8 firms competitive

Copyright©2004 South-Western
99Өрсөлдөөнт зах
зээл дээрх
пүүсүүд

Copyright © 2004 South-Western
Өрсөлдөөнт зах зээл гэж юу вэ?
• ТөгсТөгс өрсөлдөөнт зах зээл нь дараах шинж
чанаруудтай:
• Зах зээл дээр олон тооны худалдагч, худалдан
авагчид байна.
• Нийлүүлж байгаа бараа бүтээгдэхүүнүүд нэгэн
төрлийн байна.
• Пүүсүүд зах зээлд чөлөөтэй орж гарч болдог.

• Эдгээр шинж чанаруудын үндсэн дээр
чөлөөт өрсөлдөөнт зах зээлд дараах үр дүн
гарна:
• Хувь худалдан авагчид болоод худалдагчдын
үйл хөдлөл зах зээлд ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй.
• Тэд бараа үйлчилгээний үнийг байгаагаар нь
хүлээж авна.

• Өрсөлдөөнт зах зээл дээрх худалдан авагч
ба худалдагчид зах зээлээс тогтоосон
үнийг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй
бөгөөд түүнийг үнийг зөвшөөрөгсөд гэж
ярьдаг.
• Худалдан авагч болон худалдагчид зах зээлд
тодорхойлогдсон үнийг хүлээн зөвшөөрөх
ёстой.

Өрсөлдөөнт пүүсийн орлого
• Пүүсийн нийт орлого нь борлуулалт ын
үнээр борлуулагдсан т оо хэмж ээг
үрж үүлсэнт эй тэнцүү.
TR= (PTR= (P ×× Q)Q)

• Нийт орлого нь гарцын хэмжээтэй
пропорциональ байна.

• Дундаж орлого нь пүүс борлуулсан нэгж
бүрээс хэдий хэмжээний орлого олж
байгааг бидэнд хэлж өгнө.
• Дундаж орлого нь борлуулагдсан
бүтээгдэхүүний тоо хэмжээнд харьцуулсан
нийт орлого.

• Төгс өрсөлдөөнт зах зээлд дундаж орлого
барааны үнэтэй тэнцдэг.
A v e r a g e R e v e n u e =
T o t a l r e v e n u e
Q u a n t i t y
P r i c e Q u a n t i t y
Q u a n t i t y
P r i c e
=
×
=

Өрсөлдөөн пүүсийн орлого
• Ахиуц орлого нь худалдагдсан нэмэлт
нэгжээс олох нийт орлогын өөрчлөлт
MR =MR =∆∆TR/TR/ ∆∆QQ

• Өрсөлдөөнт пүүсүүдийн хувьд, ахиуц
орлого нь барааны үнэтэй тэнцдэг.

Хүснэгт 1 Өрсөлдөөнт пүүсийн Нийт, Дундаж,
болон Ахиуц орлого

Ашгийг максимумд хүргэх болон өрсөлдөөнт
пүүсийн нийлүүлэлтийн муруй
• Өрсөлдөөнт пүүсийн зорилго бол ашгийг
максимум түвшинд хүргэх юм.
• Энэ нь пүүс нийт орлого болон нийт
зардлын зөрүү хамгийн их байхуйц
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийг хүснэ.

Хүснэгт 2 Ашгийг дээд хэмжээнд хүргэх нь: Тоон
жишээ

Зураг 1 Өрсөлдөөнт пүүс ашгийг максимумд хүргэх нь
Quantity0
Costs
and
Revenue
MC
ATC
AVC
MC1
Q1
MC2
Q2
Пүүс ахиуц зардал ахиуц
орлоготой тэнцэх цэг
дээрх хэмжээний бараа
үйлдвэрлэж ашгаа
максимум болгодог
QMAX
P = MR1 = MR2 P = AR = MR

• Ахиу орлого ахиу зардалт ай т энцэх цэг
дээр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нь ашгийг
максимум түвшинд хүргэнэ.

