Management, Leadership and Synergy Implementation in Ethiopia. When you he/she are a leader, you he/she have an obligation to practice good governance. Because if you do good in all the works done, you will be rewarded a thousand times. On the contrary, if you he/she do something bad, it is appropriate and a continuous process in Management to hold accountable, so I raised this management concept. As the saying goes, "carrot and stick" always exists in management language. It is appropriate not to doubt that officials who do not manage or lead properly, will be delayed, hastened, and will have resistance...

1. 1
Management, Leadership and
Synergy Implementation in
Ethiopia.
ብርሃኑ ታደሰ ታዬ
መጋቢት 2015/
Berahanu Tadesse Taye
March 2023
……………………………………………………………
……………………………………….

2. 2
When you he/she are a leader, you he/she have an obligation to practice
good governance. Because if you do good in all the works done, you will
be rewarded a thousand times. On the contrary, if you he/she do something
bad, it is appropriate and a continuous process in Management to hold
accountable, so I raised this management concept. As the saying goes,
"carrot and stick" always exists in management language. It is appropriate
not to doubt that officials who do not manage or lead properly, will be
delayed, hastened, and will have resistance. Humans make mistakes.
Believing in error is an appropriate and expected act of any sane person.
In other words, it is appropriate and a manifestation of good moral values
for a person who makes a mistake to admit his mistake. In this case, the
wrong party is expected to resign and prevent further damage. When he
should establish good governance to put his authority on an unshakable
foundation; a leader who takes advantage of the opposition will not end
well. Most of the time, it is the leaders who believe that they have made a
mistake that are saved from the disaster. They are just unjust in their
power.
How are the strategies we use to plan to work defined by management and
leaders? I will come back to explain the application of the correct concept
(theory) in the correct place. And not an addition; the meaning and
concept of synergy also includes what is meant by system theory. What I
want to show here is the origin of the correct theory in leadership, not the
wrong conceptual skills of individuals about the wrong administrative

3. 3
structure. The reason why I left the basic management skills and took up
conceptual skills is because it is a pillar of management or leadership. A
person with weak conceptual skills cannot become a leader by any
miracle. I will come back to the nature of conceptual skills as well as the
actual nature. What I am saying is that if the theories you put forward to
guide the country were leading to massacre, it is appropriate to admit that
they are not correct and take appropriate action on yourself.
……………………………….…………………….
.………………………………………………………………………….
In other words, we have to criticize the books that are supposed to teach
the next generation so that they don't spread misconceptions. Those who
present the philosophy of a person who is not sitting in the top
management, should explain the correct conceptual skills of management
and leadership to a conscientious person, not at the national level, but at
the level of the government.
By seeing the systems deteriorate; it’s not fair to pass by without saying
anything. It is safe to say that we have completely achieved the works that
we had been planning. It is safe to say that although there are challenges
around the work we do, we are not without successes. It is appropriate to
understand that I mean what we did up to 2010 E.C, not what happened
after that.

4. 4
It can be said that if a philosopher cannot implement what he plans to do,
his conceptual skills cannot be demonstrated in practice. That is, if the
idea that he holds as a leader is doing the opposite of making the country
backward; this disease is not successful. If we cannot be our philosophy,
that philosophy is called plagiarism. This is also a crime. If it is not
possible to be a philosophy presented at a theoretical level; it’s worth
interrupting that thought. People who try to deceive us by pretending that
we don't know what we know in theory; Trying to explain the correct
concept is a task expected of a sane person. Therefore, I will bring the
details back. In the past, the works that we have been doing with a
strategic plan have been successful; but now, that success is disappearing
and evaporating. Leave it, this way is not good for the country. When they
are said to be abandoned, the level our country has reached by considering
and implementing their evil work as a right work:-
When we grow up in power, they call us. Abuse of power to see
persecution,
They said that what we preach is love. They provoke hatred, strife and
conflict,
They said that killing is defeat; Killing by identification.
Present it in the form of a book called Addition (added something to
improve it); decrease /a change in downward,

5. 5
They called unity harmony agreement, the peculiar characteristics of an
estate held by several in joint tenancy; division,
Racism will be destroyed; being racist
They said that they will not betray citizens; starving citizens,
When we need to work together to end hunger together; to make the
regions distrust each other and create suspicion.
They said they will not rob; identify citizens and rob them,
They said that we will not arrest them; Arresting citizens based on their
identity.
They said we will not evict them; those who identify citizens and evict us,
They said that we will face a civil war; those who propose conflicting with
each other as a solution to prevent the people from marrying are war,
hunger, persecution, hunger, poverty, weakness, etc.
They said they will not interfere with religion; making religion a source
of conflict;
They said they don't work with relatives; nepotism, preferential treatment,
etc.
What I have presented in my article above are some of the many
contradictory activities that are currently taking place in our country. But
it did not make the present, and even less, the previous successes were

6. 6
clearly visible. That said, it is known that we have had challenges in the
work we do. Among these, many errors are seen when the work done to
reduce poverty is reported. Reports of these being sick/mad dogs were
wrong. This report was submitted in 2007 E.C. I say there is a mistake in
the presentation of the report. For this, animal rights advocates argue that
it is not right to kill the dogs as stray dogs. The main thing that should be
raised about this is that the killing of these dogs has changed. No one
suspected at the time that it would not come to people. My friends and I
joked about it that if you weren't a member of the party, news approach
had the implication of being a dog without an owner. What is worrying is
that this statement has been changed to a person. How can something as
big as a man be called a dog without an owner? I hear this report being
made until recently. When Idiamin Dada is asked why he killed them, his
answer was because they are my enemies. Dogs are also killed to show
that the occasion is not right. In the decades since the report was made,
our pet dogs have been euthanized by public health officials. Let me
present the theme of their killing as follows: - My mother was worried at
home because she could not feed her children, and her beloved dogs were
killed. My mother loved the dogs very much. When the dogs she raised
touch her, she punishes them indiscriminately. I have always obeyed my
mother's house rules. The opposite of my mother who decided to kill them
was brother Bite, who later became a businessman, and gave bread to the
dogs. It was because the dogs noticed our mother's distress and saw the

7. 7
food given to them as garbage that they applied to the health care center
for being crazy. The reason for this is that when rumors and gossip started,
our sister said that she would not eat the bread offered to the dogs, and the
killers of the snakes were crazy and said that they should be removed.
When job reports are submitted, they are submitted as follows, and these
are related to my topic, so let's take a look at the reports.
Good governance problems that have been planned and presented in the
last 6 months
Ø The problem of proliferation of stray dogs in all districts.
Ø The problem of lack of vaccination services due to running out of dog
vaccination medicine at the clinic,
Ø Not allowing temporary building permits for residents of government
houses and those who want to engage in private urban agriculture.
Ø Inability to make open spaces and riverbanks available to unemployed
people who want to engage in horticulture.
Ø Delay in procurement of urban agricultural inputs, such as vegetable
seeds and medicines used for veterinary medicine
Ø Absence of a shed for the associations organized in the urban
agriculture sector
Ø Lack of supply of urban agricultural inputs such as eggs, chickens and
dairy cattle (cows or heifers).

8. 8
Solved problems of good governance
Ø By preparing a campaign program to eliminate stray dogs in all 10
Woreda/districts, it was solved by responding to the complaint by doing
the work of removing the dogs, and this problem cannot be solved at once.
Ø The service that was interrupted for a short time due to running out of
the vaccine for the dog vaccination service provided by the clinic was able
to resolve the complaint by purchasing the vaccine and continuing the
interrupted service.
Unsolved problems of good governance
Ø Non-allowance of temporary building permits for residents of
government houses and those who wish to engage in private urban
agriculture
Ø Inability to make open spaces and riverbanks available to unemployed
people who want to engage in horticulture.
Ø Delay in procurement of urban agricultural inputs, such as vegetable
seeds and medicines used for veterinary medicine
Ø Absence of a shed for the establishment of associations organized in the
urban agriculture sector
Ø Lack of supply of urban agricultural inputs such as eggs, chickens and
dairy cattle (cows or heifers).

9. 9
Therefore, when the report of the works done is presented, there are many
activities that have been carried out together with good governance this
month: especially the works done with the Merchant Forum, Consumers'
Unions, and the Resident Forum are encouraging and when the main
works are seen, reducing the cost of living and monitoring the illegal trade
in good governance this month. They are the main functions performed.
When we ask how true the reports are, the party that answers is not the
people, so the limited parties who have gained the power will make
reports against each other. In order to properly answer public questions, it
is important for leaders to first understand the meaning of management
and leadership and then to understand the concept of synergy.
Here are a few of the things that should be included:
Strategic Goals the weight we give to goals is critical.
The plan we plan to increase public participation and ownership of
development should have strategic parameters, the number of
stakeholders and the beneficiary society involved in training to increase
their capacity should be planned numerically, in terms of development,
good governance and democracy.
The number of people involved in system building should also be included
in our planning. The number of platforms prepared around development,

10. 10
good governance and democracy system building, the number of model
stakeholders, and the number of model public participation are important
for our plans. Next, the main tasks are to identify the stakeholders who
need training, prepare the training report, prepare the training document,
send the training call.
The number of stakeholders who have been trained should be stated in
numbers, male...and female... Identification of parties, transfer of calls,
number of people invited to participate in the discussion of the public
movement. Male.... Female....
መደመር vs synergy
………………………………………………………………
……………………………………………….
ስለ ጥልቅ መሪነት ስናስብ መደመር የሚለው ቃል
ቀጥታ የሂሳብ ቀመር ማለት አይደለም፡፡ ነገርግን
መደመር የጻፈው ማ.ሌ.ት. ኦፒዲዮ አብዮታዊ
ዲሞክራሲ መሆኑን አረጋግጧል፡፡ ያው action speaks
louder than words እንደሚባለው አባባል ነው!
በመሰረቱ ስለመደመር ትንሽ ልበል፡፡ የስው ልጅ
የተለያየ እቃ አይደለም ተደምሮ የአንድ ውጤት ስሌት
የሚሆነው፡፡ ነገር ግን የሰው ልጅ ሕሌና ያለው፣ ማሰብ፣
ማሰላሰል የሚችል ነው እንጂ፤ እቃ አይደለም
የሚባለው፡፡ በሰዋዊ ሚዛን ስናየው ከእቃ ጋር

11. 11
ሲያመሳስለው ትክክል ስላልሆነ ነው፡፡ በሀይማኖት
ደረጃም ታላቁ መፅኃፍ የሚለውንም ብናይ ከአንድ
አዳምና ሄዋን እንደተፈጠርን ነው ያስቀመጠው፡፡ እስኪ
ወደሳቸው ሀሳብ ልግባና መደመር እየተባለ የመቀነስ
ስሌት መስራቱ ለምን አስፈለገ? መቀነሱ ለምን
እንደመጣ የሚታወቅ ጉዳይ ከሆኑ አሁንም ቢያስረዱን?
በመሆኑም የተቀነሰው የትግራይ ብሄርተኛ ፓርቲ
ህውሐት ስታስወግዱ ለምን ሊሎቻችሁ (በአዲን፣
ኦሄዲድ እና ደህዴን) ቀራችሁ? መቀነስ ፖለቲካ
በቲ.ፒ.ኤል.ኤፍ. አልተፈጸመም፡፡ ኦነግንም ወደትጥቅ
ትግል ሲገባ ያባረረው ህወሐት ሳይሆን ኦሄዲድ ነው፡፡
አብሮን መኖር የማይፈልግ የኤርትራ ጠላት መሪ ጋር
መሞዳሞድ የሀገር ደህንነትን አደጋ ላይ ጥሎታል፡፡
ህወሐት ሲከተል የነበረው ጥልቅ የሆነ የአስተዳደር
ሲስተም ሲከተል ስለነበረ ነው እስካሁን ሰላማችን በዝቶ
የነበረው፡፡
እንደ መምህርነቴ ትንሽ ስለመደመር ሳይሆን ስለ
አብሮነት ወይም ሁለት እና ከዛ በላይ የተለያዩ ነገሮች
የተመሳሰለ ፅንሰ-ሀሳብ ውህደት ሲፈጥሩና ድምራቸው
በልጦ ሲገኝ ነው (synergy) የሚባለው፡፡
በመሆኑም ሲነርጂ (Synergy) ሲገለጽ የኮርፖሬት
ስትራቴጂ እና የድርጅቶች እድገት እና ልማት አንድ
ወሳኝ ገጽታ በመሆኑ በአስተዳደራዊ ትግበራዎች ውስጥ
የተገነባው የትብብር ፅንሰ-ሀሳብ ነው፡፡ አጠቃላይ ውህደቱ

12. 12
ከጠቅላላው የአካል ክፍሎች ድምር የበለጠ የሚሆንበት
ጊዜ አለው።
መደመር የማጭበርበረያ ቃል ካልሀነ የዚህን ምሳሌ እኔም
በቀላሉ ለማስረዳት ሀገርን በመሪነት ለመመራት
የተቀመጡት የያዙት ጽንሰ ሀሳብ አትራፊ መሆን
እነዳለባቸው እንደሚቻል ጠቅላያችን ላሳያቸው፡፡ እሳቸው
የአመራር አትራፈነት ስለሚጎላቸው ባልተገጣጠመ መቀስ
ላስረዳቸው፡፡ ሰውን ወይም ኮምፒዩተርን በሲሰተም ቲወሪ
ለማስረዳት ወሰበስብ እና ለበዙዎች ለመረዳት
ስለሚያስቸግር ግልጽ የሆነ በምሳሌ በመቀስ የማቀርበው፡-
ይኽውም መቀስ ተግባሩ ጸጉር ቆረጣ ስለሆነ ያነሳሁትን
ኃሳብ ማንም ሊረዳው ይችላል ብዮ ስለማስብ ነው፡፡ አንድ
ብትን ወይም ያልተገጣጠመ መቀስ እራሱ 3 ክፍሎች
የያዘ ሲሆን፣ በሌላ አጠራር ውጤት የለው ተግባር ሊሰጠን
የመችለው መቀስ ሰስት (3) የተለያዩ ክፍሎች ያሉት
ተሟልተው መገጣጠም ሲችሉ ነው፡፡ መቀስ የግራና የቀኝ
ክንፍ የለው ክፍል እና አንድ ብሎን ውሕድ መሟላት
ሲችል ነው መቀስ የሚያስብለው፡፡ ይህው መቀስ ፀጉር
ለማስተካከል መገጣጠም ያስፈልገዋል፡፡ በመሆኑም
የሁለቱ የተለያዩ ገጽታ ያላቸው የመቀስ ክንፍ ክፍሎች፣
በሶስተኛው ብሎን ሲታሰር ነው አራተኛውን አትራፊ
ተግባር ሊያመጣልን የሚችለው፡፡ ይህ ማለት ደግሞ
በድርጅታዊ አስተዳደር በህሪና አመራር የሂሳብ ስሌት
መሰረት ሲሰላ 2+1= 4 ጸጉር ማሰተካከል ወይም መቁረጥ
ቻለ ማለት ይቻላል፤ ያ ማለት ደግሞ ለራሳችን ጸጉር

