trên là nhỏ nhất.
Mô hình EOQ – Baumol là mô hình đơn giản nhưng chưa hoàn hảo và thực tế
bởi nó được xây dựng dựa trên những giả định sau:
1) Doanh nghiệp áp dụng tỷ lệ bù đắp tiền mặt không đổi
2) Không có số thu tiền mặt trong kỳ hoạch định
3) Không có dữ trữ tiền mặt trong mục đích an toàn
4) Dòng tiền tệ là rời rạc chứ không liên tục.
Mô hình Miller Orr
Nếu mô hình của Baumol đưa ra quyết định quỹ tiền mặt bao gồm sự kết hợp chi
phí cơ hội và chi phí giao dịch thì mô hình của Merton Miller và Daniel Orr lại phát
triển quỹ tiền mặt với luồng thu và chi biến động ngẫu nhiên hàng ngày. Mô hình
Miller Orr liên quan tới cả luồng thu (inflows) và luồng chi (outflows) tiền mặt và giả
định luồng tiền mặt ròng (luồng thu trừ luồng chi) có phân phối chuẩn. Luồng tiền tệ
ròng hàng ngày có thể ở mức kỳ vọng, mức cao nhất hoặc mức thấp nhất, tuy nhiên,
giả định rằng luồng dòng tiền ngắn hạn ròng bằng 0, tức luồng thu vừa đủ bù luồng
chi. Sau đây là sơ đồ mô tả mô hình Miller Orr:
Hình 1.2. Mô hình Miller Orr
(Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, trang 65)
Theo mô hình Miller Orr, giới hạn trên (H) căn cứ vào chi phí cơ hội giữ tiền mặt
và giới hạn dưới (L) căn cứ vào mức rủi ro do thiếu tiền mặt, số dư tiền mặt mục tiêu
(Z) là mục tiêu mà doanh nghiệp nhắm tới. Khi lượng tiền mặt dư thừa của doanh
nghiệp đạt tới giới hạn trên (tại điểm X), công ty sẽ phải dùng tiền mặt mua thêm H –
Z chứng khoán ngắn hạn để giảm chi phí cơ hội, còn nếu lượng tiền mặt của doanh
nghiệp thấp và giảm tới giới hạn dưới (tại điểm Y) doanh nghiệp thiếu tiền và cần bán
bớt từ L – Z chứng khoán ngắn hạn để chuyển sang tiền mặt. Trường hợp lượng tiền
dự trữ của doanh nghiệp vẫn nằm trong phạm vi cho phép là giữa giới hạn trên và
dưới, doanh nghiệp không cần tiến hành giao dịch mua, bán chứng khoán.
Dòng tiền
ngắn hạn
Cao (H)
Mục tiêu
Thấp (L)
Thời gianX Y

24. 13
Giống như mô hình Baumol, mô hình Miller – Orr xác định tồn quỹ dựa vào chi
phí giao dịch và chi phí cơ hội. Chi phí giao dịch F là chi phí liên quan đến việc mua
bán chứng khoán ngắn hạn để chuyển đổi từ tài sản đầu tư cho mục đích sinh lời ra
tiền mặt nhằm mục đích thanh toán. Chi phí giao dịch cố định cho mỗi lần giao dịch,
không phụ thuộc vào doanh số mua bán chứng khoán ngắn hạn. Chi phí cơ hội do giữ
tiền mặt là K, bằng lãi suất ngắn hạn.
Khác với mô hình Baumol, trong mô hình Miller – Orr, số lần giao dịch của mỗi
thời kỳ là số ngẫu nhiên, thay đổi tùy thuộc vào sự biến động của luồng thu và luồng
chi tiền mặt. Kết quả là chi phí giao dịch phụ thuộc vào số lần giao dịch chứng khoán
ngắn hạn kỳ vọng còn chi phí cơ hội phụ thuộc vào tồn quỹ kỳ vọng.
Với tồn quỹ thấp nhất L đã cho, giải mô hình Miller – Orr, chúng ta tìm được tồn
quỹ mục tiêu Z và giới hạn trên H.
Z* = +L
Z* cho biết số dư tiền mặt tối ưu mà doanh nghiệp cần nắm giữ
Và H* = 3Z* - 2L
H* cho biết chi phí cơ hội tối đa mà doanh nghiệp có thể bỏ ra để dự trữ lượng
tiền mặt tối ưu Z*
Trong đó, * là chỉ sự tối ưu, σ² là phương sai của dòng tiền mặt ròng hàng ngày.
Số dư tiền mặt trung bình theo mô hình Miller Orr là:
C =
4Z – L
3
Tuy nhiên, để sử dụng mô hình Miller – Orr, doanh nghiệp cần phải làm bốn việc
đó là thiết lập giới hạn dưới cho tồn quỹ, ước lượng độ lệch chuẩn của dòng tiền mặt
thu chi hàng ngày, chi phí giao dịch liên quan đến việc mua bán chứng khoán ngắn hạn
và cuối cùng là quyết định mức lãi suất để xác định chi phí giao dịch hàng ngày.
1.3.2.4 Quản trị khoản phải thu khách hàng
Doanh nghiệp thường bán hàng theo cả hai phương thức: trả ngay và trả chậm.