• WhenMR> MC increase Q
• WhenMR< MC decrease Q
• WhenWhen MR= MCMR= MC Profit is maximizedProfit is maximized..

Зураг 2 Ахиу зардал нь өрсөлдөөнт пүүсийн нийлүүлэлтийн
муруй болох нь
Quantity0
Price
MC
ATC
AVC
P1
Q1
P2
Q2
Пүүсийн ахиуц зардлын
муруйн энэ хэсэг нь
пүүсийн нийлүүлэлтийн
муруйг илэрхийлнэ

Пүүс богино хугацаанд үйлдвэрлэлээ зогсоох
шийдвэр гаргах нь
• Үйлдвэрлэлээ зогсоох нь одоогийн нөхцөл
байдлаас хамаараад тодорхой хугацааны
турш үйлдвэрлэл явуулахгүй байх богино
хугацааны шийдвэр гаргахтай холбоотой.
• Зах зээлээс гарах нь зах зээлийг орхих урт
хугацааны шийдвэрээс хамаарна.

• Пүүс зах зээлээс гарах талаар шийдэхдээ
нөхөн т өлөгдөхгүй зардлыг авч үздэг,
харин үйлдвэрлэлээ зогсоох талаар
шийдэхдээ үүнийг анхаардаггүй байна.
• Нөхөн т өлөгдөхгүй зардлууд нь аль хэдийн
гарчихсан, буцаан авах боломжгүй зардлууд
юм.

• Пүүсийн үйлдвэрлэлтэй холбогдон гарсан
хувьсах зардлаас нийт орлого нь бага үед
үйлдвэрлэлээ зогсоодог.
• Shut down if TR< VC
• Shut down if TR/Q < VC/Q
• Shut down if P< AVC

Зураг 3 Өрсөлдөөнт пүүсийн богино хугацааны
нийлүүлэлтийн муруй
MC
Quantity
ATC
AVC
0
Costs
P<AVC бол
үйлдвэрлэл
зогсоно
Пүүсийн богино хугацааны
P > AVC бол пүүс
богино хугацаанд
үргэлжлүүлэн
үйлдвэрлэнэ
P > ATC бол пүүс
үргэлжлүүлэн
ашигтай
үйлдвэрлэнэ.

• Ахиу зардлын муруйн дундаж хувьсах
зардлын муруйгаас дээш гарсан хэсэг нь
өрсөлдөөнт пүүсийн богино хугацааны
нийлүүлэлтийн муруй юм.

Пүүсийн зах зээлд орох болон гарах урт
хугацааны шийдвэр
• Урт хугацаанд, пүүсийн үйлдвэрлэл
явуулснаас олох орлого нийт зардлаас нь
бага үед пүүс зах зээлээс гарах шийдвэр
гаргадаг.
• Exit if TR< TC
• Exit if TR/Q < TC/Q
• Exit if P< ATC

Пүүсийн зах зээлд орох болон гарах урт
хугацааны шийдвэр
• Үйлдвэрлэл явуулснаар ашигтай байх бол
пүүс зах зээлд орж ирнэ.
• Enter if TR> TC
• Enter if TR/Q > TC/Q
• Enter if P> ATC

Зураг 4 Өрсөлдөөнт пүүсийн урт хугацааны нийлүүлэлтийн
муруй
MC = long run S
P < ATC
пүүс зах
зээлээс
гарна
Quantity
ATC
0
Costs
Пүүсийн урт хугацааны
P > ATC бол пүүс
зах зээлд орно

Өрсөлдөөнт зах зээл дээрх
• Өрсөлдөөнт пүүсийн урт хугацааныурт хугацааны
нийлүүлэлтийн муруйнийлүүлэлтийн муруй нь ахиу зардлын
муруйн дундаж нийт зардлын муруйгаас
дээш гарсан хэсгээр тодохойлогдоно.