13. 13
ማስተካከል ቻለ ወይም ወደንግድ ካስገባን ነው ጸጉር
ማስተካከል በመቻላችን ገቢ አስገኘልን የምንለው፡፡
ስለሆነም ከመቀስ ስብስቡ እቃዎች ሲስተም ስለፈጠረ
አትራፊ ሆነናል የምንለው፡፡ በሌላ ቋንቋ ከነዚህ ሶስት
ክፈሎች አነንዱ ቢጓደል ወጤቱ ተግባር አልቦ ወይም
አሉታዊ ውህደት ያስብለዋል፡፡ የሙሊንስ መጽሐፍ
የሚለውም በተጨማሪ በውህደት ውስጥ ሁለት ሁለት
አምስትውጤት መሠረት በቀላሉ ሊገለፅ ይችላል ሲሆን፡፡
በንግዱ አለምም የሚያሳየው ይሄንኑ ነው፤ አንድ ምሳሌ
የችርቻሮ ንግድ ለመከወን በቀጥታ ትርፋማ ውጤት ላይ
ሥራዎችን የሚያዋህድ ድርጅት ሊሆን ይችላል።
ተጨማሪ በድርጅታዊ አስተዳደር በሃሪና አመራር ምሳሌ
መቅረብ የሚቻለው 1+1= 2 ማለት አይደለም፡፡
በመልካም አስተዳደር ቀመር ወደሰው ካመጣነው
ከድምሩ በበለጠ እና በተሻለ ስምምነትን፣ አንድነትን፣
ተነጋግሮ መግባባትን፣ ሰበአዊነትን፣ አብሮነትን፣
መከባበርን ወዘተ የሚያሰፍን ሆኖ በመገኘቱ ጭምር
ሊተረገም ይቻላል፡፡ ለምሳሌ ከቁጥር ጋር በተያያዘ 4
ትልልቅ ክልሎች ካሉህ ቀንሰህ 2 ወይም 3 ብታደርገው
የሲነርጂን ስያሜ ስለማይመጥን ኔጌቲቭ ሲነረጂ ይባላል፡፡
በሊላ መንገድ አትራፊ ሆነህ ስትገኝ ብቻ ነው፡፡
አትራፊ የሚለው ቃል ለማሳያነት 2+2 = 3 ወይም
በትክክለኛው የሂሳብ ቀመር 4 አይመጣም፡፡
በትክክለኛው አስተዳደር ቋንቋ ሲተረጎም 2+2= 4

14. 14
ሳይሆን መልሱ 5 ማድረስ የሚችል አካል ብቻ ነው
ጠንካራ አመራር የሚያስብለው፡፡ ይህ እንዴት ይቻላል?
አንድ መሪ ይህንን የሂሳብ ቀመር ማምጣት የሚችለው
የአመራር ችሎታ፣ አርቆ አሳቢነት፣ ዲፕሎማት መሆን፣
ከአንባገነንነት የጸዳ፣ ተደራዳሪ መሆን፣ ለሀገር ስኬት
መስራት፣ ወዘተ ናቸው፡፡
አሁን እንዳየነው የመደመር ቋንቋ ሀገራችንን እየመራ
ያለው አካልና መጸሀፉን የጻፈው አካል 2+2=3 ወይም 2
፣ 1 እና 0 እያደረጓት ነው፡፡ በሌላ አገላለጽ ተግባር
አልቦ ወይም አሉታዊ ውህደትን የሚባለው የ ሁለት -
ሁለት ውጤት ሶስት የሚያመጣ ሆኖ ሲገኝ ነው፡፡
በመሆኑም እኔ እብራራሁ ያለሁት ጠቅላዩ እንደጻፉት
መደመር ሳይሆን፤ ትክክለኛውን የመደመር ጽንሰሃሳብ
እንደሚከተለው ሙሊንስ በመጽሐፉ ስለ Systems
Theory with Synergy እንዳስቀመጠው ማየት ይቻላል፡-
እንደ ሶሻል ወርክ እይታም ከሆነ፣ what is Systems
Theory?
Systems theory is an interdisciplinary study of
systems External link as they relate to one another
within a larger, more complex system. The key
concept of systems theory, regardless of which

15. 15
discipline it’s being applied to, is that the whole is
greater than the sum of its parts.
ሲስተምስ ቲዎሪ ምንድነው?
ሲስተምስ ንድፈ ሃሳብ በትልቅ በጣም ውስብስብ ስርዓት
ውስጥ እርስ በርሳቸው ስለሚዛመዱ የስርዓቶች ሁለገብ
ጥናት ነው ፡፡ የስርዓቶች ቁልፍ ፅንሰ-ሀሳብ፣ በየትኛው
ዲሲፕሊን ላይ ቢተገበርም፣ ከአጠቃላይ ክፍሎቹ ድምር
ይበልጣል የሚል ነው ፡፡
Synergy (ch. 14, p. 544) A concept developed in
management applications by Ansoff. Synergy results
when the whole is greater than the sum of its
component parts, expressed for example as the 2
+ 2 = 5 effect.
Systems approach (view) (ch. 2, p. 57; ch. 15, p.
586) A management approach which attempts to
reconcile the classical and human relations
approaches. Attention is focused on the total work
of the organisation and the interrelationships of
structure and behaviour and the range of variables
within the organisation. The organisation is viewed

16. 16
within its total environment and emphasises the
importance of multiple channels in interaction.
ቅንጅት (ምዕራፍ 14 ፣ ገጽ 544) በአኔፍፍ እንደተጻፈው
ከሆነ በአስተዳደር ትግበራዎች ውስጥ የተሠራ ፅንሰ-
ሀሳብ ፡፡ የማመሳሰል ውጤት በአጠቃላይ ከጠቅላላው
የአካል ክፍሎች ድምር ሲበልጥ፣ ለምሳሌ የ 2 + 2 = 5
ውጤት ተገልጧል።
ሲስተሞች አቀራረብ (እይታ) (ምዕራፍ 2 ፣ ገጽ 57 ፣
ምዕራፍ 15 ፣ ገጽ 586) ክላሲካል እና ሰብዓዊ
ግንኙነቶችን ለማስታረቅ የሚሞክር የአስተዳደር
አካሄድ፡፡ ትኩረት በድርጅቱ አጠቃላይ ሥራ ላይ
ያተኮረ ሲሆን የመዋቅር እና የባህሪ ትስስር እና
በድርጅቱ ውስጥ ያሉ ተለዋዋጮች ክልል።
እሱም ህዝብን እና ምሁራኖችን እንዲመራ የባዮሎጂ
ምሁር ተመደበብን በሚል አስተያየት ተሰጠ፡፡ በሹመት
የተመደበባቸው ሰዎች መልስ ሲሰጡም "የተመደብን
ባዮሎጂስት ምሁር መሆኑ ጥሩ ነው፡፡ የተመደበብን
ባዮሎጂስት መሆኑ እኛ ግን ፕላንት አድርገውን ነው?
ወይስ ኢንሴክት ናቸው ብለው ነው?" ፈገግ የሚያስብል
ቀልድ የቀለዱት፡፡

17. 17
የምርምር ሰዋች በራሳቸው በሚያውቁት ለሰውልጆች
ሁሌም ሲሰሩ ጠቃሚ እንደሆነ አምናለሁ፡፡ የሰውንልጅ
በልቶ ጠግቦ እንዲውል ለማድረግ በሚያስችል መልኩ
ምርምር ሰርተው ኑሮን በሚበሉ ሸቀጦች እንዳይወደድ
ምርትላይ አተኩረው በበቂ ማምረት በማስቻል ዋጋን
ማረጋጋት ይችላሉ፡፡ በመቀጠል ባይፈቀድም ውስብስብ
ጥናትን በማድረግም የሰው ልጆች የህይወት ጉዞ
እዳይቋረጥ / ሞትን እናስቀራለን የሚለውን ምርምርን
እስከመጨረሻው የሚደርሱበት ባዮሎጂስቶች
መሆናቸውን አምናለሁ፡፡ ይህንን ማድረግ የሚችሉት
የሚያቁትን በሙያቸው መስራት ሲአችሉ ብቻ ነው፡፡
በአስተዳደር ጽንሰ ሃሳብ ውስጥም ትልቅ አስተዋውጾ
ያደረጉት እነዚሁ ባዮሎጂስቶች ናቸው፡፡ ሀሳቡ
ከያዝኩት ሃሳብ ጋር በዋናነት ስለሚየያዝ ከሙያና ስራ
ጋር ተያይዞ እንጂ እሱን ወደኋላ ልምጣበት፡፡
ወደጀመርኩት ባዮሎጂስት ስመለስ የሰውልጅ ነብስ
ዘርቶ እንዲንቀሳቀስ የሚያደርጉት ውቅሮች እነሱም
cells, tissues, organ and system ናቸው ባዮሎጂስቶች
ናቸው፡፡ ያም ወደአስተዳደር ስንወስደው system theory
የሚባል ሲሆን ይህ አባባል ለአስተዳደር ትምህርት
አስተዋጽጾ አድርገዋል፡፡
System፡ in Biology The human or animal body as
a whole.

18. 18
Synergy፡ the combination of healthy action of every
cells, tissue, and organ, in Biology.
የአማረኛ ትርጉሙም የሚለው፡ በስርዓተ-ህይወት
በባዮሎጂ የሰው ወይም የእንስሳ አካል በአጠቃላይ።
በአስተዳደር ቅንጅት መሠረት አጠቃላይ የሕዋሳት ፣
የሕብረ ሕዋሶች እና የአካል ክፍሎች ጤናማ እርምጃ
ጥምረት በባዮሎጂ ውስጥ) ማለት አጠቃላይ የአጠቃላይ
ክፍሎቹ ድምር ይበልጣል ማለት ነው ፡፡
System theory የእንጊሊዘኛ ትርጉሙም System፡ in
general meaning a complex whole; a set of things
working together as a mechanism or interconnecting
network. In other view (in management) an
organized scheme or method. System፡ the
combination of parts from the whole i.e. human,
universe, rule etc. according to management synergy
means the whole is greater than the sum total of
its parts.
ምርጫ እና ስልጣን አሰጣጥ ላይ የማይመሳሰልና ሙያ
በመስጠት አጨቃጫቂና አስቂኝ እያደረገው ነው፡፡
አንዴ በተመሳሳይ የስልጣን አሰጣጥ ምደባ ዙሪያ
ጭቅጭቅ ተነሳ፣

19. 19
እሱም ሕዝብን እና ምሁራኖችን እንዲመራ የባዮሎጂ
ምሁር ተመደበብን በሚል አስተያየት ቀረበ፡፡ በሹመት
የተመደበባቸው ምሁራን መልስ ሲሰጡም "የተመደበብን
ባዮሎጂስት ምሁር መሆኑ ከዲግሪ ባላይ መሆኑ
ምሁርነቱን ስለሚያመላክት ጥሩ ነው፡፡ ነገር ግን
የተመደበብን ባዮሎጂስት እኛ ግን ፕላንትነን ወይስ
ኢንሴክት ነን ብለው" ፈገግ የሚያስብል ቀልድ
የቀለዱት፡፡
የመደመር ጽንሰሃሳብን ለመቃወም ባዮሎጂስት
የምርምር ሰዋች ሰርተው ያሳዩን ሲስተም ቲዎሪ ነው፡፡
በራሳቸው በሚያውቁት ለሰውልጆች ሁሌም ሲሰሩ
ጠቃሚ እንደሆነ አምናለሁ፡፡ ባዮሎጂስት የምርምር
ሰዋች የሰውን ልጅ በልቶ ጠግቦ እንዲውል ለማድረግ
በሚያስችል መልኩ ምርምር ሰርተው ኑሮን በሚበሉ
ሸቀጦች እንዳይወደድ ምርታማነት ላይ አተኩረው በበቂ
ማምረት በማስቻል ዋጋን ማረጋጋት ችለዋል፡፡
በመቀጠል ባይፈቀድም ውስብስብ ጥናትን በማድረግም
የሰው ልጆች የህይወት ጉዞ እዳይቋረጥ / ሞትን
እናስቀራለን የሚለውን ምርምርን እስከመጨረሻው
የሚደርሱበት ባዮሎጂስቶች መሆናቸው አሳማኝ ነው፡፡
ይህንን ማድረግ የሚችሉት የሚያቁትን በሙያቸው
መስራት ሲችሉ ብቻ ነው፡፡ በአስተዳደር ጽንሰ ሃሳብ
ውስጥም ትልቅ አስተዋውጾ ያደረጉት እነዚሁ
ባዮሎጂስቶች ናቸው፡፡ ሀሳቡ ከያዝኩት ሃሳብ ጋር
በዋናነት ስለሚያያዝ ከሙያና ስራ ጋር ተያይዞ እንጂ

