Οι Ινδοί του Μακεδονικού Μετώπου και το Κοιμητήριό τους στη Θεσσαλονίκη

1. «Κάποιοι ξεχασμένοι Ινδοί μας μιλούν
για τον Μεγάλο Πόλεμο»
Τμήματα
Γ5,Γ6 του
2ου Γυμνασίου
Ευόσμου

2. Στόχοι μας
η διάνθιση του μαθήματος της Ιστορίας με
την Τοπική Ιστορία ιδιαίτερα στο κεφάλαιο
του Α παγκόσμιου πολέμου όπου η
Θεσσαλονίκη παίζει πρωτεύοντα ρόλο
και η πρόκληση έκπληξης των μαθητών
ώστε να αναρωτηθούν και να
ανακαλύψουν τη γνώση εφαρμόζοντας τη
ρήση του Ζ.Ζ Ρουσώ στο έργο του
Αιμίλιος
«η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται
στην προσωπική αναζήτηση του
διδασκόμενου»
Τα παιδιά χωρίς προετοιμασία-οδηγούνται
στο Νεκροταφείο των Ινδών του Α
παγκόσμιου πολέμου στο Δενδροπόταμο
Θεσσαλονίκης 10’ απόσταση με το
λεωφορείο από το σχολείο
Γι’ αυτό και ο αφαιρετικός τίτλος του
προγράμματος « Κάποιοι ξεχασμένοι
Ινδοί μας μιλούν για το Μεγάλο
Πόλεμο»
Ξαφνιασμένα αναρωτιούνταν ποιοι
ήταν αυτοί οι Ινδοί και τι δουλειά είχαν
στη Θεσσαλονίκη και μάλιστα στη
γειτονιά τους. Οι κύριοι της
Κοινοπολιτειακής Επιτροπής
Στρατιωτικών Τάφων που μας
υποδέχτηκαν τους έδωσαν υλικό προς
μελέτη.

3. Οργάνωση
προγράμματος
Στην επόμενη συνάντηση
κάποια παιδιά έφεραν ήδη
υλικό για τους Ινδούς κι έτσι
μπήκαν οι βάσεις του
προγράμματος μας, να
ασχοληθούμε :
 Δημιουργία ομάδων
 Χρονοδιάγραμμα
συγκέντρωσης υλικού
 Χρονοδιάγραμμα
εκδηλώσεων
…….και ξεκινήσαμε
• με τον Μεγάλο Πόλεμο
• το ρόλο της Θεσσαλονίκης
σε αυτόν
• το Μακεδονικό Μέτωπο
• τη Στρατιά της Ανατολής
• τους Ινδούς της γειτονιάς
μας

4. Ο Α παγκόσμιος πόλεμος 1914-1918,
υπήρξε έως τότε ο πιο σημαντικός
πόλεμος αφού η Ευρώπη χωρίστηκε
σε δυο αντίπαλα
στρατόπεδα:Kεντρικές Δυνάμεις
(Γερμανία, Αυστρουγγαρία), (Ιταλία)
Εγκάρδια Συνεννόηση-Αντάντ
(Βρετανία,Γαλλία,Ρωσία).
Μέσα σε 4 χρόνια έγιναν 60 κηρύξεις
πολέμων
Για πρώτη φορά οι Δυνάμεις
χρησιμοποίησαν στον πόλεμο και
στρατιώτες από τις αποικίες τους π.χ
Τυνησία, Μαρόκο, Ινδοκίνα,
Πακιστάν, Ινδία κ.α με αποτέλεσμα να
εμπλακεί τελικά στον Πόλεμο
ολόκληρη η υφήλιος
Άφησε πίσω του 8 εκατομμύρια
νεκρούς.
Γιατί ονομάστηκε
Μεγάλος πόλεμος:
Η δολοφονία του
Φραγκίσκου Φερδινάνδου,
διαδόχου του αυστριακού
Θρόνου από Σέρβο στη
Βοσνία:
H αφορμή του πολέμου

5. Η Ελλάδα στον Α
Παγκόσμιο Πόλεμο
Η Στρατιά της Ανατολής, αποβιβάζεται στη
Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1915 για να
“εκβιάσει” την έξοδο της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο
πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Γάλλοι, Βρετανοί
μαζί με στρατούς από τις κτήσεις τους (από την
Ινδία και την Ινδοκίνα μέχρι την Σενεγάλη) σε
συνδυασμό με άλλους συμμαχικούς στρατούς,
Ιταλούς, Σέρβους και Ρώσους στρατοπεδεύουν
στα περίχωρα προσδίδοντας στην πόλη ένα
πολυεθνικό χρώμα και μένουν γνωστοί ως «οι
κηπουροί της Θεσσαλονίκης». Η πόλη τότε
αριθμούσε 160.000 κατοίκους. Με τους
στρατιώτες και τους πρόσφυγες θα ξεπεράσει
τους 350.000. Τον Ιούνιο του 1917 εισήλθε
στον πόλεμο η Ελλάδα ως σύμμαχος της Αντάντ.
Ο στρατηγός Μωρίς
Σαράιγ επιθεωρεί
ιταλικά
στρατεύματα στη
Θεσσαλονίκη
(1916)
Τα απομεινάρια του γερμανικού
Ζέπελιν (1916)

