Plani grek "Megali Idea " dhe plani serb "Nacertania ", dy plane qe synonin ruajtjen e territoreve te veta dhe marrjen me force te territoreve shqiptare.Te dyja keto plane dilnin kunder perandorise Osmane te atyre viteve.
2. FILLIMI I KRYENGRITJEVE KUNDER
PERANDORISE OSMANE NE VENDE SI
SERBIA DHE GREQIA
• Kryengritjet për autonomi të viteve 30-40, si pjesë
përbërëse dhe element aktiv i lëvizjes çlirimtare në
Ballkan, e dobësuan sundimin e Portës së Lartë dhe
krijuan kushte objektive për bashkëpunimin
ushtarak të popujve të shtypur të gadishullit dhe
për shpejtimin e çlirimit të tyre nga zgjedha
osmane. Por ky bashkëpunim u minua nga politika
ekspansioniste e Greqisë dhe e Serbisë.
3. SERBIA DHE GREQIA
PROJEKTOJNE PLANE PER
CLIRIMIN DHE BASHKIMIN E
TROJEVE TE TYRE
• Në vitet 40 shteti serb dhe ai grek nuk e kishin përfunduar
ende bashkimin e tyre kombëtar. Një pjesë e territoreve me
popullsi serbe e greke ndodhej ende nën sundimin osman.
Për këtë arsye, një nga drejtimet e politikës së këtyre
vendeve ishte ai i çlirimit të territoreve dhe i bashkimit të
tyre me shtetet kombëtare përkatëse. Por, krahas këtij
synimi të drejtë, te qeveritë greke e serbe që drejtonin këto
shtete ishin shfaqur prirje të frymëzuara nga ide shoviniste,
të cilat u zhvilluan e u shndërruan në një vijë themelore të
politikës së tyre
4. • Megali idea (Ideja e madhe) është platformë politike e qarqeve shoviniste greke
që synonte, duke filluar prej fundit të shek. XVIII, krijimin e një shteti të madh
grek në kufijtë e Perandorisë Bizantine ku do të përfshiheshin edhe troje të
banuara nga popullsi të tjera ballkanike (shqiptarë, maqedonas, bullgarë etj). Si
platformë politike shtetërore Megali Idea u ngrit në Asamblenë Kombëtare të
Greqisë (1844), kur kryeministri J. Koleti e shpalli atë themel të ekzistencës
politike të Greqisë. Gjatë shek. XIX dhe në fillim të shek. XX nga Megali Idea u
frymëzuan qarqet drejtuese të Athinës në marrëdhëniet ndërkombëtare duke
mbajtur qëndrim agresiv ndaj popujve fqinjë të Ballkanit. Në fillim të shek. XX
shovinistët grekë u orvatën ta realizonin Megali Idenë në Shqipëri nëpërmjet të
ashtuquajturit Vorio-Epir, përkatësisht aneksimit të krahinave të Korçës dhe të
Gjirokastrës. Sipas këtij programi, Greqia si trashëgimtare e Bizantit duhej të
shndërrohej në një shtet të madh me kryeqytet Stambollin (Konstandinopojën),
ku do të bënin pjesë jo vetëm tokat greke, por edhe të gjitha territoret me
popullsi ortodokse jogreke të Ballkanit, që kishin qenë nën Perandorinë Bizantine
dhe vareshin fetarisht nga Patrikana e Stambollit.
5. • Projektplani I grekeve “Megali Idea “perfshinte gjithashtu marrjen e territoreve
jugore te Shqiperise. Për realizimin e ketij plani qeveria greke parashikonte të
hidhte në Shqipërinë e Jugut çeta të armatosura, të cilat do të provokonin
kryengritje dhe do të përgatisnin truallin për aneksimin e këtyre territoreve nga
Greqia. Ajo u orvat të shfrytëzonte për qëllimet e saj edhe kryengritjet
shqiptare, sidomos ato të Shqipërisë së Jugut, siç ishte ajo e vitit 1847, kur
kryeministri grek J. Koletis hyri në bisedime me Zenel Gjolekën, të cilat, për
shkak të synimeve ekspansioniste të Athinës, dështuan. “Megali Idea” greke
gjeti një mbështetje të fuqishme te Patrikana ortodokse e Stambollit. Me
formimin e shtetit grek, Patrikana e humbi dora-dorës karakterin ekumenik që
kishte më parë dhe u kthye në një kishë greke, në një aleate e Greqisë. Kështu
që kisha ortodokse dhe shkollat në gjuhën greke u kthyen në vatra për të
helenizuar besnikët e nxënësit që i frekuentonin ato.
6. • Më 1844, ministri i Serbisë I. Garashanin shpalli programin që
do të vihej në themel të politikës serbe e që është i njohur në
histori me emrin “Naçertanie” (“Projekt”). Edhe qarqet politike
drejtuese të Serbisë, ashtu si ato të Greqisë, me pretekstin e
çlirimit të tokave të sllavëve të jugut nga zgjedha osmane,
synonin të krijonin një shtet të madh, që do të përtërinte
perandorinë mesjetare të Stefan Dushanit. Në kufijtë e kësaj
perandorie të re, sipas “Naçertanies”, do të hynin edhe viset e
Shqipërisë së Veriut së bashku me Kosovën, që ministri serb e
pagëzoi me emrin “Serbi e Vjetër”.
7. SYNIMET E MEGALI IDEA DHE
NACERTANIA KUNDREJT TERRITOREVE
SHQIPTARE
• Të dyja programet kishin karakter shovinist dhe shprehnin
aspiratat ekspansioniste të borgjezisë greke e serbe. Ato nuk e
njihnin ekzistencën e kombit e të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare
dhe si pasojë kundërshtonin idenë e krijimit të shtetit shqiptar.
Sipas këtyre programeve, tokat shqiptare ishin të destinuara të
ndaheshin midis Greqisë dhe Serbisë.
• Këto synime të shteteve fqinje, që ishin shfaqur edhe më parë, u
shndërruan prej viteve 40 të shek. XIX në një politikë të
përhershme zyrtare, pasojat e së cilës u ndien shumë shpejt në
Shqipëri.