Theo cách thức thứ nhất tiền được nhận ngay lập tức, theo cách thức thứ hai việc mở
rộng tín dụng thương mại dẫn đến việc hình thành khoản phải thu khách hàng. Phải thu
khách hàng thể hiện phần doanh thu bán hàng trả chậm mà chưa thu tiền. Theo thời
gian, khi người mua thanh toán tiền, doanh nghiệp sẽ nhận được tiền cho số hàng bán
trước đây. Nếu như khách hàng không tiến hành thanh toán nợ, doanh nghiệp sẽ phải
gánh chịu tổn thất do nợ xấu. Tuy nhiên, nếu như không có tín dụng thương mại, sức
cạnh tranh của doanh nghiệp sẽ thấp, ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế. Do đó, tín dụng
thương mại liên quan tới rủi ro, thu nhập và giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp nên cần
quản lý một cách chặt chẽ và hiệu quả. Nhà quản trị cần thiết lập chính sách tín dụng
và thu tiền theo bốn bước: thiết lập điều khoản và điều kiện bán hàng trả chậm, phân
Thang Long University Library

25. 14
tích tín dụng và quyết định tín dụng, chính sách thu tiền. Mức độ doanh thu và độ lớn
của khoản phải thu đều có ảnh hưởng đến lượng dòng tiền ngắn hạn của doanh nghiệp.
Bước 1: Điều khoản bán trả chậm
Tùy thuộc vào đặc điểm hoạt động SXKD cũng như quan hệ với khách hàng của
mình mà mỗi doanh nghiệp đều xây dựng một điều khoản tín dụng khác nhau. Ví dụ,
đối với mặt hàng sản xuất đơn chiếc theo đơn đặt hàng hoặc hàng hóa có giá trị lớn thì
các doanh nghiệp thường yêu cầu khách hàng trả trước một phần tiền. Đối với các
khách hàng lâu năm, có uy tín cao có thể được hưởng điều khoản tín dụng tốt hơn so
với khách hàng mới hoặc nghi ngờ về khả năng thanh toán. Ngoài ra, để khuyến khích
người mua thanh toán sớm, doanh nghiệp có thể cung cấp chiết khấu thanh toán. Bên
cạnh việc cho khách hàng nợ theo điều khoản của doanh nghiệp, còn có công cụ khác
để thực hiện tín dụng thương mại cho khách hàng đó là hối phiếu (công cụ phổ biến
nhất), là một lệnh yêu cầu người trả một khoản tiền nhất định vào một khoảng thời
gian xác định đối với từng người cụ thể hay người giữ hối phiếu. Người bán chỉ chấp
nhận bán hàng khi hối phiếu cho doanh thu bán hàng đó được lập.
Bước 2: Phân tích tín dụng
Để xây dựng điều khoản tín dụng chặt chẽ đối với từng nhóm khách hàng, doanh
nghiệp cần phải thực hiện tốt công tác phân tích tín dụng. Cơ sở để phân tích tín dụng là các
báo cáo tài chính do khách hàng cung cấp, doanh nghiệp có thể xác định mức độ ổn định, tự
chủ tài chính và khả năng chi trả của khách hàng; xếp hạng tín dụng và báo cáo: doanh
nghiệp tham khảo bảng xếp hạng tín dụng của các tổ chức uy tín trong việc đánh giá khả
năng tín dụng của khách hàng đang xem xét. Từ những số liệu trên cùng với kinh nghiệm
của mình, doanh nghiệp sẽ đưa ra quyết định tín dụng, có cung cấp tín dụng hay không.
Phương pháp mà nhiều doanh nghiệp sử dụng là phương pháp phân nhóm khách
hàng theo mức độ rủi ro. Theo phương pháp này, khách hàng của doanh nghiệp có thể
được chia thành các nhóm như sau:
Bảng 1.1 Phân nhóm khách hàng rủi ro
Nhóm rủi ro Tỷ lệ doanh thu không
thu hồi được ước tính
Tỷ lệ khách hàng thuộc
nhóm rủi ro (%)
1 0 – 1 35
2 1 - 2 ½ 30
3 2 ½ - 4 20
4 4 – 6 10
5 > 6 5
(Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, trang 1022
)
2
Ths. Bùi Anh Tuấn – Ths Nguyễn Hoàng Nam, Trường Đại học Dân lập Thăng Long, năm 2006

26. 15
Đối với các khách hàng thuộc nhóm 1 có thể được mở tín dụng mà không cần
phải xem xét nhiều, tình hình hoạt động của nhóm khách hàng này có thể được xem
xét lại mỗi năm một lần. Đối với các khách hàng thuộc nhóm 2 có thể được cung cấp
tín dụng trong một giới hạn nhất định và tình hình kinh doanh của nhóm khách hàng
này có thể được xem xét lại mỗi năm hai lần. Tương tự như vậy, doanh nghiệp sẽ xem
xét đến các nhóm khách hàng khác.
Bước 3: Quyết định tín dụng
Sau khi phân tích và xếp loại các nhóm khách hàng, doanh nghiệp tiến hành đưa
ra quyết định tín dụng bằng cách so sánh giá trị hiện tại của lợi ích và chi phí của việc
cấp tín dụng với một mức rủi ro cho trước. Giá trị hiện tại ròng của quyết định cấp tín
dụng là: NPV = CFt/ k – CF0
Trong đó: CFt: Dòng tiền sau thuế mỗi kỳ
k: Tỷ lệ thu nhập yêu cầu sau thuế phản ánh nhóm rủi ro của khách
hàng tiềm năng.
CF0: Giá trị mà doanh nghiệp đầu tư vào khoản phải thu khách hàng.
Trên cơ sở giá trị hiện tại ròng, doanh nghiệp sẽ quyết định về cấp tín dụng như sau:
Nếu NPV > 0: Cấp tín dụng
Nếu NPV < 0: Không cấp tín dụng
Nếu NPV = 0: Bàng quan
Đưa ra quyết định tín dụng: Để tính được giá trị hiện tại ròng, doanh nghiệp phải
xác định được dòng tiền sau thuế mỗi kỳ CFt và giá trị đầu tư vào khoản phải thu
khách hàng CF0, đó là: CF0 = VC* S * (ACP/ 365 ngày)
và: CFt = [ S * (1- VC) - S * BD - CD] * (1-T)
Trong đó: VC: Dòng tiền ra biến đổi tính theo tỷ lệ % trên dòng tiền vào.