6. Η Στρατιά της Ανατολής. Από αριστερά προς τα δεξιά: ένας στρατιώτης
από την Ινδοκίνα, ένας Γάλλος, ένας στρατιώτης από τη Σενεγάλη, ένας
Βρετανός, ένας Ρώσος, ένας Ιταλός, ένας Σέρβος, ένας Έλληνας και ένας
Ινδός στο Μακεδονικό Μέτωπο

7. Μακεδονικό Μέτωπο
 Οι μάχες δίνονται στο Μακεδονικό Μέτωπο ή
Μέτωπο της Θεσσαλονίκης (Salonika Front)
που σχηματίστηκε μετά την προσπάθεια των
συμμάχων να βοηθήσουν τη Σερβία να
αντιμετωπίσει τη συντονισμένη επίθεση της
Γερμανίας, Αυστρουγγαρίας και Βουλγαρίας. Μία
συμμαχική επίθεση κατά το δεύτερο εξάμηνο του
έτους 1916 καθιέρωσε μία γραμμή επιχειρήσεων
από το Μοναστήρι έως τον κόλπο του
Στρυμωνικού.
 Από τις επιχειρήσεις αυτές ξεχωρίζει η νίκη στη
μάχη του Σκρα 17 Μαϊου 1918 στα Β.Δ του νομού
Κιλκίς εναντίον γερμανικών και βουλγαρικών
στρατευμάτων που υπήρξε καθοριστική για τον
ελληνικό και συμμαχικό στρατό.
 Αυτή παρέμεινε η Συμμαχική γραμμή έως την 15η
Σεπτεμβρίου 1918, όταν η αποφασιστική επίθεση
προς το βορρά οδήγησε στην παράδοση της
Βουλγαρίας ένα δεκαπενθήμερο αργότερα.

8. Οι Ινδοί στη Θεσσαλονίκη
Ινδοί στο κέντρο της
Θεσσαλονίκης 1918
Οι Άγγλοι είχαν στην κατοχή τους την
Ινδία από το 1857 έως το 1947
συνεπώς χρησιμοποίησαν τους Ινδούς
στο Μεγάλο Πόλεμο ως στρατιώτες
αλλά και κυρίως ως βοηθητικό
προσωπικό. Έτσι, βρίσκουμε τους
Ινδούς και στη Βρετανική Δύναμη της
Θεσσαλονίκης (British Salonika Force).
Κριστώνη Κιλκίς Μάιος 1916

9. Οι Ινδοί αξιωματικοί ήταν μόνο
χαμηλόβαθμοι, δηλαδή δεκανείς,
λοχίες, το πολύ λοχαγοί, ενώ οι
ανώτεροι αξιωματικοί ήταν Άγγλοι.
Η μεγάλη πλειοψηφία των Ινδών
ήταν άμαχοι. Ανήκαν σε βοηθητικά
σώματα όπως Indian Labour Corps
(σώμα εργατών), Army Bearer
Corps (σώμα στρατιωτικών
αχθοφόρων), Mule Corps (σώμα
μουλαριών), Supply and Transport
Corps (σώμα ανεφοδιασμού και
μεταγωγικών). Το πιο κοινό
επάγγελμα ήταν οδηγός. Είναι
άγνωστο αν οδηγούσαν αυτοκίνητα
ή απλώς κάρα και ζώα, αλλά η
αναφορά σε σώμα μουλαριών
δείχνει ότι τουλάχιστον κάποιοι
οδηγούσαν ζώα. Οι υπόλοιποι
ήταν υπηρέτες διαφόρων
ειδικοτήτων: νερουλάδες,
χαμάληδες, σκουπιδιάρηδες,
εργάτες, πλύντες ρούχων,
μάγειροι, ιπποκόμοι, ξυλουργοί,
σιδεράδες, σαμαράδες.

10. Ινδοί στο μέτωπο στην περιοχή της Δοϊράνης. Οδηγούν κομβόι
με άμαξες για την τροφοδοσία των συμμαχικών στρατευμάτων
τον Αύγουστο του 1916.

