Κατασκευή - Αγορά -Κατάσχεση Στόλου από Γαλλία - Βενιζέλος - Βασιλεύς Κωνσταντίνος - Κάρολος Ζοννάρ - Κυβέρνηση Βενιζέλου με υποστήριξη από Ανταντ - Κυβέρνηση Αθηνών με υποστήριξη Βασιλέως- Προκλήσεις Ιταλικές - Διχογνωμία για αποστολή του ΕΛΛΗ στη Τήνο - Το Delfino τορπιλίζει το ΕΛΛΗ - Νεκροί Τραυματίες - 'Ακαρπες προσπάθειες για τη διάσωση του - Πώληση του ΕΛΛΗ σαν scrap.- Πολεμικές αποζημιώσεις - Ευγένιος της Σαβοΐας

1. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
… Κι εμείς στο φονικό δε βγάλαμε μιλιά.
Σκεπάσαμε τον πόνο μας, κλάψαμε τα παιδιά μας
μαζέψαμε τα θραύσματα από την ακρογιαλιά
κι από τότε θάψαμε την ΕΛΛΗ στην καρδιά μας.
κ. Χαλιώρη (Εφημ. ΑΣΤΗΡ της Τήνου 9-8-1947)
13/2/2017 1Νικήτας Βουγιουκλής

2. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
• Κάποιοι Φίλοι με ρωτούν γιατί ασχολούμαι με αυτά τα πονήματα. Η απάντηση είναι
απλή. Προσπαθώ να καλύψω τα κενά που έχω στις γνώσεις μου πάνω σε θέματα για τα
οποία έχω περιέργεια και ενδιαφέρον. Επομένως μπορεί κάποιος να πει ότι γράφω για
θέματα τα οποίa δεν ήξερα τίποτα γι’ αυτά η θέματα τα οποία προσπαθώ να φέρω στη
μνήμη μου ξανά.
• Επειδή πάντα εύρισκα σαν πιο αποτελεσματικό τρόπο μάθησης τη γραφή, για το λόγο
αυτό κρατώ σημειώσεις από ότι διαβάζω (cut & paste) τα οποία και μεταφέρω σε μορφή
Power Point Presentation. Επομένως δεν κάνω πρωτογενή έρευνα αλλά παρουσιάζω
μόνο, σε κάποια οργανωμένη μορφή, τις πληροφορίες που αντλώ από τις πηγές μου τις
οποίες καμιά φορά εμπλουτίζω με videos η ακόμα και με μουσική.
• Ελπίζοντας ότι κάποιοι από τους φίλους μου θα έχουν το ίδιο ενδιαφέρον μάθησης, τα
διανέμω σε αυτούς πιστεύοντας ότι στη χειρότερη περίπτωση θα τους βάλω στο κόπο να
κάνουν ένα DELETΕ.
MΦΧ
ΝΙΚΗΤΑΣ
nvougiouklis@yahoo.com
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 2

3. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 3
ΚΑΡΟΛΟΣ ΖΟΝΝΑΡΣ
ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΕΥΔΡΟΜΟΥ ΕΛΛΗ
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

4. Τα ονόματα των
πεσόντων ναυτικών του «ΕΛΛΗ»
* Αρχικελευστής Πυρ. Π. ΚΑΤΣΑΪΤΗΣ
* Κελευστής Μηχ. Ν. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
* Υποκελευστής Α' Μηχ. Ι. ΜΑΝΤΟΥΒΑΛΟΣ
* Ναύτης Θερμ. Ι. ΑΝΕΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
* Ναύτης Θερμ. Γ. ΓΡΙΒΑΣ
* Ναύτης Θερμ. Ι. ΜΠΟΝΟΣ
* Ναύτης Θερμ. Δ. ΚΑΛΛΙΑΣ
* Ναύτης Πρότ. Δ. ΤΟΜΑΡΑΣ
Αιωνία η Μνήμη τους!
13/2/2017 4Νικήτας Βουγιουκλής
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