S: Dòng tiền vào (doanh thu) dự kiến hàng năm
ACP: Thời gian thu tiền trung bình (ngày)
BD: Tỷ lệ nợ xấu trên doanh thu (%)
CD: Dòng tiền ra tăng thêm của bộ phận tín dụng cho việc quản lý và
thu các khoản phải thu khách hàng.
T: Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp.
Bước 4: Chính sách thu tiền
Sau khi cung cấp tín dụng cho khách hàng, doanh nghiệp cần theo dõi chặt chẽ
khoản phải thu khách hàng để đảm bảo không bị tổn thất. Tỷ lệ thu được các khoản
phải thu phản ánh tính hiệu quả của chính sách thu tiền. Do đó, doanh nghiệp cần lập
các bước thu hồi tiền cụ thể như sau:
Thang Long University Library

27. 16
Cập nhật danh mục khách hàng: quản lý danh sách khách hàng hiệu quả sẽ giúp
các doanh nghiệp phân loại được khách hàng dựa trên mức độ rủi ro. Đối với những
khoản nợ có độ rủi ro thấp và khách hàng không thường xuyên thanh toán nợ đúng
hạn, doanh nghiệp chỉ cần có thông báo nhắc nhở hoặc thực hiện một cuộc gọi cho
khách hàng qua hệ thống trả lời điện thoại được điện toán hóa để nắm được thông tin
về việc thanh toán.
Ghi nhận và thông báo công nợ: Kế toán công nợ có nhiệm vụ thực hiện kiểm tra
trên hệ thống xem khách hàng có đủ điều kiện thực hiện công nợ hay không, giao dịch
đã đúng chưa (xem khách hàng đã từng nợ công ty hay chưa, có thực hiện đầy đủ
nghĩa cụ nợ hay không,…). Sau đó kế toán công nợ xác định chứng từ, theo dõi công
nợ trên hệ thống.
Thu tiền: Kế toán công nợ thực hiện lập giao dịch thu tiền trên hệ thống, xác
nhận công nợ, thực hiện in phiếu thu và lấy các xác nhận có liên quan, sau đó thực
hiện thu hồi công nợ cho công ty.
Bù trừ công nợ: Kế toán công nợ kiểm tra giấy tờ công nợ, thực hiện giao dịch
bù trừ công nợ trên hệ thống cho khách hàng, theo dõi chứng từ. Bộ phận kế toán sẽ
thực hiện duyệt chứng từ cho khách hàng rồi sau đó tiếp tục theo dõi công nợ trên hệ
thống của doanh nghiệp.
1.3.2.5 Quản trị các khoản phải trả người bán
Thông qua chỉ tiêu phải trả người bán nhà phân tích có thể đánh giá được khả
năng thanh toán và uy tín của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế
mạnh, quản lý dòng tiền tốt, thì các khoản nợ phải trả người bán luôn được thanh toán
đầy đủ và đúng hạn. Mặt khác, nếu các khoản phải trả quá hạn chiếm tỷ trọng lớn thì
có thể doanh nghiệp đang đứng trước nguy cơ phá sản, mất khả năng thanh toán. Tuy
nhiên, doanh nghiệp nào cũng muốn chiếm dụng vốn càng lâu càng tốt, nên các khoản
phải trả người bán nếu chiếm tỷ trọng hợp lý trong tổng tài sản thì cũng là một dấu
hiệu tốt. Do đó, doanh nghiệp cần phải quản lý tốt các khoản phải trả người bán sao
cho vừa có thể chiếm dụng tín dụng vừa không làm mất uy tín của doanh nghiệp mình.
Dưới đây là một số chỉ tiêu dùng để phân tích tình hình phải trả người bán:
Hệ số trả nợ
(vòng quay các khoản phải trả)
=
Doanh thu thuần
Bình quân phải trả người bán
Chỉ tiêu này cho biết cứ một kỳ phân tích thì các khoản phải trả người bán quay
vòng bao nhiêu lần. Nếu số vòng quay càng nhiều nghĩa là doanh nghiệp thanh toán kịp
thời các khoản nợ và ít chiếm dụng vốn của các doanh nghiệp. Nếu chỉ tiêu này cao quá
cũng không tốt, vì có nghĩa là doanh nghiệp đang dự trữ một lượng lớn tiền mặt để phục
vụ cho thanh toán, làm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và các đầu tư khác.

28. 17
Thời gian trả nợ trung bình =
365
Hệ số trả nợ
Chỉ tiêu thời gian trả nợ trung bình cho biết một đồng doanh nghiệp mua chịu thì
sau bao lâu sẽ thanh toán. Nếu chỉ tiêu này càng ngắn thì khả năng thanh toán tiền
hàng càng nhanh, doanh nghiệp càng ít chiếm dụng vốn của doanh nghiệp khác. Khi
phân tích chỉ tiêu này, ta có thể so sánh thời gian trả nợ trung bình với kỳ kế hoạch
hoặc so sánh thời gian mua hàng quy định ghi trong hợp đồng kinh tế với các nhà cung
cấp. Qua đó, có thể thấy được tình hình thanh toán công nợ của doanh nghiệp và có
những kế hoạch, biện pháp huy động vốn, đáp ứng nhu cầu thanh toán, góp phần ổn
định tình hình tài chính của doanh nghiệp.
1.3.2.6 Mối quan hệ phải thu, phải trả
Trong thực tế hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, tồn tại quan hệ phải
thu, phải trả là một tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trường. Song quan hệ này
thường phụ thuộc vào những nhân tố sau:
Thứ nhất, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh, ngành nghề kinh doanh, tính
chất cạnh tranh của các sản phẩm trên thị trường. Thông thường các sản phẩm độc
quyền thì trị số của các chỉ tiêu này thường thấp hơn các sản phẩm cạnh tranh.
