ผังงาน

1. วชิาพนื้ฐานการเขยีนโปรแกรมคอมพวิเตอร์
เรอื่งการเขยีนผงังาน
หน่วยที่2 ลกัษณะโครงสรา้งผงังาน

2. การเขียนผังงานใชส้าหรับช่วยในการเขียนลาดับของขัน้ตอนวิธีการ
แกปั้ญหา หลังจากที่ทาการเขียนผังงานที่ใชส้าหรับแกปั้ญหาเรียบรอ้ยแลว้
ขัน้ตอนต่อไปคือ การเขียนขัน้ตอนวิธีการแกปั้ญหาจากผังงานทไี่ดท้าการเขียนขนึ้
จากนั้นจึงทาการเขียนเป็นรหัสเทียมและโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ตามลาดับลักษณะ
โครงสรา้งผังงาน ทสี่ามารถนาไปเขียนเป็นขัน้ตอนวิธีการทางาน และรหัสเทียม
สามารถแยกเป็นลักษณะโครงสรา้งผังงานได้3 ลักษณะ ดังนี้
1. โครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับ
2. โครงสรา้งผังงานการทางานแบบเลือกทา หรือมีเงอื่นไข
3. โครงสรา้งผังงานการทางานแบบทาซ้า
ลักษณะของผังงานทเี่ขียนขนึ้ ตอ้งเขียนใหอ้ยใู่นรูปแบบของโครงสรา้ง
หลัก 3 โครงสรา้งนี้ผังงานหนงึ่ผังงาน สามารถประกอบไปดว้ยหลายโครงสรา้งผัง
งาน โดยมีโครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับเป็นโครงสรา้งพนื้ฐาน โครงสรา้ง
ผังงานลักษณะอื่น เช่น การเลือกทา หรือการทาซ้าเป็นโครงสรา้งที่ประกอบอยู่
ภายใน หรืออาจประกอบดว้ยโครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับเพียง
โครงสรา้งเดียวก็ได้

3. โครงสรา้งผงังานการทา งานแบบลาดบั
โครงสรา้งการทางานแบบลาดับ (Sequence) เป็นลักษณะ
โครงสรา้งพนื้ฐานของผังงานทุกผังงาน ลักษณะการทางานของโครงสรา้ง
ผังงานแบบลาดับจะทางานทีละขัน้ตอน ตัง้แต่ขัน้ตอนแรกจนถึงขัน้ตอน
สุดทา้ย ลาดับการทางานของผังงานจะทางานตามทิศทางของลูกศร
โครงสรา้งของผังงานแบบลาดับ มีลักษณะโครงสรา้งดังนี้
โครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับ

4. จากโครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับรูป ขัน้ตอนการทางาน
ของผังงานจะเรมิ่ตน้ทางานในกระบวนการที่1 (Process 1) เมอื่ทางานใน
กระบวนการที่1 เสร็จ ขัน้ตอนต่อไป คือ ทางานในกระบวนการที่2 เมอื่
ทางานในกระบวนการที่2 เสร็จ จึงทางานในกระบวนการที่3 เป็นขัน้ตอน
ต่อไป ตามลาดับ การทางานจะทางานทีละ 1 กระบวนการ การทางานจะไม่
ทางานหลายกระบวนการพรอ้มกัน
กระบวนการในการทางานที่1 , 2 และ 3 หมายถึง การทางานในแต่
ละลักษณะ อาจเป็นการรับขอ้มูลเขา้ การแสดงผลขอ้มูล หรือการคานวณ เป็น
ตน้ นอกจากนั้นยังสามารถนาเอาลักษณะโครงสรา้งผังงานแต่ละลักษณะมา
เป็นกระบวนการทางานของผังงาน เช่น โครงสรา้งการเลือกทา การทาซ้า
หรือการทางานแบบลาดับ

5. ตวัอย่างที่1 โครงสรา้งผังงานการทางานแบบลาดับ
ผังงานการไปโรงเรียน
จากโครงสรา้งผังงานแบบลาดับ
สามารถอธิบายขัน้ตอนการทางานได้ดังนี้
1. เรมิ่ตน้การทางาน
2. ตนื่นอน
3. อาบน้า แต่งตัว
4. รับประทานอาหาร
5. ไปโรงเรียน
6. จบ