5. Ναυπήγηση Έναρξη: 1912
Καθέλκυση: 1913
Ένταξη σε υπηρεσία 1914
Παροπλισμός 15Αυγούστου 1940
Εκτόπισμα 2.115 τόνοι
Μήκος 98
Πλάτος 12
Βύθισμα 4
Πρόωση Τριπλέλικο
Ταχύτητα 26 Kts Μεγίστη
18 το 1940
Πλήρωμα: 238
Οπλισμός
3 πυροβόλα 152χιλ.,
2 πυρ/λα των 66χιλ.,
2 πυρ/λα 40χιλ. και
2 τορπιλλοσωλήνες (Τ/Σ) των 18΄΄,
Μεταφορική ικανότητα 100 ναρκών
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 5
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΥΔΡΟΜΟΥ ΕΛΛΗ
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

6. Γενικά
• Το καταδρομικό Έλλη ήταν Ελληνικό
πολεμικό πλοίο «εύδρομο» κατά την
ορολογία του μεσοπολέμου ή «ελαφρύ
καταδρομικό» κατά την ορολογία του Β’
Παγκοσμίου πολέμου.
• Έφερε το όνομα αυτό εκ της ναυμαχίας
του ΕΛΛΗ που είχε λάβει χώρα στην
διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου
στην οποία η Ελλάδα ήταν νικήτρια.
Ναυπήγηση και αγορά
• Το πλοίο ναυπηγήθηκε στις Η.Π.Α. μεταξύ
των ετών 1912-1913 στα ναυπηγεία της
Νέας Υόρκης με παραγγελία της Κινέζικης
κυβέρνησης ως FEI HUNG, αλλά όμως η
παραγγελία ακυρώθηκε λόγω της
Εθνικιστικής Επανάστασης που ξέσπασε
στην Κίνα την περίοδο εκείνη. Το πλοίο
παρέμεινε στο ναυπηγείο μέχρι που
αγοράστηκε τελικά από την Ελληνική
κυβέρνηση το 1914.
• Η Ελληνική Κυβέρνηση έψαχνε την εποχή
εκείνη εναγωνίως για πολεμικά σκάφη
που θα αντιμετώπιζαν τα πολεμικά που
ναυπηγούσε η Τουρκία.
• Το 1917 κατασχέθηκε από τους Γάλλους
μαζί με τα υπόλοιπα πλοία του Ελληνικού
στόλου.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 6
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

7. • Έλαβε μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
(1914-1918). υπό Γαλλική σημαία και στη
συνέχεια υπό Ελληνική στη Μικρασιατική
Εκστρατεία (1919-1922).
• Αξίζει να κάνουμε μία παρένθεση για να
καταλάβουμε πως η ΕΛΛΗ και ο Ελληνικός
στόλος κατασχέθηκαν από τους Γάλλους.
Η Κατάσχεση του Στόλου.
• Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου και κατά τη διάρκεια αυτού, ο
Γάλλος γερουσιαστής Κάρολος
Ζοννάρ(1857-1927) ήταν μέλος της
γαλλικής επιτροπής εξωτερικών
υποθέσεων.
• Εκείνη την εποχή ο Ελ. Βενιζέλος
επεδίωκε την είσοδο της Ελλάδας στον
πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ ενώ ο
Βασιλεύς πίστευε στην ουδετερότητα.
• Σαν αποτέλεσμα αυτών των αντιθέσεων
επεκράτησε στην Ελλάδα κλίμα πόλωσης
μεταξύ των δύο παρατάξεων των
φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών.
• Ο Ζοννάρ ήταν ενήμερος των θέσεων των
δύο παρατάξεων και της συμπαθείας των
φιλοβενιζελικών προς την Αντάντ.
• Μετά την πανωλεθρία που υπέστησαν οι
δυνάμεις της ΄Αντάντ, το 1915, στη
περιβόητη μάχη της Καλλίπολης, ο
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 7
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

8. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 8
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Α’ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