Thứ hai, cơ chế tài chính của các doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh. Cơ
chế tài chính được xây dựng khoa học ngay từ ban đầu thì quan hệ chiếm dụng và bị
chiếm dụng vốn hạn chế thấp nhất vì khi đó doanh nghiệp hoạt động trong một thể
thống nhất của các dự đoán có độ tin cậy cao.
Thứ ba, môi trường tài chính, kinh doanh tổng thể của toàn bộ nền kinh tế. Khi
nền kinh tế ổn định, tăng trường bền vững thì các chỉ tiêu vốn chiếm dụng và bị chiếm
dụng thấp nhất. Ngược lại trong môi trường khủng hoảng tài chính của các doanh
nghiệp thường chiếm dụng vốn của nhau dẫn đến tình hình tài chính của các đơn vị
không lành mạnh phản ứng theo dây chuyền.
Để phân tích rõ bản chất công nợ phải thu và công nợ phải trả doanh nghiệp có
thể phân tích mối quan hệ giữa hai nhóm đối tượng này thông qua những chỉ tiêu sau:
Tỷ lệ phải thu so với phải trả =
Các khoản phải thu
Các khoản phải trả
* 100
Chỉ tiêu này cao hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải thu nhiều hơn phải trả, khi đó
doanh nghiệp có nguy cơ vốn bị chiếm dụng nhiều hơn vốn chiếm dụng, thường dẫn
đến hiệu quả sử dụng vốn giảm.
Chỉ tiêu này thấp hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải trả nhiều hơn phải thu, kho đó
doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn ít hơn chiếm dụng vốn của các đối tượng và như vậy
dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn tăng.
Thang Long University Library

29. 18
Tỷ lệ phải thu đến hạn so với phải trả đến hạn=
Các khoản phải thu đến hạn
Các khoản phải trả đến hạn
*100
Chỉ tiêu này cao hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải thu đến hạn nhiều hơn phải
trả đến hạn, như vậy khâu thu hồi tiền hàng khó khăn hơn kinh doanh nghiệp thanh
toán tiền. Sản phẩm bán cạnh tranh hơn so với khi mua các yếu tố đầu vào.
Chỉ tiêu này thấp hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải trả đến hạn nhiều hơn phải
thu đến hạn, khi đó khâu thu hồi tiền thuận tiện hơn. Sản phẩm tiêu thụ gặp nhiều
thuận lợi trên thị trường.
Tỷ lệ phải thu quá hạn so với phải trả quá hạn=
Các khoản phải thu quá hạn
Các khoản phải trả quá hạn
*100
Chỉ tiêu này cao hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải thu quá hạn nhiều hơn phải
trả quá hạn, kho đó doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn nhiều hơn vốn chiếm dụng của
người bán, thường dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn giảm.
Chỉ tiêu này thấp hơn 50%, chứng tỏ các khoản phải trả quá hạn nhiều hơn phải
thu quá hạn, khi đó doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn ít hơn chiếm dụng vốn của cá đối
tượng và như vậy dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn tăng.
Các chỉ tiêu trên thể hiện số tương đối, do vậy khi phân tích các chỉ tiêunày cần
được xem xét trong mối quan hệ với các chỉ tiêu thể hiện số tuyệt đối về số phải thu,
phải trả, phải thu quá hạn, phải trả quá hạn để thấy được thực chất tài chính của doanh
nghiệp như thế nào.
Tỷ lệ phải thu quá hạn so với tổng phải thu =
Các khoản phải thu quá hạn
Tổng phải thu
* 100
Chỉ tiêu này mà cao chứng tỏ các khoản phải thu quá hạn chiếm tỷ trọng đáng kể
trong tổng các khoản phải thu dẫn đến khả năng thu hồi nợ khó khăn, ảnh hưởng đến
tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Tỷ lệ phải thu quá hạn so với tổng tài sản =
Các khoản phải thu quá hạn
Tổn tài sản
* 100
Chỉ tiêu này mà cao chứng tỏ các khoản phải thu quá hạn chiếm tỷ trọng đáng kể
trong tổng tài sản dẫn đến khả năng thu hồi nợ khó khăn, dấu hiệu rủi ro tài chính xuất
hiện, nguy cơ phá sản có thể xảy ra.
Tỷ lệ phải trả quá hạn so với tổng phải trả =
Các khoản phải trả quá hạn
Tổng phải trả
*100
Chỉ tiêu này mà cao chứng tỏ các khoản phải trả quá hạn chiếm tỷ trọng đáng kể
trong tổng các khoản phải trả dẫn đến khả năng thanh toán kém, dấu hiệu rủi ro tài
chính xuất hiện, nguy cơ phá sản có thể xảy ra.
Tỷ lệ phải trả quá hạn so với tổng nguồn vốn =
Các khoản phải trả quá hạn
Tổng nguồn vốn
* 100

30. 19
Chỉ tiêu này mà cao chứng tỏ các khoản phải trả quá hạn chiếm tỷ trọng đáng kể
trong tổng nguồn vốn dẫn đến khả năng tự chủ trong hoạt động tài chính thấp, dấu hiệu
rủi ro tài chính xuất hiện, nguy cơ phá sản có thể xảy ra.
