TVET and private institution support document

1. GULELE SUB CITY TECHNICALAND VOCATIONAL EDUCATION UNDER THE DEPARTMENT OF
INSTITUTIONAL QUALITY ASSURANCE INSTITUTIONAL QUALITY AUDIT
TECHNICAL VOCATIONAL EDUCATION (TVET)
Institutional Establishment and other Projects
undertaking Conception, Indicator Guideline Manual.
ADDIS ABABA TECHNICAL SUB-CITY VOCATIONAL EDUCATION (TVET)
Em Prepared by Berhanu Tadesse Taye
9/1/2013
Technical Vocational Education (TVET) Institutional Establishment and other Projects
Information and Conception indicator Guideline Manual. Don’t hesitate to see till the
appendix parts of this information particularly not less than 197 occupation categorized in there
sectors TVET, if you want to invest on TVET And other Project Management, Growing
Significance in Today’s Business World, More Competitive: Time, Resource, and Cost
Management Requirements are More Demanding Projects: User Documentation, Presentations,
Training Course Material, Sales Proposals, Marketing Data Sheets Project management is a
subject of growing significance in today’s business world. As projects become increasingly
complex, as managing time and resources becomes more unwieldy, and as competition increases,
organizations are searching for more effective ways to manage the projects they undertake. A
project is a task which must be completed within budget and by a specific time; which is usually,
but not always, carried out at once. Examples include preparing a presentation for a major
meeting, installing a computer system (including training documentation), or introducing a new
product (including sales proposals and marketing data sheets).

2. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
[Type text] Page 2
Berhanu tadesse Taye October, 2013

3. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
September, 2013
Addis Ababa
ADDIS ABABA TECHNICAL VOCATIONAL EDUCATION (TVET)
የ ቴክኒ ክና ሙያ ትምህ ር ትና ስ ሌጠና ተቋማት አመሰ ራረ ትና ተዛ ማጅ ሇ ሆኑ ፕሮጀክቶች አ ሰ ራር ማሳ ያ ማን ዋሌ
TECHNICAL VOCATIONAL EDUCATION (TVET) institutional
Establishment and other Projects undertaking conception,
indicator guideline Manual.
አ ዘ ጋጅ ብር ሃ ኑ ታዯሰ
የ ጉሇ ላ ክ/ከተማ ቴክኒ ክነ ና ሙያ ተቋማት ጥራት ማረ ጋገ ጥ ዋና የ ስ ራ ሂዯት ስ ር የ ተቋማት ጥራት ኦ ዱት
ባ ሇሙያ
Prepared by Berhanu Tadesse
Gulela sub city Technicaland Vocational Education under the
department of Institutional Quality Assurance main work Process,
Institutional Quality Audit Expert
September, 2013
Addis Ababa
[Type text] Page 3
Berhanu tadesse Taye October, 2013

4. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ማውጫ
ገ ጽ
መግቢያ …………………………………………………………………………………..……2
ምዕ ራፍ አ ን ዴ ፣ የ ኘሮጀክት ፅ ን ሰ ሃ ሣብና አ ስ ፈሊ ጊነ ት (The Conception and importance
of
Project)……………………………………………………………………………………2
1.1 . የ ኘሮጀክት ትር ጉም(definition of project
)………………………………..…………………………….….3.
1.2 . የ TVET ኘሮጀክቶች አ ስ ፈሊ ጊነ ት The Importance of TVET projects
………………………………3
ምዕ ራፍ ሁሇ ት፣ የ ትምህር ት ኘሮጀክትን መሇ የ ት (Identification of Education
Project)..…………..4
2..1. የ መረ ጃ ቋት ማቋቋም/ Establishing Database/ both qualitative and
quantitative………………………………………………………………………………………………………….…..4
2.2. የ TVET ዓበ ይት ችግሮችን መሇ የ ት መተን ተን ና ቅዴሚያ ትኩረ ት መስ ጠት(Identifying,
Analyzing and prioritizing major problems of (TVET) Important
stakeholders ……………….…..4
ምዕ ራፍ ሶ ስ ት ፣ የ TVET ኘሮጀክት አ ዘ ገ ጃጀት(Formulation of Tvet
Project)……...…………..….…..5
3.1. ሇ ኘሮጀክቱ ተስማሚ ስ ያ ሜ መስ ጠት(Creating an appropriate project
title)………….…..……6
3.2. የ ኘሮጀክቱ ገ ጽታ / Project context
/…………………………………………………………..…………..…..7
3.3. የ ትምህ ር ት ዘ ር ፍ ትን ተና / Education Sector Analysis
/……………………………………….…….….8
3.4. የ ኘሮጀክት ማብራሪ ያ /ማሳ መኛ/ Project Justification /Rational / and
environment project/8
3.5. የ ኘሮጀክቱ ዓሊ ማዎች /project objectives/ quantitative & qualitative
info/……………...……..8
3.6 የ ኘሮጀክት ተግባ ራት /project Activities
/…………………………………………………………….…..…8
3.7 የ /TVET ኘሮጀክት ተግባ ራት የ ሚከተለትን ሉያ ሟለ ይገ ባ ሌ……………………………….…..………8
3.8 የ ኘሮጀክት ግብዓት / Project inputs
/……………………………………………………………………….…..8
3.9. የ ኘሮጀክት ውጤትና ስ ኬት / Project outputs and impacts
/………………………..…….….……...9
3.1ዏ . የ ኘሮጀክት በ ጀት ግመታ/ Project budget Estimate
/…………………………………….……………9
3.11. የ ኘሮጀክት ክትትሌ/Project monitoring and evaluation
/……………………………….………..9
3.12. የ ኘሮጀክት ቀጣይነ ት / Project sustainability
/………………………………………………..……...10
ምዕ ራፍ አ ራት፣ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት ምዘ ና (appraisal of Educational
Projectes)………………..10
4.1. የ ኘሮጀክት ምዘ ና አ ስ ፈሊ ጊነ ት /The necessity for project
appraisal/…………………………..10
4.2. የ ኘሮጀክት ምዘ ና መስ ፈር ቶች ………………………………………………………………………….…..….11
ምዕ ራፍ አ ምስ ት፣ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች አ ተገ ባ በ ር (implementation of educational
Projects)….12
5.1. በ ኘሮጀክት አ ተገ ባ በ ር የ ሚከና ወኑ ዋና ዋና ተግባ ራት ……………………………………………………12
5.2. በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ወቅት የ ሌዩ ሌዩ ፈፃ ሚ አ ካሊ ትን ሚና ስ ሇመወሰ ን /Defining the
different
Actors actors in project emplementation
…………………………………………………………..……..13
[Type text] Page 4
Berhanu tadesse Taye October, 2013

5. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
5.3. የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሂዯትThe process of project
implementational……………….……………13
ምዕ ራፍ ስ ዴስ ት ፣ የ TVET ኘሮጀከት ክትትሌና ግምገ ማ (Project Follw-up and
Evaluation
in the TVET)……………………………………………………………………………………………………..….….……..14
6.1. የ ክትትሌና ግምገ ማ ምን ነ ትና ዝምዴና ……………………………………………………….……..……….14
6.2. የ ክትትሌና ግምገ ማ ዓይነ ቶች ……………………………………………………………………..…….……….15
6.3. የ ክትትሌና ግምገ ማ ስ ር ዓት መዘ ር ጋት ……………………………………………………..………………..17
6.4. የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎችና አመሌካቾች አ ዘ ገ ጃጀት……………………………………..……..19
ማጣቀሻ ዎች / Referance /
መግቢያ
የ ኘሮጀክት ፅ ን ሰ ሃ ሣብና አ ስ ፈሊ ጊነ ት
ይህ ሞጁሌ የ ተዘ ጋጀው በ አ ዱስ መሌክ ሇሚቋቋሙ የ TVET ተቋማት አ ቅም ሇማጎ ሌበ ትና እ ን ዯመመሪ ያ
እ ን ዱጠቀሙበ ት ሲሆን በ ተቋም ዯረ ጃ የ ትምህ ር ት ሥራ መዯበ ኛ በ ሆነ ና በ ኘሮጀክት መሌክም የ ሚተገ በ ር በመሆኑ
በ ተቋም ዯረ ጃ የ ሚገ ኙ የ ተምህ ር ት ሥራ ኃሊ ፊዎችና ባ ሇሙያ ዎች የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት ዝግጅትና ትግበ ራ
ብቃታቸው ውጤታማ ሥራ ሉያ ከና ውኑ ይችሊ ለ፡ ፡ ይህ ን ኑ ሇመገ ን ዘ ብ በ ተሇ ይም ብቅር ቡ ሥራ ሊ ይ የ ዋሇውን
የ አ/አ/ቴ/ሙ/ስ/ተቋማት ትምህ ር ት ጥራት ማረ ጋገ ጫ ፓኬጅና በ አ ካባ ቢ ዯረ ጃ የ ሚዘ ጋጁ ኘሮጀክቶችን
ሇመተግበ ር አ ስ ተዋጽኦ እ ን ዱያ ዯር ግ ይህ የ ማሰ ሌጠኛ ጽሁፍ ሲዘ ጋጅ የ ቴ/ሙ/ተቋም ሇመመሥረ ት ሇሚፈሌጉ
ተቋሞችን እ ን ዱያ ገ ሇ ግሌ ነ ው፡ ፡ ጽሁፋም በ ስ ዴስ ት ምዕ ራፎች የ ተከፋፈሇ ሲሆን እ ነ ዚህም እ ን ዯሚከተለት
ና ቸው፡ ፡
ምዕ ራፍ አ ን ዴ ፣ የ ኘሮጀክት ፅ ን ሰ ሃ ሣብና አ ስ ፈሊ ጊነ ት (The Conception and importance
of
Project)
ምዕ ራፍ ሁሇ ት፣ የ ትምህር ት ኘሮጀክትን መሇ የ ት (Identification of Education
Project)
ምዕ ራፍ ሶ ስ ት ፣ የ TVET ኘሮጀክት አ ዘ ገ ጃጀት (Formulation of Tvet Project)
ምዕ ራፍ አ ራት፣ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት ምዘ ና (appraisal of Educational Projectes)
ምዕ ራፍ አ ምስ ት፣ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች አ ተገ ባ በ ር (implementation of educational
Projectes)
[Type text] Page 5
Berhanu tadesse Taye October, 2013

6. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ምዕ ራፍ ስ ዴስ ት ፣ የ TVET ኘሮጀከት ክትትሌና ግምገ ማ (Project Follw-up and
Evaluation
in the TVET)
የ ሞጁለ ዓሊ ማ
የ ሞጅለ አ ጠቃሊ ይ ዓሊ ማ አ ዱስ ሇሚከፈቱ ይሁን ሇ ነ ባ ር TVET inisititution በ አ ካባ ቢው
ህብረ ተሰ ብና ላልች ጉዲዩ የ ሚመሇ ከታቸው አ ካሊ ት ን ቁ ተሳ ትፎ በ ክፍሇ ከተማችን የ TVET ፕሮጀክት
ማዘ ጋጀትና መተግበ ር እ ን ዱችለ ማስ ቻሌ ነ ው፡ ፡
ይህ ን ሞጁሌ ካጠና ቀቃቸሁ፣
 በ ክፍሇ ከተማ አ ስ ፈሊ ጊ የ ሆኑ የ TVET ፕሮጀክቶችን ሇ ይታችሁ ማውጣት ትችሊ ሊ ችሁ፡ ፡
 ጥሩ የ ፕሮጀክት ን ዴፈ ሃ ሳ ብ ማዘ ጋጀት ያ ስ ችሊ ሌ፡ ፡
 በ ክፍሇ ከተማ የ ሚዘ ጋጁ ፕሮጀክቶችን በ ብቃት መተግበ ር ትችሊ ሊ ችሁ፡ ፡
1.1. የ ኘሮጀክት ትር ጉም/Project Definition /
እ ን ዯማን ኛውም የ ሌማት ዘ ር ፎች የ ቴ/ሙ/ስ/ተቋም በ ር ካታና ጠቃሚ ተግባ ራት በ ኘሮጀክት መሌክ
ይከና ወና ለ ፡ ፡ Project define as a piece of work, etc that is planned
and organized carefully and designed to achieve a particular aim
(Oxford Dictionary, 1995)ኘሮጀክት የ ታሇመ ግብን ሇማሳ ካት ሲባ ሌ በ ተወሰ ነ በ ጀትና ጊዜ
የ ተሇ ያ ዩ ተግባ ራትን በ ዕ ቅዴ መምራት ማሇ ት ነ ው፡ ፡ ኘሮጀክትን በ ተመሇ ተ የ ተሇ ያ ዩ ሀ ሳ ቦ ችን ትር ጉም
ቢኖርም የ ሚከተለት ባ ህ ሪ ያ ት በሁለም ኘሮጀክቶች በ ጋራ የ ማታዩ ባ ህ ሪ ያ ት ና ቸው ፡ ፡
 ኘሮጀክት የ ተወሰ ኑ ዓሊ ማዎች፣ ተግባ ራት፣ ጊዜ፣ ወጪ፣ ቦ ታ፣ ተጠቃሚ ክፍልች እ ና የ ሚጠበ ቅ ውጤት
አ ለት፡ ፡
 ኘሮጀክት ውስ ን ሀ ብቶችን ማሇ ትም የ ካፒታሌ መዋሇ ን ዋይን ጥሬ ሀ ብትን ፣ የ ሰው ጉሌበ ትን ወዘ ተ…
አ ቅር ቦ ት በ አ ግባ ቡ በመጠበ ቅ የ ሚን ቀሳ ቀስ ነ ው፡ ፡
 ኘሮጀክትበ አ ብዛ ኛው ሌዩ የ ገ ን ዘ ብ ጥን ቅር Financial Arrangements
አ ሇው ሇምሳ ላ ከተሇ የ ዩ ዴር ጅቶች የ ሚገ ኝን ብዴር ና እ ር ዲታ የ ህብረ ተሰ ብ አ ስ ተዋጽኦ ፣ ከመን ግሥት
የ ሚመዯብ በ ጀት ወዘ ተ… ተጠቃሽ ና ቸው፡ ፡
 ኘሮጀክት የ አ ን ዴን ህብረ ተሰ ብ የ ማህ በ ራዊና ኢኮኖሚ ዯረ ጃ ተከትል የ ሚዘ ጋጅ ነ ው፡ ፡
ኘሮጀክት አ ን ዲን ዴ ጊዜ በ ተወሰ ነ የ አ ካባ ቢ ምቹ ሁኔ ታዎችና የ ህብረ ተሰ ብ ችግሮች ሊ ይ የ ተመሠረ ተ
የ ሌማት ተነ ሳ ሽነ ትን ይጠይቃሌ ፡ ፡
ኘሮጀክት የ ብሔራዊ የ ክሌሌ፣ የ አ ካባ ቢና የ ተቋማት ፖሉሲና ኘሮግራሞችን ተግባ ራዊ ሇማዴረ ግ
የ ሚያ ገ ሇ ግሌ መሣሪ ያ ነ ው፡ ፡ የ ፖሉሲና ስ ትራቴጂያ ዊ ዕ ቅድች የ ታሇሙ ግቦ ችን ሇማሳ ካት አ ቅጣጫ
አመሌካቾች እ ን ጂ በ ራሳ ቸው ሇ ኘሮጀክቱ ትግበ ራ አ ገ ሌግልት በ ቂ አ ይዯለም፡ ፡ ሇምሳ ላ ፡ - አ ዱሱ
[Type text] Page 6
Berhanu tadesse Taye October, 2013

7. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
የ ቴ/ሙ/ት ሥሌጠና ፖሉሲ በ ቅዴሚያ በ ግሌጽ መብራራትና በ ኘሮግራም ዘ ር ፍ መከፋፈሌ ይኖር በ ታሌ
ፕሮግራም በውስጡ በ ር ካታ ተግባ ራትን ያ ቀፈ ሆኖ በ ሌዩ ሌዩ ፕር ጀክቶች የ ተከፋፈሇ ሉሆን
ይችሊ ሌ፡ ፡ ሇምሳ ላ ት/ት ሌማት ዘ ር ፉ ኘሮግራም Education sector development
(ESDP) አ ን ዴ ማሳ ያ ነ ው ፡ ፡ /ESDP IV/ አ ን ዴ ትሌቅ ኘሮግራም ሲሆን በውስጡ በ ር ካታ
ኘሮጀክቶች ሉኖሩት የ ሚችሌ ነ ው፡ ፡ ሇምሳ ላ ስ ራ አ ጥ ዜጎ ችን ፣ ሴቶችን ፣ የ ተገ ሇ ለ የ ህብረ ተሰ ብ
ክፍልች፣ አ ካሌ ጉዲተኞችን የ ጏዲና ተዲዲሪ ዎችን የ TVET ተሳ ትፎ ሇመጨመር ና TVET
institution ሇማስ ፋፋት የ ሚያ ስ ችሌና ኘሮግራም ሀ ገ ራችን ኢትዩ ጵያ በ እ ቅዴ ይዛ
ትን ቀሳ ቀሳ ሇ ች፡ ፡
ከሊ ይ የ ተጠቀሱት ጉዲዩ ች እ ያ ን ዲን ዲቸው በ አ ን ዴ ወይም ከዛ ን በ ሊ ይ ወዯሆኑ ኘሮጀክቶች
ሉሇ ወጡ ይችሊ ለ፡ ፡ ሁለም በ አ ን ዴ ሊ ይ ሲጠቃሇ ለ የ ቴ/ሙ/ት/ስ/ ማስ ፋፊያ ፕሮግራም ይሆና ለ፡ ፡
የ ኘሮጀክት ትር ጉም ኘሮጀክቱን ሇማስ ፈጸ ም ከተመዯበ የ ሀ ብት/ Resource / መጠን ጋር የ ግዴ
መገ ና ኘት የ ሇ በ ትም፡ ፡ ኘሮጀክቶች እ ን ዯሚጠቀሙት የ ሀ ብት መጠን ትን ሽ ወይም ትሌቅ ሉሆኑ
ይችሊ ለ፡ ፡ በ አ ካባ ቢው ተነ ሳ ሽነ ት የ ሚዘ ጋጁና የ ሚከና ወኑ አ ነ ስ ተኛ ኘሮጀክቶች /Micro-projects
ሲባ ለ አ ን ፃ ራዊ በ ሆነ መሌኩ ትሌቅና ውስ ብስ ብ የ ሆኑ ት ዯግሞ ከፍተኛ ኘሮጀክት /Macro
project / ሉባ ለ ይችሊ ለ ፡ ፡ ሇምሳ ላ በ አ ካባ ቢው ሕዝብ ተነ ሳ ሽነ ት የ ሚካሄዴ
አ ን ዴ ወይም ከዚያ በ ሊ ይ መማሪ ያ ክፍልች ግን ባ ታ አ ነ ስ ተኛ የ ተምህ ር ት ኘሮጀክት/ Micro
education project /ሲባ ለ የ ዩ ኒ ቨር ስ ቲዎች ወይም የ ቴክኒ ክና ሙያ
ማሰ ሌጠኛ ተቋማት ማቋቋሚያ ግን ባ ታ ዯግሞ ከፍተኛ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት / Macro-education
project /ሉባ ሌ ይችሊ ሌ፡ ፡
1.2. የ TVET ኘሮጀክቶች አ ስ ፈሊ ጊነ ት the importance of TVET Project
የ TVETዘ ር ፍ ወይም በ ላልች የ ሌማት ዘ ር ፎች የ ሚካሄደ የ ሌማት እ ን ቅስ ቃሴዎች ሁሌጊዜ በመዯበ ኛው
ሥራ የ አ ፈጻ ጸ ም ሥር ዓትና ዯን ብ የ ሰው ኃይሌ አ ዯረ ጃጀትና አ ወቃቀር እ ን ዱሁም በ ጀትና ቁሳ ቁስ
ሊ ይከና ወኑ ይችሊ ለ፡ ፡ ሇ ዚህም የ ሚከተለት በምክን ያ ትነ ት ሉጠቀሱ ይችሊ ለ፡ ፡
 ከፍተኛ የ ሆነ ሀ ብት/ Resource / አ ን ዲን ዴ ጊዜም የ ውጭ ምን ዛ ሪ ን ጭምር ሉጠይቁ
ስ ሇሚችለ፣
 ከተሇ ያ ዩ ቦ ታዎች የ ተወሳ ሰ በ ና ከፍተኛ የ ሆነ ሌምዴና ግብዓት ስ ሇሚጠይቁ ፣
 አ ን ገ ብጋቢና በ አ ስ ቸኮይ መፈፀ ም የ ሚገ ባ ቸው ሉሆኑ ስ ሇሚችለ፣
 የ ተሇ ያ ዩ ዴር ጅቶች ተሳ ትፎን ሉጠይቁ ስ ሇሚችለ፣
ከዚህም በ ሊ ይ በ ትምህ ር ት ዘ ር ፍ የ ማካሄደ ኘሮጀክቶች ሌዩ የ ሚያ ዯር ጋቸው ተጨማሪ የ ራሳ ቸው አ ሳ ማኝ
ምክን ያ ቶች አ ለ፡ ፡ እ ነ ዚህም ፡ -
 የ ትምህ ር ት ከላልች የ ሌማት ዘ ር ፎች ጋር ተያ ያ ዥነ ት ያ ሇው መሆኑ ን
 የ ትምህ ር ት ሥራ ሇመን ግሥት ብቻ የ ተጣሇ ስ ሊ ሌሆነ ፣
 የ ትምህ ር ት ሥራ ሇማስ ፋፋትና ሇማን ቀሳ ቀስ ከፍተኛ ሀ ብት ስ ሇሚጠይቅ፣
[Type text] Page 7
Berhanu tadesse Taye October, 2013

8. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 ትምህ ር ት በ ጥራት ሇመስ ጠት በ አ ካባ ቢ ፣ በ ብሔራዊና በ አ ሇም አ ቀፉ ዯረ ጃ ሇሚካሄዴ የ ቴክኖልጅና
የ መረ ጃ ፣ የ ዕ ውቀት ሌምድች ዕ ዴገ ትና ሇውጥ ጋር አ ብሮ ማራመዴ ስ ሇሚያ ስ ፈሌግ ነ ው፡ ፡
የ ትምህ ር ት ሥራ በ ኘሮጀክት መሌክ ሇማካሄዴ ከሊ ይ ከተጠቀሱት አ ን ደ ወይም ከዚያ በ ሊ ይ የ ሆኑ ት በ ቂ
ምክን ያ ቶች ሉሆኑ ይችሊ ለ፡ ፡ በ TVET ወይም በ ላልች የ ሌማት ዘ ር ፎች የ ሚታዩ ኘሮጀክቶች ከመዯበ ኛው
የ ቢሮክራሲ ውጣ ውረ ዴ አ ሠራር ጋር ሲነ ፃ ፀ ር ብቃትና ጥራት ያ ሊ ቸው ቢሆኑም በ ላሊ በ ኩሌ ዯግሞ
ኘሮጀክቶች በ ትክክሌ ካሌተሇ ዩ ፣ ካሌተዘ ጋጁና በ ጥን ቃቄ ካሌተመሩ አ ባ ካኝና ውጤት አ ሌባ ሉሆኑ
ይችሊ ለ፡ ፡
የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች ከሃ ሣብ ማመን ጨት ጀምሮ እ ስ ከ ውጤት ገ ምገ ማ ዴረ ስ በ ር ካታ ዯረ ጃዎችን
ያ ሌፋሌ፡ ፡ እ ነ ዚህም ዯረ ጃዎች በ አ ሳ ማኝ መሌኩ በ ቅዯም ተከተሌ የ ተቀመጡ ና ቸው
የ ኘሮጀክት ዯረ ጃዎች /በ ቀሊ ለ የ ተዘ ጋጀ/
ብሄራዊ ፓሉሲ /እ ስ ትረ ራቴጂ/ የ ሕብረ ተሰ ብ ፍሊ ጏት (situational analysis,
Demand analysis, need assessment)
ኘሮጀክትን ሇ ይቶ ማውጣት
(project Identification )
ብሔራዊ ፖሉሱ ስ ትራቴጂ
Sectoral policy
strategy
የ ኘሮጀክት ዝግጅት
የ ብሔራዊ Project preparation /ክሌሊ ዊ ወረ ዲ
ማህበ ራዊና ኢኮኖሚያ ዊ መረ ጃ
የ ኘሮጀከት ምዘ ና
( Project Appraisal )
የ ኘሮጀክት ምዘ ና
[Type text] (Project Appraisal )
Page 8
Berhanu tadesse Taye October, 2013

9. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ምዕ ራፍ ሁሇ ት
የ TVET ኘሮጀክትን መሇ የ ት ፣
የ ኘሮጀክት ትግበ ራ
Project Implementation
የ ኘሮጀከት ግምገ ማ
( project Evaluation )
ኘሮጀክቶችን መሇ የ ት ማሇ ት በ ር ካታ የ ኘሮጀከት ሃ ሳ ቦ ችን ከመረመሩ በ ኃሊ ከሚቀር ቡት አማሪጮች በጣም
አ ስ ፈሊ ጊና ጠቃሚ የ ሆነ ውን ሇ ይቶ ማውጣት ማሇ ት ነ ው፡ ፡ በምን ሇ ይበ ት ጊዜ በ ር ካታ ጠቃሚ ተግባ ራት ይሆና ለ
እ ነ ዚህም፡ -
2.1. መረ ጃ ቋት ማቋቋም (Establishing Database )
ኘሮጀክት ሇማዘ ጋጀት መሠረ ታዊ መረ ጃዎች ያ ስ ፈሌጋለ ፡ ፡ እ ነ ዚህ መረ ጃዎች ኘሮጀክቶችን ሇመሇ የ ትና
ላልች የ ኘሮጀክት ዯረ ጃዎች ሇማከና ወን በጣም አ ስ ፈሊ ጊ ና ቸው ፡ ፡ የ ሚያ ስ ፈሌጉን መረ ጃዋች ዓይነ ትና ብዛ ት
እ ን ዯ ኘሮጀክቱ ባ ህ ሪ ያ ውስ ብስ በ ነ ት ይሇ ያ ሌ፡ ፡ ምን ም ይሁን ምን ም ጥሩ የ ተምህ ር ት ኘሮጀክት ሀ ሳ ብ
ሇመሇ የ ት በ ቂና አ ስ ተማማኝ የ ሆኑ አ ህ ዛ ዊና አ ህ ዛ ዊ ያ ሌሆኑ መረ ጃዎች Quantitative and
qualitative data ያ ስ ፈሌጋለ፡ ፡ የ ምትሰ በ ሰ ቡዋቸው መረ ጃዋች በ አ ብዛ ኛው በምታዘ ጋጁትና በምትገ ብሩት
የ ፕሮጀክት አ ይነ ትና ዯረ ጃ ይወሰ ና ሌ፡ ፡ ሇምሳ ላ የ ቴ/ሙ/ማስ ፍፊያ ፕሮጀክትየ ምታዘ ጋጁ ከሆነ የ ምትሰ በ ስ ቡት
መረ ጃ እ ነ ሱም ክፍሇ ከተማ በ ተጨማሪ ስ ሇ ወረ ዲው ጂኦ ግራፊያ ዊ፣ አ ስ ተዲዯራዊ፣ ማህ በ ራዊ፣ ኢኮኖሚያ ዊ፣
ባ ህ ሊ ዊ ቴክኖልጅና ላልችም ጠቃሚ ግን ዛ ቤ ሉኖር ይገ ባ ሌ፡ ፡
2.2. የ ትምህ ር ት ዓበ ይት ችግሮችን ሇመሇ የ ት ፣ መተን ተን ና ቅዴሚያ ትኩረ ት መስ ጠት(Identifying,
Analyzing and prioritizing major problems of education )
አ ን ዴ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶችን መሇ የ ት የ ሚቻሇው በ ቅዴሚያ በ አ ካባ ቢው እ ን ዱሁም በ ወረ ዲው ያ ሇውን
የ ትምህ ር ት ችግሮች ማወቅና መተን ተን ስ ን ችሌ ብቻ ነ ው፡ ፡ አ ን ዳ የ TVET ችግሮችን
ሇ ይተን ካወጣን ሇ የ ትኛው ችግሮች የ ኘሮጀክት ሀ ሳ ብ መቅረ ጽ እ ን ዯምን ችሌና ላልች ችግሮች ዯግሞ በ ተሇ የ
መን ገ ዴ መፈታት እ ን ዲሇ ባ ቸው መረ ዲት እ ን ችሊ ሇ ን ሇ ዚሁም የ ሚያ ሰ ፈሌጉን የ አ ካባ ቢው ህብረ ተሰ ብና የ ላልች
ጠቃሚ ባ ሇ ዴር ሻ ዎች / Important stakeholders / ን ቁ ተሳ ትፎ አ ስ ፈሊ ጊ ይሆና ሌ፡ ፡ ይህም
[Type text] Page 9
Berhanu tadesse Taye October, 2013

10. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶችን ሇመሇ የ ተ፣ ሇማዘ ጋጀት ፣ ሇመተግበ ር ፣ ሇመከታተሌና ሇመገ ምገ ም ከሚዯረ ገ ው
ተሳ ትፎ ጋር እ ኩሌ ጠቀሜታ አ ሇው፡ ፡
በ አ ካባ ቢያ ችን ና በ ተቋማት ሊ ይ የ ሚታዩ የ TVET ችግሮች በ ር ካታና ዘ ር ፈ ብዙ ሉሆኑ ይችሊ ለ ፡ ፡
ከእ ነ ዚህም መካከሌ የ ውስ ጥ ቁሳ ቁስ (ትሌሌቅ ማሽነ ሪ ዋች ኢፍትሃ ዊ ፣ የ ጾ ታ፣ የ አ ካባ ቢ ፣ ወዘ ተ…/
በ ፋብሪ ካዋች ውስ ጥ የ ሚሰጡ የ ትብብር ስ ሌጠና ከፍተኛ የ ትምህ ር ት ውስ ጣዊ ብክነ ተ ፣ የ ተምህ ር ት ጥራት
መጓ ዯሌ፣ ዯካማ የ ተምህ ር ት አ ሰጣጥ (non skillful Education) ተግባ ር ተኮር ዕ ቅዴና
አ ስ ተዲዯር ወዘ ተ ችግሮች ሉሆኑ ይችሊ ለ፡ ፡
ችግሮቹ ከተሇ ዩ በ ኋሊ እ ያ ን ዲን ዲቸው በ ጥሞና መተን ተን ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡ የ ችግሮች ትን ተና ከላልቹ ጋር
በመሆኑ የ ሚከተሇውን ጠቀሜታ ይሰጡና ሌ፡ ፡
- የ ችግሩን ምን ጭ ሇመሇ የ ት፣
- የ ችግሩን ክበ ዯት ሇማወቀ፣
- ችግሩ በ አ ካባ ቢው/ በ ተቋሙ ምን ያ ህ ሌ ዕ ውቅና እ ን ዲሇው ሇመገ ን ዘ ብ ፣
- የ አ ካባ ቢውን ሕብረ ተሰ ብ በ ን ቃት ሇማሳ ተፍ፣
- ችግሮችን ሇመፍታት የ ተሇ የ ዩ ሀ ሳ ቦ ችን ሇማሰ ባ ሰ ብ ፣
- በ ኘሮጀክት ሂዯት የ አ ካባ ቢውን ሕብረ ተሰ ብ ዴጋፍ ሇማግኘት ይረደና ሌ፣
በ ክፍሇ ከተማ ዯረ ጃ የ TVET ተቋማትን ችግሮችን ሇመተን ተን በ ቅዴሚያ ችግሮችን በ ቅዯም ተከተሌ
ማስ ቀመጥ ያ ስ ፈሌጋሌ፡ ፡ ስ ና ስ ቀምጥም በ ራሳ ችን አ ቅም ሉፈቱ የ ሚችለ ችግሮች የ ተሇ የ ትኩረ ት መሰጠት
አ ሇ ብን ፡ ፡ በ አ ጠቃሊ ይ የ ትምህ ር ት ችግሮችን በ ቅዯም ተከተሌ ሇማስ ቀመጥ የ ሚከተለትን ማየ ትና መገ ምገ ም
አ ስ ፈሊ ጊ ይሆና ሌ፡ ፡
- የ አ ገ ር አ ቀፍ/፣ የ ክሌሌ፣ የ ሌማት ፖሉሲዎችና ስ ትራቴጂዎች ፣
- የ ቴ/ሙ/ት ስ ሌጠና ፖሉሲና ስ ትራቴጂዎች፣
- የ አ ገ ር አ ቀፍ/፣ የ ከሌሌ፣ የ ትምህ ር ት ኘሮግራሞች ፣ ዕ ቅድች ፣
- የ አ ገ ር አ ቀፍ/፣ TVET ኘሮግራሞች /ዕ ቅድች/
- TVET institution ከላልች የ ሌማት ዘ ር ፎች ያ ለት ችግሮች ትስ ስ ር ና ግን ኙነ ት ፣
- የ አ ካባ ቢውና የ ክሌለ የ ሀ ብት አ ቅም፣
- የ ችግሩ አ ን ገ ብጋቢነ ትና ላልች ችግሮችን ሇመፍታት የ ሚያ ዯር ገ ው አ ሰ ተዋጽኦ ፣
- የ ችግሩ ስ ትራቴጂካዊ ባ ህ ሪ ፣
ከዚህ በ ሊ ይ የ ተጠቀሱትን በ ጥሞና ከመረመር ና ቸው ችግሮቻችን ን በ ጥን ቃቄ ማሰ ቀመጥና የ ትኛው በ ኘሮጀክት
መሌክ መዘ ጋጀትና መተግበ ር ያ ሇ በ ት መሆኑ ን ማወቅ እ ን ችሊ ሇ ን ፡ ፡
ምዕ ራፍ ሶ ስ ት
[Type text] Page 10
Berhanu tadesse Taye October, 2013

11. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
TVET ኘሮጀክት አ ዘ ገ ጃጀት (Formulation of TVET project)
የ ኘሮጀክት ዝግጅት የ ተመረጠውን የ ኘሮጀክት ሀ ሳ ብ በ ዝር ዝር የ ሚብራራበ ትና የ ሚገ ሇ ጽበ ት የ መጀመሪ ያ ው
የ ኘሮጀክት ዯረ ጃ ነ ው፡ ፡ የ ኘሮጀክት ሰ ነ ዴ ዝግጅት ሁሇ ት አ በ ይት አ ሊ ማዋች አ ለት፡ ፡ እ ነ ዚህም
ሀ/ የ ኘሮጀክቱን መነ ሻ ሀ ሳ ብ ዘ ር ዘ ረ ባ ሇ መሌኩ ሇማዘ ጋጀት፣ ይህም የ ኘሮጀክቱን አ ስ ፈሊ ጊነ ትና
ጠቀሜታ በሚያ ሳ ምን መሌኩ ማሳ የ ት ያ ስ ችሊ ሌ፡ ፡
ሇ/ የ ኘሮጀክቱ ሀ ሳ ብ ተቀባ ይነ ት ካገ ኘ ኘሮጀክቱን ሇመተግበ ር ፣ ሇመከታተሌና ሇመገ ምገ ም የ ሚያ ስ ችሌ
የ ትግበ ራ ኘሮግራም ሇማዘ ጋጀት ይረ ዲሌ፡ ፡ የ ኘሮጀክት ዝግጅት ብዙ ጊዜ የ ኘሮጀክቱን የ አ ዘ ገ ጃጀት ሂዯት
የ ሚያ መሇ ክት ግሌጽ አ ዘ ገ ጃጀት መመሪ ያ /Terms of reference መዘ ጋጀት ያ ስ ፈሌገ ዋሌ፡ ፡
የ TVET ኘሮጀክት ዝግጅት ሇ አ ሠራር የ ሚየ ግዙ የ ተሇ ያ ዩ የ ዝግጅትቅጾ ች/Forms/ሉኖራቸው ይችሊ ሌ፡ ፡
እ ነ ዚህ የ ተሇ የ ዩ የ ዝግጅት ቅጾ ች እ ን ዯ ኘሮጀክቱ ባ ህ ሪ ይሇ ያ ያ ለ፡ ፡ ኘሮጀክቶች በ ተዋረ ዴ ባ ለ
መን ግሥታዊና መን ግሥታዊ ያ ሌሆኑ ዴር ጅቶችና በ ተቋም ዯረ ጃ ሉዘ ጋጁ ይችሊ ለ፡ ፡ የ ተዘ ጋጁትም ኘሮጀክቶች
እ ን ዯሚቀር ቡበ ት ዴር ጅት ዓይነ ት ይሇ ያ ያ ሌ፡ ፡ እ ን ዯየ ኘሮጀክቶች ባ ህ ሪ የ ዝግጅት ቅጾ ች የ ተሇ ያ ዩ ቢሆን ም
በሁለም የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች በ ጋራ የ ሚታዩ ነ ገ ሮች አ ለ፡ ፡ በ ኘሮጀክት ዝግጅት ወቅት
ትኩረ ት ሉሰጣቸው የ ሚገ ቡት የ ሚከተለት ና ቸው ፡ ፡
3.1. ሇ ኘሮጀክቱ ተስ ማሚ ስ ያ ሜ መስ ጠት / Creating an Appropriate project
title/
የ ኘሮጀክት መጠሪ ያ ስ ም ሇ ኘሮጀክት ዝግጅት አ ን ደ ጠቃሚ ነ ገ ር ነ ው፡ ፡ የ ኘሮጀክቱ ስ ያ ሜ ሁሌጊዜ
ማራኪ፣ ግሌጽና ኘሮጀክቱ የ ሚፈሌገ ውን ዓሊ ማ በ ቀሊ ለ የ ሚያ መሇ ክት መሆን ይኖር በ ታሌ፡ ፡ የ ኘሮጀክቱን ስ ያ ሜ
በመመሌከት ሰ ዎች ኘሮጀክቱ ምን እ ን ዯሚሠራ ሉያ ውቁ ይገ ባ ሌ፡ ፡ በ ሽሮ ሜዲ አ ካባ ሉ ሇሚኖሩ
ሥራ አ ጥ ዜጏች ይህውም ቁጥራቸው 3ዏ ዏ ዏ የ ሚሆኑ ችግረ ኛ ሴቶች ወጣቶችና ሁለን ም የ ህብረ ተሰ ብ ክፍሌ
ያ ካተተ እ ን ዱሁም ጥራቱን የ ጠበ ቀ የ ክህልት ስ ሌጠና በመስ ጠት ወዯሥራ ማሰማራት ፡ ፡ ይሀውም በ ክፍሇ
ከተማችን የ ከተማው ዲር ሊ ይ ሇሚኖሩ እ ና ቶች የ ማገ ድ ቆጣቢ ምዴጃና ሊ ቀች ምዴጃ ሇማሰ ሌጠን ወዯ ስ ራ
መሰማራት ሉሆን ይችሌሌ፡ ፡
3.2. የ ኘሮጀክት ገ ጽታ /Project Context/
ይህ ኘሮጀክቱ ስ ሇሚከና ወን በ ት አ ካባ ቢና ብልም ተቋም የ ሚያ ስ ተዋወቅበ ት ክፍሌ ነ ው ፡ ፡ ሇምሳ ሇ
ከዚህ በ ሊ ይ ስ ሇ ተጠቀሰው ኘሮጀክት የ አ ካባ ቢው አ ጠቃሊ ይ ገ ጽታ መስ ጠት ይኖር በ ታሌ፡ ፡ ሇምሳ ሇ የ ሚከተለትን
ማካተት ይቻሊ ሌ፡ -
 የ ሽሮሜዲ አ ካባ ቢ ጂኦ ግሪ ፊያ ዊ ሁኔ ታ፣
 ሰ ሇ አ ካባ ቢው የ ፖሇ ቲካ አመራር ና አ ስ ተዲዯር አጭር መግሇጫ፣
 የ ማህ በ ራዊና ባ ህ ሊ ዊ ሁኔ ታዎች፣
[Type text] Page 11
Berhanu tadesse Taye October, 2013

12. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 ስ ሇኢኮኖሚ እ ን ቅስ ቃሴ፣
 ያ ሇው የ ሀ ብት አ ቅም፣
 የ ህዝብ ብዛ ት አ ሰ ፋፈር ወዘ ተ…
በ ኘሮጀክት ገ ጽታ ገ ሇ ጻ ሊ ይ ኘሮጀክቱ ስ ሇሚያ ከና ውን በ ት አ ካባ ቢ ዝር ዝር ማብራሪ ያ መስ ጠት
ያ ሰ ፈሌጋሌ፡ ፡ ሇምሳ ላ ኘሮጀክቱ ስ ሇሚያ ከና ውን በ ት ቀበ ላ፣ ወረ ዲ፣ ክፍሇ ከተማ ወይም ከተማ
3.3. የ ትምህ ር ት ዘ ር ፍ ትን ተና / Education sector analysis/
የ TVET ኘሮጀክት የ ምና ዘ ጋጅ ከሆነ ሰ ሇ ትምህ ር ቱ ዘ ር ፍ በ ቂ ትን ተና መስ ጠት አ ስ ፈሊ ጊ ይሆና ሌ፡ ፡ የ ዘ ር ፍ
ትን ታኔ / Sector analysis / ሲዯረ ግ ዘ ር ፉ በ አ ገ ር አ ቀፍ ፣ በ ክሌሌና በ ክ/ከተማ ዯረ ጃ
ስ ሊ ሇ በ ት ሁኔ ታ በ ተሇ ይም ኘሮጀክቱ በ ክ/ከተማ ዯረ ጃ የ ማፈፀ ም ከሆነ በ ክ/ከ ዯረ ጃ ሊ ይ ትኩረ ት በመስ ጠት
መተን ተን ይኖር በ ታሌ፡ ፡ የ ዘ ር ፉ ትን ታኔ ስ ፋትና ጥሌቀት እ ን ዯኘሮጀክቱ ዓይነ ት ሉሇ ያ ይ ይችሊ ሌ፡ ፡
- የ TVET ዘ ር ፍ ትን ታኔ የ ሚከተለትን ያ ጠቃሌሊ ሌ፡ ፡
- ስ ሇ TVET ሥሌጠና ፖሉሲ፣ ሰ ሇ ተቋማት ጥራት ኦ ደት መመሪ ያ ኘሮግራምና ውጤትን መሠረ ት ያ ዯረ ገ
የ ት/ና ስ ሌጠና ዘ ር ፍ ስ ትራቴጂ የ ትብብር ስ ሌጠና ወዘ ተ…
- በ የ ዯረ ጃው ስ ሇሚገ ኘው የ TVET አ ዯረ ጃጀትና አመራር መግሇ ጽ ፣
- የ ቴክኒ ክና ሙያ ስ ትራቴጂከ፣ ዕ ቅዴና ኘሮግራም ወዘ ተ ማስ ረ ዲት ፣
- በ አ ገ ር አ ቀፍ፣ በ ክሌሌ እ ና በ ክፍሇ ከተማ እ ን ዱሁም በ ወረ ዲ ዯረ ጃ ስ ሊ ሇው ተማሪ ዎች ብዛ ት፣
- የ TVET ሴክተር ዓበ ይት ክን ዋኔ ዎችና ችግሮች ፣
- የ TVET ሀ ብት /Incomgenerating activity in the TVET/
- ስ ሇ ክፍሇ ከተማው ብልም ስ ሇ ወረ ዲው ሌዩ የ TVET መረ ጃ መተን ተን ያ ስ ፈሌጋሌ፣
የ ትምህ ር ት ዘ ር ፍ ትን ተና ስ ሇ ኘሮጀክት ቅዴመሁኔ ታና ኘሮጀክት ሉፈታው ሰ ሇሚፈሇ ገ ው ትምህ ር ት የ
(TVET) ችግር በ ቀሊ ለ ማቅረ ብ የ ስ ችሊ ሌ፡ ፡
3.4. የ ኘሮጀክት ማብራሪ ያ / ማሳ መኛ/ Project Justification /Rational
ይህ ክፍሌ ጠቃማና አ ስ ፈሊ ጊ የ ሆነ የ ኘሮጀክት ዝግጅት አ ን ደ ክፍሌ ነ ው፡ ፡ በ ዚህ ክፍሌ ኘሮጀክት
ተቀባ ይነ ትና ዴጋፍ በ ተሇ ይም የ ገ ን ዘ ብ እ ጥረ ት እ ን ዲያ ጋጥመው ሇማዴረ ግ ያ ለን ን አ ሳ ማኝ ነ ጥቦ ች በሙለ
የ ምና ካትትበ ት ነ ው፡ ፡ በ ተሇ ይ ኘሮጀክቱ በ እ ር ዲታ ስ ም በ ዴር ጅቶች የ ሚዯገ ፍ ከሆነ ተፈሊ ጊውን
የ ገ ን ዘ ብ ዴጋፍ ሇማግኘት በ ቀሊ ለ የ ማይበ ገ ር አ ሳ ማኝ ነ ጥብ ማስ ቀመጥ ይኖር ብና ሌ፡ ፡ የ ኘሮጀክቱ ማሳ መኛ
ነ ጥቦ ችን በምና ዘ ጋጅበ ት ወቅት የ ሚከተለትን ማየ ት አ ስ ፈሊ ጊ ይሆና ሌ፡ ፡
- ኘሮጀክቱ ትኩረ ት ሉሰጠው ሰ ሊ ሰ በው ቁሌፍ ችግር ፣
- በ አ ሁኑ ጊዜ ኘሮጀክቱ ሇምነ እ ን ዲሰ ፈሇ ገ ፣
- ኘሮጀክቱ የ የ ትኛው የ መን ግሥት ሌማት ኘሮግራም ዯጋፈ ማስ ፈፀ ሚያ እ ን ዯሚሆን ከመን ግሥት ትኩረ ት
አ ቅጣጫ ጋር ያ ሇው ተያ ያ ዥነ ት፣
- የ ህብረ ተሰ ቡ ተሳ ትፎን ኘሮጀክቱን እ ሴት እ ን ዯሚዯግፉት ችግሩን ሇመፍታት የ ተዯረ ገ ጥረ ት፣
[Type text] Page 12
Berhanu tadesse Taye October, 2013

13. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
- ከኘሮጀክቱ የ ሚገ ኘው ጥቅም በ አመዛ ኙ ከኘሮጀክቱ ውጪ መብሇጡን ፣
- የ ኘሮጀክቱ ተጠቃሚዎች እ ነ ማን እ ን ዯሆኑ ፣ እ ን ዳት እ ን ዯሚጠቀሙ እ ና እ ን ዳት እ ን ዯሚመረጡ፣
- ኘሮጀክቱ ሇ ተዘ ረ ጉ የ ህብረ ተሰ ብ ክፍልችና አ ካባ ቢዎች ትኩረ ት ስ ሇመስ ጠቱ፣ ሇምሳ ላ
ሴቶች፣ ህ ፃ ና ት፣ ዴሀ ዎች፣ አ ካሌ ጉዲተኞች ወዘ ተ…
- የ ኘሮጀክቱ ቀጣይነ ት ፣
- በ ኘሮጀክቱ ፍጻሜ ይኖራለ ተብሇው የ ሚገ መቱ ሁኔ ታዎች
ከዚህ በ ሊ ይ የ ተጠቀሱት ሇ ኘሮጀክታችሁ ማሳ መኛ ሉሆኑ የ ሚችለ አ ን ዲን ዴ ምሳ ላዎች ና ቸው፡ ፡ አ ን ዴ ነ ገ ር
ማስ ታወስ ያ ሇ ባ ችሁ የ ምና ቀር ባ ቸው የ ማሳ መኛ ነ ጥቦ ች የ ኘሮጀክታችን ን ተቀባ ይነ ትና ከሚገ ኘው የ ሀ ብት ምን ጭ
አ ን ፃ ር የ ኘሮጀክታችን ን ዕ ዴሌ ይወስ ነ ዋሌ፡ ፡
3.5. የ ኘሮጀክት ዓሊ ማዎች /Project Objectives)
የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት በሚዘ ጋጅበ ት ወቅት የ ኘሮጀክቱ ዓሊ ማ ቀሊ ሌ፣ የ ሚሇ ካ፣ የ ሚዯረ ስ በ ተ፣
እውነ ተኛና በ ጊዜ የ ተወሰ ነ መሆኑ በጣም አ ስ ፈሊ ጊ ነ ው፡ ፡ የ ኘሮጀክቱ ዓሊ ማ ፣ የ አ ፋጣኝ ፣ የ መካከሇ ኛና
የ ረ ጅም ጊዜ ሉሆኑ ይችሊ ለ፡ ፡
ምሳ ላ፡ -
በ አጭር ጊዜ ዓሊ ማ በ ሽሮሜዲ TVET እ ያ ን ዲን ዲቸው 4 ክፍሌ ያ ሊ ቸው የ መማሪ ያ ክፍልችና ወር ክሾፖች ሇ--
--TVET institution በ2ዏ ዏ6 ዓ.ም. የ ትምህ ር ት ዘ መን መገ ን ባ ት ፣
የ መካከሇ ኛ ዯረ ጃ ዓሊ ማ ፡ - በ ሽሮሜዲ TVET በ2ዏ ዏ6 ዓ.ም. የ ትምህ ር ት ዘ መን መጀመሪ ያ በ ተጠቀሰው
የ TVET ተቋም 2ዏ ዏ ዏ ወጣቶችና ጏሌማሶ ች እ ን ዱማሩ ማዴረ ግ ፣
የ ረ ጅም ጊዜ ዓሊ ማ፡ - በ ሽሮሜዲ TVET በ2ዏ ዏ7 ዓ.ም. የ ሥራ አ ጥ ወገ ኖቻችን ን በሙለ የ TVET
ክህልት ስ ሌጠና በመስ ጠት ሥራ እ ን ዱያ ገ ኙ ማዴረ ግ፣
የ TVET ኘሮጀክት ዓሊ ማ በምና ዘ ጋጅበ ት ወቅት ዓሊ ማው የ ሚከተለትን የ ያ ዘ መሆን አ ሇ በ ት ፡ ፡
እ ነ ዚህም፡ -
 ከላልች የ ሌማት ዘ ር ፎች ጋር ተያ ያ ዥነ ት ያ ሇው መሆን ፣
 ከአ ቅም ጋረ የ ተጣጣመ መሆኑ ፣
 በ አ ካባ ቢው ህብረ ተሰ ብ ተቀባ ይነ ት ማግኘቱ፣
 በ ቀሊ ለ ወዯተግባ ር ሉተረጏም መቻለ፣
 ከላልች የ ኘሮጀክት ክፍልች ጋር ግን ኙነ ት ያ ሇው መሆኑ መታየ ት አ ሇ በ ት፣
የ ኘሮጀክት ዓሊ ማዎችን በምና ዘ ጋጅበ ት ጊዜ ሇ ግምገ ማና ምዘ ና የ ሚረደአመሌካቾች አ ህ ዛ ዊና አ ህ ዛ ዊ
ያ ሌሆኑ ፣ መካተት ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡ ይሀም የ ኘሮጀክቱን ግብ የ ምና ሳ ካበ ትና በ ሂዯትም በ ዕ ቅዲችን መሠረ ት
መጓ ዛ ችን ን የ ምና ረ ጋግጥበ ት ነ ው፡ ፡
[Type text] Page 13
Berhanu tadesse Taye October, 2013

14. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
3.6. የ ኘሮጀክት ተግባ ራት/Project Activities/
የ ኘሮጀክቱን ዓሊ ማ ሇማሳ ካት የ ምና ከና ውነ ው ሁለ የ ኘሮጀክት ተግባ ራት ይባ ሊ ለ፡ ፡ ኘሮጀክቱን ዯረ ጃ
በ ዯረ ጃ ሇመተግበ ር እ ን ዴን ችሌ የ ኘሮጀክቱ ተግባ ራት ተከታታይነ ት ባ ሇው መሌኩ ተዘ ር ዝረው በ ኘሮጀክቱ
ሰ ነ ዴ ውስ ጥ በ ግሌጽ መቀመጥ ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡
3.7. የ TVET ኘሮጀክት ተግባ ራት የ ሚከተለትን ሉያ ሟለ ይገ ባ ሌ
- ከተቀመጡት የ ኘሮጀክት ዓሊ ማዎች ጋር መያ ያ ዝ፣
- ከኘሮጀክቱ ውጤት ጋር መተሳ ሰ ር ፣
- አ ሳ ማኝ በ ሆነ መሌኩ በ ቅዯም ተከተሌ መቅረ ቡ፣
- በ ተወሰ ነ የ ጊዜ ገ ዯብ መከና ወን ፣
- በ ታቀዯው ኘሮጀክት ግብዓት መሠረ ት ሉፈፀ ው መቻሊ ቸው ፣
- በ ኘሮጀክቱ ዕ ዴሜና የ ሥራ መጠን /Scope / መሠረ ት መጠና ቀቅ የ ሚችለ መሆን
ይኖር ባ ቸዋሌ፣
ዘ ር ዘ ር ብል የ ሚቀር ብ የ ኘሮጀክት ተግባ ራት የ ኘሮጀክቱን ዋጋ ከማቅሇ ለ በ ተጨማሪ ሥሪ ዎችን በ ቀሊ ለ
ሇመከታተሌ ያ ስ ችሊ ሌ፡ ፡
3.8 የ ኘሮጀክት ግብዓት / Project Inputs/
የ ኘሮጀክት ግብዓት ማሇ ት የ ኘሮጀክቱን ዓሊ ማ ሇማሳ ካት ሲባ ሌ በ ኘሮጀክቱ ትግበ ራ ወቅት
የ ምን ጠቀምባ ቸውና የ ምን ገ ሇ ገ ሌባ ቸውን ሁለ ያ ጠቃሌሊ ሌ፡ ፡ በ ኘሮጀክት ዝግጅት ወቅት የ ማፈሇ ጉ ኘሮጀክት
ግብዓት በ ሙለ አ ን ዴ ሳ ይቀር መካተት ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡ በ አ ብዛ ኛው የ ኘሮጀክት ግብዓት የ ሚከተለትን
ያ ካትታሌ፡ ፡
 የ ሰው ኃይሌ /Human Resource / ሁኔ ታ በሥራ መዯብ በ ብዛ ት፣ በ ትምህ ር ት ዯረ ጃ
ሇሚፈሇ ግበ ት ጊዜ ወዘ ተ… ፣
 የ ሚያ ስ ፈሌጉ ቁሳ ቁሶ ች ፣ በ ዓይነ ት ፣ በ ብዛ ት፣ በ ጥራት፣ በ ጊዜ ወዘ ተ…
 የ ገ ን ዘ ብ /Financial Resource / መጠን ፣ ፍሰ ት፣ ጊዜ ፣ ወዘ ተ ፣
 ላልች ሀ ብቶች ና ቸው፡ ፡
በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ወቅት የ ኘሮጀክት ግብዓቶች በብቃትና በ ጥሪ ት መቅረ ብ የ ኘሮጀክቱን በ ብቃት
ሇመተግበ ር ወሳ ኝነ ት አ ሇው ፣
3.9 የ ኘሮጀክት ውጤትና ስ ኬት / Project out puts and impact /
የ TVET ኘሮጀክት ሲዘ ጋጅ አ ን ዲን ዴ ውጤቶች እ ን ዯሚገ ኙና በመጨረ ሻመ የ ነ በ ረው ሁኔ ታ ያ ሻ ሽሊ ሌ
፣ ይሇውጣሌ፣ ስ ኬቱም ያ ምራሌ፣ በሚሌ ግምት ነ ው፡ ፡ ሰ ሇ ዚህ የ TVET ኘሮጀክትም ሆነ ላልች
ኘሮጀክቶች የ ራሳ ቸው የ ሆነ ውጤትና ስ ኬት ይኖራቸዋሌ፡ ፡ በ ኘሮጀክቱ ሰ ነ ዴ የ ኘሮጀክቱ ውጤትና ስ ኬት
በ ግሌጽ መቀመጥ ይኖር በ ታሌ፡ ፡
[Type text] Page 14
Berhanu tadesse Taye October, 2013

15. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ሇምሳ ላ፡ - የ አ ን ዴ TVET ኘሮጀክት ዓሊ ማ መምህራን ን /አ ሰ ሌጣኞችን/ በማሰ ሌጠን ና በመቅጠር
የ ትምህ ር ቱን ጥራት ማሻ ሻ ሌ የ ሚሌ ከሆነ የ ኘሮጀክቱ ውጤትና ስ ኬት የ ሚከተሇው ሉሆን ይገ ባ ሌ፡ ፡
የ ኘሮጀክቱ ውጤት የ ሚገ ሇ ፀ ው በ ሰ ሇጠኑ መምህራን ብዛ ት ዓይነ ት ፣ የ ተምህ ር ት ዯረ ጃና የ ሥራ አ ፈጻ ጸ ም
ይሆና ሌ፡ ፡ የ ኘሮጀክቱ ስ ኬትም በሚከተሇው ሁኔ ታ ይገ ሇ ጻ ሌ፡ ፡
- በ ተማሪ መምህ ር ጥምር ታ መሻ ሻ ሌ
- በ ተማሪ ዎች ውጤትና ክህልት መሻ ሻ ሌ
- በማስ ተማር መማር መሻ ሻ ሌ ብቃትና ጥራት ይሆና ሌ
- የ ክህልት ብቃትተወዲዲሪ የ ሆነ ና ተፈሊ ጊነ ተቸው የ ጨመረ መሆኑ ፣
በ አ ጠቃ ሊ ይ የ ኘሮጀክት ውጤትና ስ ኬት፡ -
- ከኘሮጀክቱ ዓሊ ማ ጋር የ ማያ ያ ዝ፣
- ተጨባጭ/ Concrete /
- በ ተወሰ ነ የ ጊዜ ገ ዯብ ሉገ ኙ የ ሚችለ፣
- የ ሚሇኩ፣
- የ ኘሮጀክቱ ተግባ ራት ውጤት ሉሆኑ ይገ ባ ሌ፡ ፡
በ ተሇ ይ የ ኘሮጀክቱ ስ ኬት የ ኘሮጀክቱን ጠቀሜታ ሇማሳ መን ና ኘሮጀክቱ ሇ ወዯፊቱ ሉያ መጣው ወዯሚፈሇ ገ ው
ሇውጥና ራዕ ይ በማተኮር በ ኘሮጀክቱ ሰ ነ ዴ በ ዝር ዝር መቅረ ብ ይኖር በ ታሌ፡ ፡
3፡ 1ዏ- የ ኘሮጀክቱ በ ጀት ግምት/Project Budget Estimate /
አ ን ዴ የ ኘሮጀክት ዓሊ ማዎች፣ ተግባ ራት ፣ ግብዓት፣ ውጤና ት ስ ኬት ከተገ ሇ ፁ በ ኋሊ ቀጣዩ ተግባ ር
የ ኘሮጀክቱን ማሰ ፈጸሚያ ገ ን ዘ ብ ግምት ማስ ቀመጥ ይሆና ሌ፡ ፡ በ ኘሮጀክቱ ዝግጅት ወቅት ኘሮጀክቱን
ሇማስ ፈፀ ም የ ሚያ ስ ፈሌገ ውን ገ ን ዘ ብና ላሊ ም ሀ ብት ጥቅሇ በ ሆነ መሌኩ ሇውሳ ኔ ሰጭዎች ሇማሳ የ ት ሲባ ሌ
ረ ቂቁ ይሠራሌ፡ ፡ የ በ ጀቱ ግምት የ ኘሮጀክቱን ቀጥታ ወጪና መዯበ ኛ ወጪ ሉየ መሊ ክት ይገ ባ ሌ፡ ፡
3፡ 11 የ ኘሮጀክት ክትትሌ/ Project monitoring and evaluation/
አ ን ዴ ኘሮጀክት ሲዘ ጋጅ ኘሮጀክቱን በ ትግበ ራ ወቅትና ከዚያ ም በ ኋሊ እ ን ዳት መከታተሌና መገ ምገ ም
እ ን ዯሚቻሌ በ ግሌጽ ማስ ቀመጥ ይኖር በ ታሌ፡ ፡ ምነ ም እ ን ኳን በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ዕ ቅዴ ዝግጅት ውሰ ጥ
ሰ ሇ ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ በ ዝር ዝር ቢካተትም በ ኘሮጀክት ዝግጅቱ ወቅት ሰ ሇ ኘሮጀክቱ ክትትሌና ግምገ ማ
እ ን ዱሁም ስ ሇሚያ ስ ፈሌገ ው ሀ ብት / Resource / መሠረ ታዊ መረ ጃ መስ ጠት አ ስ ፈሊ ጊ ነ ው፡ ፡
በ ኘሮጀክት ሰ ነ ዴ ውስ ጥ የ ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ የ ሚከተሇውን ማሳ የ ት ይኖር በ ታሌ፡ ፡
- ኘሮጀክቱ በምን ወቅት ክትትሌና ግምገ ማ እ ን ዯሚከና ወን ፣
[Type text] Page 15
Berhanu tadesse Taye October, 2013

16. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
- ሉኖር ስ ሇሚገ ባው የ ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ መዋቅር ና ሥር ዓት/Structure and
systems
- የ ምን ጠቀምበ ት መሣሪ ያ
- እ ነ ማን እ ን ዯሚሳ ተፉ፣
- የ ሚያ ስ ፈሌጉ መረ ጃዎች፣
- የ ተገ ኘው የ ክትትሌና ግምገ ማ መረ ጃ እ ን ዳት እ ን ዯሚቀነ ባ በ ር አ ገ ሌግልት ሊ ይ እ ን ዯሚውሌና
እ ን ዯሚሰ ሪጭ መዘ ር ዘ ር ይኖር በ ታሌ፡ ፡
- የ ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ በመጨረ ሻው ምዕ ራፍ ዘ ር ዘ ር ባ ሇ መሌክ ቀር ቧሌ፡ ፡
3፡ 12 የ ኘሮጀክት ቀጣይነ ት / Project Sustainability/
የ TVET ኘሮጀክት በ አ ጠቃሊ ይ ከኘሮጀክቶች ፍጻሜ በ ኋሊ ይቀጥሊ ሌ፡
ስ ሇ ዚህ በ ኘሮጀክት ሰ ነ ዴ ውስ ጥ አ ን ዴ ኘሮጀክት ከተከና ወነ በ ኋሊ ኘሮጀክቱ እ ን ዳት እ ን ዯሚቀጥሌና
ውጤት እ ን ዯሚያ መጣ በ ዝር ዝር ማመሌከት አ ስ ፈሊ ጊ ነ ው፡ ፡ የ ሚከተለትን በ ግሌጽ ማሳ የ ት ያ ስ ፈሌጋሌ፡ ፡
- ኘሮጀክቱን ማን ይረ ከበ ዋሌ እ ን ዳትስ ይን ቀሳ ቀሳ ሌ
- ሥራው እ ን ዳት ይዯራጃሌ እ ን ዳትስ ይመራሌ
- ሥራውን ሇመቀጠሌ የ ገ ን ዘ ብ ዴጋፍ ከየ ት ይገ ኛሌ
- የ ኘሮጀክቱን ስ ኬት እ ን ዳት ማራዘ ም ይቻሊ ሌ
ኘሮጀክቱ አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ ከታመነ እ ን ዳት ማሳ ዯግና ማባ ዛ ት ይቸሊ ሌ
የ ኘሮጀክት ዝግጅት ሉያ ጋጥሙ ስ ሇሚችለ ስ ጋቶችና አ ለታዊ ውጤቶች ማመሌከት ይኖር በ ታሌ፡ ፡ ከዚህ በ ተጨማሪም
የ ቅዴሚያ የ ትግበ ራ ዕ ቅዴና ኘሮጀክት ማጠቃሇ ያ መዘ ጋጀት ይኖር በ ታሌ፡ ፡
ምዕ ራፍ አ ራት
የ /TVET ኘሮጀክት ምዘ ና /TVET Project Appraisal /
4፡ 1 የ ኘሮጀክት ምዘ ና አ ስ ፈሊ ጊነ ት / The Necessity for project Appraisal /
የ ኘሮጀክት ግምገ ማ ማሇ ት ኘሮጀክቱ ከተዘ ጋጀ በ ኋሊ ጠቀሚነ ቱና አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ የ ሚመዘ ን በ ት ሂዯት ነ ው፡ ፡
የ ኘሮጀክት ምዘ ና አ ን ደ ጥቅም ሇ ኘሮጀክቱ ውዴ የ ሆነ ሐብት ከመፋሇ ሱ በ ፊት ጠቃሚነ ቱን ማረ ጋገ ጥ መቻለ
ነ ው፡ ፡ ይህም አ ሳ ማኝ በ ሆኑ ምክን ያ ቶች የ ኘሮጀክቱ ሰ ነ ዴ ተመርምሮ ኘሮጀክቱ እ ን ዱቀጥሌ ወይም
እ ን ዲይቀጥሌ የ ሚወሰ ን በ ት የ ኘሮጀክት ሂዯት ዯረ ጃ ነ ው፡ ፡
የ ኘሮጀክት ምዘ ና የ ሚካሄዯው ፡ -
 ችግሮች በ ትክክሌ ተሇ ይተው መውጣታቸውን ሇማረ ጋገ ጥ ፣
 ሇ ኘሮጀክቱ አ ሳ ማኝ ነ ጥቦ ች መቅረ ባ ቸውን ሇማየ ት፣
 የ ኘሮጀክቱ አ ቅም የ ተጠቀሱ ችግሮችን የ ዲሰ ሰ መሆኑ ን ሇማጤን ፣
[Type text] Page 16
Berhanu tadesse Taye October, 2013

17. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 ሇ ኘሮጀክቱ የ ተጠየ ቀው ሀ ብት ከአ ቅማችን ጋር መመጣጠኑ ን ሇማወቅ፣
 ኘሮጀክቱ ጠቃሚና ተቀባ ይነ ት እ ን ዲሇው ሇማረ ጋገ ጥ ነ ው፡ ፡
ኘሮጀክቶች ከመጽዯቃቸውና ገ ን ዘ ብ ከመመዯቡ በ ፊት ጉዲዩ በሚመሇ ከታቸው አ ካሊ ት መመዘ ን አ ሇ በ ት ፡ ፡
አ ነ ስ ተኛና ጥቃቅን ኘሮጀክቶችም ቢሆኑ ሕብረ ተሰ ቡ እ ን ዱቀበ ሊ ቸውና የ በ ኩለን ዴጋፍ እ ን ዱያ ዯር ግ
በሕብረ ተሰ ብ መሪ ዎች መመዘ ን ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡
እ ን ዯኘሮጀክቶቹ ስ ፋትና ዓይነ ት የ ተሇ ያ ዩ መስ ፈር ቶች በ ኘሮጀክቱ ምዘ ና ወቅት ጥቅም ሊ ይ
ይውሊ ለ፡ ፡ ሇ ተሇ ዩ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች ውስ ን መስ ፈር ቶችን መጠቀም ይችሊ ሌ፡ ፡
4.2 የ ኘሮጀክት ምዘ ና መስ ፈር ቶች፣
4.2.1 ኢኮኖሚያ ዊ ምዘ ና Economic Appraisal ይህ ምዘ ና ከኘሮጀክቱ የ ሚገ ኘው ጥቅም
ከወጪው ጋር ሲነ ፃ ፀ ር የ ተሻ ሇ ጥቅም የ ሚያ ስ ገ ኝ መሆኑ የ ሚረ ጋገ ጥበ ት ነ ው፡ ፡ በ ር ካታ የ ኢኮኖሚ
ኘሮጀክቶች ጠቃሚነ ታቸውን ሇማረ ጋገ ጥ በ ወጪና ጥቅም ትን ተና /Lost benefit Analys /
ሊ ይ ይመሠረ ታለ፡ ፡ ይህመ ካሇው ውስ ን ሀ ብትና በ ጥን ቃቄ ከመጠቀም አ ኳያ ጠቃሚና የ ሚሠራበ ት ቢሆን ም
በ ተሇ ይ ከፍትሃ ዊነ ት / Equity /እ ና ከትምህ ር ት መብት/ Right to education /
አ ን ፃ ር ሇሚወጣው ወጪ ብዙም ትኩረ ት ሊ ይሰ ጥበ ት ይችሊ ሌ፡ ፡ ሇምሳ ላ በ አ ር ብቶ አ ዯር አ ካባ ቢ
ትምህ ር ትን ሇማዲረ ስ ውጪ ብቸኛ የ ውሳ ኔ መስ ፈር ት ሆኖ ሉቀር ብ አ ይችሌም በ ተጨማሪ የ ትብብር ስ ሌጠና
ሇ ሰ ሌጣኞች ሇማሰ ሌጠን የ ገ ን ዘ ብ ወጪ አ ይጠይቅም፡ ፡ ይሁን እ ን ጂ የ TVET ከፍተኛ ሀ ብት ስ ሇሚጠይቅ
ኢኮኖሚያ ዊ ብቃት /Economic Efficiency /ግምት ውስ ጥ ይገ ባ ሌ፡ ፡
4.2.2 ማሕበ ራዊ ምዘ ና /Social appraisal /
ይህ ዓይነ ቱ ምዘ ና ዯግሞ ኘሮጀክቱ በ አ ካባ ቢው ሕብረ ተሰ ብ ዘ ን ዴ ተቀባ ይነ ት ማግኘቱን ና
መዯገ ፉን ይመረምራሌ፡ ፡
4.2.3. ቴክኒ ካዊ ምዘ ና / Technical appraisal /
ይህ አ ይነ ቱ ምዘ ና ዯግሞ ኘሮጀክቱ የ ማጠቀመውን ቴክኖልጅ አ ግባ ብነ ት ያ ያ ሌ፡ ፡ ተፈሊ ጊ ፋሲሉቲዎች
መሟሊ ታቸውን ና የ ኘሮጀክቱ ቦ ታ ተስ ማሚነ ትን ም ጭምር ይፈትሻ ሌ፡ ፡
4.4.4. የ ፋይና ን ስ ምዘ ና /Financial Appraisal /
የ ፋይና ን ስ ምዘ ና ኘሮጀክቱ የ ጠየ ቀው ገ ን ዘ ብ ስ ሇመኖሩ በ ቂና ያ ሇማቋረ ጥ ገ ን ዘ ቡን ስ ሇሚቻለ
ያ ገ ና ዝባ ሌ፡ ፡
4.4.5. ኘሮጀክቱ የ ሚሰጠው ምር ት ወይም አ ገ ሌግልት ተፈሊ ጊነ ት ምዘ ና (Project product
services Demand Appraisal)
ይህ ምዘ ና ኘሮጀክቱ የ ሚሰጠው ምር ት ወይም አ ሌገ ልት በሕብረ ተሰ ቡ ዘ ን ዴ ምን ጥቅምና
[Type text] Page 17
Berhanu tadesse Taye October, 2013

18. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ተፈሊ ጊነ ት አ ሇው የ ሚሇውን ይመረምራሌ፡ ፡
4.4.6. ተቋማዊ ምዘ ና /Institutional Appraisal/
ይህ ምዘ ና የ ኘሮጀክቱን ተቋማዊ ብቃት በመመርመር ኘሮጀክቱን ሇመምራትና ሇማስ ተባ በ ር ያ ሇው ዝግጁነ ት
እ ን ዯሁፍ ተፈሊ ጊና የ ሰ ሇጠነ የ ሰው ኃይሌ መኖሩን ያ ረ ጋግጣሌ፡ ፡
4.4.7ሥር ዓት ጾ ታዊ ተኮር ምዘ ና / Gender Sensitivity appraisal /
ይህ ዯግሞ ኘሮጀክቱ ጾ ታዊ እ ኩሌነ ትን ያ ገ ና ዘ በ ና በውስጡም ሥር ዓተ ጾ ታዊ ተኮር መሆኑ ን
ያ ረ ጋግጣሌ፡ ፡
4.4.8 አ ካባ ቢያ ዊ ምዘ ና /Environmental Appraisal /
የ ዚህ ዓይነ ቱ ምዘ ና ኘሮጀክቱ ተግባ ራዊ በ ሆነ በ ትወቅት በ አ ካባ ቢው የ ሚያ መጣው አ ለታዊ ተፅ ዕ ኖ ምን
እ ን ዯሆነ መመረመር ና ካሇም
ችግሩን ሇመፍታት የ ተቀመጠው መፍትሄ ምን እ ነ ዯሆነ ሇማየ ት የ ሚረ ዲ ነ ው፡ ፡
4.4.9. ስ ሇ ቀጣይነ ቱ የ ሚዯረ ግ ምዘ ና /Sustainability Appraisal /
ይህ ምዘ ና በ ኘሮጀክቱ ቀጣይነ ትና ስ ሇሚሰጠው ጥቅም ሊ ይ ትኩረ ት ይሰጣሌ፡ ፡ እ ን ዱሁም ኘሮጀክቱን
ተረ ክቦ በ ቀጣይነ ት የ መማራው ክፍሌ ስ ሇመኖሩ ያ ረ ጋግጣሌ፡ ፡
አ ን ዴ የ ኘሮጀክት ሰ ነ ዴ ከሊ ይ በ ተጠቀሱት የ ምዘ ና መስ ፈር ቶች መሠረ ት ተመዘ ኖ ሇውሳ ኔ
ይቀር ባ ሌ፡ ፡ ተቀባ ይነ ት ካገ ኘ በ ተዘ ጋጀው የ መተግበ ሪ ያ ዕ ቅዴ መሠረ ት ተግባ ራዊ ይሆና ሌ፡ ፡ እ ነ ዚህ
ከሊ ይ የ ተዘ ረ ዘ ሩት የ ምዘ ና መስ ፈር ቶች በጣም መሠረ ታዊ ቢሆኑም እ ን ዯ ኘሮጀክቱ ዯረ ጃ ዓይነ ትና መጠን
በሁለም ሁኔ ታ ሁለን ም መስ ፈር ቶች ሊ ያ ስ ፈሌግ ይችሊ ሌ፡ ፡ ነ ገ ር ግን በTVET inisititution
ውስ ጥ ሁለን ም ተግባ ራዊ ማዴረ ግ ይጠበ ቅብና ሌ፤ ፤ ሇምሳ ላ ቴክኖልጂን በመፍጠር ፣ በመቅዲትና ፣ በማከማቸትና
በማምረ ት ሇ ተጠቃሚ ሇማከፋፈሌ አ ካባ ቢን ታዲሽ ቴክኖልጂዋችን ከተቋማት አ ሌፎ ህብረ ተሰ ቡን እ ን ዱጠቀሙ
ማዴረ ግ ሲሁን እ ነ ሱም ሶ ሊ ር ኢነ ር ጂ የ ሚሰ ሩ መብራቶቸን ማምረ ት፣ ምግብ ማብሰ ያ የ ሶ ሊ ር ምዴጃዋችን
መስ ራት፡ ፡ ዘ መና ዊ በ ሆነ መሌኩ የ ማገ ድ ቆጣቢ ምዴጃዋችን አ ካባ ቢ በሚገ ኙ ቁሳ ቁሶ ችን በማምረ ት ፓዘ ቲቭ
የ ሆነ አ ካባ ቢን እ ና የ ሰው ጤና ን የ ማይጎ ዲ መሆኑ ን በ ፕሮጀክት እ ቅዴ ሊ ያ ቢሰ ሩ በ ሃ ገ ር ውስ ጥ ብቻ
ሳ ይሆን አ ሇማቀፋዊ ጠቀሜታቸው የ ጎ ሊ ነ ው፡ ፡ በመሆኑ ፕሮጀክታቸውን ሇማስ ፈፀ ም የ ገ ን ዘ ብ ዴጋፍ ቢጠይቁ
የ ተሳ ካ ይሆን ሊ ቸዋሌ፡ ፡
ምዕ ራፍ አ ምስ ት
[Type text] Page 18
Berhanu tadesse Taye October, 2013

19. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
የ ትምህ ር ት ኘሮጀክቶች አ ተገ ባ በ ር
 በ ኘሮጀክት አ ተገ ባ በ ር የ ሚከና ወኑ ዋና ዋና ተግባ ር
5.1 በ ኘሮጀክት አ ን ዳ ተቀባ ይነ ት ካገ ኘ በ ኋሊ ቀጣዩ ሥራ ኘሮጀክቱን ወዯተግባ ር መሇ ወጥ
ነ ው፡ ፡ ይህም የ ኘሮጀክት አ ተገ ባ በ ር ዯረ ጀ ይባ ሊ ሌ፣ በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ወቅት በ ር ካታ ተግባ ራት
ይከና ወና ለ፡ ፡
እ ነ ዚህም፡ -
- ዝር ዝር የ ኘሮጀክት የ ዴር ጊት መር ሃ ግብር ማዘ ጋጀት፣
- ኘሮጀክቱን ሇመፈፀ ም የ ሚያ ስ ችሌ ዴር ጅታዊና አ ስ ተዲዯራዊ ሥር ዓት መዘ ር ጋት፣
- በ ቅዴሚያ መቅረ ብ የ ሚገ ባ ቸው እ ቃዎች ማዘ ዝና መግዛ ት ፣
- የ ኘሮጀክት ሠራተኞች መመሌመሌ፣ መቅጠር ና ማሰ ሌጠን ፣
- አ ስ ፈሊ ጊ የ ኘሮጀክት ግብዓቶችን ማዘ ጋጀት፣
- የ ኘሮጀክት ቁሳ ቁሶ ች ማጓ ጓ ዝና ማሰ ራጨት፣
- ጊዜን ና በ ጀትን ያ ካተተ የ ሥራ ኘሮግራም ማዘ ጋጀት፣
- ኘሮጀክቱን ተግባ ራዊ ማዴረ ግ ፣
በ TVET ኘሮጀክት ዝግጅትና አ ተገ ባ በ ር የ ሚዯረ ጉ እ ን ቅስ ቃሴዎች እ ን ዯ ኘሮጀክቱ ዓይነ ት ሉሇ ያ ዩ
ይችሊ ለ፡ ፡ ሇምሳ ላ የ TVET ተቋም ሇመገ ን ባ ት የ ሚዘ ጋጅ ዕ ቅዴና ተግባ ራት ከመጽሐፍት ህ ትመት ኘሮጀክት
ይሇ ያ ሌ፡ ፡ በጣም የ ተወሳ ሰ በ ከፍተኛ የ ትምህ ር ት ኘሮጀክት ትግበ ራ ህብረ ተሰ ቡን መሠረ ት
ካዯረ ጉ አ ነ ስ ተኛ ኘሮጀክት ፍጹም የ ተሇ ዩ የ ኘሮጀክት አ ፈፃ ፀ ም ተግባ ራት ይኖሩታሌ፡ ፡ ስ ሇ ዚህ እ ን ዯ
ኘሮጀክታችሁ ጥራትና ዯረ ጀ ራሳ ችሁን የ ኘሮጀክት ተግባ ራት ማዘ ጋጀት ትችሊ ሊ ችሁ፡ ፡
5.2 በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ወቅት የ ሌዩ ሌዩ ፈፃ ሚ አ ካሊ ትን ሚና ስ ሇመወሰ ን / Defining
the role of different Actors in project implementation /
በ አ ብዛ ኛው TVET ኘሮጀክት ትግበ ራ የ በ ር ካታ አ ካሊ ትን ተሳ ትፎ ይፈሌጋሌ፡ ፡ በ አ ፈፃ ፀ ሙ ሂዯት
ግሇ ሰ ባ ች፣ ተቋማት፣ የ አ ካባ ቢው ህብረ ተሰ ብ ወዘ ተ… በ ን ቃት መሳ ተፍ ይችሊ ለ፡ ፡ በ ዚህም ወቅት የ ሥራ
መዯራረ ብና ክፍተት እ ን ዯማፈጠር ና ኘሮጀክቶች በ ጥራትና በ ብቃት እ ን ዱከና ወኑ በ ኘሮጀክቱ የ ሚሳ ተፉት አ ካሊ ት
የ ሥራ ዴር ሻ ግሌፅ በ ሆነ መሌኩ መዘ ጋጀት ይኖር በ ታሌ፡ ፡
5.3 የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሂዯት/ The process of project implementation /
የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሁሌጊዘ ቀጥታ የ ሆነ አ ቅጣጫ /Linear direction/ አ ይከተሌም፡ ፡
ይህም የ ተሇ ያ ለ የ ኘሮጀክት ክፍልች በመሃ ከሊ ቸው ወዯፊትና ወዯኋሊ የ ሆነ ትስ ስ ር አ ሊ ቸው ፡ ፡ ቀሇ ሌ ባ ሇ
መሌኩ የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሂዯት ከዚህ ቀጥል ባ ሇው ስ ዕ ሌ ተቀምጧሌ፡ ፡
የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሂዯት /ቀሊ ሌ በ ሆነ መሌኩ /
የ ረ ጅም ጊዜ የ ኘሮጀክት ዓሊ ማ መዲረ ሻ
[Type text] Page 19
Berhanu tadesse Taye October, 2013
Attainment of long term project
objectives

20. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
-
የ መካከሇ ኛ ጊዜ የ ኘሮጀክት ዓሊ ማ ስ ኬት
Achievement of intermediate project
objectives
የ ኘሮጀክት ውጤት
Production of project out put
የ ኘሮጀከት ተግባ ራት ክን ዋኔ
Undertaking project activities
የ ኘሮጀክት ግብዓት አ ቅር ቦ ት
Supplying project inputs
የ ኘሮጀክት ትግበ ራ ቅዴመ ዝግጅት ሥራ
Conducting project implementation
preparatory work
ኘሮጀክቱ ከፀ ዯቀና ተፈሊ ጊው ሀ ብት ከተመዯበ ሇ ት በ ኋሊ ያ ሇው ዝር ዝር የ ዴር ጊት መር ሃ ግብር ዕ ቅዴ
ማዘ ጋጀትና ተፈሊ ጊውን የ ቅዴመ ዝግጅት ሥራ ማጠና ቀቅ ነ ው፡ ፡ ከዚህ በ ኋሊ ኘሮጀክቱ በ ይፋ ወዯትግበ ራ
ይገ ባ ሌ፡ ፡ የ አ ፈፃ ፀ ሙ ሂዯት የ ሥራውን ጥራትና በ ተወሰ ነ ሇ ት የ ጊዜ ገ ዯብ መፈፀ ሙን በማወቅ ተከታታይ ግምገ ማ
ይካሄዲሌ፡ ፡ ክትትለም በ ተቀመጠሇ ት መዋቀር ሥር ዓትና ዕ ቅዴ መሠረ ት ይፈፀ ማሌ፡ ፡ የ ክትትሌ ሪፖር ትም ሥራው
ያ ሇ በ ትን ዯረ ጃ ሇማሳ ወቅና ካስ ፈሇ ገ ም የ ሥራ መሻ ሻ ሌና ሇውጥ ሇማዴረ ግ እ ን ዱቻሌ ጉዲዩ የ ሚመሇ ከታቸው ሁለ
ይበ ተና ሌ፡ ፡
ምዕ ራፍ ስ ዴስ ት
የ TVET ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ
6፡ 1 የ ክትትሌና ግምገ ማ ምን ነ ትና ዝምዴና
ክትትሌና ግምገ ማ ኘሮጀክቱን በ ጥሩ ሁኔ ታ ተግባ ራዊ መሆን ና ውጤታማ ሇውጥ ማስ ገ ኘቱን የ ምና ረ ጋግጥበ ት
መረ ጃዎች የ መሰ በ ሰ ቢያ ና የ መተን ተኛ ሂዯቶች ና ቸው፡ ፡
[Type text] Page 20
Berhanu tadesse Taye October, 2013

21. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ኘሮጀክቶች በ ታሳ ቢው መን ገ ዴ ተግባ ራዋ ስ ሇመዯረ ጋቸው ሂዯታቸውን በማወቅ ሇውሳ ነ የ ሚረደ መረ ጃዎችን
የ ምና ገ ኝበ ት ተከታታይ ተግባ ር ነ ው፡ ፡ በ ላሊ በ ኩሌ ግምገ ማ አ ን ዴ ኘሮጀክት የ ታሰ በውን መሻ ሻ ሇ ወይም
ሇውጥ ስ ሇማምጣቱ መረ ጃ የ ምና ሰ ባ ስ ብበ ትና የ ምን ተነ ትን በ ት ሂዯት ነ ው፡ ፡ ሁሇ ቱ ተግባ ሮች ተዯጋጋፊነ ተ
ያ ሊ ቸው ቢሆኑም በሚከና ወን በ ት ጊዜና በሚሰ በ ሰ ቡት የ መረ ጃ ዓይነ ት የ ተሇ የ ዩ ና ቸው ፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ ዋና ባ ህ ር ያ ት የ ሚከተለት ና ቸው ፡ ፡
- ክትትሌና ግምገ ማ ሇ በ ሊ ይ ኃሊ ፊዎችና ኘሮጀክቱ በ ቀጥታ ሇሚመሇ ከተቸው መረ ጃዎተ ይሰጣለ፡ ፡
- የ ክትትሌና ግምገ ማ መረ ጀ ስ ር ዓት በ ተና ጠሌ በ አ ን ዴ ወቅት ብቻ የ ሚታሰ ቡ ሳ ይሆን
የ አ ጠቀሊ ዩ የ ኘሮጀክት ዐዯት አ ካሌ ና ቸው ፡ ፡
- ክትትሌና ግምገ ማ በ ተሇ ይ በ ኃሊ ፊዎች ውሳ ኔ ሇመስ ጠት የ ሚረደ መረ ጃዎችን የ መሰ ብሰ ቢያ ና
የ ማቅረ ቢያ መሣሪ ያ ሆነ ው ያ ገ ሇ ግሊ ለ፡ ፡
- ክትትሌና ግምገ ማ የ ሚሇ ዩ ት በ ዓሊ ማ፣ በ ወቅትና በ ዋና ተጠቃሚዎች ዓይነ ት ነ ው፡ ፡
ክትትሌ ተግባ ራ የ ሚዯረ ገ ው በ ኘሮጀክቱ ውስ ጣዊ አ ሰ ራር ሲሆን ግምገ ማ ውስ ጣዊና ውጫዊ አ ካሄዴ ሉኖረው
ይችሊ ሌ፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ ተዯጋጋፊነ ትና ተያ ያ ዥነ ት
ክትትሌ ግምገ ማ
-በ ኘሮጀክት ትግበ ራ ሊ ይ ያ ተኩራሌ -በ ኘሮጀክት ፖሉሲና አ ጠቃሊ ይ አ ቅጣጫ ሊ ይ ያ ተኩራሌ
-ውጤቶችን ይከታተሊ ሌ -ውጤቶችን ይመረምራሌ
-በ የ ዯረ ጃው የ ተገ ኙ ውጤቶችን ያ መሇ ክታሌ -በመጨረ ሻ የ ተገ ኙ ውጤቶች ሊ ይ ያ ተኩራሌ
-
የ ኘሮጀክቱ አመራር በውጤት ሊ ይ የ ተመሠረ ተ መሆኑ ን
ሇመቆጣጠር ያ ስ ችሊ ሌ
-
የ ሚፈሇ ጉ ውጤቶች ሇመገ ኘታቸውና ተፈሊ ጊ በመሆና ቸው ሊ ይ
ያ ተኩራሌ
-የ በ ጀት አ ጠቃቀም ሊ ይ ያ ተኩራሌ -ስ ሇ አ ጠቃሊ ይ የ ሀ ብት አመዲዯብና ውጤት ማስ ገ ኘትን
ይመረምራሌ
-ኘሮጀክቶችን ተግባ ራዊ በማዴረ ግና በማሻ ሻ ሌ ሊ ይ ያ ተኩራሌ -በ ስ ትራቴጂ መን ዯፍ ሊ ይ ትኩረ ት ያ ዯር ጋሌ
-ያ ሌተቀና ጀ /Disaggregated/መረ ጃ መጠቀም ይችሊ ሌ -የ ተቀና ጀ / Aggregated / መረ ጃ ይፈሌጋሌ፡ ፡
6.2 የ ክትትሌና ግምገ ማ ዓይነ ቶች ፡ -መረ ጃዎችን በ ተሇ ያ ዩ ዯረ ጃዎችና ወቅቶች እ ን ዯአ ስ ፈሊ ጊነ ቱ ሇማግኘት
እ ን ዱቻሌ የ ተሇ ያ ዩ የ ክትትሌና ግምገ ማ ዓይነ ቶችን መጠቀም ይቻሊ ሌ፡ ፡
የ ክትትሌ ዓይነ ቶች ፡ -
[Type text] Page 21
Berhanu tadesse Taye October, 2013

22. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
- የ ፊዚካሌና ፋይና ን ሻ ሌ ክትትሌ /Physical and financial monitoring / ይህ
በ ፊዚካሌ ሥራዎች ሇምሳ ላ የ ህ ን ጻ ግን ባ ታን በ ወቅቱ መከና ወን እ ን ዱሁም የ ወጪዎችን ሁኔ ታ
በ አ ግባ ቡና በ ዕ ቅዴ መካሄዴ የ ምን ከታተሌበ ት ነ ው፡ ፡
- የ ሥራ እ ን ቅስ ቃሴ ክትትሌ /Activity Monitoring /
- ምን ሥራዎች እ ን ዯተከና ወኑ ከታሰ በው ውጭ የ ተከና ወኑ ና ምን እ ርምት ሉዯረ ግ እ ን ዯሚገ ባ
የ ምን ጠቀምበ ት የ ክትትሌ ዓይነ ት ነ ው፡ ፡
- የ ተጠቃሚዎች ተሳ ትፎ ክትትሌ/ Beneficiary participation monitoring
/የ ዚህ ዓይነ ት ክትትሌ የ ኘሮጀክቱ ተጠቃሚዎች ተሳ ትፎ ምን ያ ህ ሌ እ ን ዯሆነ ና እ ን ዳት መሻ ሻ ሌ
እ ን ዲሇ በ ት ሇማወቅ የ ምና ከና ውነ ው ነ ው፡ ፡
- የ ሌዩ ምርመራ ጥና ት /Special diagnosis study /
- ይህ በ ኘሮጀክቱ እ ን ቅስ ቃሴ ሊ ይ ተጽዕ ኖና ችግር የ ሚፈጥሩ ሇ የ ት ያ ለ ሁኔ ታዎችን በመሇ የ ት
በመተን ተን የ ሚሻ ሻ ሌ ሃ ሳ ብ የ ምና ቀር ብበ ት የ ክትትሌ ዓይነ ት ነ ው፡ ፡
የ ግምገ ማ አ ይነ ቶች ፡ *
- ቅዴሚያ ግምገ ማ / Start up or EX-ante evaluation / በ ዚህ ዯረ ጃ የ ግምገ ማ
ተግባ ር ኘሮጀክቱን ሇማዲበ ር የ ሚረደ መረ ጃዎችን ማቅረ ብ ነ ው፡ ፡
- የ ሂዯት ግምገ ማ / on-going evaluation /ይህ ዓይነ ቱ ግምገ ማ በ ኘሮጀክቶች
የ መካከሇ ኛ ጊዜ ውጤት /Intermediate results / ሊ ይ የ ተኩራሌ፣
- የ ፍጻሜ ግምገ ማ /Terminal evaluation / አ ን ዴ ኘሮጀክት ተከና ውኖ ሲያ ሌቅ
የ ተጠበ ቀው ውጤት መገ ኘቱን የ ምና ውቅበ ት ግምገ ማ ነ ው፡ ፡
- የ ታሰ በው ሇውጥ ስ ሇመገ ኘቱ / Impact Evaluation / የ ኘሮጀክቱ ሥራ ከተጠና ቀቀ
ከተወሰ ነ ጊዜ በ ኋሊ ኘሮጀክቱ በመጀመሪ ያ ሲዘ ጋጅ ይመጣሌ ተብል የ ታሰ በው ሇውጥ ወይም መሻ ሻ ሌ
መገ ኘት አ ሇመገ ኘቱን የ ምን ከታተሌበ ት ነ ው፡ ፡ ሇምሳ ላ ዓሊ ማው በ ትምህ ር ት ጥረ ት ሊ ይ ያ ተኮረ
የ መምህራን ስ ሌጠና ና የ ትምህ ር ት ግብአ ቶችን ማሻ ሻ ሌ ከሆነ ኘሮጀክቱ ከተከና ወነ በ ኋሊ የ ትምህ ር ት
ጥራት መገ ኘቱን ሇማወቅ የ ምና ከና ውነ ው ግምገ ማ ነ ው፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ ዓሊ ማዎች
ክትትሌና ግምገ ማ ሇ ተሇ ያ ዩ ዓሊ ማዎች ያ ገ ሇ ግሊ ለ፡ ፡ በ አ ጠቃሊ ይ ያ ሊ ቸው ዓሊ ማ ግን ከኘሮጀክቱ
መሳ ካት ወይም ውዴቀት የ በ ሇጠ የ ሥራውን ሂዯት ሇማሻ ሻ ሌና በ ኘሮጀክት ዓሊ ማዎች ግብ መምታት
የ ሚውለ ስ ሌቶችና ዘ ዳዎችን ብቃት ከፍ በማዴረ ግ ሊ ይ ነ ው፡ ፡ ዋና ዎቹን የ ክትትሌና ግምገ ማ
ዓሊ ማዎች እ ን ዯሚከተሇው ማየ ት ይችሊ ሌ፡ ፡
የ ክትትሌ ዓሊ ማዎች
ከትትሌ የ ሚከና ወነ ው ኘሮጀክቱ ተግባ ራዋ በመዯረ ግ ሊ ይ እ ያ ሇ በመሆኑ ዓሇማውም ኘሮጀክት
በማስ ፈጸ ም ሊ ይ የ ተመሰ ረ ተ ነ ው፡ ፡ እ ነ ዚህም ፡ -
 የ ኘሮጀክቱን እ ን ቅስ ቃሴ በ ቅር ቡ ማየ ት፣
 ሥራዎች በ ታሰ በው ሁኔ ታና በ ኘሮግራሙ መሠረ ት መከና ወና ቸውን ማረ ጋገ ጥ፣
[Type text] Page 22
Berhanu tadesse Taye October, 2013

23. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 ሇ ኘሮጀክቱ ሂዯት የ ሚፈሇ ጉ ግብዓትና ሁኔ ታዎች መኖራቸውን ና በ አ ግባ ቡ መቅረ ባ ቸውን
ማረ ጋገ ጥ፣
 በ የ ዯረ ጃው የ ሚፈሇ ጉ ውጤቶች መገ ኘታቸውን ማየ ት፣
 አ ስ ቀዴሞ ጥን ቃቄ ሉዯረ ግባ ቸው ወይም እ ርምጃ ሉወሰዴባ ቸው ስ ሇሚገ ቡ ሁኔ ታዋች ወቅታዊ
መረ ጃ መሰ ብሰ ብና ማስ ፈጸ ም፣
 በ ኘሮጀክት ተግባ ራዊነ ትን የ ጥሪ ት ዯረ ጃን መጠበ ቅ፣
 ኃሊ ፊነ ትና ተጠያ ቂነ ት በ ግባ ቡ መፈጸሙን ማረ ጋገ ጥ፣
 በ የ ዯረ ጃው ተፈሊ ጊ የ ክትትሌ ሪፖር ቶች መቅረ ባ ቸውን ና ውሳ ኔ ያ ገ ኙ መሆኑ ን ማረ ጋገ ጥ ና ቸው
፡ ፡
የ ኘሮጀክት ግምገ ማ ዓሊ ማዎች ፡ -
ግምገ ማ የ ተሇ ያ ዩ ዓይነ ቶችና ዯረ ጃዎች ያ ለት ቢሆን ም አ ብዛ ኛው የ ሚያ ተኩረው ኘሮጀክቱ ከተፈጸመ በ ኋሊ
የ ሚፈሇ ገ ው ሇውጥ በመገ ኘቱ ሊ ይ ስ ሇ ሆነ አ ሊ ማዎቹ በ ዚህ ሊ ይ የ ተመሰ ረ ቱና ቸው፡ ፡ ስ ሇ ዚህ ትኩረ ታቸው
የ ማከተለት ና ቸው ፡ ፡
 ኘሮጀክቱ ያ መጣሌ የ ተባ ሇው ሇውጥ ወይም መሻ ሻ ሌ ማስ ገ ኘቱን ፣
 ኘሮጀክቱ ያ መጣው ሇውጥ ሇ ተሰጡት ተጠቃሚዎተ በ ትክክሌ መዴረ ሱን ፣
 የ ኘሮጀክቱ ዓሊ ማ ከግብ ካሌዯሰ ሇማን እ ን ዲሌዯረ ሰ ምክን ያ ቶቹና ፣
 ሇ ወዯፊት ኘሮጀክቶች ሲሇ ዩ ሲዘ ጋጁና ሲከና ወኑ በ ግብአ ትነ ት የ ሚጠቅም ሌምዴና ትምህ ር ት ምን
እ ን ዯሆነ ማወቅ ና ቸው ፡ ፡
6.3. የ ክትትሌና ግምገ ማ ስ ር ዓት መዘ ር ጋት ፣
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥር ዓት መዘ ር ጋት ማሇ ት መረ ጃ ሇማሰ ባ ሰ ብ ሇማቀና በ ር ሇመተን ተን ና በ ሥራ
እ ን ቅስ ቃሴ የ ተገ ኘ ውጤትና ሇውጥ ሇማወቅ የ ምን ጠቀምበ ትን አ ሰ ራር ን ማሇ ት ነ ው፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ ስ ር ዓት አ ዘ ረ ጋግ ዯረ ጃዎችና ሂዯት
የ ኘሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ስ ር ዓትን ስ ን ፈጥር ሌን ከተሊ ቸው የ ሚገ ቡ ቋሚ ወይም ሇሁለም ጊዜና
ሁኔ ታ የ ሚያ ገ ሇ ግለ መመሪ ያ ዎችና ዯረ ጃዎች የ ለም፡ ፡ ሆኖም የ ሚከተለት ዯረ ጃዎች ሂዯቱን ሇመጠቆም
የ ሚረደ ና ቸው፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥር ዓት መዘ ር ጋት ሂዯት
የ ክትትሌና ግምገ ማ ዓሊ ማዎችን በ ግሌጽ ማስ ቀመጥ
ክትትሌና ግምገ ማው የ ሚመሇ ከታቸውን መሇ የ ትና የ ሚሳ ተፉበ ት ሁኔ ታ ማመቻቸት
[Type text] Page 23
Berhanu tadesse Taye October, 2013

24. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ክትትሌ የ ሚዯረ ግባ ቸውን ና የ ሚገ መገ ሙትን መወሰ ን
ቅዴሚያ የ ሚሰጣቸውን የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥራዎችን መሇ የ ት
ሇ ክትትሌና ግምገ ማ የ ሚያ ስ ፈሌገ ውን ወጪና ግብዓት መወሰ ን
በ ክትትሌና ግምገ ማ ጊዜ ትኩረ ት ሉያ ሠጣቸው የ ሚገ ቡ ሁኔ ታዎችን መሇ የ ት
በ ክትትሌና ግምገ ማ ጊዜ ትኩረ ት ሉያ ሠጣቸው የ ሚገ ቡ ሁኔ ታዎችን መሇ የ ት
የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎችን ማዘ ጋጀትና መምከር
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥራን ተግባ ራዊ ሇማዴረ ግ ዕ ቅዴ ማውጣት
የ ክትትሌና ግምገ ማ መረ ጃዎችን መሰ ብሰ ብ
የ ተሰ በ ሰ ቡትን መረ ጃዎች አ ቀና ብሮና ተን ትኖ በማዘ ጋጀት የ ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት
ማቅረ ብ ተፈጻሚ እ ን ዱሆኑ ማዴረ ግ
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥር ዓትን ስ ን ዘ ረ ጋ የ ሚከተለትን በ ጥን ቃቄ ማየ ት ይኖር ብና ሌ፡ ፡
 ምን መከታተሌና መገ ምገ ም እ ን ዲሇ ብን መወሰ ን ሇምሳ ላ ፡ -
- በ የ ዯረ ጃው የ ተገ ኙ ውጤቶችን
- የ ሥራ እ ን ቅስ ቃሴዎችን አ ጠቃሊ ይ ውጤቶችን
- ግብዓቶችን ፣
- ታሳ ቢዎችን ፣
- የ ተገ ኙ ሇውጦችን ፣
- የ ምን ፈሌገ ውን የ መረ ጃ ዓይነ ት መሇ የ ት ፣
- መረ ጃውን የ ሚጠቀሙ ማን እ ን ዯሆኑ መረ ዲት ፣
[Type text] Page 24
Berhanu tadesse Taye October, 2013

25. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
- መረ ጃው ሇምን ና መቼ እ ን ዯሚፈሇ ግ ማወቅ፣
- ሇ ክትትሌና ግምገ ማ በ ቂ ጊዜ ፣ ገ ን ዘ ብና የ ሰው ሀ ይሌ መመዯቡን ማረ ጋገ ጥ፣
- ክትትሌና ግምገ ማን የ ምና ከና ውን በ ት ተገ ቢ መሇኪያ ምን እ ን ዯሆኑ ማወቅ
እ ነ ዚህ ን ና ላልችን ተፈሊ ጊ ሁኔ ታዎች መገ ን ዘ ብና መፈጸማቸውን ማረ ጋገ ጥ ጥሩ የ ኘሮጀከት ክትትሌና ግምገ ማ
ሥር ዓት እ ን ዱኖረ ን ሇማረ ጋገ ጥ ያ ስ ችሇ ና ሌ፡ ፡
6.4. የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎችና አመሌካቾች አ ዘ ገ ጃጀት
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሥር ዓት በመረ ጃ መሥሪ ያ መሰ ብሰ ቢያ መሣሪ ያ ዎችና በሥራ ክን ውን አመሌካቾች ሊ ይ
ተመስ ር ቶ የ ሚዘ ረ ጋና የ ሚከና ወን ነ ው፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎች
- ግሌጽ
- ቀሊ ሌ
- አጭር ና
- በሚፈሇ ገ ው ጉዲይ ሊ ይ የ ሚያ ተኩሩ ከሆኑ የ ሚፈሇ ገ ውን ውጤት ማስ ገ ኘት ይችሊ ሌ፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎች የ ሚከተለትን ያ ጠቃሌሊ ሌ፡ ፡
- የ ሌዩ ሌዩ ቅጾ ች
- መጠይቆች
- ምሌከታ
- ጉብኝት
- ቃሇመጠይቅ
- የ ቡዴን ውይይት
- ሰ ነ ድችን መመርመር ወዘ ተ…………..
የ ክትትሌና ግምገ ማ መሣሪ ያ ዋች አ ዘ ገ ጃጀት
(preparation of monitoting and
evaluation tools)
እ ን ዯ ክትትለ ዓይነ ት የ መሳ ሪ ያ ዎች ዓይነ ትና አ ዘ ገ ጃጀት ሌዩ ነ ት ሉያ ሳ ይ ቢችሌም አ ጠቃሊ ይ የ ሆኑ የ ክትትሌ
መሣሪ ያ ዎች ዝግጅት ሂዯትን ምን እ ን ዯሚመስ ሌ እ ን ዯሚከተሇው ይቀር ባ ሌ፡
የ ክትትሌ መሣሪ ያ ዎችን አ ዘ ገ ጃጀት ሂዯት
[Type text] Page 25
Berhanu tadesse Taye October, 2013

26. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
የ ሚጠበ ቁ ግቦ ችን የ ሥራ እ ን ቅስ ቃሴዎችን ውጤቶችን መመርመር
የ ሚፈሇ ጉ መረ ጃዎችን ማወቅ
ዋና ዋና ዎቹን የ ýሮጀክት ትኩረ ቶች መሇ የ ት
የ ýሮጀክቱን ዋና ትኩተቶች ሇመሇ ካት የ ሚያ ስ ችለ ዋና አመሌካቾችን ማዘ ጋጀት
ዠቾ
ዋና አመሌካቾችን በመጠቀም ቁሌፍ ጥያ ቄዎችን ማዘ ጋጀት
ያ ዘ ጋጀና ቸውን ጥያ ቄዎች ተገ ቢነ ትና ጠቃሚነ ት መመርመር
የ ተዘ ጋጁትን መሣሪ ያ ዎች መሞከር ና ውጤት ሉያ ስ ገ ኙ የ ሚችለ መሆኑ ን ማረ ጋገ ጥ
ከዚህ በ ሊ ይ የ ተመሇ ከተውነ የ ýሮጀክት ክትትሌ መሣሪ ያ ዎች አ ዘ ገ ጃጀት በምሳ ላ እ ን መሌከት፡ ፡ ሇምሳ ላ
የ መምህራን ሥሌጠና ýሮጀክትን ሇመከታተሌ የ ሚሆን መሣሪ ያ የ ምና ዘ ጋጅ ቢሆን ሂዯቱ የ ሚከተሇውን
ይመስ ሊ ሌ፡ ፡
የ ሥራ
ወይም ወይም
ዋና የ ýሮጀክቱ ይዘ ቶች
Key Elements
ግባ ቶች
እ ን ቅስ ቃሴዎች
ውጤቶች
ዋና ትኩረ ቶች
ማቴሪ ያ ሌ ገ ን ዘ ብ
ሥራ ወዘ ተ
የ ሠሇጠኑ መምህ ራን
መምህ ራን ማሠሌጠን
[Type text] Page 26
Berhanu tadesse Taye October, 2013

27. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ዋና አመሌካቾች
ቁሌፍ ጥያ ቄዎች
ምን ያ ህ ሌ ማቴሪ ያ ሌ
ገ ን ዘ ብና የ ሰው ኃይሌ
የ ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎች አ ዘ ገ ጃጀት
ማቴሪ ያ ሌ ገ ን ዘ ብ
የ ሥራ መጠን
በሥሌጠና ጊዜ የ ተከና ወኑ
ተግባ ሮች
የ ሠሇጠኑ መምህ ራን
ብዛ ት
ሥራ ሊ ይ ዋሇ ;
ምን ምን ተግባ ሮች
ተከና ወኑ ;
ምን ያ ህ ሌ መምህ ራን
ሠሇጠኑ ;
እ ን ዯ ክትትሌ መሣሪ ያ ዎች ሁለ የ ýሮጀክት ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎች ሙለ በሙለ ባ ይመሳ ሰ ሌም አ ጠቃሊ ይ አ ዘ ገ ጃጀት
ሂዯት ያ ሊ ቸው ና ቸው፡ ፡ ይህም የ ሚከተሇውን ይመስ ሊ ሌ፡ ፡
የ ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎች አ ዘ ገ ጃጀት ሂዯት
የ ýሮጀክት ዓሊ ማዎች መመርመር
የ ýሮጀክት ዓሊ ማዎችን ወዯ ግምገ ማ ዓሊ ማዎች መሇ ወጥ
ዋና ትኩረ ቶችን መሇ የ ት
ዋና ትኩረ ቶችን የ ሚያ ሳ ይ አመሌካቾችን ማዘ ጋጀት
አመሌካቾችን ቁሌፍ ጥያ ቄዎች ሇማዘ ጋጀት መጠቀም
[Type text] Page 27
Berhanu tadesse Taye October, 2013

28. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
የ ወጣነ ውን ቁሌፍ ጥያ ቄ ተገ ቢነ ትን ጠቃሚነ ት መመርመር
የ ግምገ ማ መሣሪ ያ ዎችን ትክክሇ ኛነ ት ሇማረ ጋገ ጥ መሞከር
ከዚህ በ ሊ ይ የ ተመሇ ከትነ ውን ሂዯት በምሳ ላ እ ን መሌከት
የ ýሮጀክት
ዓሊ ማዎች
የ ግምገ ማ ዓሊ ማዎች ዋና ትኩረ ት
ዋና አመሌካች
ቁሌፍ ጥያ ቄ
የ ሴት ሌጆችን
የ ትምህ ር ት ተሳ ትፎ
በ5 ዓመት በ25
በመቶ ማሳ ዯግ
የ ሴት ሌጆች የ ትምህ ር ት
ተሳ ትፎ በ5 ዓመት
ውስ ጥ በ25 በመቶ
ዕ ዴገ ት ማሳ የ ቱን
ማረ ጋገ ጥ
የ ሴት ሌጆች
በ ትምህ ር ት
መሳ ተፍ
በýሮጀክት ምክን ያ ት
በ አ ምስ ት ዓመት ውስ ጥ
በ ትምህ ር ት የ ተሳ ተፈ
ሴት ሌጆች ብዛ ት
ሀ. ýሮጀክቱ በ ፈጠረው የ ትምህ ር ት
ዕ ዴሌ ምን ያ ህ ሌ ሴት ሌጆች
ተሳ ታፊ ሆነ ዋሌ ;
ሇ. ተሳ ታፊ ከሆኑ በ ዚህ ምክን ያ ት
ምን ሇውጥ አ ምጥተዋሌ
የ ክትትሌ የ ግምገ ማ አመሌካቾች Monitoring & Evaluation in dicatoris
የ ክትትሌና ግምገ ማ አመሌካቾች የ ተፈሇ ጉት የ ýሮጀክቱ ዓሊ ማዎች መሳ ካታቸውን የ ምና ረ ጋግጥባ ቸዉ ና ቸው፡ ፡
አመሌካቾች በማን ም ቢሠሩና በ ተሇ ያ ዩ ጊዜያ ት ቢከና ወኑ የ ሚሰጡን ውጤት ተመሳ ሳ ይ መሆን አ ሇ በ ት፡ ፡ የ ነ ዚህ
ዓይነ ት የ ክትትሌና ግምገ ማ አመሌካቾች የ ýሮጀክቱ ዓሊ ማዎች ከሚከተለት አ ኳያ እ ን ዯተሳ ኩ ሇመሇ ካት
ይረ ዲና ሌ፡ ፡
- ብዛ ትን ምን ያ ህ ሌ እ ን ዯሆኑ
- ጥራትን ምን ያ ህ ሌ ጥሩ እ ን ዯሆኑ
- ጊዜን መቼ እ ን ዯተገ ኙ
- ተጠቃሚዎች እ ነ ማን እ ን ዯሆኑ
- ቦ ታው የ ት አ ካባ ቢ እ ን ዯሆነ
ጥሩ የ ክትትሌና ግምገ ማ አመሌካቾት የ ሚከተለትን ባ ሕሪ ያ ት መያ ዝ ይኖር ባ ቸዋሌ፡ ፡
 በውጤት ሊ ይ የ ተመሠረ ቱ
 ቀጥተኛ የ ሆኑ
[Type text] Page 28
Berhanu tadesse Taye October, 2013

29. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 ተመሳ ሳ ይ ውጤት የ ሚሰጡ
 በ ቂና የ ተሟሊ መረ ጃ የ ሚሰጡ
 በ አ ን ዴ ጊዜ አ ን ዴ ነ ገ ር የ ሚሇኩ
 በ ተፈሇ ገ ጊዜ ገ ሊጭ የ ሆኑ
 በ ተፈሇ ገ ጊዜ ገ ሊጭ የ ሆኑ
 እ ን ዯ አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ በ ዝር ዝር የ ሚቀር ቡ
 ተግባ ራዊ የ ሆኑ
 አ ስ ተማማኝ የ ሆኑ
 ሇመተርጏምና ሇመረ ዲት የ ሚቀለ
እ ነ ዚህ የ አመሌካቶች ባ ሕሪ ያ ት ጥሩ የ ክትትሌና ግምገ ማ አመሌካቾችን ሇመምረ ጥ እ ን ዯመስ ፈር ት ሉያ ገ ሇ ግለን
ይችሊ ለ፡ ፡
የ ክትትሌና ግምገ ማ አመሌካቾች ሲመረጡ
 የ ምን ፈሌገ ው ውጤት በ ትክክሌ መግሇ ፅ
 አማራጭ አመሌካቾችን መዘ ር ዘ ር
 እ ያ ን ዲን ደ አማራጭ ሇ ይቶ ማውጣትና መጠቀም አ ስ ተማማኝነ ትን ከፍ ያ ዯር ጋሌ፡ ፡
አመሌካቾች
 የ ግባ ት አመሌካቾች
 የ ውጤት አመሌካቾች
 የ ተገ ኘ መሻ ሻ ሌ ወይም ሇውጥ አመሌካቾች ተብሇው በመሇ የ ት እ ን ዯ አ ስ ፈሊ ጊነ ታቸው ሥራ ሊ ይ በሙለ
ውጤት የ መስ ጠት ብቃታቸው ከፍ ይሊ ሌ፡ ፡
አመሌካቾችን በምሳ ላ እ ን መሌከት
የ ýሮጀክት ዓሊ ማ
በ ሽሮሜዲ አ ካባ ቢ ሇሚገ ኙ ወረ ዲዎች እ ስ ከ 20010 ዓ.ም ዴረ ስ በ ብር 8 ሚሉዮን ባ ሇ አ ራት ፎቅ ህ ን ፃ
በ ሽሮሜዲ ቴ/ሙ/ማ/ተቋም በመገ ን ባ ት 5000 የ ስ ራ አ ጥ ወገ ኖቻችን በ አጫጭር ና መካከሇ ኛ ስ ሌጠና አ ሰ ሌጥኖ
የ ስ ራ እ ዴሌ እ ን ዱያ ገ ኙ ማዴረ ግ የ ክፍሇ ከተማውን የ ቴ/ሙ/ት/ስ ሌጠና ተሳ ትፎ በ20 በመቶ ማሳ ዯግ፡ ፡
 የ ግብአ ት አመሌካቾች ብር 8 ሚሉዮን
 የ ጊዜ አመሌካች 2010
 የ ብዛ ት አመሌካች 5000 ሰ ሌጣኞች
[Type text] Page 29
Berhanu tadesse Taye October, 2013

30. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 የ ውጤት አመሌካቾች 15 በመቶ የ ቴ/ሙ/ት/ስ ሌጠና ተሳ ትፎ ዕ ዴገ ት
አ ሳ ታፊ ክትትሌና ግምገ ማ
የ ቴ/ሙ/ት/ስ ፕሮጀክት ከምሌመሊ ጀምሮ እ ስ ከ ፍጻሜ አ ሳ ታፊ ቢሆን ውጤቱ ከፍተኛ ሉሆን እ ዯሚችሌ ቀዯም
ሲሌ ተመሌክተና ሌ፡ ፡ ክትትሊ ና ግምገ ማም የ ህ ን ኑ በሚያ ረ ጋግጠና አ ሳ ታፊ በ ሆነ መሌኩ ተዘ ጋጅቶ ቢካሄዴ
ጠቀሜታው ከፍ ያ ሇ ነ ው፡ ፡
የ ቴ/ሙ/ት/ስ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ አ ሳ ታፊ በ ሆነ መሌኩ ቢካሄዴ የ ሚከተሇው ጥቅሞች ይኖሩታሌ፡ ፡
 የ መን ግስ ት የ አ ካባ ቢ ሕብረ ተሰ ብ የ ላልች ዴር ጅቶች ትብብር ያ ጠና ክራሌ
 የ ተጠቃሚውን ህብረ ተሰ ብ የ ፕሮጀክት ባ ሇ ቤትነ ት ስሜት የ ፈጥራሌ፡ ፡
 ችግሮችን በ ጋራ የ መፍታት ባ ህ ሌ ያ ዲብራሌ።
 የ ተሇ ያ ዩ ወገ ኖች ሌምዴ እ ን ዱሇ ዋወጠ አ ጋጣሚ ይፈጥራሌ።
 አ ዲዱስ ሃ ሳ ቦ ችን አ ሰ ራሮችን ሇመፍጠር በ ር ይከፍታሌ።
 የ ቡዴን ስሜትን ይፈጥራሌ።
 የ ሕብረ ተሰ ቡን የ ክትትሌና ግምገ ማ ሌምዴ ያ ዲብራሌ።
 ከየ አ ቅጣጫው በ ቂና አ ስ ተማማኝ መረ ጃዋችን ሇመሰ ብሰ ብ ያ ስ ችሊ ሌ።
 መተማመን ና ግሌጽነ ትን ይፈጥራሌ።
 ሇ ፕሮጀክቶች ዘ ሊ ቂነ ት መን ገ ዴ ይከፍታሌ።
 ተጠያ ቂነ ትን ና ኃሊ ፊነ ትን ያ ስ ታውሳ ሌ
 ሇ ወዯፊቱ በሚዘ ጋጁ ፕሮጀክቱ ከወዱሁ በ ጋራ ሇመዘ ጋጀት መን ገ ዴ ይከፍታሌ።
የ ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት አ ዘ ገ ጃጀት
የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ የ መጨረ ሻ ዯረ ጃ ሇውሳ ኔ የ ሚረደ ጥሩ ሪፖር ቶችን ማቅረ ብ
ነ ው፡ ፡ በ ጥሩ ሁኔ ታ የ ተሰ በ ሰ በ የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ መረ ጃ በ ዯካማ የ ሪፓር ት አ ቀራረ ብ ምክን ያ ት
ሉበ ሊ ሽና በውሳ ኔ ሊ ይ የ ማይሆን ተፅ እ ኖ ሉፈጥር ይችሊ ሌ፡ ፡ የ ቅር ብ ጊዜ ትውስ ታ የ ሆነ ውን የ ካይዘ ን ትግበ ራ
በኢን ተር ፕራይዞ ች ሊ ይ የ ተሰ ራው ፕሮጀክት ከጅምሩ በ ጥሌቅ ጥና ት ሊ ይ ያ ሌተመሰ ረ ተ መሆኑ ማረ ጋገ ጫ የ ሆነ ው
በ የ ትኛው ክፍሇ ከተማና በ የ ትኛው ወረ ዲ ኢን ተር ፕራይዞ ች በ ብዛ ት አ ለ እ ን ዱሁም በ ብዛ ት ያ ለበ ት ቦ ታ ሊ ይ
ምን ያ ህ ሌ ሃ ሊ ፊዋችና ፈፃ ሚዋችን ቀጥረ ን እ ና ስ ራ የ ሚሇው ጥና ት በ ጥሌቅ አ ሇመጠና ቱ ባ ሇመኖሩና ከተጀመረም
በ ኃሊ ም ቀጣሪው አ ካሌ (አ.አ.ቴ/ሙ/ኤጀን ሲ)የ ክትትሌና ግምገ ማ ስ ራ ያ ሌነ በ ረ ና በ ወረ ዲ ዯረ ጃ የ ተቋቋመው
የ ኢን ደስ ትሪ ኤክስ ቴን ሽን በ ስ ህ ተት እ ን ዯተቋቋመ በመግሇ ጽ የ ስ ራ ሂዯቱ እ ን ዱፈር ስ ተዯር ጓ ሌ። ከወጪ አ ን ፃ ር
ሲታይ በ110 ወረ ዲ 1የ ኢን ደስ ትሪ ኤክስ ቴን ሽን የ ስ ራ ሂዯት ኃሊ ፊ 1 ፀ ሃ ፊና 7 የ ካይዘ ን ተግባ ሪ
ባ ሇሙያ ዋች በ10 ክፍሇ ከተማ 1. የ ኢን ደስ ትሪ ኤክስ ቴን ሽን የ ስ ራ ሂዯት ኃሊ ፊ 2 የ ካይዘ ን ተግባ ሪ
ባ ሇሙያ ዋች አ ን ዴ ማሳ ያ ነ ው።
[Type text] Page 30
Berhanu tadesse Taye October, 2013

31. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ስ ሇ ሆነ ም የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት ቀሊ ሌ፣ ግሌፅ ቅዯም ተከተለን በጠበ ቀና ሇውሳ ኔ በሚያ መች
መሌክና ይዘ ት ሉቀር ብ ይችሊ ሌ፡ ፡
ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት በምና ዘ ጋጅበ ት ጊዜ የ ሚከተለትን ማከና ወን ይጠቅማሌ፡ ፡
 የ ሪፖር ቱን ዓሊ ማ በሚገ ባ መረ ዲት
 ሪፖር ቱ ሇማን እ ን ዯሚቀር ብ ማወቅ
 ጥሩ የ ሪፖር ት ማቅረ ቢያ ቅፅ ማዘ ጋጀትና መጠቀም
 በ ጥን ቃቄ የ ተመረጡና ሇውሳ ኔ ሃ ሳ ቦ ችን (እ ን ዯ አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ) ማዘ ጋጀት
 ማጠቃሇ ያ ዋችን ና የ ውሳ ኔ ሀ ሳ ቦ ችን (እ ን ዯ አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ) ማዘ ጋጀት
 ረ ቂቅ ሪፖር ቱን አ ቅር ቦ የ ማሻ ሻ ያ አ ስ ተያ የ ት መቀበ ሌ
 ሪፖር ቱ ረ ጅም ከሆነ አ ህ ፅ ሮተ ማዘ ጋጀት
 የ ተስ ተካከሇውን የ መጨረ ሻ ውን ሪፖር ት አ ዘ ጋጅቶ ሇሚመሇ ከታቸው በ ወቅቱ ማሠራጨት፡ ፡
የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት አ ቀራረ ብ ዘ ዳዋችን ማዕ ቀፎች በ ር ካት ና ቸው፡ ። እ ዯ
አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ ሌዩ ሌዩ ፎርማቶችን መጠቀም ይችሊ ሌ፡ ፡ አጫጭር ሪፖር ቶች በ አ ን ዴ ወይም በ ጥቂት ገ ጻ ች
በ ሠን ጠዥ ወይም በ ጽሁፍ መሌክ ሉቀር ቡ ይችሊ ሌ። ሰ ፋ ያ ለ ሪፖር ቶች ግን ዝር ዝር ሁኔ ታ የ ሚይዙ በመሆኑ ሌቅ
እ ን ዲይሆን አ ጠቃሊ ይ ማዕ ቀፍ ቢኖራቸው ይመረጣሌ።
ሇምሳ ላ ሰ ፋ ሊ ሇ የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት የ ሚከተለትን አ ጠቃሊ ይ መመሪ ያ እ ን ዯ
አ ስ ፈሊ ጊነ ቱ እ የ ተሻ ሻ ሇ ሉሠራበ ት ይችሊ ሌ።
የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት አ ዘ ገ ጃጀት መመሪ ያ (project monitoring
&evaluation)
1. አ ህ ፅ ሮት(executive summary)
2. የ ፕሮጀክት መግሇጫ
 የ ፕሮጀክቱ ዓሊ ማዋች
 የ ፕሮጀክቱ ዋና ዋና ክፍልች
 የ ፕሮጀክቱ ግብኣ ቶችና የ ሚጠበ ቁ ውጤቶች
3. የ ፕሮጀክቱ አ ፈጻ ፀ ም ሂዯት
 የ ተከና ወኑ ተግባ ሮች
 የ ተሇ ያ ዩ የ ፕሮጀክቱ ክፍልች ሂዯትና እ ን ቅስ ቃሴ
 የ ታቀደና የ ተከና ወኑ ን ፅ ፅ ር
 በ ታቀደና በ ተከና ወኑ መካከሌ ሌዩ ነ ት ካሇ ሇምን እ ን ዯ ተፈጠረ
 ሳ ይታሰ ቡ የ ተከሰ ቱ ሁኔ ታዋች
[Type text] Page 31
Berhanu tadesse Taye October, 2013

32. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
 በ ፕሮጀክቱ የ ሚሳ ተፋ ሌዩ ሌዩ ወገ ኖች የ ተሳ ትፎ ሁኔ ታ
4.የ ወዯፊት ግምት
 የ ሚቀጥለት ተግባ ሮች አ ፈፃ ፀ ም ሁኔ ታና መቼ ሉጠና ቀቁ እ ን ዯሚችለ
 ሉያ ጋጥሙ ስ ሇሚችለ አ ን ቅፋቶችና ጥሩ ሁኔ ታዋች ትን ታኔ ማሳ የ ት
 ሇ ወዯፊት የ ሚጠበ ቁ ጥቅሞችን ማመሌከት
 በ ክትትሌና ግምገ ማ ምክን ያ ት በ ፕሮጀክቱ ዓሊ ማዋችና አ ካሄዴ ሊ ይ ሉያ ረ ጉ
ስ ሇሚገ ቡ መሻ ሻልች መጠቆም
5.ማጠቃሇ ያ ና የ ውሳ ኔ ሃ ሳ ቦ ች
 ዋና ዋና የ ክትትሌና ግምገ ማ ማጠቃሇ ያ ነ ጥቦ ች
 ዋና ዋና የ ውሳ ኔ ሃ ሳ ቦ ች
 ሇ ወዯፊቱ መዯረ ግ ያ ሇ በ ት ስ ትራቴጂክ ሇውጥ
 የ ፕሮጀክት ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት በ ጥሩ ሁኔ ታ ካሌተዘ ጋጀ ውሳ ኔ ዋች አ ስ ተማማኝ ስ ሇማይሆኑ
በ ፕሮጀክቱ ዓሊ ማዋች መሳ ካት ሊ ይ ጉዲት ያ መጣሌ፡ ፡ ሇ ዚህ ማሳ ያ ይሆን ዘ ን ዴ በመጀመሪ ያ ው የ ካይዘ ን
(kaizen) ትግበ ራ ወቅት በ ክሊ ስ ተር አማካኝነ ት የ ቀረ በ ቢሆን ይህ ን ም አ ዱስ የ ተቀጠሩት
የ ካይዘ ን
ፈፃ ሚዋች ስ ራውን መተግበ ር አ ቃታቸው በሚሌ የ ቀረ በው የ ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት ሲሆን በሚቀጥሇው
አመት ግን በ ክሊ ስ ተር አ ስ ተባ ባ ሪ ዋች በ ተሻ ሇ ሲን ቀሳ ቀስ የ ነ በ ረው ሇ ዚሁ ትግበ ራ የ ተቀጠረው አ ካሌ
ነ በ ር ምን ም እ ን ኳን የ ተሟሊ ማቴሪ ያ ሌ ያ ሇው በ አ ስ ተባ ባ ሪ ክሊ ስ ተር መካከሌ ቢሆን ም ይዘ ው ማዕ ከሌ
መምህራኖች በመሆና ቸውና ሙለ ሰ አ ታቸው በሚተገ በ ር በ ት ኢን ተር ፕራይዝዋች ሊ ይ ስ ሇማያ ሳ ሌፈው
ሇ ካይዘ ን ትግበ ራ ውጤታማ አ ሇመሆን እ ን ደ መሳ ያ ነ በ ር ፡ ፡ በ ዯን ቡ የ ተሰ በ ሰ ቡ መረ ጃዋች በ ዯካማ
የ ሪፓር ት አ ቀራረ ብ ምክን ያ ት ሉበ ሊ ሹና የ ተዛ ባው ውሳ ኔ ሉያ ስ ከትለ ይችሊ ለ፡ ፡ ስ ሇ ዚህ የ ፕሮጀክት
ክትትሌና ግምገ ማ ሪፖር ት ቀሊ ሌ፣ ግሌፅ ቅዯም ተከተለን በጠበ ቀና ሇውሳ ኔ በሚያ መች መሌኩ ቢቀር ብ
ሇ ፕሮጀክቶች ስ ኬታማነ ትና ውጤት ሇማስ ገ ኘት ይጠቅማለ፡ ፡
፡ የ ፕሮጄክት ድክመን ት ይዘ ት፤ for private TVET
የ ዕ ውቅና ፈቃዴ ጥያ ቄ ሲቀር ብ አ ብሮ የ ሚቀር በው የ ፕሮጀክት ድክመን ት የ ሚያ ካትታቸው ጉዲዮች፤
ሀ) የ ተቋሙ ታሳ ቢ ስ ም፣ የ ተቋቋመበ ት ቦ ታ፣ ስ ሌክ ቁጥር ፣ ኢሜሌ አ ዴራሻ ፣ የ ፖስ ታ ሣጥን ቁጥር ፣
የ ሥሌጠና ፕሮግራሞችና የ ሙያ ዓይነ ቶች/መስ ኮች
ሇ) የ ማሠሌጠኛ ተቋም ባ ሇ ቤት/ባ ሇ ቤቶች ስ ምና አ ዴራሻ ፣
ሐ) የ ተቋሙ የ ባ ሇ ቤትነ ት ይዞ ታ (በ ግሌ፣ በማኅ በ ር ፣ በመን ግሥት፣ በመያ ዴ ወዘ ተ) ስ ሇመሆኑ
መ) የ ተቋሙ ራዕ ይ፣ ተሌዕ ኮና ዓሊ ማዎች፡ ፡
[Type text] Page 32
Berhanu tadesse Taye October, 2013

33. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
ሠ) ተቋሙን ሇማቋቋም የ ሚያ ስ ችለና አ ግባ ብ ባ ሇው መዝጋቢ መ/ቤት የ ተመዘ ገ በ በ ት የ ተቋሙ መመስ ረ ቻ
ማስ ረ ጃና የ ን ግዴ ማኅ በ ር ከሆነ የ ማኅ በ ሩ መተዲዯሪ ያ ዯን ብ ኮፒ፡ ፡ በ ተጨማሪም አ ዱስ ወይም
የ ታዯሰ የ ኢን ቨስ ትመን ት ምዝገ ባ ፈቃዴ ወይም የ ን ግዴ ፈቃዴ ወይም የ ፍትሕ ሚኒ ስ ቴር የ ምዝገ ባ
ፈቃዴ እ ና በ ትምህር ትና ሥሌጠና ዘ ር ፍ ሇመሠማራት የ ተሰጠ ፈቃዴ፡ ፡
ረ) የ ማሰ ሌጠኛ ተቋሙ አ ካዲሚያ ዊና አ ስ ተዲዯራዊ ሥራዎች የ ሚከና ወን በ ት የ አመራር አ ዯረ ጃጀት
የ ሚያ ስ ረ ዲ መተዲዯሪ ያ ሰ ነ ዴ/legislation/፡ ፡
ሰ) ሥሌጠናው የ ሚሰ ጥበ ት የ አ ሠሇጣጠን ስ ሌት/Mode of delivery/
ሸ) የ አ ስ ተዲዯር ና የ አ ካዲሚክ ሠራተኞች የ ትምህር ት ዯረ ጃ፣ የ ሥሌጠና መስ ክ፣ አ ገ ሌግልት፣ የ ቅጥር
ሁኔ ታ ወዘ ተ የ ያ ዘ ዝር ዝር ፡ ፡
ቀ) የ ሥሌጠና መሣሪ ያ ዎችና ግብዓቶች ዝር ዝር ፡ ፡
በ) የ ፋይና ን ስ አ ቅም መግሇጫ የ ሆነ የ ባ ን ክ ሰ ነ ዴ፡ ፡
ዕ ውቅና ሇማግኘት መሟሊ ት ያ ሇ ባ ቸው ግዳታዎች፤
ሀ) የ ቴክኒ ክና ሙያ ትምህር ትና ሥሌጠና ተቋም ሇሚያ ካሄዯው የ ሥሌጠና ፕሮግራም ከሀ ገ ራዊው የ ሙያ
ዯረ ጃ የ ተወሰ ኑ ትን የ ሙያ ዯረ ጃዎች መሠረ ት አ ዴር ጎ የ ተቀረ ጸ ሥር ዓተ ሥሌጠና ወይም በ ክ/ከተማ
/ በ ኤጄን ሲው ቀር ቦ የ ጸ ዯቀ ሥር ዓተ ትምህር ት መኖር ፣
ሇ) ሇ ዯረ ጃው የ ሚመጥኑ አ ሠሌጣኞች፣
ሐ) የ ሠሌጣኝ ቅበ ሊው የ ሚያ ካትተው ማን ኛውም የ ተሇ ያ የ የ ትም/ ዯረ ጃ ኖሮት በሙያ ው መሰ ሌጠን
የ ሚፈሌግና ማን በ ብና መፃ ፍ የ ሚችሌ መሆኑ ን ተቀብል የ ሚተገ ብር ፣
መ) ከቴክኒ ክና ሙያ ትምህር ትና ሥሌጠና አመራር አ ካሊ ት የ ሚወጡ ዯን ቦ ችና መመሪ ያ ዎችን በመቀበ ሌ
የ ሚተገ ብር ፣
ሠ) የ ሥሌጠና እ ና የ አ ስ ተዲዯር መመሪ ያ ዎች መኖር ፣
ረ) የ ትብብር ሥሌጠና ሇማካሄዴ ዕ ቅዴ እ ና አ ዯረ ጃጀት እ ን ዱሁም የ ስ ምምነ ት ውሌ ሰ ነ ዴ መኖር ፣
ሰ) ሥሌጠናው የ ሚሰጠው ሇሙያ መስ ኩ በማሰ ሌጠኛነ ት በ ተመዯበ ቋን ቋ መሆኑ ን ማረ ጋገ ጥ፣
According to educa foundation (2009) about TEVET Curriculum
Twenty broad vocational areas have been identified for the TVET program by the MOE. Over 163 trades
were also intended under the twenty vocations. The table below shows the number of the trades
identified and the levels at which the trades are provided.
No. Occupations Number
of trades
Levels at which the trades will be
provided
[Type text] Page 33
Berhanu tadesse Taye October, 2013

34. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
1 Construction 18 Level iii (6); Level iv (7)
2 Electricity/electronics 7 Level iii (3), Level iv(3)
3 Metal manufacturing 3 Level (iii) (2); Level iv (1)
4 Automotive 5 Level iii (2); Level iv (3)
5 Textile technology 7 Level ii (1); Level iii (4); Level iv (2)
6 Leather technology 11 Level iii(6) Level 4 (5)
7 Agro food processing 23 Level iii (3) Level iv (5)
8 Industrial laboratory 5 -
9 Business and services 10 Level iii (3); Level iv (5)
10 Hotel and tourism 9 Level iii (3); Level iv (4), Level (v)
(1)
11 Information-communication
technology
5 Level iii (2); Level iv (2), Level v (1)
12 Metrology 3 Level iii (1); Level iv (3), Level v (1)
13 Health 16 Level iii (1); Level iv (13); Level (2)
14 Culture 8 Level iii (4); Level iv (3) Level v (1)
15 Craft 1
16 Transport 14 Level I ( 2), Level ii (3) Level iii ( 3);
Level iv (6)
17 Defense 10 Level iv (10)
18 Water technology -
19 Agriculture -
20 Sport -
Total 163
The number of trades is not yet exhausted, more could be identified. Currently the formal TVET
institutions are providing about 39 trades in regular, evening and distance learning. There is great
[Type text] Page 34
Berhanu tadesse Taye October, 2013

35. ብር ሃ ኑ ታዯሰ 2006
disparity in terms of trades offered by the different regions. It ranges from 6-39 in regular classes 5-18 in
evening classes and 2-11 in distance learning in government institutions. The training areas provided in
non government organizations range from 4 - 28 in regular classes, 1-24 in evening classes and 6 to 16 in
distance learning. A one year training program is organized for the 10 + 1 program certificate students, a
two year program for 10+2 diploma students and a three year program for 10+3 advanced diploma
students.
The Ministry of Agriculture runs 25 of the 388 TVET centers. It enrolled more than 20% of the students
(35,365) in 2006/07. The percentage of enrolled female students from the total was 13%. The MOE also
runs agricultural TVET programs. The major trainings are animal science, plant science, natural
resources, animal health and co-operatives.
According to educa foundation (2012) Ethiopian Available Industries and Their Products
[Type text] Page 35
Berhanu tadesse Taye October, 2013