9. Ζοννάρ υπέδειξε την αναγκαιότητα της
εκκαθάρισης των σχέσεων της Αντάντ με
την Ελλάδα επικαλούμενος την
ουδετερότητά της.
• Στις 16 Αυγούστου 1916 γίνεται στην
Ελλάδα το Κίνημα της Εθνικής
Αμύνης στη Θεσσαλονίκη, που το
υποστηρίζει ο στρατός της Αντάτ που
είχε στο μεταξύ αποβιβαστεί εκεί.
• Ο Βενιζέλος τίθεται επικεφαλής του
κινήματος και στις 24 Νοεμβρίου
1916, κηρύτει τον πόλεμο στις Κεντρικές
Δυνάμεις.
• Η άποψη αυτή του Ζοννάρ περί της
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 9
Κάρολος Ζοννάρ
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΚΑΡΟΛΟΣ ΖΟΝΝΑΡΣ

10. εκκαθάρισης των σχέσεων της Αντάντ με
την Ελλάδα υιοθετήθηκε και από τον
Άγγλο πρωθυπουργό Λόυντ Τζωρτζ,
• Στις 28/6/1917 αποφασίσαν την ενεργό
επέμβαση (εισβολή) της Αντάντ στην
Ελλάδα αλλά και την απομάκρυνση του
Βασιλέως Κωνσταντίνου οι απόψεις του
οποίου δεν συμβάδιζαν με τα
συμφέροντα της Αντάντ.
• Ο Κ. Ζοννάρ ορίσθηκε ύπατος Αρμοστής
της Ελλάδας και έτσι στις 9 Ιουνίου 1917
εμφανίσθηκε στον Πειραιά επικεφαλής
συμμαχικού στόλου.
• Επέδωσε στην πρωθυπουργό
Ζαίμη τελεσίγραφο με το οποίο ζητούνταν
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 10
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
Λόυντ ΤζώρτζΛΟΥΝΤ ΤΖΟΡΤΖ

11. εγγυήσεις για την ασφάλεια του
συμμαχικού στρατού στη Μακεδονία και
την αντικατάσταση του Βασιλέως
Κωνστατίνου Α΄ εντός 24 ωρών.
• Στις δραματικές ώρες που ακολούθησαν,
με τον αποκλεισμό του Πειραιά, την
αποβίβαση αποικιακών στρατευμάτων,
την κατάσχεση του Ελληνικού στόλου και
του βομβαρδισμού της Αθήνας, ο
Βασιλεύς Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε σε
αναχώρηση για την Ελβετία.
• Παράλληλα ο Αρμοστής πλέον της
Ελλάδας Κ. Ζοννάρ, μετεκάλεσε από
την Θεσσαλονίκη τον Ε. Βενιζέλο (που
ηγούνταν της εκεί επαναστατικής
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 11
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΑΙΜΗΣ

12. Κυβέρνηση της Αμύνης), στην Αθήνα
στον οποίο ανέθεσε την πρωθυπουργία.
• Περιττό να πω ότι μία από τις πρώτες
ενέργειες του Βενιζέλου μετά τη
τοποθέτησει του ως πρωθυπουργός ήταν
να κηρύξει το πόλεμο προς τις Κεντρικές
Δυνάμεις.
• Η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου 1917
υπήρξε μία κατοχική κυβέρνηση,
μαριονέττα (ιδίως της Γαλλίας ) σ΄ όλη
την περίοδο του λεγόμενου τότε
Μεγάλου Πολέμου, ο δε Ελληνικός
στρατός τέθηκε υπό γαλλική διοίκηση,
ενώ ο Ελληνικός στόλος παρέμεινε υπό
γαλλική κατοχή παροπλισμένος.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 12
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
Ο ΚΑΤΟΧΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΝΤ ΣΤΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

13. • Κατά τη διετία 1924-1925 το ΕΛΛΗ
υπέστη εκτεταμένες μετασκευές στα
γαλλικά ναυπηγεία του La seine.
• Τότε τοποθετήθηκαν πετρελαιολέβητες
αντί των υφισταμένων ανθρακολεβήτων
και τρεις καινούργιοι ατμοστρόβιλοι.
• Αφαιρέθηκε το ογκώδες επίστεγο,
κατασκευάστηκε νέα σύγχρονη γέφυρα,
νέος τριποδικός ιστός και νέοι
καπνοδόχοι.
• Αφαιρέθηκαν τα τέσσερα πλευρικά
πυροβόλα των 102 mm και
αντικαταστάθηκαν με ένα των 152 mm
που εγκαταστάθηκε πίσω από τη δεύτερη
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 13
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
Ο ΚΑΤΟΧΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΝΤ ΣΤΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

14. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 14
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΟΥ ΕΥΔΡΟΜΟΥ ΕΛΛΗ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

15. καπνοδόχο.
• Το σύστημα βολής εκσυγχρονίστηκε με
κατευθυντήρα Vickers, ενώ
τοποθετήθηκαν δύο τορπιλλοβλητικοί
σωλήνες των 450 mm και σύστημα
ποντίσεως ναρκών με μεταφορική
ικανότητα 100 ναρκών
• Σημείωση: Μοντέλο υπό κλίμακα του
σκάφους μετά τη μετασκευή εκτίθεται
στο Πολεμικό Μουσείο. Δες διαφάνεια
14.
Το Ιταλικό κίνητρο
• Τον Αύγουστο του 1940, η Γερμανία είχε
θέσει ήδη υπό τον έλεγχό της το
μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και η
Luftwaffe βομβάρδιζε ανηλεώς (αλλά
χωρίς αποτέλεσμα) την τελευταία εστία
αντίστασης που είχε απομείνει στις
Βρετανικές Νήσους.
• Παράλληλα, ο Χίτλερ κατέστρωνε το
πλέον μεγαλεπήβολο από τα σχέδιά του -
την εισβολή στη Σοβιετική Ενωση.
• Το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας όμως
δεν είχε ανάλογες επιτυχίες να επιδείξει.
• Ο Μουσολίνι χρειαζόταν επειγόντως μια
γρήγορη και αποφασιστική νίκη, ώστε να
ενισχύσει το κύρος του.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 15
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

16. • Η Ελλάδα φάνταζε ιδανικός στόχος,
καθώς θα εξυπηρετούσε και τα ιταλικά
σχέδια για απόλυτη κυριαρχία στη
Μεσόγειο.
Σχέσεις Ελλάδας Ιταλίας
• Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια του
20ου αιώνα οι Ελληνοϊταλικές σχέσεις
ουδέποτε σχεδόν υπήρξαν αρμονικές.
• Από την κατάληψη των Δωδεκανήσων
έως την αμφιλεγόμενη πολιτική της
Ιταλίας έναντι της Ελληνικής απόβασης
στη Σμύρνη και από τον βομβαρδισμό της
Κέρκυρας έως τη σταθερή υποστήριξη
των αλβανικών θέσεων για την Ήπειρο, η
Ρώμη δεν άφηνε καμία αμφιβολία ότι
θεωρούσε την Αθήνα περιφερειακό της
αντίπαλο.
• Για να ξεκινήσει όμως ο πόλεμος, που
τόσο επιζητούσε ο Μουσολίνι, χρειαζόταν
μία αφορμή.
• Έτσι από τις 18 Ιουνίου του 1939, οι
Ιταλοί πέρασαν στις προκλήσεις με την
ελπίδα ότι η Ελλάδα θα αντιδρούσε
σπασμωδικά.
• Μία από αυτές έλαβε χώρα τη 12η
Ιουλίου 1940 όταν βομβαρδίστηκαν
διαδοχικά από αέρος το φαρόπλοιο
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 16
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

17. «Ωρίων» και το αντιτορπιλικό «Υδρα»
ανοιχτά της Γραμβούσας στην Κρήτη.
• Τέσσερις μέρες μετά, τέσσερα Ελληνικά
υποβρύχια βομβαρδίστηκαν από ιταλικά
αεροπλάνα, ενώ ήταν μεθορμισμένα στον
κόλπο της Ιτέας.
• Στο τέλος του ίδιου μήνα τα Ελληνικά
αντιτορπιλικά, «Βασιλεύς Γεώργιος» και
«Βασίλισσα Ολγα», ό,τι καλύτερο είχε
τότε το Ελληνικό Ναυτικό, καθώς και δύο
Ελληνικά υποβρύχια δέχτηκαν
αιφνιδιαστική επίθεση της ιταλικής
αεροπορίας.
• Οι ιταλικές προκλήσεις κορυφώθηκαν
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 17
ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

18. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 18
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΦΑΡΟΠΛΟΙΟ ΩΡΙΩΝ

19. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 19
ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ «ΥΔΡΑ»
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

20. στις 2 Αυγούστου 1940 όταν
βομβαρδίστηκε η τελωνειακή
ακτοφυλακίδα Α6 την ώρα που έπλεε
μεταξύ Σαλαμίνας και Αίγινας.
• Άλλη αεροπορική επίθεση έγινε κατά του
αντιτορπιλικού «Ύδρα».
• Παρόλες τις Ιταλικές προκλήσεις ο
Ιωάννης Μεταξάς δεν σήκωνε το γάντι,
φροντίζοντας ταυτόχρονα να θωρακίσει
πρώτα την άμυνα της χώρας απέναντι σε
έναν αντίπαλο με αριθμητικά
πολλαπλάσιες δυνάμεις.
Το Π.Ν. για τη συμμετοχή του Έλλη στον
εορτασμό στη Τήνο
• Τα συνεχή και ολοένα πιο προκλητικά
αυτά επεισόδια δημιούργησαν εύλογη
ανησυχία στην ηγεσία του Ελληνικού
Πολεμικού Ναυτικού, στον βαθμό που
εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις όταν
αποφασίστηκε από την Ελληνική
κυβέρνηση η συμμετοχή του εύδρομου
καταδρομικού «ΕΛΛΗ» στον εορτασμό
της Κοίμησης της Θεοτόκου στο νησί της
Τήνου.
• Η μονάδα αυτή, αν και σχετικά παλιά,
αποτελούσε την κυριότερη ναρκοθέτιδα
του Ελληνικού στόλου.
• Διέθετε επίσης δυνατότητες
αποτελεσματικής συμμετοχής σε
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 20
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

21. συνοδείες νηοπομπών και
ανθυποβρυχιακές επιχειρήσεις.
• Oι επιφυλάξεις λοιπόν του Αρχηγού
Στόλου, ναύαρχου Καββαδία και άλλων
στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού όπως
του ανώτατου διοικητή παράκτιας
άμυνας, ναυάρχου Γρηγόρη Μεζεβίρη
υπήρξαν εύλογες .
• Ο ναυάρχος Γ. Μεζεβίρης πρότεινε να
μην σταλεί πολεμικό πλοίο στον
εορτασμό της 15ης Αυγούστου στη Τήνο.
• Ο υφυπουργός στρατιωτικών όμως Νίκος
Παπαδήμας επέμεινε στην αποστολή και
όχι μόνο αυτό αλλά το πλοίο στάλθηκε
γεμάτο πολεμικό υλικό, ενώ είναι φανερό
ότι σε περίπτωση προσβολής οι
δυνατότητες αντίδρασης θα ήταν
περιορισμένες.
• Πιθανώς αυτό έγινε γιατί θεωρήθηκε ότι
η εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, που
τιμάται πολύ και από τους καθολικούς
Ιταλούς, δεν θα επέτρεπε την
πραγματοποίηση μιας ακόμη προκλητικής
ενέργειας εναντίον της χώρας μας.
Ο τορπιλισμός του ΕΛΛΗ.
• Στις 8.25 π.μ. της 15ης Αυγούστου 1940
το ΕΛΛΗ επλήγη από τορπίλη του
ιταλικού υποβρυχίου Delfino ακριβώς κάτω
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 21
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