1.3.2.7 Quản trị hàng tồn kho
Hàng tồn kho là một trong ba khoản mục quan trọng tạo ra 80% dòng tiền trong
doanh nghiệp. Do đó, việc giữ trữ hàng tồn kho như thế nào để vừa đáp ứng được nhu
cầu SXKD mà vừa “chiếm giữ vốn” ở mức an toàn nhất là một vấn đề gây đau đầu cho
các nhà quản trị. Nếu mức tồn kho thấp thì doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được vốn đầu tư
nhiều nhưng điều này sẽ đòi hỏi phải đặt hàng nhiều lần, tốn kém chi phí đặt hàng,
doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng thiếu hụt hàng hóa. Khi đó, doanh nghiệp không
đủ hàng hóa để kịp thời cung cấp cho khách hàng dẫn đến tình hình tiêu thụ bị ảnh
hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu dự trữ hàng tồn kho cao thì đòi hỏi vốn đầu tư
nhiều, nghĩa là lượng tiền tồn đọng tại đó lớn, nhưng doanh nghiệp sẽ tránh được rủi
ro trong quá trình tiêu thụ. Ngoài ra, trong mỗi lần đặt hàng, doanh nghiệp còn phải
chịu chi phí đặt hàng, nếu đặt hàng với số lượng lớn, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được
khoản chi phí này nhưng chi phí hàng tồn kho sẽ bị đẩy cao. Trên cơ sở cân đối lợi ích
đạt được và chi phí phát sinh của việc đầu tư vào hàng tồn kho, mục tiêu của doanh
nghiệp là phải quản lý tồn kho sao cho đảm bảo cung cấp yếu tố đầu vào cho hoạt
động sản xuất kinh doanh được diễn ra liên tục, cung cấp đủ sản phầm đầu ra đáp ứng
nhu cầu thị trường, tổng chi phí của việc dự trữ kho là thấp nhất.
Hàng tồn kho có mối liên hệ với bộ phận sản xuất và bộ phận kinh doanh. Trong
khi bộ phận kinh doanh luôn muốn nâng cao mức tồn kho để có thể đáp ứng kịp thời
nhu cầu tiêu thụ của khách hàng, bộ phận sản xuất cũng muốn một lượng tồn kho lớn
vì nhờ đó họ có thể giảm chi phí sản xuất, nhưng đối với bộ phận tài vụ, thì chỉ muốn
hàng tồn kho tồn trữ ở mức thấp vì tiền chi cho hàng tồn kho sẽ không thể chi tiêu vào
mục đích khác. Để giải quyết được các vấn đề này, nhà quản lý hàng tồn kho cần có
các quyết định đúng đắn trong việc đầu tư vào hàng tồn kho, dựa trên nguyên tắc xem
xét sự đánh đổi giữa lợi ích và phí tổn của việc duy trì hàng tồn kho thông qua việc xác
định mức dự trữ kho tối ưu trong đó cân đối được chi phí của việc dữ trữ quá nhiều và
chi phí của việc dự trữ kho quá ít. Các doanh nghiệp thường áp dụng 2 mô hình quản
lý hàng tồn kho là: mô hình ABC (The ABC Inventory Method), mô hình EOQ (The
Economic Order Quantity Model). Tuy nhiên, tùy thuộc vào loại hình doanh nghiệp cụ
thể mà lựa chọn mô hình sử dụng hiệu quả nhất.
Thứ nhất, mô hình ABC (The ABC Inventory Method)
Khi sử dụng mô hình ABC, doanh nghiệp có thể đầu tư có trọng tâm khi mua
hàng, ví dụ, ta phải dành các nguồn tiềm lực để mua hàng nhóm A nhiều hơn so với
nhóm C. Bên cạnh đó, mô hình ABC còn có tác dụng xác định các chu kỳ kiểm toán
Thang Long University Library

31. 20
khác nhau cho các nhóm khác nhau. Cụ thể, đối với nhóm A, việc tính toán phải được
thực hiện thường xuyên, mỗi tháng một lần, còn đối với nhóm B, sẽ tính toán trong
chu kỳ dài hơn, thường mỗi quý một lần, đối với nhóm C, thường tính toán sáu tháng
một lần.
Hình 1.3 Mô hình ABC
(Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, trang 119)
Đối với mỗi doanh nghiệp, hàng tồn kho luôn bao gồm rất nhiều loại hàng hóa
khác nhau, có giá trị và mức độ bảo quản khác nhau. Do vậy, để quản lý hàng tồn kho
một cách hiệu quả, các doanh nghiệp thường phân chia hàng tồn kho ra thành 3 nhóm
cơ bản dựa trên mức độ quan trọng của chúng trong dự trữ và bảo quản là A, B và C.
Trong đó:
Nhóm A: Bao gồm các loại hàng có giá trị hàng năm từ 70 - 80% tổng giá trị tồn
kho, nhưng về số lượng chỉ chiếm 15 - 20% tổng số hàng tồn kho;
Nhóm B: Gồm các loại hàng có giá trị hàng năm từ 25 - 30% tổng giá trị hàng
tồn kho, nhưng về sản lượng chúng chiếm từ 30 - 35% tổng số hàng tồn kho;
Nhóm C: gồm những loại hàng có giá trị hàng năm nhỏ, giá trị hàng năm chỉ
chiếm 5 -10% tổng giá trị tồn kho. Tuy nhiên về số lượng chúng lại chiếm khoảng 50 –
55% tổng số hàng tồn kho.
Bằng việc chia hàng lưu kho thành nhiều nhóm, doanh nghiệp có thể tập trung
vào nhóm mà cần sự kiểm soát hiệu quả nhất, cụ thể là quan trọng nhất là nhóm A,
tiếp đến là nhóm B và cuối cùng là nhóm C. Nếu như nhóm A được xem xét quản lý
một cách thường xuyên thì nhóm B sẽ ít được thường xuyên hơn, có thể là hàng tháng,
hàng quý và nhóm C sẽ ít hơn nữa, có thể là hàng năm.
Thứ hai, mô hình EOQ ( The Economic Order Quantity Model)
50
35
15
Giá trị tích luỹ
($)
10% 30%
Nhóm
A
Nhóm
B
Nhóm C
% loại tồn kho60%

32. 21
Hình 1.4. Mô hình EOQ
(Nguồn: Giáo trình quản trị tài chính doanh nghiệp, phụ lục 20A)
Mục tiêu của mô hình này là nhằm làm tối thiểu hóa tổng chi phí đặt hàng và
chi phí lưu kho. Hai chi phí này phản ứng ngược chiều nhau. Khi quy mô đơn hàng
tăng lên, ít đơn hàng hơn được yêu cầu làm cho chi phí đặt hàng giảm, trong mức dự
trữ bình quân sẽ tăng lên, đưa đến tăng chi phí lưu kho. Do đó mà trên thực tế số
lượng đặt hàng tối ưu là kết quả của một sự dung hòa giữa hai chi phí có liên hệ
nghịch nhau này.