11. Ινδοί από το Σώμα Προμήθειας και
Μεταφορών δένουν καυσόξυλα
Ινδοί οδηγοί μουλαριών
περιμένουν τα φορτία τους σε
αποθήκη κοντά στη Θεσσαλονίκη

12. Ινδός σιδηρουργός-πεταλωτής
και οι βοηθοί του. Θεσσαλονίκη
Σεπτέμβριος 1916
Ινδοί κατασκευάζουν με τούβλα ένα
κόκκινο σταυρό στο βρετανικό
νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης

13. Αγώνες δρόμου
Ινδοί σε ώρες
ανάπαυλας
Άνδρες από το Σώμα
Μεταφορών παλεύουν
ανεβασμένοι στα Μουλάρια 1916
Ινδός «κλόουν»

14. Γιατί ξεχασμένοι οι Ινδοί
της Θεσσαλονίκης Ινδοί προετοιμάζονται να
αντιμετωπίσουν χημικό πόλεμο
 Οι Ινδοί του Α Παγκόσμιου Πολέμου
που ήρθαν στην πόλη μας, στην
πλειοψηφία τους αμόρφωτοι και από
τις κατώτερες τάξεις της Ινδικής
κοινωνίας προφανώς δεν γνώριζαν
σε ποιο μέρος της γης ήρθαν για να
πολεμἠσουν. Και είναι αμφίβολο αν
ήξεραν πολλοί από αυτούς γιατί
πολεμούσαν οι ίδιοι ή τα συντάγματά
τους και για ποια ιδανικά πέθαναν.
Ξεχασμένοι από τους συγγενείς τους
στην μακρινή Ινδία αλλά και από
εμάς που δεν γνωρίζουμε για το
Ινδικό Νεκροταφείο παρόλο που
βρίσκεται πολύ κοντά μας .
 Παρασυρμένοι από την ορμή των
συμμάχων να αναχαιτίσουν τους
Γερμανούς και Βουλγάρους, 520
κυρίως φτωχοί και αγράμματοι Ινδοί
τέλειωσαν τη ζωή τους στη
Θεσσαλονίκη.Θα υπέθετε κανείς ότι
οι περισσότεροι σκοτώθηκαν σε
μάχες. Όμως η επιγραφή στην
είσοδο του νεκροταφείου (ένθετο)
μας λέει ότι περίπου οι μισοί
θανόντες της αγγλικής στρατιάς
πέθαναν από ελονοσία και άλλες
ασθένειες κυρίως το 1918.

15. Το ινδικό κοιμητήριο Βρίσκεται στην οδό Μοναστηρίου, κοντά στην
είσοδο του στρατοπέδου Ζιάκα και δίπλα στις
γραμμές του τρένου σε ένα όμορφο και
περιποιημένο χώρο 5,5 στρεμμάτων.
 Το νεκροταφείο περιέχει: ένα οκτάγωνο
κτίσμα μέσα στο οποίο προφανώς βρίσκονται
στάχτες ανθρώπων Αναφέρονται 220
άτομα. Τα ονόματα, αριθμοί, και ειδικότητες
είναι γραμμένα σε άσπρο μάρμαρο με μαύρα
γράμματα.
 · Ένα μνημείο πεσόντων, των οποίων τα
οστά ή είναι θαμμένα σε ανώνυμους τάφους ή
δεν βρέθηκαν. Αναφέρονται 162 άτομα, των
οποίων τα ονόματα είναι χαραγμένα σε μαύρο
γρανίτη.
 · Μεμονωμένους τάφους περίπου 105
ατόμων με μικρές όρθιες ταφόπετρες κι έναν
τάφο αρχιλοχία μονάδας μεταγωγικών με
μεγάλη ταφόπετρα. Ακόμη 33 Ινδοί ναυτικοί,
οι οποίοι υπηρετούσαν στο Βρετανικό
Εμπορικό Ναυτικό είναι ενταφιασμένοι ή
μνημονεύονται στο κοιμητήριο.