20. 20
እሱን ወደኋላ ልምጣበትና አሁን የሲስተም ቲዎሪን
ትርጉም ትንሽ ልበል፡፡
የአማራኛ ትርጉም
ሲስተም፡- (በባዮሎጂ) ማለት በአጠቃላይ አንድ
ውስብስብ የሰው አካል ሙሉ ሆኖ ሲንቀሳቀስ፤ የተለያዩ
የአካል ክፍሎችን እንደ አንድ ዘዴ ወይም እርስ በርስ
በማገናኘት ቅንጅት ሲፈጥር (አውታረ መረብ) አብረው
የሚሰሩ ነገሮች ስብስብ ማለት ነው በአጭሩ።
ሲስተም፡- በሌላ እይታ (በአስተዳደር) የተደራጀ እቅድ
ወይም ዘዴ ነው፡፡ ከጠቅላላው ማለትም ከሰው ፣
ከአጽናፈ ሰማይ ፣ ከአገዛዝ ፣ ወዘተ ያሉትን ክፍሎች
ጥምር ስርዓት ሲኖር ነው።
ሲስተም፡- በአስተዳደር ቅንጅት (አውታረ መረብ)
መሠረት ከአጠቃላይ ክፍሎቹ አብረው የሚሰሩ ነገሮች
ስብስብ ድምር ይበልጣል ማለት ነው፡፡
በመሆኑም ሁለት እና ከዛ በላይ የተለያዩ ነገሮች
የተመሳሰለ ፅንሰ-ሀሳብ ውህደት ሲፈጥሩና አንድን
ተግባር መከወን ሲችሉ ተቀናጁ (synergy) ይባላል፡፡
እንደ መምህርነቴ ትንሽ ስለመደመር እኔ ከያዝኩት
ጽንሰሀሳብ እንደሚለይ እና ጽሁፉ የሚያጠነጥነው
በአቢዮታዊ ዲሞክራሲ መሆኑን የተረዳሁት ግጭት
ከተከሰተበኋላ የፈቱበት አካሄድ ነው የመጀመሪዋን

21. 21
በድፍረት ሳላነብ ይህችን ማስታወሻ የጻፍኩት ሲሆን
በድጋሚ የታተመውን አንብቤ ማሌሊታዊ ኦሄድድ
ነው፡፡ አሁንም ሙግቴን የምቀጥለው ስለአቢዮታዊ
ዲሞክራሲ ሳይሆን ስለ አብሮነት ወይም ሁለት እና ከዛ
በላይ የተለያዩ ነገሮች የተመሳሰለ ፅንሰ-ሀሳብ ውህደት
ሲፈጥሩ (synergy) ስለሚባለው የአስተዳደር ቋንቋ
ነው፡፡
ወደሚያከራክረን ነጥብ ከመግባታችን በፊት ስለ
አስተዳደር ትንሽ ልበል እንጊሊዘኛው፡ Management (
according to Mullins ch. 11, p. 427) The process
through which efforts of members of the organisation
are co-ordinated, directed and guided towards the
achievement of organisational goals ይላል እንጂ
በተቃራኒህ ከቆሙ ጋር አብረህ ስራ አይልም፡፡
አስተዳደር (እንደ ሙሊንስ መጽሃፍ ምዕራፍ 11 ፣ ገጽ
427 ከሆነ) የድርጅቱን አባላት ጥረት ወደ ድርጅታዊ
ግቦች ለማሳካት የተቀናጁ ፣ የሚመሩ እና የሚመሩበት
ሂደት ነው ይላል።
በመሆኑም በአስተዳደር በህሪ ጥናት ተመራማሪዎች የቱ
ቀድሞ የቱ ይከተል በሚለው ምቹ ሁኔታዎች እና
አደጋዎች (Opportunities and risks) ወይስ the concept
of synergy መገንዘብ፣ መረዳትና ተግባራዊ ማድረግ
ተገቢ ነው በሚለው ጽንሰ ሃሳብ መስማማት አስፈላጊ
ነው፡፡ ማስቀደም ያለብን Opportunities and risks

22. 22
ወይስ the concept of synergy የቱን ነው? ሀሳቡ
አወዛጋቢ ቢሆንም እኔ መቅደም አለበት የምለው
እንደሚከተለው አቀርባለሁ፡- በተቋማዊ አደረጃጀት
ውስጥ SWOT አናሊሲስ ላይ የሚቀድመው ተቋማዊ
ጥንካሪ ነው። ተቋማዊ ጥንካሬ ሊያመጡ የሚችሉ
ነገሮች ሁሉ synergy /system theory ተቋማዊ ጥንካሬ
ላይ ያሉ ነገሮች ላይ ነው።
ምቹ ሁኔታዎች እና አደጋዎች (Opportunities and
risks) ከማውራታችንና ተፈጻሚ ከማድረጋችን በፊት
በደንብ ማወቅ እና ተግባራዊ ማድረግ ያለብን the
concept of synergy በሲስተም ቲዎሪ (Systems
Theory) አማካኝነት ጽንሰ ሀሳቡ ገብቶን ተግባራዊ
ማድረግ ስንችል ነው የጽንሰሀሳቡ ባለቤት
የሚያሰኘው፡፡ እሳቸውም ሊላ ሰው ካልፃፈላቸው በቀር
እና የጻፉት አቢዮታዊ ዲሞክራሲ ካልሆነ በስተቀር
ያመጡትን የመደመር ጽንሰ-ሀሳብ ተግባራዊ ማድረግ
አልቻሉም፡፡ ሀገርን ለብቻ በማስተዳደር የቋዩት 5
ዓአመታት ሙሉ ዜጎች ሰላማዊ አኗኗራቸው ላይ አደጋ
ተጋርጦ፣ ሟቾች በዝቶ፣ በእርስበእርስ ጦርነት
ተፈናቃይ፣ ረሀብተኛ ወዘተ በዝተው ነው ማየት
የሚቻለው፡፡ በመሆኑመም ሕዝብን /የዜጎችን ንብረት
በመዝረፍና በማቃጠል፣ እርስ በእርስ በማጋደል፣ ሀገርን
ስደተኛ በማድረግ፣ በአስገድዶ በመድፈርና በሊሎችም
ደካማ ሀገረ-መንግስት በመገንባት፤ የአስተዳደር

23. 23
በጥንካሬ ሳይሆን የህዝብ ስጋት በመፍጠር፤ ሲነርጂ
አላሳካም፡፡.........
Addition vs synergy
……………………………………………………………………………
……………………………………….
When we think about deep leadership, the word addition does not mean a
straightforward mathematical formula. But the addition was written by
M.L.T. OPDO proved to be a revolutionary democracy. Action speaks
louder than words!
Basically, let me say a little about inclusion. A son is not a separate object,
but a sum total of one result. However, human beings are capable of
thinking and reflecting. It is not a commodity. When we look at it on a
human scale, it is not correct to equate it with an object. At the level of
religion, even if we look at the Great Book, it states that we were created
from one Adam and Eve. Let me get into their thoughts and why is it
necessary to do the calculation of subtraction called addition? If it is a
known issue why the decrease came, would you still explain to us?
Therefore, when you removed the reduced Tigray Nationalist Party, why
did you stay behind (in Amhara ethnic party, OPDO and SNNRS)? The
Politics of Reduction in TPLF It didn't happen. It was OPDO, not the
TPLF, which expelled OLF when he entered the armed struggle. Walk
down the aisle with the leader of Eritrea's enemy who does not want to

24. 24
live with us has put the country's security at risk. It is because the TPLF
has been following a deep management system that we have had peace so
far.
According to my teacher, it is not about adding a little, but about synergy
or when two or more different things create a synergistic concept and their
sum is greater than it is called (synergy).
Therefore, when Synergy is defined, it is a concept of cooperation
developed in administrative applications as it is an important aspect of
corporate strategy and the growth and development of organizations.
There is a time when the whole is greater than the sum of the parts.
Addition is a fraudulent word. If there is no example of this, let me show
them that the idea that those who are set to lead the country should be
profitable should be driven to be profitable. Let me explain to them that
he is the leader's selfishness. In order to explain the theory of printing a
person or a computer, I will give a clear example of scissors because it is
difficult for many people to understand. A single or unassembled pair of
scissors itself consists of 3 parts. A scissor is considered a scissor when a
part without a left and right wing and a screw can be completed. This
scissor needs some trimming to straighten the hair. Therefore, when the
two different shaped scissor wing parts are fastened by the third screw, it
can bring us the fourth profitable function. This means that 2+1=4 haircuts
can be trimmed or cut according to behavioral management's

25. 25
mathematical calculation. That means that if we are able to fix our own
hair or put it into business, we can say that we have earned income by
being able to fix hair. Therefore, we have become profitable because we
have created a system from the collection of scissors. In another language,
if any of these three parts are missing, the result is considered to be
adverse or a negative combination. Mullins's book can also be easily
explained as the result of two, two five in integration. This is what it shows
in the business world. An example would be a firm that combines
operations on a direct profit basis to run a retail business.
It can be further illustrated by the example of behavioral leadership in
corporate governance, 1+1=2 does not mean. It can also be interpreted as
the fact that we have brought more and better harmony, unity,
communication, humanity, togetherness, respect, etc. For example, if you
have 4 large regions in terms of numbers, if you reduce them to 2 or 3, the
name of synergy does not fit, so it is called negative synergy. It is only
when you are profitable in another way. The word profitable does not
appear in the form of 2+2 = 3 or in the correct mathematical formula 4.
When translated in the language of proper management, 2+2=4 is not the
answer, only a body capable of delivering 5 is considered by strong
leadership. How is this possible? A leader can bring this equation by
leadership skills, foresight, being a diplomat, being free from tyranny,
being a negotiator, working for the success of the country, etc.

26. 26
As we have seen, the person who is leading our country and the person
who wrote the book are making 2+2=3 or 2, 1 and 0. In other words, it is
said to be a function of empty or negative integration when the product of
two - two is found to produce three.
Therefore, what I am explaining is not the summation as you have written.
The actual concept of integration can be seen as described by Mullins in
his book Systems Theory with Synergy:
From a social work perspective, what is Systems Theory?
Systems theory is an interdisciplinary study of systems External link as
they relate to one another within a larger, more complex system. The
key concept of systems theory, regardless of which discipline it’s being
applied to, is that the whole is greater than the sum of its parts.
What is Systems Theory?
Systems theory is the interdisciplinary study of systems as they relate to
each other in large, complex systems. A key concept of systems, no
matter what discipline it is applied to, is that the whole is greater than
the sum of its parts.
Synergy (ch. 14, p. 544) A concept developed in
management applications by Ansoff. Synergy results
when the whole is greater than the sum of its
component parts, expressed for example as the 2
+ 2 = 5 effect.

27. 27
Systems approach (view) (ch. 2, p. 57; ch. 15, p.
586) A management approach which attempts to
reconcile the classical and human relations
approaches. Attention is focused on the total work
of the organisation and the interrelationships of
structure and behaviour and the range of variables
within the organisation. The organisation is viewed
within its total environment and emphasises the
importance of multiple channels in interaction.
Other than the authors expressly authorized therein;
the numbers within the text represent the pages of
Millins's book. This translation of their name is taken
from Mullins's (2010) Management of Organizational
Behavior, ninth edition, about a page from manypages
book (2000).
አስተዳደር፣ አመራር እና ሲነርጂ አተገባበር
በኢትዮጵያ፡፡

28. 28
…….……………………………………………………
………………………………….
መሪ ስትሆን መልካም አስተዳደርን በአግባቡ የመተግበር
ግዴታ አለብህ/ሺ፡፡ ምክንያቱም በተሰሩ ሥራዎች ውስጥ ሁሉ
መልካም ከሰራህ/ሺ ስትሸለም/ሚ፡፡ በተቃራኒው መጥፎ
ከሰራህ/ሽ ተጠያቂነት ማስፈን ተገቢና እና በአስተዳድር
ውስጥ የማይቋረጥ ሂደት በመሆኑ ነው ይህንን የአስተዳደር
ጽንሰ ሃሳብ ያነሳሁት፡፡ ያው እንደሚባለው ሁሌም የሚኖረው
በአስተዳደር ቋንቋ "ካሮትና ልምጭ ስለሚኖር ነው" (carrot
and stick)፡፡ አስተዳደርን ወይም መምራትን በአግባቡ
የማያቁ ባለስልጣናት፣ አጥፊዎች ይዘግይም፣ ይፍጠን፣
ተጣያቂነት እንደሚኖርባቸው፣ አለመጠራጠር ተገቢ ነው፡፡
የሰ ውልጅ ይሳሳታል፡፡ ስህተትን ማመን ተገቢና ከማንኛውም
ጤነኛ ሰው የሚጠበቅ ተግባር ነው፡፡ በሌላ አገላለጽ የሚሳሳት
ሰው ስህተቱን ማመኑ ተገቢና የመልካም ሞራል እሴት
መገለጫ ነው፡፡ የተሳሳተ አካል በዚህ አጋጣሚ ስልጣኑን
መልቀቅ የሚጠበቅና ተጨማሪ ጥፋት እንዳይመጣ
የሚያደርግ ነው፡፡ ሥልጣኑን በማይናድ መሰረት ላይ
ለማስቀመጥ መልካም አስተዳደር መስፈን ሲገባው፤ በተቃርኖ