6. โครงสรา้งผงังานการทา งานแบบเลอืกทา หรอืมเีงอื่นไข
ลักษณะของโครงสรา้งผังงานการทางานแบบเลือกทา ใชส้าหรับ
กรณีที่ตอ้งการตัดสนิใจเพื่อเลือกขัน้ตอนการทางานที่เหมาะสมกับขอ้มูลที่
ทาการประมวลผลในขณะนั้น โครงสรา้งผังงานการเลือกทาประกอบดว้ย
สัญลักษณ์ของการตัดสนิใจ 1 สัญลักษณ์ เพื่อใชส้าหรับการตัดสนิใจสาหรับ
เลือกการทางานทตี่อ้งทาเป็นลาดับถัดไปการทางานหลังจากการตรวจสอบ
เงอื่นไข จะมีการทางานอยู่2 กรณีคือกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็น
จริง และกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จดังรูป
โครงสรา้งผังงานการเลือกทา

7. จากโครงสรา้งผังงานการเลือกทา ขัน้ตอนแรกของการทางานคือ
การพิจารณาเงอื่นไข (Condition) ที่ใชส้าหรับตัดสนิใจเลือกขัน้ตอนการ
ทางานทตี่อ้งทาเป็นลาดับถัด/ไป ถา้ผลทไี่ดจ้ากการตรวจสอบเงอื่นไขเป็น
จริง ขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทาเป็นลาดับถัดไปคือ การทางานของ
กระบวนการที่1 ถา้ผลทไี่ดจ้ากการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จ ขัน้ตอนการ
ทางานที่ตอ้งทาเป็นลาดับถัดไปคือ ส่วนของกระบวนการที่ 2 โดยเลือก
ทางานเพียงกระบวนการเดียว ไม่ทางานทงั้ 2 กระบวนการพรอ้มกัน
การทางานของแต่ละกระบวนการ หมายถึง การทางานในแต่ละ
ลักษณะ สามารถเป็นไดทั้ง้การรับขอ้มูล การแสดงผลขอ้มูล หรือการคานวณ
และยังสามารถนาเอาโครงสรา้งผังงานลักษณะอนื่มาเป็นกระบวนการทางาน
ในแต่ละขัน้ตอนได้กระบวนการที่1 และ 2 สามารถเป็นไดทั้ง้โครงสรา้งผัง
งานการทางานแบบลาดับ การเลือกทา หรือการทาซ้า

8. ลักษณะโครงสรา้งผังงานการเลือกทาไม่จาเป็นตอ้งมีขัน้ตอนการ
ทางานทตี่อ้งทาครบทงั้สองกรณี คือ กรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นจริง
และกรณีทผี่ลการตรวจสอบเป็นเท็จ อาจมีขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทาเพียง
กรณีเดียวก็ได้กล่าวคือ อาจมีเฉพาะกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นจริง
มีขัน้ตอนการทางานที่ตอ้งทา ส่วนกรณีที่ผลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จไม่
มีขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทา หรือมีเฉพาะกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไข
เป็นเท็จ มีขัน้ตอนการทางานที่ตอ้งทา ส่วนกรณีที่ผลการตรวจสอบเงอื่นไข
เป็นจริง ไม่มีขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทา
ลักษณะโครงสรา้งผังงานการเลือกทา