Trong mô hình này, các loại hàng hóa tồn kho đều bao gồm 3 loại chi phí là chi
phí đặt hàng, chi phí lưu kho và chi phí do thiếu hụt hàng hóa.
Ta có:
C: chi phí dự trữ của một đơn vị hàng lưu kho
O: chi phí cho một lần đặt hàng
Q: số lượng của một lần đặt hàng
S: số lượng bán một thời kỳ (năm)
Với những giả định trên, ta tiến hành xem xét các loại chi phí:
Chi phí lưu kho: là những chi phí phát sinh khi hoạt động tồn trữ hàng. Giả sử
công ty luôn cần hàng tồn kho mà trong kho không có lượng dự trữ an toàn, lượng
hàng tồn kho của công ty sẽ bằng 0 trước khi nhận được lượng hàng đặt. Nếu lượng
hàng mỗi lần đặt là Q thì lượng hàng tồn kho trung bình là Q/2. Tổng chi phí lưu kho
sẽ bằng số lượng hàng tồn kho trung bình nhân với chi phí dự trữ của một đơn vị hàng
lưu kho.
Chi phí lưu kho = (Q/2) * C
Cụ thể, chi phí lưu kho bao gồm các khoản sau:
Tổng
chi phí
Chi phí dự
trữ
Chi phí đặt
hàng
Số lượng đặt hàngQ*
Chi phí
Thang Long University Library

33. 22
Bảng 1.2. Các chi phí lưu kho
Nhóm chi phí Tỷ lệ so với tổng giá trị tồn kho
Chi phí về nhà cửa, kho hàng:
Tiền thuê và khấu hao nhà cửa
Chi phí cho bảo hiểm nhà kho, kho hàng
Chi phí thuê nhà đất
Chiếm 3 – 10%
Chi phí sử dụng thiết bị, phương tiện:
Tiền thuê khấu hao, dụng cụ thiết bị
Chi phí năng lượng
Chi phí vận hành thiết bị
Chiếm 1 – 3.5%
Chi phí về nhân lực cho hoạt động giám sát quản lý Chiếm 3 – 5%
Phí tổn cho việc đầu tư vào hàng tồn kho:
Phí tổn cho việc vay mượn vốn
Thuế đánh vào hàng tồn kho
Bảo hiểm cho hàng tồn kho
Chiếm 6 – 24%
Thiệt hại của hàng tồn kho do mất mát, hư hỏng
hoặc không sử dụng được
Chiếm 2 – 5%
(Nguồn: Giáo trình quản trị sản xuất – Chương 6: quản trị hàng tồn kho3
)
Tỷ lệ các loại chi phí trên là tương đối, chúng phụ thuộc vào từng loại hình
doanh nghiệp.
Chi phí đặt hàng: là toàn bộ chi phí có liên quan đến việc thiết lập đơn hàng bao
gồm: cho phí tìm nguồn hàng, thực hiện quy trình đặt hàng (giao dịch, ký kết hợp
đồng, thông báo qua lại) và các chi phí chuẩn bị và thực hiện việc vận chuyển hàng
đến kho của doanh nghiệp. Với doanh số bán hàng S tính theo đơn vị sản phẩm trong
một năm, số lần đặt hàng trong một năm sẽ bằng S/Q, gọi O là chi phí của mỗi lần đặt
hàng, ta có tổng chi phí đặt hàng trong một năm là:
Tổng chi phí đặt hàng = (S/Q) * O = S*O/Q
Từ đó ta có:
Tổng chi phí = chi phí tồn kho hàng + chi phí đặt hàng = Q*C/2 + S*O/Q
Mục đích của doanh nghiệp luôn là tối thiểu hóa tổng chi phí liên quan đến lưu
trữ hàng tồn kho.
Theo mô hình EOQ, tổng chi phí cho hàng lưu kho sẽ đạt giá trị nhỏ nhất tại
điểm mà đạo hàm bậc nhất của nó bằng 0. Khi đó ta có:
dTC/dQ = 0 ↔ C/2 – S*O/Q*² = 0
↔ C/2 = S*O/Q*²
3
GV Lê Đức Tâm, Trường Đại học xây dựng Miền Trung, khoa kinh tế

34. 23
↔ Q*² = 2*S*O/2 ↔ Q* = √(2*S*O/C)
Hay EOQ = √(2*S*O)/C
Với khoảng thời gian dự trữ tối ưu (T*): là khoảng thời gian kể từ khi trong kho
có số lượng hàng hóa là Q* (lượng dự trữ tối ưu) cho đến khi số lượng này hết và được
đáp ứng ngay bằng số lượng hàng hóa tối ưu Q* của đơn đặt hàng mới. Trên cơ sở đó,
ta tính được quãng thời gian dự trữ tối ưu bằng cách lấy số lượng hàng dự trữ tối ưu
chia cho sức tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp trong một ngày: T* = Q*/(S/365). T*
cho biết khoảng thời gian dữ trữ hàng tối ưu để đảm bảo tổng chi phí là thấp nhất.
Khi sử dụng mô hình này, doanh nghiệp cần phải tuân thủ theo các giả định quan
trọng sau đây:
1) Nhu cầu vật tư trong một năm được biết trước và ổn định
2) Thời gian chờ hàng không thay đổi và phải được biết trước
3) Sự thiếu hụt dự trữ hoàn toàn không xảy ra nếu đơn hàng được thực hiện đúng
4) Toàn bộ số lượng đặt mua hàng được nhận cùng một lúc
5) Không có chiết khấu theo số lượng.