29. 29
ህዝብ ላይ ልምጭ የሚያነሳ መሪ መጨረሻው አያምርም፡፡
ብዙ ጊዜ ከልምጭ የሚድኑ አካላት፣ ስህተት መስረታቸውን
የሚያምኑ መሪዎች እንጂ፤ በስልጣናቸው የማይመጻደቁ ብቻ
ናቸው፡፡
ለመስራት በዕቅድ ይዘን ለመተግበር የምንጠቀማቸው ስልቶች
በአስተዳደርና በመሪዎች እንዴት ይገለጻል? የሚለውን
ትክክለኛ ፅንሰ ሀሳብ (theory) በትክክለኛ ቦታ መተግበሩን
ለማብራራት ያክል ወደኋላ በትርጉም እመጣበታለሁ፡፡
እንዲሁም መደመር ሳይሆን፤ የሲነርጂ (synergy) ትርጉም
እና ፅንሰ ሀሳብ ህግና ደንብ (sytem theory) ምን ማለት
እንደሆነ ጭምር ያካትታል፡፡ እዚህ ላይ ማሳየት የፈለኩት
በአስተዳደርም ይሁን፣ በመሪነት ውስጥ ትክክለኛው ፅንሰ
ሀሳብ (theory) መነሾ እንጂ ስለግለሰቦች የተሳሳተ
አስተዳደራዊ መዋቅር ፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/
ስህተት አይደለም፡፡ ሊሎቹን የአስተዳደር ክህሎቶች ትቼ ፅንሰ
ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/ ያነሳሁበት ምክንያት የአስተዳደር
ወይም የመሪ ምሰሶ ስለሆነ ነው፡፡ ፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual
skills/ ደካማ የሆነ ሰው በምን ተአምር መሪ መሆን አይችልም፡፡
ስለፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/ ምንነት እንዲሁ ትክክለኛ

30. 30
ምንነተ ወደኋላ እመጣበታለሁ፡፡ ይህንን የምለው ለመምራት
የምታስቀምጣቸው ቴዎሪዎች ሀገርን ወደ እልቂት የሚያመሩ
ከነበሩ ትክክል አለመሆኑን አምነህ መቀበል ተገቢውን እርምጃ
በራስ ላይ መውሰድ አግባብ ነው፡፡
…………………………………….…………………………
.…………………………………………………………………
….
ያውም ትውልድን ያስተምራሉ የሚበሉ መጽሐፎችን
በሚመለከት የተዛባ አስተሳሰብ እንዳይተላለፍ ሂስ መሰንዘር
አለብን፡፡ በከፍተኛ አመራር ተቀምጠው የሌለ ሰው ፍልስፍና
የሚያቀርቡ አካላት፣ ህሊና ላለው ሰው ትክክለኛውን
የአስተዳደር እና አመራር ፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/
በሃገር ደረጃ ሳይሆን በድረጅቶች አሰራሩን ማስረዳት ግድ ይላ፡፡
አሰራሮች እየተበላሹ ሲመጡ በማየት፤ ምንም ሳይሉ
ማለፍ፣ ተገቢ አይደለም፡፡ በዕቅድ ይዘን ሥንሰራቸው የነበሩ
ሥራዎች ሙሉ ለሙሉ አሳክተናል ማለት አያስደፍርም፡፡
በምንሰራቸው ሥራዎች ዙሪያ ተግዳሮት ቢኖርም ስኬቶች
ግን የሉብንም ለማለት አያስደፍርም፡፡ ይህንን የምለው እስከ

31. 31
2010 ዓ.ም ድረስ የሰራናቸውን ማለታችን እንጂ ከዛ በኋላም
ያለውን እንዳልሆነ መገንዘብ ተገቢ ነው፡፡
አንድ ተፈላሳፊ የሚፈላሰፈውን ያቀደውን ነገር መተግበር
ካልቻለ የእሱ ፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/ በተግበር
ማሳየት አልቻለም ማለት ይቻላል፡፡ ያውም ደግሞ መሪ ሆኖ
የያዘው ሀሳብ ሀገርን ኋላቀር እንድትሆን የተቃርኖ ሥራ
የሚሰራ ከሆነ፤ ይሄ በሽታ እነጂ ስኬት አልለውም፡፡
ፍልስፍናችንን መሆን ካልቻልን ያ ፍልስፍና የማስመሰል /to
pretend፣ የሌላ ሰውን ሥራ መቅዳት፣) ወየም የራሱን ሀሳብ
ማፍለቅ የማይችል ሰው፣ የሰውን ሀሳብ እንዳለ የመቀዳ
/serotype፣ ወይም የሰውን ፅሑፍ የራስ አድርጎ ማቅረብ
plagiarism ነው የሚባለው፡፡ ይሄ ደግሞ ወንጀል ነው፡፡
በንድፈ ሃሳብ ደረጃ የቀረበን ፍልስፍና መሆን ካልተቻለ፤
ያንን ሀሳብ ማቋረጥ ተገቢ ነው የሚሆነው፡፡ በንድፈ ሃሳብ
ደረጃ የምናውቀውን እንደማናውቅ አድርገው ሊያጭበረብሩን
የሚሞክሩ ሰዎችን፤ ትክክለኛውን ጽንሰ ሃሳብ ለመስረዳት
መሞከር ከአንድ ጤነኛ ሰው የሚጠበቅ ተግባር ነው፡፡
በመሆነም ዝርዝሮቹን ወደኋላ ይዤ እቀርባለሁኝ፡፡ ከዚህ
በፊት በስትራቴጂክ እቅድ ይዘን ስንሰራቸው የነበሩ ሥራዎች

32. 32
ስኬት የነበራቸው ይበዛሉ፤ አሁን ላይ ግን ያ ስኬት እየጠፋ፣
እንደጉም እየተነነ በመሄድ ላይ አለ የምለው፤ ተዉ ይሄ
መንገድ ለሀገር አይበጅም፡፡ ተዉ ሲባሉ፣ እኩይ ሥራቸውን
እንደ ትክክለኛ ሥራ በመቁጠር እና በማስተገበር ሀገራችን
የደረሰችበት ደረጃ፡-
በስልጣን ስንባልግ ቅጡን ብለው፤ በስልጣን መባለግ
እደትክክል ማየትን፣
የምንሰብከው ፍቅር ነው ብለው፤ የሚቀሰቅሱት ጥላቻን፣
ጠብንና ግጭትን፣
መግደል መሸነፍ ነው ብለው፤ በማንነት በመለየት
መግደልን፡፡
መደመር በሚል በመጽሐፍ መልክ አቅርበው፤ መቀነስን፣
አንድነት ብለው፤ መከፋፈልን፣
ዘረኝነት ይውደም ብለው፤ ዘረኛ መሆንን፣
ዜጎችን አናስርብም ብለው፤ ዜጎችን ረሃብተኛ ማድረግን፣

33. 33
ረሃብን በህብረት እንድናጠፋ፣ በህብረት መስራት ሲገባን፤
ክልሎች እርስ በእርስ እንዳይተማመኑ አድርገው መጠራጠርን
ማስፈን፣
አንዘርፍም ብለው፤ ዜጎችን በማንነት ለይተው መዝረፍን፣
አናስርም ብለው፤ ዜገችን በማንነት በመለየት ማሰርን፣
አናፈናቅልም ብለው፤ ዜጎችን በማንነት ለይተው
የሚያፈናቅሉን፣
በእርስ-በእር ጦርነት እናጋጭም ብለው፤ ሕዝብን
እንዳይጋባባ እርስ-በእርስ መጋጨትን መፍትሄ ብለው
የሚያቀርቡት ጦርነትን፣ አልቂተትን፣ ስደትን፣ ረሃብን፣
እርዛትን፣ ደካማነትን፣…ወዘተ
በኃይማኖት ጣልቃ አንገባም ብለው፤ ኃይማኖትን
የግጭት ምንጭ ማድረግን፣
በዘመድ አዝማድ አንሰራም ብለው፤ በዘመድ አዝማድ
ጥርቅም መስራትን (nepotism፣ preferential treatment)
ወዘተ ናቸው፣
በጽሑፌ ከላይ ካቀረብኳቸው አሁን ላይ በሃገራችን
እየተፈጸሙ ያሉት ከብዙዎች ጥቂቶቹ የተቃርኖ ሥራዎች

34. 34
ሲሆኑ፡፡ ነገር ግን የአሁኑን አያድርገውና በዛም አነሰም ከዚህ
በፊት የነበሩት ስኬት በግልጽ የሚታዩ ነበር፡፡ ያ ማለት ግን
የምንሰራቸው ሥራዎች ተግዳሮትም የነበረን መሆኑ
የሚታወቅ ነው፡፡ ከነዚህ ውስጥ ድህነትን ለመቀነስ የተሰሩ
ሥራዎች ሪፖርት ሲቀርብባቸው በርካታ ስህተቶች ይታያሉ፡፡
ከነዚህ ውስጥ የታመሙ / ያበዱ ውሾች ተብሎ የሚቀርቡ
ሪፖርቶች ስህተት ነበረባቸው፡፡ ይህ ሪፖርት የቀረበው
በ2007 ዓ.ም ሲሆን፡፡ ሪፖርት አቀራረቡ ላይ ስህተት አለው
የምለው ባለቤት አልባ ውሾችን እንዲወገዱ አድርገናል የሚል
ሪፖርት ሲቀርብ ነው አስደንጋጭ ነው የምለው፡፡ ለዚህም
የእንስሳት መብት ተከራካሪዎች ባለቤት አልባ ተልከስካሽ
ውሾች በሚል ለውሾቹ መገደል ትክክል አለመሆኑን
ይከራከራሉ፡፡ ለዚህ ዋናው ነገር መነሳት ያለበት፣ እነዚህ
ውሾች መገደል ተቀይሮ፤ ሰዎች ላይ አለመምጣቱ ማንም
በወቅቱ የጠረጠረ የለም ነበር፡፡ ይህንን የምለው የዛኔ ሲቀርብ
የነበረው የፓርቲ አባላቸው ካልሆንክ፣ ባለቤት የሌለው ውሻ
የሚል እንድምታ እንደነበረው ከጓደኞቼ ጋር እየተሳሳቅን
አወራንበት፡፡ ይህ አባባል አሁን ላይ ተቀይሮ ሰው ላይ መሆኑ
ነው አሳሳቢ የሆነው፡፡ እንዴት ሰውን ያክል ነገር ባለቤት

35. 35
የሌለው ውሻ ይባላል? ይህ ሪፖርት እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ
ሲቀርብ እሰማለሁ፡፡ ኢዲያሚን ዳዳ ለምን ገደልካቸው ተብሎ
ሲጠየቅ፣ የሰጠው መልስ ጠላቶቼ ስለሆኑ ነው ይላል፡፡
ውሾችም የሚገደሉት አጋጣሚ ትክክል አለመሆኑን ለማሳየት
ነው፡፡ ሪፖርቱ በቀረበበት አስርተ አመታት ውስጥ የእኛ ቤት
ውሾች በጤና ጥበቃ ሰዎች ተገለዋል፡፡ የተገደሉበት ጭብጥ
እንደሚከተለው ላቅርብ፡- እናቴ ልጇቿን የምታበላው አጥታ
ቤትውስጥ እየተጨነቀች ባለበት ወቅት ነበር የምትወዳቸው
ውሾች እንዲገደሉ የተወሰነባቸው፡፡ እናቴ ውሾቹን በጣም
ትወዳቸው ነበር፡፡ ያሳደገቻቸውን ውሾች ሲነኩባት ማንንም
ሳትለይ ትቀጣለች፡፡ ሁሌም የእናቴን የቤት ውስጥ ህግ
አከብራለሁ፡፡ እንዲገደሉ ያስወሰነባቸው የእናቴ ተቃራኒ የሆነ
በኋላላይ ባለሀብት እየሆነ የመጣው ወንድም ቢጤ ሲሆን፣
ለውሾቹ ዳቦ አውጥቶ ይሰጣል፡፡ ውሾቹ የእናታችን መቸገር
በማስተዋላቸውና የተሰጣቸው ምግብ እንደ ቆሻሻ በማየታቸው
ምክንያት ነበር፣ አብደዋል በሚል ለጤና ጥበቃ አመልክቶ
እንዲወገዱ የተደረገው፡፡ ለዚህም መንስኤ የሆነው ተረብ፣
አሉባልታና ሃሜት ሲጀመር እህታችንን ለውሾቹ
የቀረበላቸውን ዳቦ አልበላም ስላሉ፣ ሾይ ካለሽ ስጫቸው በሚል

36. 36
ለቀረበው ተረብ ነብሰ ገዳዮች አብደዋል እና ይወገዱ ብለው፣
በጤና ጣቢያ የእንስሳት ሀኪሞች አማካኝነት አስወግደዋቸው፣
ለጂብ ሲሰጧቸው፣ እኔ ስቅስቅ ብዬ ያለቀስኩት፡፡
የሥራ ሪፖርቶች ሲቀርቡ በሚከተለው መልኩ ቀርበውም
ያቃሉ እነዚም ከያዝኩት ርእስ ጋር ስለሚገጥም እስኪ
ሪፖርቶቹን እንመልከታቸው፡፡
ባለፉት 6 ወራት የታቀዱና የቀረቡ የመልካም አስተዳደር
ችግሮች
Ø በሁሉም ወረዳዎች ባለቤት አልባ ተልከስካሽ የሆኑ
ውሾች መበራከት ችግር፣
Ø በክሊኒክ የውሻ ክትባት መድሃኒት በማለቁ ምክንያት
የክትባት አገልግሎት የማጣት ችግር፣
Ø በመንግስት ቤት ነዋሪ ለሆኑ እና በግል በከተማ
ግብርና ዘርፍ ለመሰማራት ለሚፈልጉ ነዋሪዎች ጊዜያዊ
የግንባታ ፍቃድ ያለመፈቀድ፣
Ø ክፍት የሆኑ ቦታዎችንና የወንዝ ዳርቻዎችን በጓሮ
አትክልት ልማት ዘርፍ ለመሰማራት የሚፈልጉ ስራ አጥ
ወገኖችን ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማድረግ ያለመቻል፡፡