Зураг 4 Өрсөлдөөнт пүүсийн урт хугацааны нийлүүлэлтийн
муруй
MC
Quantity
ATC
0
Costs
Firm’s long-run
supply curve

• Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
• Ахиу зардлын муруйн дундаж хувьсах зардлын
муруйгаас дээш гарсан хэсэг.
• Урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
• Ахиу зардлын муруйн дундаж нийт зардлын
муруйн минимум цэгээс дээш гарсан хэсэг.

Зураг 5 Үнэ болон дундаж нийт зардлын хоорондох
талбайгаар ашиг тодорхойлогдох нь
(a) Ашигтай пүүс
Quantity0
Price
P = AR = MR
ATCMC
P
ATC
Q
(profit-maximizing quantity)
Profit

Зураг 5 Үнэ болон дундаж нийт зардлын хоорондох
талбайгаар ашиг тодорхойлогдох нь
(b) Алдагдалтай пүүс
Quantity0
Price
ATCMC
(loss-minimizing quantity)
P = AR = MRP
ATC
Q
Loss

• Зах зээлийн нийлүүлэлт нь зах зээл дээрх
хувь пүүсүүдийн нийлүүлсэн тоо
хэмжээний нийлбэртэй тэнцүү байна.

Богино хугацаа: Тогтмол тооны пүүсүүд
бүхий зах зээлийн нийлүүлэлт
• Үнийн ямар нэг өгөгдсөн түвшинд, пүүс
бүр ахиу зардал нь үнэтэй тэнцэх цэг дээр
тодорхойлогдох тоо хэмжээний
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж нийлүүлнэ.
• Зах зээлийн нийлүүлэлтийн муруй нь хувь
пүүсүүдийн ахиу зардлын муруйнуудыг
тусгадаг.

Зураг 6 Тогтмол тооны пүүс бүхий зах зээлийн
(a) Хувь пүүсийн нийлүүлэлт
Quantity (firm)0
Price
MC
1.00
100
$2.00
200
(b) Зах зээлийн нийлүүлэлт
Quantity (market)0
Price
Supply
1.00
100,000
$2.00
200,000

Урт хугацаа: Зах зээлийн нийлүүлэлт, зах
зээлд орох багарах
• Пүүсүүд ашиг тэгтэй тэнцэх хүртэл зах
зээлд орж гарч болно.
• Урт хугацаанд, үнэ дундаж нийт зардлын
минимум түвшинтэй тэнцдэг.
• Урт хугацааны зах зээлийн нийлүүлэлтийн
муруй нь тухайн үнийн түвшинд хэвтээ
байдаг.

Зураг 7 Зах зээлийн нийлүүлэлт, зах зээлд орох багарах
(a) Пүүсийн тэг ашигтай нөхцөл
Quantity (firm)0
Price
(b) Зах зээлийн нийлүүлэлт
Quantity (market)
Price
0
P = minimum
ATC
Supply
MC
ATC

Урт хугацаа: Зах зээлийн нийлүүлэлт, зах
зээлд орох багарах
• Орох болон гарах үйл ажиллагааны эцэст,
пүүсүүд тэг эдийн засгийн ашигтай үлддэг.
• Орох болон гарах үйл ажиллагаа нь үнэ
дундаж нийт зардалтай тэнцэх үед л
дуусдаг.
• Пүүсүүд ашигт ажиллагааны мужид үйл
ажиллагаа явуулж байгаа үед урт
хугацааны тэнцвэр тогтдог.

Өрсөлдөөнт пүүсүүд яагаад тэг ашигтай
ажиллаж байгааүед бизнестээ үлддэг вэ?
• Ашиг нь нийт орлогоос нийт зардлыг
хассантай тэнцүү байна.
• Нийт зардал нь пүүсийн бүх алдагдсан
боломжийн зардлуудыг агуулдаг.
• Тэг ашиг бүхий тэнцвэрт, пүүсийн орлого
нь эзний бизнес эрхлэхтэй холбогдон
зарцуулсан мөнгө болон цаг хугацааг
нөхдөг.