1.3.3. Quản trị dòng tiền hoạt động tài chính
Đối với hoạt động tài chính, quản trị dòng tiền tức là quản lý các khoản thu từ phát
hành cổ phiếu, góp vốn hay chi trả vốn góp cho các chủ sở hữu, tiền vay ngắn hạn, dài
hạn mà doanh nghiệp nhận được như chi trả nợ gốc vay, trả nợ thuê tài chính…
1.3.3.1 Nợ ngắn hạn
Một trong những chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp là tìm kiếm các nguồn
vốn tín dụng hay chính là các khoản nợ và tận dụng nó vào mục đích SXKD của doanh
nghiệp mình nhưng không làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp. Do đó, doanh
nghiệp cần xác định nợ bao nhiêu là hợp lý bằng cách phân tích cẩn thận dòng tiền và
nhu cầu cụ thể của một công việc kinh doanh. Các doanh nghiệp thường dùng hai
chính sách quản lý nợ đó là chính sách quản lý nợ ngắn hạn theo trường phái cấp tiến
và thận trọng.
Hình 1.5. Các chính sách quản lý nợ ngắn hạn
Cấp tiến Thận trọng
(Nguồn: trang 31, sách quản trị tài chính doanh nghiệp)
Nợ ngắn hạn
Nợ dài hạn
VCSH
Nợ ngắn hạn
Nợ dài hạn
VSCH
Thang Long University Library

35. 24
Trong đó, chính sách quản lý nợ ngắn hạn theo trường phái thận trọng là chính
sách duy trì mức nợ ngắn hạn thấp. Và ngược lại, chính sách quản lý nợ ngắn hạn theo
trường phái cấp tiến là chính sách duy trì nợ ngắn hạn ở mức độ cao.
Mức nợ ngắn hạn: đối với chính sách cấp tiến, các khoản nợ ngắn hạn luôn được
duy trì ở mức cao nhất có thể, bao gồm các khoản phải trả người bán, vay ngắn hạn, nợ
dài hạn đến hạn trả. Nhà quản lý sẽ điều chỉnh để kéo dài thời gian phải trả các khoản
nợ chậm nhất có thể mà không làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp, vay ngắn
hạn cũng được sử dụng rộng rãi. Còn đối với chính sách thận trọng, nợ ngắn hạn luôn
duy trì ở mức thấp nhất để tránh các rủi ro mà doanh nghiệp có thể gặp phải.
Thời gian quay vòng tiền: theo chính sách cấp tiến, thời gian quay vòng tiền
ngắn, thông qua việc làm giảm vòng quay các khoản phải trả, vòng quay tiền, tăng giá
trị khoản phải trả người bán và các khoản nợ khác. Ngược lại, đối với chính sách thận
trọng, nhà quản lý điều chỉnh thời gian quay vòng tiền dài hơn do doanh nghiệp giảm
giá trị khoản phải trả người bán, giảm thời gian thu nợ trung bình.
Chi phí lãi: thông thường, lãi suất ngắn hạn thấp hơn lãi suất dài hạn, dó đó, đối
với chính sách cấp tiến, doanh nghiệp sẽ vay vốn với mức lãi suất thấp hơn so với các
công ty phải trả cho tài trợ dài hạn. Bên cạnh đó, nếu các yếu tố khác không đổi, thì
chi phí lãi vay thấp sẽ làm thu nhập tăng cao hơn. Còn đôi với chính sách quản lý nợ
thận trọng, do đầu tư ít vào nợ ngắn hạn nên chịu các khoản lãi vay cao hơn, lợi nhuận
sẽ thấp hơn.
Rủi ro và thu nhập yêu cầu: bên cạnh những lợi ích có được, trường phái quản lý
nợ cấp tiến sẽ chịu nhiều rủi ro trong thanh toán do phải đáo hạn các khoản nợ ngắn
hạn trong khi doanh nghiệp vẫn đang cần có vốn. Còn đối với các doanh nghiệp theo
đuổi chính sách quản lý nợ thận trọng thì các rủi ro này sẽ ít hơn do tận dụng được các
khoản nợ dài hạn, tuy nhiên, doanh nghiệp cần lưu ý đến việc trả lãi đúng hạn, tránh để
các khoản nợ dài hạn đến hạn cũng một lúc.
1.3.3.2 Trả lãi
Các doanh nghiệp luôn muốn sử dụng vốn chiếm dụng được để SXKD hơn là
nguồn vốn của mình, do đó, nguồn vốn được tài trợ từ các khoản nợ vay chiếm tỷ
trọng lớn trong cơ cấu nguồn vốn. Chi phí quan trọng nhất phát sinh đối với nguồn vốn
này chính là lãi vay. Lãi vay chịu ảnh hưởng lớn bởi biến động của số tiền vay, thời
gian vay và lãi suất vay.
Để sử dụng hiệu quả nguồn vốn này và tránh được các rủi ro mà nó gây ra, các
doanh nghiệp cần có quyết định đúng đắn về thời gian và khối lượng vay so với lợi ích
mà nguồn vốn đó đem lại. Đặc biệt, các nhà quản trị cần có kế hoạch sử dụng nguồn
vốn vay đúng mục đích, nghĩa là doanh nghiệp cần tính toán cụ thể vay bao nhiêu tiền

36. 25
với lãi suất như thế nào để duy trì hoạt động SXKD, tránh việc không trả lãi đúng hạn
làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.