37. 37
Ø የከተማ ግብርና ግብዓቶች ማለትም የአትክልት ዘርና
ለእንስሳት ህክምና አገልግሎት የሚውሉ መድሃኒቶች ግዥ
መጓተት
Ø በከተማ ግብርና ዘርፍ ለሚደራጁ ማህበራት መስሪያ
የሚሆን ሼድ ያለመኖር
Ø የከተማ ግብርና ግብዓት አቅርቦት እጥረት መኖር
ለምሳሌ የእንቁላል ጣይ ቄብ ዶሮ እና የወተት ከብት (ላሞች
ወይም ጊደሮች)
የተፈቱ የመልካም አስተዳደር ችግሮች
Ø ባለቤት አልባ ተልከስካሽ ውሾችን በ10ሩም ወረዳ
ለማስወገድ የዘመቻ ፕሮግራም በማዘጋጀት ውሾቹን
የማስወገድ ስራ በመሥራት ለቀረበው ቅሬታ ምላሽ በመስጠት
የተፈታ ሲሆን ይህን ችግር በአንድ ጊዜ መፍታት ሰለማይቻል
የማስወገድ ስራው ቀጣይነት ባለው መልኩ በጥሪና በዘመቻ
የሚሠራ ይሆናል፡፡
Ø በክሊኒክ ለሚሰጠው የውሻ ክትባት አገልግሎት
የሚሆን የክትባት መድሃኒት በማለቁ ምክንያት ለአጭር ጊዜ
ተቋርጦ የነበረው አገልግሎት የክትባት መድሃኒቱን በመግዛት

38. 38
የተቋረጠውን አገልግሎት በማስቀጠል ቅሬታውን ለመፍታት
ተችሏል፡፡
ያልተፈቱ የመልካም አስተዳደር ችግሮች
Ø በመንግስት ቤት ነዋሪ ለሆኑ እና በግል በከተማ
ግብርና ዘርፍ ለመሰማራት ለሚፈልጉ ነዋሪዎች ጊዜያዊ
የግንባታ ፍቃድ ያለመፈቀድ
Ø ክፍት የሆኑ ቦታዎችንና የወንዝ ዳርቻዎችን በጓሮ
አትክልት ልማት ዘርፍ ለመሰማራት የሚፈልጉ ስራ አጥ
ወገኖችን ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማድረግ ያለመቻል፡፡
Ø የከተማ ግብርና ግብዓቶች ማለትም የአትክልት ዘርና
ለእንስሳት ህክምና አገልግሎት የሚውሉ መድሃኒቶች ግዥ
መጓተት
Ø በከተማ ግብርና ዘርፍ ለሚደራጁ ማህበራት መስሪ
የሚሆን ሼድ ያለመኖር
Ø የከተማ ግብርና ግብዓት አቅርቦት እጥረት መኖር
ለምሳሌ የእንቁላል ጣይ ቄብ ዶሮ እና የወተት ከብት (ላሞች
ወይም ጊደሮች)

39. 39
በመሆኑም የተሰሩ ስራዎች ሪፖርት ሲቀርብ መልካም
አስተዳደርን በዚህ ወር በጋራ የተከናወኑ ተግባራት በርካታ
ናቸው፡- በተለይ ከነጋዴ ፎረም፣ ከሸማቾች ህ/ ሥራ
ማህበራት፣ ከነዋሪ ፎረም ጋር የተሰሩ ስራዎች አበረታች ሲሆኑ
ዋና ዋና ስራዎች ሲታይ የኑሮ ውድነት በመቀነስ እና ህገ-
ወጥ ንግዱን በመከታተል በያዝንው ወር በመልካም
አስተዳደር የተሰሩ ዋና ዋና ተግባራት ናቸው፡፡ በሚል
የሚቀርቡ ሪፖርቶች ምንያህል እውነት ናቸው ስንል መልስ
የሚሰጣው አካል ሕዝብ ስላልሆነ ሥልጣኑን ያገኙ ውስን
አካላት ሪፖርት በማቅረብ እርስ በርስ ይወሻሻሉ፡፡ የህዝብን
ጥያቄ በአግባቡ ለመመለስ የአስተዳደርና የመሪነት ትርጉምን
በመጀመሪያ መረዳትና በመቀጠል የሲነርጂ ጽንሰሃሳብ ምን
እንደሆነ መረዳት መሪነን ለሚሉ ጠቃሚ ነው፡፡
ከነዚህም ውስጥ ሙሉ በሙሉ ሊካተት የሚገባቸው
ነገሮች በጥቂቱ እንደሚከተለው ላቅርብ፡-

40. 40
ስትራቴጂያዊ ግቦች ለግቦች የምንሰጣቸው ክብደት
ወሳኝነት አለው፣
የህዝብ ተሳትፎና የልማት ባለቤትነት ማሳደግ
የምናቅደው እቅድ ስትራቴጂክ መለኪያዎች ሊኖሩት ይገባል፣
አቅማቸውን ለማሳደግ ስልጠና ላይ የተሳተፉ ባለድርሻ
አካላትና ተጠቃሚው ህብረተሰብ ብዛት ምንያክል ናቸው
ተብሎ በቁጥር መታቀድ ይገባዋል፣ በልማት፣ በመልካም
አስተዳደርና በዴሞክራሲ
ስርዓት ግንባታ ዙሪያ ላይ የተሳተፈ ህዝብ ብዛት እንዲሁ
እቅዳችን ውስጥ ማካተት ተገቢ ነው፡፡ በልማት፣ በመልካም
አስተዳደርና በዴሞክራሲ ስርዓትግንባታ ዙሪያ የተዘጋጁ
መድረኮች ብዛት የተፈጠሩ ሞዴል ባለድርሻ አካላት ብዛት፣
እንዲሁም የተፈጠሩ ሞዴል የህዝብ ተሳትፎ ብዛት
ለምናወጣቸው እቅደች መዘርዘራቸው ጠቃሚ ናቸው ነው፡፡
በመቀጠል ዋና ዋና ተግባራት ስልጠና የሚያስፈልጋቸውን
ባለድርሻ አካላት መለየት፣ የስልጠና ዝክረ ተግባር ማዘጋጀት፣
የስልጠና ሰነድ ማዘጋጀት፣ የስልጠና ጥሪ ማስተላለፍ

41. 41
ስልጠና የተሰጣቸው ባለድርሻ አካላት ብዛት፣ ወንድ...
እና ሴት... በሚል መጠን በቁጥር መገለጽ አለበት፣
የስልጠናውን ጥንካሬና ድክመት መገምግም፣ የስልጠና መረጃ
ማደራጀት /ቃለ ጉባኤ አቴዳንስ ሪፖርት፣ የህዝብ ተሳትፎ
ማወያያ ሰነድ ማዘጋጀት፣ በልማትና በመልካም አስተዳደር
ጉዳዮች ላይ በህዝብ ተሳትፎ የሚሳተፉ የሚመለከታቸውን
አካላት መለየት፣ ጥሪ ማስተላለፍ፣ በህዝብ ንቅናቄው ውይይት
እንዲሳተፉ የተደረገ ህዝብ ብዛት ወንድ….ሴት….. በመልካም
አስተዳደር ዙሪያ የተካሄዱ መድረኮች ብዛት…
በውስጡ በግልጽ ስማቻ ከተገለጸው ጸሐፊዎች ውጭ፤
በጽሑፉ ውስጡ የሚገኙት ቁጥሮች ገላጭነታቸው የሚሊንስን
መጽሐፍ ገጾች ይወክላሉ፡፡ በውስጡ ስማቸውይህ ትርጉም
የተወሰደው ከሙሊንስ/ Mullins (2010) ማናጂመንት ኦፍ
ኦርጋናይዜሼናል ቢሄቪየር ዘጠነኛ እትም ከጻፈው ሽንጣም
መጽሐፍ (2000) ገጽ ገደማ ከሚደርስ መጽሐፍ ነው፡፡
Leslie Doyle (ሰኔ 28፣2019-03/26/2023) አመራር እና
አስተዳደር፡ ልዩነቱ ምንድን ነው?

42. 42
የባችለር ማጠናቀቂያ . ሰሜን ምስራቅ.edu/news/
leadership - vs- አስተዳደር/
በማንኛውም ደረጃ ላይ ያሉ የአመራር ችሎታዎች አንድ
ግለሰብ ከዕለት ተዕለት ትኩረታቸው በላይ እንዲዘረጋ እና
የወደፊቱን እንዲያስብ ያስችለዋል። "መሪዎች ድርጅቱን
የሚወስዱበትን አቅጣጫ ለማሳወቅ እንዲረዳቸው ውስጣዊ እና
ውጫዊ አካባቢዎችን በየጊዜው እየቃኙ ነው" ይላል
ሉደን።"ድርጅቶች የወደፊቶቹ መሪዎች እርግጠኛ አለመሆንን
በመቀበል ለለውጥ አጋዥ እና የፈጠራ ባህል መፍጠር
እንደሚገባቸው እየተገነዘቡ ነው።"
"በአመራር እና በአስተዳደር መካከል ያለው ልዩነት
በአካባቢው ትኩረት ላይ ነው" ይላል ሉደን. "አስተዳዳሪዎች
የእለት ተእለት ስራዎች በልዩ ደረጃዎች እንደሚከናወኑ
ያረጋግጣሉ, እና አፈፃፀማቸውን በተከታታይ ቁልፍ
የአፈፃፀም አመልካቾች ይገመግማሉ.
መሪዎች፣ በዕለት ተዕለት እንቅስቃሴዎች ላይ ከማተኮር
ይልቅ፣ የወደፊት እድሎችን ለመፈለግ ከአድማስ ባሻገር
ወደፊት ለመመልከት ይጥራሉ። ይህ የድርጅቱን ዘላቂነት

43. 43
ያረጋግጣል. ያ ወደፊት የሚታይ አስተሳሰብ አዳዲስ
ገበያዎችን መፈለግን፣ የምርት መስመሮችን ማስፋፋት እና
ከሁሉም በላይ ደግሞ ቡድኖቻቸውን በማዳበር እና በመደገፍ
ላይ ያተኮሩ መሆናቸውን ማረጋገጥ እጅግ በጣም ብዙ
እንቅስቃሴዎችን ያቋርጣል።
ሰዎች ብዙውን ጊዜ በስህተት አመራርን ከአስተዳደር ጋር
ያመሳስላሉ, ነገር ግን በሁለቱ መካከል መሠረታዊ ልዩነቶች
አሉ; የተለዩ እና ልዩ ችሎታ ያላቸው ስብስቦች ናቸው.
አስተዳደር ተግባራትን በመፈጸም ላይ ማተኮርን ያካትታል,
አመራር ግን ሰዎችን ማነሳሳት ነው. እንደ እውነቱ ከሆነ መሪ
ለመሆን የአስተዳዳሪነት ማዕረግ ሊኖርዎት ወይም ቀጥተኛ
ዘገባዎች ሊኖሩዎት አይገባም።
ሰርቢ ኤስ (ጁላይ 26፣2018-03/26/2023)
በአመራር እና በአስተዳደር መካከል ያለው ልዩነት
(ከምሳሌዎች እና የንፅፅር ገበታ ጋር) - ቁልፍ
ልዩነቶችhttps://keydifferences.com/difference-between-
leadership...

44. 44
መሪነት በሰዎች ላይ ተጽእኖ የማድረግ ጥራት ነው,
ስለዚህም ዓላማዎቹ በፈቃደኝነት እና በጋለ ስሜት እንዲሳኩ.
አመራር ከአስተዳደር ዋና ዋና ነገሮች አንዱ ስለሆነ በትክክል
ከአስተዳደር ጋር ተመሳሳይ አይደለም.
ማኔጅመንት ነገሮችን በተሻለ መንገድ የማስተዳደር
ዲሲፕሊን ነው። ስራውን ከሌሎች ጋር የማጠናቀቅ ጥበብ
ወይም ክህሎት ነው። እንደ ትምህርት፣ መስተንግዶ፣ ስፖርት፣
ቢሮ ወዘተ ባሉ በሁሉም መስኮች ሊገኝ ይችላል።
አመራር የግለሰቦች ተጽዕኖ፣ ማነሳሳት እና ሌሎች
ለድርጅቱ ስኬት የበኩላቸውን አስተዋፅዖ እንዲያበረክቱ
ማስቻል ነው። ማኔጅመንት አንድን የተወሰነ ዓላማ ለማሳካት
ድርጅትን፣ ቡድንን ወይም አካላትን የመቆጣጠር ሃላፊነት
አለበት።
አስተዳደር ግቡን ለማሳካት ቡድንን ወይም አካላትን
መቆጣጠርን ያካትታል። አመራር የግለሰቦችን ተፅእኖ
የመፍጠር፣ የማነሳሳት እና ሌሎች ለድርጅታዊ ስኬት
አስተዋፅዖ እንዲያበረክቱ ማስቻልን ያመለክታል። ተጽዕኖ

45. 45
እና መነሳሳት መሪዎችን ከአስተዳዳሪዎች ይለያሉ እንጂ
ስልጣን እና ቁጥጥር አይደሉም። (2 ኦገስ 2013-3/26/2023)
የ7-S ድርጅታዊ መዋቅር
በአመራር እና በአስተዳደር መካከል ያለው ልዩነት
በዋትሰን በ7-S ድርጅታዊ ማዕቀፍ ላይ ሲብራራ ኤስ ቅጥ፣
ሰራተኞች፣ ችሎታዎች እና የበላይ (ወይም የጋራ) ግቦች።
ዋትሰን ምንም እንኳን በጥንቃቄ ቢሆንም የ 7-S አስተዳደር
እንደ የመሪዎች ጠቅላይ ግዛት ሊታይ እንደሚችል
ይጠቁማል፡፡ በመደበኛነት ከፍተኛ ድርጅታዊ አፈጻጸምን
ለማግኘት አስተዳዳሪዎች ሰባቱን ነገሮች በበቂ ሁኔታ
የማሳካት አቅም የላቸውም።
ከአስተዳደር ጋር በመምራት ላይ
በመምራት እና በማስተዳደር መካከል ያለውን ልዩነት
ለመለየት የሞከሩትን ምሁራን አስተያየት በማጠቃለል፣ ኬንት
ትኩረትን ወደሚከተሉት ባህሪያት ይስባል፡-
አስተዳዳሪዎች ነገሮችን በትክክል ይሠራሉ; መሪዎች
ትክክለኛ ነገሮችን ያደርጋሉ;

