4. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
1.Sa inuulit na salita.
“Inuulit ang buong unang dalawang pantig kung
may dalawang pantig lámang ang salita.”
Halimbawa: araw-araw
gabi-gabi
ano-ano
5. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
1.1Sa inuulit na salita.
Kung mahigit dalawang pantig ang salita, ang unang
dalawang pantig lámang ang inuulit.
Halimbawa: pali-palito
suntok-suntukin
6. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
1.2 Sa inuulit na salita.
Hindi inuulit ang panghulíng katinig ng ikalawang
pantig kapag mahigit dalawang pantig ang salita.
Halimbawa: bali-baligtad
balu-baluktot
7. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
1.3 Sa inuulit na salita.
Isinasáma ang unlapi sa unang bahaging inuulit.
Halimbawa: pabalik-balik
nagkawasak-wasak
8. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
Tandaan:
Ginagamit ang gitling sa salitang inuulit. Hindi ito
ginagamit sa salita na may mga pantig na inuulit
ngunit walang kahulugan kapag hindi inulit.
Halimbawa: paruparo
9. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
2. Sa Isahang pantig na tunog.
Gayunman, ginagamit ang gitling sa onomatopeikong
pagsulat sa mga iisahing pantig na tunog.
Halimbawa: tik-tak
ding-dong
10. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
3.Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin ang pantig
na nagtatapos sa katinig at ang sumusunod na pantig
na nagsisimula sa patinig.
Halimbawa: mag-isá
agam-agam
11. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
3.1 Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita kahit
nagtatapos sa patinig ang unang pantig kapag
pangngalang pantangi ang kasunod.
Halimbawa: maka-Filipino
maka-Duterte
12. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
3.2 Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
At kapag salitang banyaga at nása orihinal na baybay
ang kasunod:
Halimbawa: pa-cute
maki-computer
13. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
4. Sa Pinabigat na Pantig.
Ginagamit din ang gitling upang bigyan ng bigat o diin
ang kakaibang bigkas sa naunang pantig:
Halimbawa: láng-ap(sinaunang tagalog)
múng-ay (Hiligaynon)
14. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
5. Sa Piling Tambalan
Ginagamit ang gitling sa mga tambalang salita.
Halimbawa: lipat-bahay
basing-sisiw
15. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
Tandaan:
Walang tiyak na tuntunin kung kailan inaaalisan ng
gitling ang tambalang salita. May salitang gaya ng
“kathang-buhay” para sa nobela noong panahon ng
Amerikano ang isinusulat nang kathambúhay
ngayon.
16. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
6. Iwasan ang “Bigyan-.”
Magtipid sa paggawa ng tambalang salita, lalò’t hindi
kailangan.
Halimbawa: Bigyang-parangal
parangalan
17. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
7. Tambalan ang “Punongkahoy.”
Dapat malinawan na may salitang gaya ng
punongkáhoy na likha mula sa dalawang salita:
“puno+ng” at “kahoy”=
18. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
8. Sa Pasulat na Oras.
Ginagamit ang gitling upang ihiwalay ang numero sa
oras at petsang may ika- gayundin sa pagbílang ng
oras, numero man o binabaybay, na ikinakabit sa alas-
gaya sa sumusunod:
Halimbawa: ika-8 ng umaga
(ikawalo ng umaga)
alas-3 ng hápon
(alas-tres ng hápon)
19. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
9. Sa Kasunod ng “De.”
Ginagamitan ng gitling ang salitang may unlaping de-
mula sa Espanyol na nangangahulugang “sa
pamamagitan ng” o “ginawa o ginagamit sa paraang
Halimbawa: de-kolór
de-kahon
20. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
10. Sa Kasunod ng “Di.”
Ginagamitan ng gitling ang salitang pinangungunahan
ng dî (pinaikling hindî) at nagkakaroon ng kahulugang
idyomatiko, tila kasabihan, malimit na kasalungat ng
orihinal nitó, at malimit na may mapagbiro o mapang-
uyam na himig
Halimbawa: di-malipawarang uwak
di-kagandahan
21. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
11. Sa Apelyido.
Ginagamitan ng gitling ang mga apelyido ng babaeng
nag-asawa upang ipakita ang orihinal na apelyido
noong dalaga pa.
Halimbawa: Gloria Macapagal-Arroyo
22. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
12. Pagsaklaw ng Panahon.
Ginagamitan ng gatláng en (en dash) ang panahong
sakop o saklaw ng dalawang petsa
Halimbawa: 23 Hulyo 1864–13 Mayo
23. WASTONG GAMIT NG GIT-LING
12.1 Pagsaklaw ng Panahon.
Gatlang en din ang ginagamit kapag nawawala ang
pangwakas na petsa ng isang panahunan gaya sa:
Halimbawa: 1870– (hindi tiyak ang petsa ng
kamatayan)