1.4. Tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác quản trị dòng tiền tại doanh nghiệp
1.4.1. Các chỉ tiêu chung
1.4.1.1 Nhóm chỉ tiêu khả năng thanh toán
Khả năng thanh toán
ngắn hạn
=
Tổng TSNH
Tổng nợ ngắn hạn
Khả năng thanh toán ngắn hạn là chỉ tiêu dùng để đo lường khả năng trả các
khoản nợ ngắn hạn của doanh nghiệp như nợ và các khoản phải trả bằng các tài sản
ngắn hạn của doanh nghiệp, như tiền mặt, các khoản phải thu… Chỉ tiêu này cho biết,
một đồng nợ ngắn hạn được đảm bảo bởi bao nhiêu đồng TSNH, nếu chỉ tiêu này lớn
hơn 1 thì khả năng thanh toán ngắn hạn của doanh nghiệp đang ở mức an toàn, nếu
nhỏ hơn 1 thì doanh nghiệp có khả năng hoạt động chưa hiệu quả. Tuy nhiên, với tỷ lệ
nhỏ hơn 1,có khả năng không đạt được tình hình tài chính tốt, nhưng không có nghĩa là
doanh nghiệp sẽ bị phá sản vì có rất nhiều cách để huy động thêm vốn.
Khả năng thanh toán nhanh =
Tổng TSNH – hàng tồn kho
Tổng nợ ngắn hạn
Khả năng thanh toán nhanh là chỉ tiêu thể hiện khả năng trả nợ ngắn hạn bằng
các tài sản có khả năng chuyển thành tiền một cách nhanh nhất không tính đến hàng
tồn kho. Ý nghĩa của chỉ tiêu này là, một đồng nợ ngắn hạn được đảm bảo bởi bao
nhiêu đồng TSNH mà doanh nghiệp không phải bán kho đi, tương tự chỉ tiêu khả năng
thanh toán ngắn hạn, chỉ tiêu này lớn hơn 1 thì khả năng thanh toán nhanh của doanh
nghiệp ở mức an toàn, nếu nhỏ hơn 1 thì khả năng thanh toán nhanh của doanh nghiệp
chưa tốt. Tuy nhiên, nếu chỉ tiêu này lớn hơn 1 chưa hẳn là tốt, vì trong nhóm TSNH,
chỉ có tài khoản tiền và các khoản tương đương tiền là đáng tin cậy, còn các khác phải
thu khách hàng có thể sẽ không thu hồi về hết được.
1.4.1.2 Chỉ tiêu về khả năng sinh lời
Nhóm chỉ tiêu khả năng sinh lời là nhóm chỉ tiêu phản ánh tốt nhất hiệu quả hoạt
động SXKD của doanh nghiệp. Khi đánh giá khả năng kinh doanh của một doanh
nghiệp, không chỉ dựa vào việc xác định tăng giảm lợi nhuận của doanh nghiệp đó.
Cần phải đặt lợi nhuận trong mối quan hệ so sanh với phần giá trị đã được thực hiện
với tài sản, VCSH… đã bỏ ra thì mới có thể đánh giá khách quan về hoạt động SXKD
của doanh nghiệp là tốt hay chưa tốt. Những mối quan hệ đó được thể hiện thông qua
các chỉ tiêu sinh lời của công ty.
Thang Long University Library

37. 26
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu
(ROS)
=
Lợi nhuận ròng
Doanh thu thuần
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu cho biết một đồng doanh thu thì thu được bao
nhiêu đồng lợi nhuận, do đó, nó có thể thay đổi khi thay đổi chi phí hoặc giá bán sản
phẩm. Nếu chỉ tiêu này tăng khi GVHB giảm thì có nghĩa doanh nghiệp đang hoạt
động tốt. Nếu chỉ tiêu này tăng do giảm giá bán để cạnh tranh thì sẽ ảnh hưởng lớn đến
lợi nhuận sau này của doanh nghiệp. Vì vậy, chỉ tiêu này cao chưa hẳn là tốt, cần nhận
biết nguyên nhân dẫn đến sự tăng cao đó.
Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản
(ROA)
=
Lợi nhuận ròng
Tổng tài sản
Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản dùng để đánh giá khả năng sử dụng vốn đầu tư
cho hoạt động SXKD của doanh nghiệp. ROA cho biết một đồng tài sản bỏ ra thì có
thể thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận. Tùy vào tình hình cụ thể của doanh nghiệp
được phân tích để lựa chọn lợi nhuận trước thuế và lãi hay lợi nhuận sau thuế để so
sánh với tổng tài sản.
Tỷ suất sinh lời trên vốn cổ phần
(ROE)
=
Lợi nhuận ròng
Vốn cổ phần
ROE cho biết cứ mỗi đồng vốn cổ phần thì tạo ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Do đó, chỉ tiêu này luôn được các nhà đầu tư đặc biệt quan tâm, vì từ đây, có thể nhận
xét được đồng vốn mà họ đang đầu tư vào doanh nghiệp có được sử dụng hiệu quả hay
không. Chính vì vậy, nếu chỉ tiêu này cao, doanh nghiệp dễ dàng tìm kiếm nguồn đầu
tư tiềm năng và thu hút vốn tốt. Nhưng nếu cao quá thì có thể doanh nghiệp đang kinh
doanh mạo hiểm do sử dụng VCSH nhỏ.
1.4.2. Nhóm chỉ tiêu hoạt động SXKD
Hệ số thu nợ (vòng quay các khoản phải thu) =
Doanh thu thuần
Bình quân phải thu khách hàng
Hệ số thu nợ cho biết doanh nghiệp mất bao nhiêu ngày cho một khoản phải thu,
khoản phải thu quay bao nhiêu vòng. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ doanh nghiệp thu
hồi tiền hàng kịp thời, ít chiếm dụng vốn. Tuy nhiên, chỉ tiêu này quá cao cho thấy
phương thức thanh toán tiền của doanh nghiệp quá chặt chẽ, khi đó, ảnh hưởng đến
tình hình tiêu thụ sản phẩm.
Thời gian thu nợ trung bình =
365
Hệ số thu nợ