16. Τάφος Αρχιλοχία
 Πιθανώς οι Άγγλοι τους έθαψαν σε χωριστό
χώρο, σχετικά μακριά από τα άλλα συμμαχικά
κοιμητήρια του Ζέιντελικ, γιατί οι άνθρωποι αυτοί
δεν ήταν χριστιανοί.
 Στο ινδικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης
βρίσκονται περίπου 384 ινδουιστές ,
107 μουσουλμάνοι, 26 Sikh, και 1-3 χριστιανοί
σύμφωνα με τα αρχεία της Κοινοπολιτειακής
Επιτροπής..
 Οι Άγγλοι με την απόφαση τους αυτή και μέσα
στον πανικό του πολέμου έκαιγαν μαζικά,
σύμφωνα με το ινδουιστικό έθιμο, τους ινδούς
νεκρούς του πολέμου αλλά κάποιους τους
ενταφίασαν μαζί με όσους από αυτούς ήταν
μουσουλμάνοι ή Sikh ή χριστιανοί
δημιουργώντας έτσι ένα νεκροταφείο μοναδικό.
Οι 520 θανόντες του Ινδικού Κοιμητηρίου
αποτέλεσαν το 5% περίπου των 10.000 νεκρών
της αγγλικής στρατιάς
 Το Ινδικό Κοιμητήριο του Δενδροποτάμου
κτίστηκε και συντηρείται από την Κοινοπολιτειακή
Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων. Αρχιτέκτων
υπήρξε ο sir Robert Lorimer
Τάφος απλού στρατιώτη

17. Αυτοί, λοιπόν, είναι οι ξεχασμένοι Ινδοί που ήρθαν για τον Α παγκόσμιο
Πόλεμο, το Μεγάλο Πόλεμο στη Θεσσαλονίκη, πολέμησαν ή βοήθησαν τις
πολεμικές επιχειρήσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο και τάφηκαν στη
γειτονιά μας, τον Δενδροπόταμο, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την
πατρίδα και τους συγγενείς τους……

18. Εμείς τους
θυμηθήκαμε…… Επισκεφθήκαμε το Ινδικό
Κοιμητήριο

19. Οργανώσαμε Έκθεση φωτογραφίας με υλικό από τα βρετανικά
αρχεία για τους ξεχασμένους Ινδούς της Θεσσαλονίκης

20. Δημοσιεύσαμε την εργασία μας στην ομάδα Μνήμες
Θεσσαλονίκης που ασχολείται αποκλειστικά με θέματα της
Ιστορίας της Θεσσαλονίκης κι έχει 10000 μέλη

21. Στο γαλλικό Μουσείο του Α
Παγκόσμιου πολέμου που στεγάζεται
εκεί
Σε μια δεύτερη εξόρμησή μας
Επισκεφθήκαμε το Νεκροταφείο
του Α παγκόσμιου πολέμου
«Ζέιντελικ»
Και το πολεμικό μουσείο της
πόλης μας

22. Οι εργασίες μας και οι εξορμήσεις
μας δημοσιεύτηκαν στην
ιστοσελίδα του σχολείου μας

23. Από το προηγούμενο βίντεο
https://www.youtube.com/watch?v=qvlwvaF4VL8
μια μαθἠτρια εμπνεύστηκε το παρακάτω ποίημα:
Ένα χαμόγελο
Χαμογελώντας περπατούν
και κάπου κάπου τρέχουν
για να προλάβουν τι;
Θυμούνται αγαπημένα πρόσωπα
που αφήσαν μακριά
ή τα όνειρα που έκαναν στην όμορφη πατρίδα;
Ελπίζουν σε χαρούμενες στιγμές,
Ειρήνη και αγάπη.
Και δε φαντάζονταν ποτέ
πως ο θάνατος και ο πόλεμος είναι αδέρφια…
Γ.Κ

24. Σας ευχαριστούμε που
μοιραστήκατε τις εμπειρίες μας…
Ήταν ακόμη ένα ενδιαφέρον ταξίδι που μας
πρόσφερε η Ιστορία…..

25. Υπεύθυνοι καθηγητές: Α. Διαμαντοπούλου
Δ.Γαϊτανίδης
Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία
 «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία» Γ Γυμνασίου Ε. Λούβη- Δ.Ξιφαρά
 «Της Αμύνης τα παιδιά» Εφημερίδα Θεσσαλονίκη 1993
 «Το Νέο Ελληνικό κράτος 1883-1981» Ν. Σβορώνος, Β. Σφυρόερας,Κ.
Σβολόπουλος,Ι. Κολιόπουλος,R. Clogg,Γ. Αναστασιάδης τόμος 6
 «Η μοναξιά του Ζέιτενλικ» Σπύρος Λαζαρίδης,εκδόσεις Ζήτρος
 http://elinepa.org/2006/11/30/the-indian-cemetery-of-salonica/
 http://parallaximag.gr/thessaloniki/o-chartis-tis-polis-indika-kimitiria
 https://el.wikipedia.org/
 Για το αρχειακό φωτογραφικό υλικό ευχαριστούμε τον
κ. Δημήτρη Χριστοδουλίδη από τις «Μνήμες Θεσσαλονίκης»
https://www.facebook.com/groups/395469423904836