9. จากรูป(A) คือ ลักษณะของโครงสรา้งผังงานการเลือกทาทมีี่
กระบวนการทางานเฉพาะกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นจริงมีขัน้ตอนการ
ทางานที่ตอ้งทา ส่วนกรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นเท็จไม่มีขัน้ตอนการ
ทางานทตี่อ้งทา
จากรูป(B) คือ ลักษณะของโครงสรา้งผังงานการเลือกทาทมีี่
กระบวนการทางานเฉพาะกรณีทผี่ลการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จมีขัน้ตอนการ
ทางานที่ตอ้งทา ส่วนกรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นจริงไม่มีขัน้ตอนการ
ทางานทตี่อ้งทา
ลักษณะของโครงสรา้งผังงานการเลือกทา ขัน้ตอนการทางานทเี่ลือก
ทาเป็นลาดับถัดไปหลังจากการตรวจสอบเงอื่นไข จะพิจารณาจากอักษรทใี่ช้
กากับทิศทาง โดยใช้“Y” หรือ “Yes” หรือ “ใช่” กากับทิศทางของขัน้ตอนการ
ทางานที่ตอ้งทาเมื่อผลที่ไดจ้ากการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นจริง และใช้“N” หรือ
“No” หรือ “ไม่ใช่” กากับทิศทางของขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทาเมอื่ผลทไี่ด้
จากการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จ

10. การทางานเมอื่ผลทไี่ดรั้บการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นจริงไม่จาเป็นตอ้ง
อยู่ทางซา้ยของสัญลักษณ์การตัดสนิใจ และผลที่ไดจ้ากการตรวจสอบเงื่อนไข
เป็นเท็จไม่จาเป็นตอ้งอยู่ทางขวาของสัญลักษณ์การตัดสนิใจ ลาดับขัน้ตอน
การทางานพิจารณาจากตัวอักษรกากับทิศทางเป็นหลัก
ลักษณะโครงสรา้งผังงานการเลือกทาทมีี่การทางานเหมือนกัน
ลักษณะการทางานของโครงสรา้งผังงานทัง้ 2 ผังงานมีการทางานทเี่หมือนกัน
ลักษณะการทางานคือ หลังจากตรวจสอบเงอื่นไข ถา้ผลจากการตรวจสอบ
เงอื่นไขเป็นจริง กระบวนการทตี่อ้งทาเป็นขัน้ตอนต่อไปคือ กระบวนการที่1 ถา้
ผลจากการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จ ไม่มีกระบวนการใดเลยทตี่อ้งทาเป็น
ลาดับถัดไป

11. ตวัอย่างที่2 โครงสรา้งผังงานการเลือกทา
ผงังานการเลือกซื้ออาหาร

12. จากผังงานการเลือกซื้อ การทางานของผังงานสามารถอธิบายลาดับ
ขัน้ตอนการทางานไดดั้งนี้
1. เรมิ่ตน้
2. รับเงินมา 200 บาท
3. ตรวจสอบเงอื่นไข ซื้อพิซซ่าหรือไม่ ถา้ใช่
3.1 จ่ายค่าพิซซ่า 199 บาท
มิฉะนั้นแลว้
3.2 จ่ายค่าไก่ย่างหา้ดาว 109 บาท
5. จบการทางาน

13. โครงสรา้งผงังานการทา งานแบบทา ซา้
ลักษณะโครงสรา้งผังงานการทางานแบบทาซ้า ใชป้ระโยชน์ในกรณีที่
ตอ้งการทางานอย่างใดอย่างหนึ่งซ้ากันหลายครั้ง โครงสรา้งผังงานแบบทาซ้า
จะประกอบไปดว้ยสัญลักษณ์การตัดสนิใจ ใชส้าหรับตรวจสอบเงื่อนไขเพื่อ
ตัดสนิใจว่าจะเขา้สู่ขัน้ตอนการทาซ้าหรือไม่ลักษณะการทาซ้าสามารถแบ่งได้
เป็น 2 ลักษณะคือ
1. ทาในขณะที่
2. ทาจนกระทั่ง

14. 1. การทาซา้ลกัษณะทา ในขณะที่
การทางานของโครงสรา้งผังงานการทาซ้าลักษณะทาในขณะที่ (Do -
While) ขัน้ตอนแรกของการทางาน คือ การตรวจสอบเงื่อนไขการทาซ้า ถา้ผลที่
ไดจ้ากการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นจริง จึงเขา้สู่ขัน้ตอนของการทางานในส่วนของ
การทาซ้าจากรูปที่ 2.7 คือ ทากระบวนการที่1 หลังจากทากระบวนการที่1 เสร็จ
แลว้ การทางานของผังงานจะกลับไปตรวจสอบเงื่อนไขที่ใชส้าหรับการทาซ้าอีก
ครั้ง
ถา้ผลทไี่ดจ้ากการตรวจสอบเงอื่นไขยังคงเป็นจริง การทางานจะเขา้สู่
ขัน้ตอนการทางานที่ตอ้งทาซ้าอีกครั้งหนึ่ง ทาซ้าเช่นนี้จนกว่าผลทไี่ดจ้ากการ
ตรวจสอบเงื่อนไขเป็นเท็จ จึงออกจากขัน้ตอนการทาซ้า เพื่อทางานในขัน้ตอน
ต่อไป
โครงสรา้งผังงานแบบทาซ้าในลักษณะทาในขณะที่

