2. Կենսագրություն
Վահան Թոթովենցը ծնվել է Արևմտյան
Հայաստանի Խարբերդ գավառի, Եփրատի ափին
գտնվող Մեզրե քաղաքում, որն Խարբերդ
գավառի կառավարության նստավայրն էր։
3. Ծնողները սերում էին Ակն քաղաքից, այսպես
Վահանի հայրը Ակնի մեծահարուստ
Թոթովայենց գերդաստանից էր իր հայրը նաև
ուներ ազնվական ծագում, որոնք 18-րդ դարում
ուրիշ հայ վերապրող ընտանիքների հետ
տեղափոխվել էին Մեզրե։
4. Վահանի ընտանիքը ունեցել է երկհարկանի
տուն Մեզրեից Խարբերդ տանող մայրուղու վրա,
որը նշանավոր էր որպես հեռու երկրներից եկող-
անցնող քարավանների միակ անցուղին ու
իջևանատեղին։ Հետագայում Թոթովենցը հիշում
է այս մայրուղին իբրև «հին հռովմեական
ճանապարհ»։
5. 1915 թվականին մոտ 400 ամերիկահայ
կամավորականների հետ ուղևորվում է
կովկասյան ռազմաճակատ, ուր մասնակցում է
ազատագրական պայքարին։
6. Սակայն Արևմտյան Հայաստանի մեկ մասը
գրավելուց հետո, Ռուսական կառավարությունը
որոշում է ցրել հայկական խմբերը։ Վահան
Թոթովենցը քանի մը ամիս աշխատում է որպես
ուսուցիչ փախստականների մոտ:
7. 1920 թվականի մայիսին Թոթովենցը թողնում է
Կովկասը, մեկնում է Կ. Պոլիս։
Իր ինքնակենսագրականում Թոթովենցը գրել է.
«Ապրեցի այնտեղ ընդամենը մի քանի ամիս և
ճանապարհ ընկա դեպի Հարավային Եվրոպայի
կախարդական ափերը, Արշիպելագոսի
կղզիներ»։ Վահան Թոթովենցը մահեցել է
հուլիսի 18-ին 1938 թվականին