46. 46
ማስተዳደር የሥልጣን ግንኙነት ነው; መምራት ተጽዕኖ
ግንኙነት ነው; እና
ማስተዳደር መረጋጋት ይፈጥራል; መምራት ለውጥን
ይፈጥራል።
ኬንት ሀሳቦቹ ቀስቃሽ እና አነቃቂ ቢሆኑም ከሁለቱ
ሂደቶች በስተጀርባ ያለውን ተለዋዋጭ ሁኔታ በጥልቀት
ለመረዳት መሰረት እንደሚሆኑ ይጠቁማል።10
የፒተርስ እና ዋተርማን ጥናት
እ.ኤ.አ. በ1982 በ62 የአሜሪካ ኩባንያዎች ላይ ባደረጉት
ጥናት አስደናቂ ስኬታማ አፈፃፀም፣ ፒተርስ እና ዋተርማን
ስምንት መሰረታዊ የልህቀት ባህሪያትን ለይተው ለይተው
አውቀዋል፣ እነዚህም ለስኬታማነት ይመስላሉ፡5፡5
ለድርጊት አድልዎ; ማለትም በድርጊት ላይ ያተኮረ እና
ነገሮችን ለማከናወን በማድላት;
ለደንበኛው ቅርብ; ማለትም፣ ከሚያገለግሉት ሰዎች
ማዳመጥ እና መማር፣ እና ጥራትን፣ አገልግሎትን እና
አስተማማኝነትን መስጠት፣

47. 47
ራስን በራስ ማስተዳደር እና ሥራ ፈጣሪነት; ማለትም
ፈጠራን እና አደጋን እንደ ሚጠበቀው የአሰራር ዘዴ;
በሰዎች በኩል ምርታማነት; ማለትም የሰራተኞች
አባላትን እንደ የጥራት እና የምርታማነት ምንጭ አድርጎ
መቁጠር;
በእጅ, በእሴት ላይ የተመሰረተ; ማለትም፣ በሚገባ
የተገለጹ መሰረታዊ ፍልስፍናዎች እና ከፍተኛ አመራር
'ከግንባር መስመር' ጋር ግንኙነት መፍጠር፣
ወደ ሹራብ መጣበቅ; ማለትም በአብዛኛዎቹ ሁኔታዎች
እርስዎ ከሚያውቁት እና ጥሩ መስራት ከሚችሉት ጋር
መቀራረብ;
ቀላል ቅፅ, ቀጭን ሰራተኞች; ቀላል መዋቅራዊ ቅርጾች
እና ስርዓቶች, እና ጥቂት ከፍተኛ-ደረጃ ሰራተኞች;
በአንድ ጊዜ ልቅ - ጥብቅ ባህሪያት; ማለትም፣ የተግባር
ያልተማከለ ነገር ግን በጥቂቱ፣ አስፈላጊ ዋና እሴቶች ላይ
ጠንካራ ማዕከላዊ ቁጥጥር።
ኩባንያዎቹ ከሁሉም በላይ በጠንካራ እምነታቸው
በመነጨው 'በራሱ ጥንካሬ' ምልክት ተደርጎባቸዋል.

48. 48
የ McKinsey 7-S ማዕቀፍ
ፒተርስ እና ዋተርማን ባደረጉት ጥናት የሚከተለውን
ዘግበዋል፡-
የማደራጀት ማንኛውም የማሰብ ችሎታ ያለው አካሄድ
ቢያንስ ሰባት ተለዋዋጮችን ያጠቃልላል እና እንደ እርስ
በርስ የሚደጋገፉ መሆን አለባቸው፡ መዋቅር፣ ስልት፣ ሰዎች፣
የአስተዳደር ዘይቤ፣ ስርዓቶች እና ሂደቶች፣ የመመሪያ ፅንሰ-
ሀሳቦች እና
አመራር. መሪዎች እንዴት የተልዕኮውን እና የራዕይውን
ስኬት እንደሚያሳድጉ እና እንደሚያመቻቹ፣ለረጅም ጊዜ
ስኬት እሴቶችን እንዲያዳብሩ እና እነዚህንም በተግባራዊ
ተግባራት እና ባህሪያት ተግባራዊ በማድረግ እና የድርጅቱን
የአስተዳደር ስርዓት መዘርጋት እና መተግበሩን በማረጋገጥ
በግል ይሳተፋሉ።
ሰዎች። ድርጅቱ የህዝቡን እውቀት እና ሙሉ አቅም
በግለሰብ፣ በቡድን እና በድርጅት አቀፍ ደረጃ እንዴት
እንደሚያስተዳድር፣ እንደሚያዳብር እና እንደሚለቀቅ፣ እና

49. 49
ፖሊሲውን እና ስትራቴጂውን እና የሂደቱን ውጤታማ
አሠራር ለመደገፍ እነዚህን ተግባራት ያቅዳል.
ስልት. ድርጅቱ ተልዕኮውን እና ራዕዩን በሚመለከታቸው
ፖሊሲዎች፣ ዕቅዶች፣ ዓላማዎች፣ ኢላማዎች እና ሂደቶች
በመደገፍ ግልጽ ባለድርሻ አካላትን ያማከለ ስትራቴጂ
እንዴት እንደሚተገበር።
ሽርክናዎች እና ሀብቶች. ድርጅቱ ፖሊሲውን እና
ስትራቴጂውን እና የሂደቱን ውጤታማነት ለመደገፍ የውጭ
አጋርነቱን እና የውስጥ ሀብቱን እንዴት እንደሚያቅድ እና
እንደሚያስተዳድር።
ሂደቶች, ምርቶች እና አገልግሎቶች. ድርጅቱ ፖሊሲውን
እና ስትራቴጂውን ለመደገፍ እና ሙሉ ለሙሉ ለማርካት እና
ለደንበኞቹ እና ለሌሎች ባለድርሻ አካላት እየጨመረ እሴት
ለማመንጨት ሂደቶቹን እንዴት እንደሚነድፍ ፣
እንደሚያስተዳድር እና እንደሚያሻሽል ።
የሰዎች ውጤቶች። ድርጅቱ ከህዝቦቹ ጋር በተያያዘ
እያስመዘገበ ያለው።

50. 50
የደንበኛ ውጤቶች. ድርጅቱ ከውጪ ደንበኞቹ ጋር
በተያያዘ ምን እያሳካ ነው።
የህብረተሰብ ውጤቶች. ድርጅቱ ከአካባቢው፣ ከሀገር
አቀፍ እና ከዓለም አቀፉ ማህበረሰብ ጋር በተገናኘ በተገቢው
ሁኔታ እያከናወነ ያለው።
ቁልፍ ውጤቶች. ድርጅቱ ካቀደው አፈጻጸሙ ጋር
በተያያዘ እያስመዘገበ ያለው።
የልህቀት ሞዴል አጠቃቀም
የ EFQM ልቀት ሞዴል ለሚከተሉት ዘዴዎችን
ሊያቀርብ ይችላል፡
ራስን ለመገምገም ቁርጠኝነትን ማዳበር;
እቅድ ራስን መገምገም;
ራስን ለመገምገም እና ለማስተማር ቡድኖችን ማቋቋም;
የራስ-ግምገማ እቅዶችን ማሳወቅ;
ራስን መገምገም ማካሄድ;
የድርጊት መርሃ ግብር ማቋቋም; እና
የድርጊት መርሃ ግብር ተግባራዊ ማድረግ.51

51. 51
መመሳሰል (ምዕ. 14፣ ገጽ 544)
በአንሶፍ በአስተዳደር ትግበራዎች ውስጥ የተሰራ ጽንሰ-
ሀሳብ። ውህደቱ የሚመጣው አጠቃላይ ከክፍሎቹ ድምር
ሲበልጥ፣ ለምሳሌ እንደ 2 + 2 = 5 ውጤት ነው።
ባህልን ለመረዳት እየወጡ ያሉ ክፈፎች
ኮነ በባህል ርዕስ ላይ ኢቲክ አመለካከቶችን እና አማራጭ
ኢሚክ አመለካከቶችን ይለያል። የኢቲክ ሞዴሎች
(በሆፍስቴድ ስራ የተመሰሉት) ማህበረሰቦችን ያወዳድሩ እና
በውጫዊ-የተጫኑ ልኬቶች ላይ ተመስርተው - ለምሳሌ በባህል
አባላት የሚጫወቱትን የግለሰባዊነት ደረጃ። በአንጻሩ፣ በዚህ
ርዕሰ ጉዳይ ላይ ኢሚክ ጽሁፍ የሚያተኩረው ለማነፃፀር
ሳያስፈልግ የግለሰባዊ ባህሎች ገፅታዎች ላይ ነው። የኤሚክ
አቀራረብ የትኛውንም ባህል በጥልቀት ለማጥናት
ያስችላል።80 ፋን በኤሚክ ባህል ውስጥ ባወጣው መጣጥፍ
ውስጥ 71 የቻይና ማህበረሰብ ባህሪያትን (በእርግጥ ብዙ
ሌሎችም አሉ) ይህም እነዚህን ባህሪያት እንድንረዳ
ያስችለናል ከግለሰብ ማህበረሰብ እይታ አንጻር። የሚገርመው፣

52. 52
በፋን የተለዩ አንዳንድ ጠቃሚ ባህሪያት ከሆፍስቴድ ሞዴል
ጋር ሊገናኙ አይችሉም።81
ፋንግ የHofstede፣ Trompenaars እና ሌሎች የንፅፅር
ቲዎሪስቶች ስራ በራሱ ከባህል ጋር የተያያዘ ነው በማለት
ይከራከራሉ ምክንያቱም የገነቡት ባይፖላር ሞዴሎች
የምዕራባውያንን አካዳሚክ ወጎች የሚያንፀባርቁ ናቸው።
በቻይና ባህል የዪን እና ያንግ ፅንሰ-ሀሳብ አንድ አካል፣ ሰው
ወይም ማህበረሰብ ተቃራኒ ባህሪያትን እንደያዘ ይገምታል፣
እነዚህም ተስማምተው ሊኖሩ ይችላሉ። ይህንን አመክንዮ
ከተቀበልን የቻይንኛ አካዳሚክ የባህል ሞዴል ሲገነባ እንደ
ከፍተኛ ወይም ዝቅተኛ የሃይል ርቀት ወይም በህጎች ወይም
በግንኙነቶች መጠመድ ያሉ ባይፖላር ምድቦችን የመለየት
ዕድሉ አነስተኛ ይሆናል፡ ይልቁንም ሁለቱም አካላት በአንድ
ባህል ውስጥ ይጣመራሉ። 82 በመጨረሻም የመድብለ ባህላዊ
የሰው ሃይል አስተዳደር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተስፋፋ የመጣ
እንቅስቃሴ እየሆነ መጥቷል ስለዚህ የባህል ሞዴሎች
አስተዳዳሪዎች ከተለያዩ የሰዎች ቡድኖች ጋር እንዲሰሩ እና
አስፈላጊ ከሆነም ውጤታማ ቡድኖችን መፍጠር
እንደሚገባቸው ተጠቁሟል። የባህል ልዩነትን የሚለዩ የባህላዊ

53. 53
ሞዴሎች በዚህ ረገድ ጠቃሚ የመጀመሪያ እርምጃ ሊሆን
ይችላል፣ ነገር ግን ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ
አስተዳዳሪዎች ከፍተኛ የአፈፃፀም ደረጃዎችን ለመጠበቅ
በእንደዚህ ያሉ ቡድኖች ውስጥ እንዴት ትብብር መፍጠር
እንደሚችሉ ማወቅ አለባቸው። የአካዳሚክ የባህል ሞዴሎች
ወደፊት እንደዚህ ያሉትን ተግባራዊ ስጋቶች እየጨመሩ
መሄድ አለባቸው።
የመመሳሰል ጽንሰ-ሐሳብ
የኮርፖሬት ስትራቴጂ እና የድርጅቶች እድገት እና
ልማት አስፈላጊ ገጽታ በአንሶፍ በአስተዳደር ትግበራዎች
ውስጥ የተገነባው የመመሳሰል ጽንሰ-ሀሳብ ነው። ከ
5 ውጤት አንጻር በቀላሉ ሊገለጽ ይችላል። ለምሳሌ የችርቻሮ
እና የመስመር ላይ ስራዎችን የሚያዋህድ ድርጅት ሊሆን
ይችላል።
ሲነርጂ ብዙውን ጊዜ የመስፋፋት ሁኔታዎች ወይም
አንዱ ድርጅት ከሌላው ጋር በሚዋሃድበት ጊዜ ነው, ለምሳሌ
ምርትን ለማምረት እና ለማምረት ኃላፊነት ያለው ድርጅት
ምርቱን ለገበያ ከሚያቀርበው ድርጅት ጋር በማዋሃድ. አዲሱ