Урт болон богино хугацаанд эрэлтийн муруй
шилжих нь
• Эрэлтийн өсөлт нь богино хугацаанд үнэ
болон тоо хэмжээг өсгөдөг.
• Пүүсүүд үнэ дундаж нийт зардлаас давсан
үед ашиг олдог.

Зураг 8 Урт болон богино хугацаанд эрэлт өсөх нь
Пүүс
(a) Анхны нөхцөл
Quantity (firm)0
Price
Зах зээл
Quantity (market)
Price
0
DDemand, 1
SShort-run supply, 1
P1
ATC
Long-run
supply
P1
1Q
A
MC

Зах зээлПүүс
(b) Богино хугацааны үр дүн
Quantity (firm)0
Price
MC ATCProfit
P1
Quantity (market)
Long-run
supply
Price
0
D1
D2
P1
S1
P2
Q1
A
Q2
P2
B

P1
Пүүс
(c) Урт хугацааны үр дүн
Quantity (firm)0
Price
MC ATC
Зах зээл
Quantity (market)
Price
0
P1
P2
Q1 Q2
Long-run
supply
B
D1
D2
S1
A
S2
Q3
C

Яагаад урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
дээшээ налуу байж болдог вэ?
• Үйлдвэрлэлд ашиглагддаг зарим нөөцүүд
хязгаарлагдмал тоо хэмжээтэй байж болно.
• Пүүсүүдийн зардал ялгаатай байж болно.

Яагаад урт хугацааны нийлүүлэлтийн муруй
дээшээ налуу байж болдог вэ?
• Marginal Firm
• marginal firm гэдэг нь үнэ харьцангуй бага
болоход зах зээлээс гардаг пүүс юм.

Дүгнэлт
• Өрсөлдөөнт пүүс нь үнийг хүлээн авагч
байдаг тул, түүний орлого нь бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн хэмжээтэй пропорциональ
байна.
• Барааны үнэ пүүсийн дундаж орлого
болон ахиу орлоготой хоёулантай нь
тэнцүү байна.

Дүгнэлт
• Ашгийг хамгийн их байлгахын тулд, пүүс
ахиу орлого ахиу зардалтай тэнцэх
нөхцөлд үйлдвэрлэлийн тоо хэмжээгээ
сонгодог.
• Энэ нь үнэ ахиу зардалтай тэнцэх цэг дээрх
тоо хэмжээгээр тодорхойлогдоно.
• Тиймээс, пүүсийн ахиу зардлын муруй
түүний нийлүүлэлтийн муруй байна.

Дүгнэлт
• Богино хугацаанд, пүүс тогтмол зардлаа
нөхөж чадахгүй үед, хэрэв барааны үнэ
дундаж хувьсах зардлаас бага байвал пүүс
үйлдвэрлэлээ түр хугацаагаар зогсоох
сонголт хийнэ.
• Урт хугацаанд, пүүс тогтмол болон хувьсах
зардлаа хоёуланг нь нөхөж чадах үед, хэрэв
барааны үнэ дундаж нийт зардлаас бага
байвал пүүс зах зээлээс гарах сонголт
хийнэ.

Дүгнэлт
• Чөлөөтэй орж гардаг зах зээлд, урт
хугацаанд ашиг тэг рүү дөхөх бөгөөд бүх
пүүсүүд үр ашигт мужид үйлдвэрлэл
явуулж байдаг.
• Эрэлтийн өөрчлөлт нь өөр цаг
хугацаануудад өөр нөлөөлөлтэй байдаг.
• Урт хугацаанд, пүүсийн тоо нь зах зээлийг
тэг ашиг бүхий тэнцвэрийн цэг рүү
хөтөлдөг.

8 firms competitive

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (6)

Viewers also liked

Viewers also liked (15)

Similar to 8 firms competitive

Similar to 8 firms competitive (20)

8 firms competitive