22. από τον μόνο εν ενεργεία λέβητά του.
• Το αποτέλεσμα ήταν αυτός να εκραγεί
και η έκρηξη να δημιουργήσει κάθετη
ρωγμή στη δεξιά πλευρά του πλοίου, η
οποία στην ίσαλο γραμμή είχε διάμετρο
10 εκατοστών.
• Συνάμα δημιουργήθηκε οπή δύο
περίπου μέτρων μεταξύ των δύο
καπνοδόχων του πλοίου ακριβώς πάνω
από το σημείο της έκρηξης.
• Οκτώ μέλη του πληρώματος έχασαν τη
ζωή τους, ενώ δεκάδες υπήρξαν
τραυματίες. Στη διαφάνεια 4 μπορείτε να
βρήτε τα ονόματα των θυμάτων…
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 22
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
Η ΕΚΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΤΟΡΠΙΛΗΣ ΣΤΗ
ΠΡΟΚΥΜΑΙΑ

23. • Το αιφνίδιο πλήγμα που υπέστη το
Ελληνικό καταδρομικό δεν βρήκε ούτε το
πλήρωμά του ούτε τη ναυτική ηγεσία της
χώρας απαράσκευη
• Σύντονες προσπάθειες ανελήφθησαν από
τον κυβερνήτη του πλοίου, Χατζόπουλο,
ώστε τουλάχιστον να σωθεί το πλοίο
προσαράζοντας το στα αβαθή του
λιμανιού, κάτι όμως που δεν κατέστη
δυνατό να επιτευχθεί γιατί τα συστήματα
του πλοίου είχαν νεκρώσει εξ’ αιτίας της
διάρρηξης των ατμοσωλήνων και την
παρεπόμενη διακοπή της παροχής
ηλεκτρικού ρεύματος.
• Παρά τις προσπάθειες όμως που
κατέβαλε το πλήρωμα τελικά το ΕΛΛΗ
βυθίστηκε περίπου μία ώρα μετά στις
09:45΄ και το πλήρωμα αναγκάστηκε να
το εγκαταλείψει πηδώντας στη θάλασσα.
• Συγκλονιστική είναι η ιστορία του
ηρωικού κυβερνήτη Άγγελου
Χατζόπουλου, που ήθελε να βυθιστεί μαζί
με το πλοίο, αλλά σώθηκε την τελευταία
στιγμή από τους αξιωματικούς του.
• Για καλή τύχη των τραυματισμένων
ναυαγών, στην περιοχή βρίσκονταν τα
αλιευτικά σκάφη ΠΡΟΠΟΝΤΙΣ και ΕΛΕΝΗ,
ιδιοκτησίας Μιχάλη Σπυρ. Πετυχάκη.
• Αψηφώντας τον κίνδυνο της πιθανής
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 23
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

24. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 24
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

25. εκρήξεως του ΕΛΛΗ, ο Καπετάν Μιχάλης
Πετυχάκης έδωσε σήμα στα σκάφη του
να προσεγγίσουν και να περισυλλέξουν
24 τραυματίες ναυαγούς προτού
υπάρξουν περισσότερα θύματα.
• Για την ηρωική του πράξη τιμήθηκε μαζί
με το πλήρωμα του από τον Βασιλιά
Γεώργιο και την Ελληνική κυβέρνηση με
Τιμητική Ευαρέσκεια.
• Το ίδιο υποβρύχιο αποπειράθηκε στη
συνέχεια να τορπιλίσει τα
επιβατηγά Έλση και Έσπερος που
βρίσκοντααν μέσα στο λιμάνι της Τήνου.
• Όμως η απόπειρα απέτυχε και οι τορπίλες
κατέστρεψαν μόνο ένα τμήμα του
κρηπιδώματος του λιμένα.
• Επιπροσθέτως, το πλοίον «Εσπερος» με
κυβερνήτη τον ηρωικό Γεράσιμο Φωκά
που ανέλαβε τη ρυμούλκηση του ΕΛΛΗ
δεν είχε τη δυνατότητα ούτε και τα
εφόλκια που που θα μπορούσαν να
σώσουν τους ναυαγούς, τη στιγμή
μάλιστα που η αποκρίκωση της άγκυράς
του δεν υπήρξε εφικτή για μια σειρά από
λόγους.
• Σημείωση: Με τον ναυτικό όρο εφόλκια
χαρακτηρίζεται το σύνολο των επί του
πλοίου μεταφερομένων λέμβων, παντός
προορισμού, ή που υπάγονται σε μια
υπηρεσία, ή σε ιδιωτικό φορέα, όπου και
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 25
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