54. 54
ድርጅት ከተዋሃዱ ጥንካሬዎች እና እድሎች፣ ክህሎት እና
እውቀቶች፣ የጋራ ቋሚ ወጪዎች እና ቴክኖሎጂ፣ እና
ከአሰራር ቅንጅት እና ኢኮኖሚ ተጠቃሚ ሊሆን ይችላል።
ለምሳሌ የሃርድዌር ዲዛይን እና ማርኬቲንግ ልምድ ያለው፣
በሶፍትዌር ማምረቻ እና በስርዓተ-ህንፃ ዲዛይን ላይ ጠንካራ
ባለሙያ ያለው የኮምፒዩተር ኩባንያ ውህደት ሊሆን ይችላል።
ውህደትን ፍለጋ እና ምርታማነትን ለማሳደግ በርካታ
ድርጅቶች ይበልጥ የተሳለጠ መዋቅር እየፈጠሩ እና ዋና
ያልሆኑ ተግባራትን ወደ ውጭ በማስወጣት ቁልፍ ተግባራት
ላይ በማተኮር ላይ ናቸው።
ነገር ግን አሉታዊ ውህደት ወይም ሁኔታን
ማየት ይቻላል። እንዲህ ያለው ሁኔታ ሊፈጠር የሚችለው
በተለያዩ መስኮች በሚንቀሳቀሱ ድርጅቶች፣ በተለያዩ
ገበያዎች ወይም በተለያዩ መንገዶች በሚንቀሳቀሱ ድርጅቶች
መካከል ውህደት ሲፈጠር ወይም አዲሱ ድርጅት አቅመ ቢስ
ሆኖ ወይም ወጪ ቆጣቢነቱን ሲያጣ ነው። ሌላው ምሳሌ
የደንበኛ እና/ወይም የሰራተኛ ማህበር የጥሪ ማዕከላትን ወደ
ሌሎች ሀገራት ወደ ውጭ መላክን መቃወም ሊሆን
ይችላል።SWOT ትንተና

55. 55
የንግድ አካባቢን ምንነት እና የስትራቴጂክ አቅሙን
ለመገምገም አንድ ድርጅት የ SWOT ትንተና (አንዳንድ ጊዜ
'WOTS up' በመባልም ይታወቃል) ይህም በድርጅቱ ፊት
ለፊት ባሉ ጥንካሬዎች፣ ድክመቶች፣ እድሎች እና ስጋቶች
ላይ ያተኩራል። የ SWOT ትንተና ድርጅትን ለማጥናት ምቹ
አርእስት ይሰጣል
545
ክፍል 5 የድርጅት መዋቅሮች
የአካባቢ ሁኔታ እና ለውሳኔ አሰጣጥ እና ለችግሮች
አፈታት መሠረት ሊሰጥ ይችላል። ስለዚህ ትንታኔው የጉዳይ
ጥናቶችን ለመፍታት አጋዥ ሆኖ ሊያገኙት ይችላሉ።
ጥንካሬዎች እነዚያ አወንታዊ ገጽታዎች ወይም ልዩ
ባህሪያት ወይም ብቃቶች ትልቅ የገበያ ጥቅም የሚሰጡ
ወይም ድርጅቱ ሊገነባባቸው ይችላል - ለምሳሌ ብዝሃነትን
በማሳደድ። እነዚህ እንደ የአሁኑ የገበያ ቦታ፣ መጠን፣
መዋቅር፣ የአስተዳደር እውቀት፣ የአካል ወይም የፋይናንስ
ሀብቶች፣ የሰራተኞች ምደባ፣ ምስል ወይም መልካም ስም ያሉ
የድርጅቱ ባህሪያት ናቸው። ድርጅቱ ከጥንካሬው ጋር

56. 56
የሚጣጣሙ እድሎችን በመፈለግ የትብብር ውጤቶችን
ማሳደግ ይችላል።
ድክመቶች በድርጅቱ ውስጥ ባሉ ብቃቶች ወይም
ሀብቶች ላይ ያሉ አሉታዊ ገጽታዎች ወይም ጉድለቶች ወይም
ምስሉ ወይም መልካም ስም ፣ ውጤታማነቱን የሚገድቡ እና
መስተካከል ያለባቸው ወይም ውጤታቸውን ለመቀነስ እርምጃ
የሚወስዱ ናቸው። የድክመቶች ምሳሌዎች በተወሰነ ጠባብ
ገበያ፣ ውስን መጠለያ ወይም ጊዜ ያለፈበት ቴክኖሎጂ፣
ከፍተኛ መጠን ያለው ቋሚ ወጪ፣ የቢሮክራሲ መዋቅር፣
ከፍተኛ የደንበኛ ቅሬታ ወይም ቁልፍ የአስተዳደር ሰራተኞች
እጥረት ሊሆኑ ይችላሉ።
እድሎች ምቹ ሁኔታዎች ናቸው እና አብዛኛውን ጊዜ
የሚመነጩት ከውጫዊው አካባቢ ለውጦች ተፈጥሮ ነው.
ድርጅቱ ለንግድ ስራ ስትራቴጂ ችግሮች ስሜታዊ መሆን እና
ለምሳሌ ለአዳዲስ ገበያዎች፣ የቴክኖሎጂ እድገቶች፣ የተሻሻሉ
የኢኮኖሚ ሁኔታዎች ወይም የተወዳዳሪዎች ውድቀት ላይ
ለሚደረጉ ለውጦች ምላሽ መስጠት አለበት። እድሎች
ለድርጅቱ አዲስ ለማቅረብ፣ ወይም ነባር ምርቶችን፣

57. 57
መገልገያዎችን ወይም አገልግሎቶችን ለማቅረብ የሚያስችል
አቅም ይሰጣሉ።
ማስፈራሪያዎች የዕድሎች ተቃራኒዎች ሲሆኑ የድርጅቱን
አሠራር እና ውጤታማነት አደጋ ላይ ሊጥሉ ከሚችሉ ውጫዊ
እድገቶች የሚነሱ መጥፎ ሁኔታዎችን ያመለክታሉ።
ምሳሌዎች በህግ ላይ የተደረጉ ለውጦችን፣ ጽንፈኛ አዲስ
ምርት በተወዳዳሪዎች ማስተዋወቅ፣ ፖለቲካዊ ወይም
ኢኮኖሚያዊ አለመረጋጋት፣ ማህበራዊ ሁኔታዎችን መለወጥ
እና የግፊት ቡድኖች እርምጃዎችን ሊያካትቱ ይችላሉ።
ድርጅቶች ቀደም ሲል ለተከሰቱት ለውጦች ምላሽ መስጠት
እና በአካባቢ ላይ የሚጠበቁ ጉልህ ለውጦችን ማቀድ እና
እነሱን ለመገናኘት ዝግጁ መሆን አለባቸው።
ምንም እንኳንSWOT የድርጅት አፈጻጸምን ለመገምገም
የሚረዱ በርካታ ጥቅሞችን ሊያቀርብ ቢችልም፣ ሂደቱ ወደ
ቀላል እና አሳሳች ትንተና እንዳይመራ ጥንቃቄ መደረግ
አለበት። ድርጅታዊ አፈጻጸምን እና ውጤታማነትን እና
ለስኬት የተለያዩ መመዘኛዎች የሚገመገሙበት ብዙ
መንገዶች አሉ። ሌቪን የድርጅቱን ጥንካሬ ለመገምገም

58. 58
አዲሱ መመዘኛ በሰዎች አማካኝነት በተገኘው የጥራት ውጤት
ዙሪያ እንደሚሆን ይጠቁማል።12
1.የአመራር ክህሎት /leadership skills/
የአመራር ክህሎት /leadership skills/ ማለት ተጨባጭ የሆነ
ነገሮችን የመተግበር ችሎታ ማለት ነው መሪ፡ ሰዎች
ውጤታማና የተቀመጠውን ግብ መተግበር እንዲችሉ የመምራት
ክህሎት ያስፈልጋል፡፡ በአለም አቀፍ በአህጉር፣ በሀገር፣ በከተማ፣
በክ/ከ እና ወረዳ ደረጃም ሆነ በማንኛውም ድርጅት የመሪዎች
ዕቅድ ሲተግበር የበለላይ አመራሩን፣ መካከለኛ አመራር፣ የበታች
ሠራተኞችን ተጠቅሞ ሊተገብራቸው የፈለጋቸውን እቅዶችን
በብቃት ማሳካት እንዲችሉ የመምራት ክህሎት ያስፈልጋል፡፡
እንደ koontz et.al /1984/ ከሆነ አራት አይነት የመሪነት
ክህሎት እንዳሉ ይጠቀሳሉ፡፡
ሀ. የመሪዎች ስልጣን /the authority or power of leaders/
ለ. ሰዎች በተለያየ ግዜና ሁኔታ በተለያየ የማነቃቂያ መንገድ
ሊነቃቁ እነደሚችሉ የመረዳት፡
ሐ. ሰዎች በሙሉ አቅማቸው እንዲሰሩ የማነሳሳት
መ. መሪው የሚከተለው የአመራር ዘይቤ /the style of leader/
ናችው

59. 59
የመሪዎች ተግባር ለመወጣትና ለመትግበር የተለያየ ዓይነት
ክህሎት ያስፈልጋል፡፡ የመሪነት ክህሎት በተለያዩ ሁኔታዎች
ፈርጆ ማየት ይቻላል፡፡ የተወሰነ የመለያ መርሆዎች ሲሆን
እነሱም ፅንሰ ሃሳብ /conceptual/፣ ሰብአዊና /human/፣ ቴክኒካዊ
/technical/ እና ፖለቲካዊ /political/ ክህሎት ተብለው እንደ
ቅደም ተከተላቸው ሊታዩ ይችላሉ፡፡የበለጠ ግልፅ ለማድረግ
እያንዳንዱ የአመራር ክህሎት በምሳሌ እንመልከት ፡፡
1.1. ፅንሰ ሀሳብ ክህሎት /conceptual skills/
የፅንሰ-ሀሳብ ችሎታዎች አንድ ሰው በአስቸጋሪ ሁኔታዎች ውስጥ
መፍትሄዎችን እንዲያገኝ አስተዋጽኦ የሚያደርጉ ክህሎቶችን
ያመለክታሉ። አብዛኛዎቹ አስተዳዳሪዎች እና ሌሎች የአመራር
ሚናዎች በየቀኑ ማለት ይቻላል የፅንሰ-ሀሳብ ችሎታዎችን
በስራቸው ውስጥ ይጠቀማሉ ፣ ምክንያቱም ብዙውን ጊዜ
ያልተጠበቁ ሁኔታዎች ምላሽ መስጠት እና ሀገርን ወደ ተገቢው
መፍትሄ መምራት አለባቸው። በሀገርውጥ ያሉ ክልሎችን
ባለመቀነስ በመካከለኛ ወይም በከፍተኛ ደረጃ አስተዳደር ውስጥ
የምትሠራ ከሆነ፣ በራስህ የሥራ ቦታ እንድትተገብራቸው ስለ
የተለያዩ ችግሮች ሲፈጠሩ መፍታት ያስችላል። ድርጅቱ
በሙሉ ስሜት ዓይነት የማየትና መረዳት ክህሎት ነው፡፡
• ችግር ፈቺ መሆን፣ ችግር መፍታት በ ውስጥ በጣም ወሳኝ
ከሆኑ የፅንሰ-ሀሳብ ችሎታዎች አንዱ ነው…

60. 60
• ውሳኔ መስጠት፣ እንደ ሥራ አስኪያጅ ፣ ትክክለኛ
ውሳኔዎችን በፍጥነት እና በብቃት መወሰን በጣም አስፈላጊ
ነው። …
• የጊዜ አጠቃቀም እንደ አስተዳዳሪ ስኬታማ መሆን ከፈለጉ
ጊዜን ማስተዳደር አስፈላጊ ነው።
• የቡድን እና የግንኙነት ችሎታዎች። የቡድን ስራ ለማንኛውም
ስኬታማ ስራ አስፈላጊ ነው
• የተለያዩ የድርጅትሥራ መረዳት
• በተለያዩ የድርጅቱ ክፍሎች የስራ ዘርፎች መካከል
ያለው ግንኙነት መገንዘብ
• በድርጅቱ ውስጥ የሚደረገውን ግንኙነት ትስስርና
በድርጅቱ ውጫዊና ውስጣዊ ከባቢ /ሁኔታዎች/
መሃል ያለውን ግንኙነት ለመረዳት፣
• የድርጅቱን ፖሊሲና ዕቅድ ለመተግበር የሚደረግ
የፈጠራ ችሎታ፣
• የስራ ባልደረባን አስተባብሮና አቀናጅቶ በመምራት
ውጤታማ ማድረግ ወዘተ ናቸው
1.2. ሰብአዊ ክህሎት /Human Skills/ ይህ ደግሞ ትኩረት
የሚያደርገው ፡-

61. 61
• ከሌሎች ጋር አብሮ መስራት መቻል፣
• የትብብርና የጋራ ግንኙነት መመስረት መቻል፣
• የሠራተኛውን ዝንባሌ ፍላጐት ጥረት ወዘተ የሚረዳ
ነው፣
1.3. ቴክኒካዊ ክህሎት /technical skills/
ይህ ክህሎት በተወሰነ የሥራ መስክ ባለሙያ በመሆኑ የሚገኝ
ነው፡፡
• ውሳኔ የመስጠት ነው፡፡
• ሙያዊ ድጋፍ የመስጠት ክህሎት
• ዳሰሳና ግምገማ የማድረግ ክህሎት
• የማስተዳደር ክህሎት
• የማቀድና የመተግበር ክህሎት
• የግንኙነት ክህሎት
1.4. ፖለቲካዊ ክህሎት/Political Skills/፣

62. 62
በፖለቲካ ንቁ ተሳተፎ፣ የድርጅቱን በሁሉም አስተሳሰብ እና ተግባር
ተግባራዊ ማድረግ ሲሆን /implement political theory, ideology,
political orientation applied practically/ ለማለት ሲሆን አንድ መሪ
በዚህ ረገድ የሚኖረው ክህሎት፡-
• ከሌላው ቡድን ወይም ተቋም ጋር ድርድርና ስምምነት
የሚያደረግ ለምሳሌ ከአካባቢ አስተዳደር ባለስልጣን፣ ሕዝቦች
ድርጅቶች ወዘተ … መፍጠር ይቻላል፣
• ከሌሎች ጋር የመወያየት ሃሳብ የመካፈል፣ ልምድ
የመለዋወጥ፣
• በመደራደር የማሳመንና ምክንያት የመስጠት፣
• ስራ ላይ ችግር የሚያመጣ ግጭቶችን/አሉባልታዎችን
የመፍታትና የመከላከል፣
• ስራን ለማጐልበት በሌሎች ዘንድ ተቀባይነትን፣ ክብርን
ዋጋ የማ|ግኘት ወዘተ…
1.5. ማንኛውም አመራር ክህሎት /Leadership skills/
የአመራር ክህሎት በሁሉም ዘርፎች ተግባራቸው ተመሳሳይነት
ያላቸው ቢሆንም አንዳንድ የአመራር ሁኔታዎች እንደሥራው ዓይነት
ተጨማሪ ክህሎት ሊጠይቁ ይችላሉ፡፡ የህዝብ መሪዎች በተጨማሪነት
የህዝብ መልካም አስተዳደር ስራ የሚረዳ የአመራር ክህሎት