15. ตวัอย่างที่3 โครงสรา้งผังงานการทาซ้าในลักษณะทาในขณะที่
ผังงานโครงสรา้งการทาซ้าลักษณะทาในขณะที

16. จากผังงานสามารถอธิบายลาดับขัน้ตอนการทางานไดดั้งนี้
1. เรมิ่ตน้
2. ครูใหนั้กเรียนอ่านหนังสือ 10 หนา้
3. นักเรียนเปิดอ่านหนังสือหนา้แรก
4. ในขณะที่ตรวจสอบนักเรียนอ่านไม่ครบ 10 หนา้
4.1ใหนั้กเรียนเปิดหนังสือหนา้ถัดไป
4.2 นักเรียนอ่านหนังสือ
5. จบการทางาน

17. 2. การทาซา้ในลกัษณะทา จนกระทงั่
ลักษณะของโครงสรา้งผังงานการทาซ้าลักษณะทาจนกระทั่ง (Do -
Until) แสดงในรูปที่2.9 การทางานของโครงสรา้งผังงานการทาซ้าลักษณะ
ทาจนกระทั่ง ขัน้ตอนการทางานทตี่อ้งทาเป็นลาดับแรก คือ ทาขั้นตอนการ
ทางานที่ตอ้งการทาซ้าก่อนอย่างนอ้ยหนึ่งครั้ง จากรูปที่ 2.9 คอื การทางาน
ในส่วนของกระบวนการที่ 1 หลังจากนั้นจึงทาการตรวจสอบเงื่อนไขสาหรับ
พิจารณาว่าจะกลับไปทากระบวนการทางานที่ตอ้งทาซ้าหรือไม่
ถา้ผลทไี่ดจ้ากการตรวจสอบเงอื่นไขเป็นเท็จ การทางานของผังงาน
จะทาการยอ้นกลับไปทาขัน้ตอนการทางานที่ตอ้งการทาซ้าอีกครั้ง แลว้จึงทา
การกลับมาตรวจสอบเงอื่นไข ถา้ผลทไี่ดจ้ากการตรวจสอบเงอื่นไขยังคงเป็น
เท็จ จะกลับไปทากระบวนการที่ตอ้งทาซ้าอีก ทาเช่นนี้จนกว่าผลทไี่ดจ้าก
การตรวจสอบเงื่อนไขออกมาเป็นจริง จึงออกจากขัน้ตอนการทาซ้าเพื่อ
ทางานในขัน้ตอนอนื่ต่อไป
โครงสรา้งผังงานการทาซ้าลักษณะทาจนกระทั่ง

18. ตวัอย่างที่4 โครงสรา้งผังงานการทาซ้าในลักษณะทาจนกระทั่ง
ผังงานโครงสรา้งการทาซ้าลักษณะทาจนกระทั่ง

19. จากผังงานสามารถอธิบายลาดับขัน้ตอนการทางานไดดั้งนี้
1. เรมิ่ตน้
2. ครูอธิบายเรอื่งการบวกเลข
3. ครูใหนั้กเรียนทาแบบฝึกหัด
4. นักเรียนส่งแบบฝึกหัด
5. ครูตรวจ
6. ทาซ้าจนกระทั่ง นักเรียนส่วนใหญ่ทาถูก
6.1 ครูสอนเรอื่งใหม่
7. จบการทางาน

20. ขอ้แตกต่างระหว่างการทา ซา้ลกัษณะทา ในขณะที่กบั ทาจนกระทงั่