26. χαρακτηρίζονται ανάλογα.
• Σε κάθε περίπτωση, η εξέταση που
ακολούθησε από ανώτατα στελέχη του
ναυτικού επιβεβαίωσε ότι όλα τα
προσήκοντα μέτρα είχαν ληφθεί και για
την άμυνα του πλοίου από εχθρική
προσβολή, αλλά και για τη διάσωσή του
μετά τον τορπιλισμό του.
• Αποδείχτηκε, επίσης, πέρα από κάθε
αμφιβολία, ότι ο τορπιλισμός
του «ΕΛΛΗ» ήταν έργο Ιταλών, κάτι όμως
που αποσιωπήθηκε για λόγους υψηλής
πολιτικής μέχρι την έναρξη του πολέμου
τον Οκτώβριο του 1940.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 26
ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΤΟΡΠΙΛΗ
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

27. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 27
.
ΙΤΑΛΙΚΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ DELFINO

28. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
• Η ανεύρεση από έναν δύτη κομματιών
από τις τορπίλες που αστόχησαν του
στόχου τους απλώς επιβεβαίωσε τις
υποψίες για το δράστη. Η μία ήταν 45
εκατοστών και προκάλεσε το ρήγμα στον
λιμενοβραχίονα της Τήνου ενώ η δεύτερη
53 εκατοστών, τύπου Ουάιτχεντ, που
εξερράγη τρίτη.
• Διακρίνονται με ευκολία οι ιταλικές
αναγραφές UΝΙΟΝE ΤΙΜ VERT και οι
αριθμοί μητρώου κατασκευής, ενώ στο
πόρισμα της 21ης Αυγούστου 1940
αναφέρει ότι στα τεμάχια των τορπίλων
φαίνονται καθαρά τα γράμματα RM
(REGΙΑ MΑRΙΝΑ).
• Δράστης της επίθεσης ήταν το ιταλικό
υποβρύχιο DΕLFΙΝΟ με κυβερνήτη τον
Giuseppe Αicardi.
• Το DELFΙΝΟ είχε αποπλεύσει από την
ιταλοκρατούμενη Λέρο με εντολή του
Ιταλού κυβερνήτη της Ιταλικής
Διοικήσεως των Νήσων του Αιγαίου, και
εχθρικού προς τον δωδεκανησιακό λαό,
Ντε Βέκι.
• Από τη δεκαετία του 1950 το κουφάρι του
«Έλλη» δεν βρίσκεται πια στον βυθό της
θάλασσας.
• «Το πραγματικά εξοργιστικό είναι ότι το
Ελληνικό κράτος ήρθε σε συμφωνία με
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 28

29. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 29
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

30. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 30
ΕΠΙΒΑΤΗΓΟ ΠΛΟΙΟ «ΕΣΠΕΡΟΣ»ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ ΠΛΟΙΟ «ΕΣΠΕΡΟΣ»

31. 13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 31
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ ΠΛΟΙΟ «ΕΛΣΗ»

32. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
ιταλική εταιρεία και ανέλαβε εκείνη την
ανέλκυση του πλοίου μεταφέροντας τα
υπολείμματα στην Ιταλία για να γίνουν
παλιοσίδερα.
• «Θα έπρεπε να βρίσκονται εδώ σε κάποιο
μουσείο » λέει ο κ. Σ. Απέργης πρώην
δήμαρχος της Τήνου.
• Θα πρέπει να αναφέρω ότι σε μερικά
sites στο διαδίκτυο αναφέρεται ότι ο
εργολάβος που ανέλαβε τη διάλυση του
ΕΛΛΗ ήταν «εβραίος». Επειδή η αναφορά
στον εργολάβο γίνεται δια μέσω της
θρησκείας του και όχι του ονόματος του
το εθεώρησα αντιεβραική προπαγάνδα
και επέλεξα τη πληροφόρηση που μας
δίδει ο τέως Δήμαρχος του Νησιού.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 32
Η ΑΝΕΜΟΔΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗ

33. • Στις αρχές της Δεκαετίας του 1980, το
Πολεμικό Ναυτικό, ζήτησε από τον Δύτη
Αλέξη Παπαδόπουλο και την ομάδα του να
καταδυθούν εκεί που βυθίστηκε το ΕΛΛΗ
να κάνουν αυτοψία και να αναφέρουν τα
ευρήματα τους.
• Όπως ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρει στη
τηλεοπτική εκπομπή του ΣΚΑΙ,
«Ντοκουμέντα», ότι το σημείο βύθισης
του ΕΛΛΗ είναι σε βάθος 47 μέτρων και
απόσταση 550 μέτρων από τον λιμένα της
Τήνου.
• Όσο από ευρήματα το μόνο που βρήκε
ήταν μία ανεμοδόχο η οποία και
φυλάσσεται τώρα στο Ναυτικό Μουσείο
στο Πειραιά.
• Λίγες εβδομάδες πριν συμπληρωθούν 11
χρόνια από τον τορπιλισμό της «Έλλης» η
ιταλική κυβέρνηση έδωσε στην Ελλάδα
ως πολεμική αποζημίωση το καταδρομικό
«Ευγένιος της Σαβοίας» που ονομάστηκε
«Έλλη ΙΙ».
• Αμέσως έγινε η έδρα του αρχηγού του
στόλου και χρησιμοποιήθηκε για τις
βασιλικές επισκέψεις σε
Κωνσταντινούπολη (Ιούνιος 1952),
Ντουμπρόβνικ (Σεπτέμβριο 1955), Τουλόν
(Ιούνιος 1956) και Λίβανο (Μάϊο 1958).
• Από το 1959 βρισκόταν στη Σούδα όπου
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 33
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

34. ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 34
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΤΗΣ ΣΑΒΟΙΑΣ (ΕΛΛΗ ΙΙ)

35. χρησιμοποιήθηκε ως έδρα του Ναυάρχου
Αρχηγού Κρητικού και Ιονίου Πελάγους.
• Παροπλίστηκε το 1965 και πουλήθηκε για
παλιοσίδερα στο Κερατσίνι το 1973.
13/2/2017 Νικήτας Βουγιουκλής 35
ΕΥΔΡΟΜΟΝ ΕΛΛΗ

36. 1. http://gnomiartas.gr/afierwmata/item/4076-eli?tmpl=component&print
2. https://averoph.wordpress.com/2012/08/15/-ο-τορπιλισμός-της-έλλης-στην-τήνο/
3. http://anexarttitosblog.gr/β-π-ΕΛΛΗ-1940/
4. http://defencenews.gr/index.php/diafora/1721-i-vythisi-tou-evdromou-elli
5. http://www.nautilia.gr/forum/archive/index.php/t-116940.html
6. http://historyreport.gr/index.php/Στα-νεότερα-χρόνια/ΕΛΛΗνικά-Θέματα/854-Το-έπος-1940-
1941
7. http://tvxs.gr/news/ ταξίδια-στο-χρόνο/ο-τορπιλισμός-της-«έλλης»-στην-τήνο-μία-απρόκλητη-
επίθεση-της-φασιστικής-ιταλ
8. http://www.ekriti.gr/αφιερώματα-επέτειοι-ιστορικά/δεκαπενταύγουστος-1940-o-τορπιλισμός-
του-καταδρομικού-έλλη-που-πάγωσε#sthash.GGgEkNu2.dpbs
9. https://averoph.wordpress.com/2012/08/15/-ο-τορπιλισμός-της-έλλης-στην-
τήνο/https://pasatempo.wordpress.com/2009/08/08/ποιος-βύθισε-την-«έλλη»/
10. https://sites.google.com/site/clubsixtys/kentrike/photo-
enemerose/otorpilismosteselles1581940/
11. http://webtv.ert.gr/katigories/politismos/mixani-tou-xronou/13avg2016-i-michani-tou-
chronou/
13/2/2017 36Νικήτας Βουγιουκλής
ΣΧΕΤΙΚΑ