63. 63
ሊያስፈልጋቸው ይችላል፡፡ ለምሳሌ ፡- ለህዝብ ተስማሚ የአስተዳደር
ስልት፣ ሁኔታ መፍጠር፣ ጠንካራ የተቋም፣ የሕብረተሰብ ግንኙነት
መመስራት፣ በአመራር ላይ የሚወጡ ጥሩ የውድድር ባሕልን ማዳበር
አብሮ በሚሰራው ሠራተኞች ውስጥ ተከታታይ የስራ መሻሻል
ስሜትን ማጐልበት የሚችል፣ ለህብረተሰቡ የሚጠቅሙ ማክሮ
ፕሮጀክቶችን /macro projects/ ማድረግ መቻል፣ ለንግድ እድገት
ከፍተኛ ግምት ያለው መሆን እና ተግባራዊ ማድረግ፣ ጠንካራ የንግድ
ድርጅቶችን ማበረታታት የሚችል አጀንዳ ያለው እና ለማስፈጸም
ቁርጠኛ አቋም ያለው፣ ፖሊሲዋችን እና ስትራቴጂዋችን በግልጽ
በማዘጋጀት ለተግባራዊነቱ የሚጥር መሆን፣ ብቃት እና ጥራታቸው
በዓለም አቀፍ ገበያ የተመሰከረላቸውን የግል የንግድ ድርጅቶችን
ማዘጋጀት በማትጊየ ተጠቅሞ ሥራን ማሻሻልና መተግበር ወዘተ….
ተጠቃሽ ናቸው፡፡
በዚህ ጽሁፍ በመጀመሪያው የአሰራር ስልቶች አየጠፉ ያሉ እና
ተምሳሌት የሆኑ አገራት ተገልጸዋል፡፡ በመሆኑም ማንኛውም አመራር
ከላይ የተቀመጡትን ተሞክሮዎች በመገንዘብ ልምዳችውን በማከል
ዕቅዶችን ካወጡ በሆላ ዕቅድን በአጥጋቢ ሁኔታ በተቀመጠው
ተግብርና እስታንዳርድ መተግበር ያስችላል፡፡ እቅድን ለመተግብር
ጥሩ የአመራር ክህሎት ሊኖር ይገባል፡፡ በተጨማሪም የሚከተሉት
በመተግበር የተሻለ ውጢትን ለማምጣት ይረዳል፡፡

64. 64
• ከላይ የውሳኔ ሰጭ አካላትና ከታች እስከ ላያ ባለው የባለድርሻ
አካላት፣ አመራር እና በሕብረተሰብ ደረጃ ለሚገኙ ዕቅድን
ለመተግበር ከሚሰሩ ክፍሎች ጋር በጋራ ተናቦ ማውጣት
የትግበራ ግዜ ሰሌዳው ተስማምቶ መንደፍ፡፡
• ዕቅድን ለመተግበር ጠንካራ የቁርጠኝነት ስሜት እንዲፈጥር
ማድረግ
• ዕቅድን ሊያስተገብር የሚችል ድጋፍና በቂ ሀብት ማዘጋጀት
• የዕቅዱን አተገባበር በወጣው የግዜ ሰሌዳና ስታንዳርድ መሠረት
እየተከናወነ መሆኑን የቅርብ ክትትል ማድረግ
• በድርጅቱ ተጨባጭ ሁኔታና ያለውን ለውጥ በማገናዘብ
ዕቅድን ማስተካከል
• የአካባቢውን ሕብረተሰብ ለሚጠቅሙ ሰፊ ፕሮጀክቶች ዕቅድ
መተግበርና እድገትን በማስፋፋት የሕብረተሰቡን የገቢ ምንጭ
እንዲፋጠን ማድረግ
• የሕብረተሰቡን ግንዛቤ በማሳደግ ለልማት መነሳሳትን በሚገባ
በመስራት የሚሰሩ ፐሮጀክት ሥራዎች ላይ ተዋናይ እንዲሆን
እና የክትትል ቁጥጥር የጥራት በማሻሻል ስራዎችን
እንዲገመግሙ ማድረግ በተጨማሪ ብክነትን በመቀነስ
ፐሮጀክቶች በተያዘላቸው ጊዜ እንዲያልቁ እገዛ መስጠት

65. 65
• አመራሮች ከሕዝቡ ጋር ግንኙነት መፍጠር መቻል
• ህብረተሰቡን አመራርና በድርጅታቸው ዕድገት ላይ እንዲሳተፉ
በየደረጃው ያሉ አመራሮች፣ የሙያ መሃበራት እና ሌሎችንም
በኮሚቴ ማደራጀት /መቋቋም
• ዕቅድ ሲወጣ የሚገኘውን ውጤትና የሚያስገኘውን
ጠቀሜታ መገምገም ግብረመልስ መስጠት እና የታዩትን
ችግሮች አብሮ መፍታት መቻል፡፡
ይሁን በማንኛውም ድረጅት መሪው የሚከተለው የአመራር ዓይነት
ልምድ የግል ባሕርይ ክህሎት የድርጅት ዕቅድና አማራር መሻሻል
ከፍተኛድርሻ አለው ፡፡
የአመራር ክህሎት ጥሩ ውጤት ሲያስገኝ የአመራር አንድ አካል
ነው፡፡
Thus style of leadership is more peopule oriented rather
than other and requires a leadership approach that transforms
the feeling, attitudes and bealifes of others. In other words, it
transforms orgnization culture

66. 66
1.5.1. መፍትሔዎች የጥሩ መሪ ባሕሪያትን
መላበስ ነው / Qualities of effective
leadership/
 በስፋትና በርቀት የሚያስብ / Strategic Thinker / ድርጅቱ
ለወደፊቱ የተሳካ እንዲሆን የሚጥር፣
 ራሱ ለሌሎች የስራ ባልደረቦቹ በአሰራር በስነምግባር ምሳሌ
መሆን የሚችል / Role model / ፣
 ውሳኔ ሰጭ / Decision – Maker / ፈጣንና የበሰለ ውሳኔ
የሚሰጥ፣
ከራሱ ጥቅም ማሥከበር በፊት ፣ የብዙሀኑን ጥቅም ማሥከበር
እንዲያደርጉ የሚያግዝ፣ /creating synergistic effect by
implementing selflessness/ ፣
 ሸምጋይ/ mediators/ ግጭቶች በጊዜዉ እንድፈቱ የሚያግዝ፣
consensus seeker and creator
 በስምምነት የጋራ ዉሳኔ የሚፈጥር /consensus seeker
/builder/ በጋራ መስራትን ግምት የሚሰጥ፣
 ራሱን በጥሞና የሚፈትሽ /self evaluator/ ለለውጥም ዝግጁ
የሆነ positive for change
 የቡድን ስሚትን የሚፈጥር /team spirit creator and
promoter/ ለአንድ ተግባር ሰዎችን በአድነት እንዲሰባሰብ
የሚያደርግ ፣

67. 67
 ሚዛናዊ የሆነ /fair and balanced/ ሁሉንም ሰው በኩል
የሚያይና /positive for impartiality and inclusive/ ቀልጣፋ
የተዋጣለተ ዳኝነት ውሳኔ የሚሰጥ፣
 ሃሳብን በቀላሉና በግልጽ ማስተላለፍ የሚችል / good
communicator/፣
በማሳመንና ተምሳሌት በመሆን የሚመራ / lead through
influence and example setting/ /በሚሰጥ ሀሳብ እና ውሳኔ
ጫና የማያደርግ፣
 አስተያየት የሚሰጥ እና የሚቀበል /taker and giver of
feedback/ ገንቢ ትችቶችን ይሰጣል ይቀበላል፣
 በጥሞና የሚያደምጥ /emphatic listener/ እንደ ጠቢቡ ሰለሞን
የተሳካለትና ፈጣን ፍርድ ለመስጠት መልካም አድማጭመሆን
የሚያስፈልግ ነው።
ከላይ የተዘረዘሩት የጥሩ መሪ ባህሪያትና ክህሎት ለአንድ
የመንግስትም ይሁን የግል ድርጅቶች መሪዎች ያገለግላሉ
እዲሁም ከተጠቀሙባቸው በእጅጉ ጠቃሚ ናቸው።
አመራርነት የሚጀምረው አንድን ድርጅት በግለሰብ ደረጃ ስለሆነ
የአገርም ጥንካሬ የሚለካው የነዚሁ ጠንካራ ድርጅቶች ስብስብ ነው
በምሳሌ እዳየናቸው ነው። ለድርጅታቸው መውደቅና ማደግ ወሳኙ
አመራሩ ነው። በመሆኑም አንድ መሪ በምን አይነት ሁኒታ እና
ቦታ ምን ዓይነት ክህሎትን መጠቀም እዳለበት ለይቶ ማወቅ

68. 68
አለበት። የወቅቱን ተጨባጭ ሁኔታ በማጤን ከላይ የቀረቡትን
የአመራር ስልትን ማመቻቸት መተግበር ይኖርበታል።
2.የስነምግባር መጎደል መንስኤዎችና የሚያባብሱ
ምክንያቶች
ሀ. የስነምግባር መጎደል መንስኤ
- የስነ ምግባር ዝቅጠት /የመልካም ስነምግባር ጉድለት/
* ስግብግብነት፣ ራስወዳድነት፣
አልጠግብባይነት
* የከፍተኛ ሱስ ጥገኛ መሆን
* ራስን ከሌላው የማስበለጥና የበላይነት
ፍላጎት
ለ. አባባሽ ምክንያቶች
1. ኢኮኖሚያዊ ምክንያቶች
 መሰረታዊ ፍላጎትን ለማሟላት አለመቻል
 የስራ ዋስትና የደህንነት ስሜት ማጣት
 የኑሮ ውድነት ጋር የተመጣጠነ ገቢ አለመኖር
 መንግስት ብቸኛ አምራች ወይም አገልግሎት ሰጭ
በመሆነባቸው መስኮች ሥራዎች በመኖፖል መያዝ

69. 69
2.ፖለቲካዊ ምክንያቶች
 የዲሞክራሲያዊ ስርአት አለመዘርጋት/አለመጠናከር
 የመልካም አስተዳደር እጦት የተጠያቂነትና ግልጽነት
ችግር
 የህግ የበላይነት አለመስፈን -የስልጣን መማከል
3.ባህላዊና ስነልቦናዊ
 ኃላቀር አስተሳሰቦችና ልምዶች- ሲሾም ያልበላ ሲሻር
ይቆጨዋል በሚአስተሳሰብ ለስላጣን መሮጥ፣ የስነምግባር
መጎደል እንደመልካም ጎበዝና ደፋር መቆጠር…
 ማህበራዊ ትስስር፣ ዝምድና ይሉኝታን መሰረት ያደረገ
ግልጋሎት መስጠት እንደ መልካም ባህል መቆጠር
4.ተቋማዊ ምክኒያቶች
 ለትሁትና ውጤታማ ሰራተኞች የማበረታቻ ስርአት
አለመዘርጋት (የረጅምም ሆነ የአጭር ጊዜ የትምህርት እድል፣
የደረጃ እድገት፣ ለተሰሩ ስራዎች ማበረታቻ፣ …)
 የሠራተኛው ብቃት /እውቀት ክህሎትና አስተሳሰብ) የሚፈለገው
ደረጃ ላይ አለመድረስ
 ብቃትን በተመለከተ በግል ለሚያሻሽሉ የመንግስት ሰራተኖች
እድገት አለመኖሩ
 የአሰራር ደንብና መመሪያዎችና ግልፅ የሥራ መዘርዝር
በተፈላጊው ሁኔታ ተሟልቶ አለመገኘት ቢኖርም በአግባቡ ስራ
ላይ ያለመዋል ችግር
1.4 የስነምግባር መጎደል የሚያስከትላቸው ጉዳቶች

70. 70
ሀ. ኢኮኖሚያዊ ጉዳቶች
 ልማትን ያቀጭጫል
 የአገር ኢኮኖሚ እድገት እንዲገታ ያደርጋል
 ኪሳራና ውድቀት እንዲፋጠን ድህነት በከፍተኛ ደረጃ
እንዲስፋፋ ያደርጋል
ለ. ፖለቲካዊ ጉዳቶች
 የህግ የበላይነት በሰዎች የበላይነት ተተክቶ ህዝቦች
በዲሞክራሲያዊ ስርአት ላይ አመኔታ እንዲያጡ
ያደርጋል
 ፖለቲካዊ አለመረጋጋትን፣ የርስበርስ ብጥብጥን
የሰዎች ሰብአዊ መብት ጥሰትን ስለሚያስከትል ህዝብ
በመንግስት ላይ ያለውን አመኔታ ያሳጣዋል።
 በሀገርና ሕዝብ ደህንነት ላይ አደጋ ያስከትላል
ሐ. ማህበራዊ ጉዳቶች
- ስራ አጥነት፣ ሴተኛ አዳሪነት፣ ያጣ የነጣ በጎዳናላይ
ሲለምን መታየት፣ ብሎም ጎዳና ተዳዳሪነት፣
ዋልጌነት፣ ዘራፊነት እና ገዳይነት ያስከትላል
2.1. የስነምግባር መጎደል በወንጀል እይታ
2.1 ወንጀል ምንድ ነው እንዴትስ ይቋቋማል?
ወንጀል ምንድንነው?