In deze VOV-pitstop stonden we we stil bij de relevantie van een positief leerklimaat voor organisaties, wie daar binnen organisaties een belangrijke rol in spelen en wat de gevolgen kunnen zijn als je daar als organisatie niet mee bezig bent. Bernd Carette, Postdoctoraal onderzoeker en docent UGent, vakgroep Personeelsbeleid, Arbeids- en Organisatiepsychologie gunde ons een blik op het beschikbaar wetenschappelijk onderzoek.

1. •Industriële Relaties• • Elias Corneillie
Hoe warm is jouw leerklimaat?
Een wetenschappelijke invalshoek
Bernd Carette
Bernd.Carette@UGent.Be

2. “Lifelong learning is a necessity – it is a
question of survival”

3. Jaarlijkse bevraging van “kandidaten”
> 80% is aan het werk
Uitgevoerd in juni-juli 2014 - Bijna 4 000 respondenten
Mobiliteit op de arbeidsmarkt; jobverwachtingen

7. “Developing a postive learning climate
is a necessity – it is a question of
survival”

8. Het creëren van de juiste context
Organisaties moeten omgevingen creëren waarin leren gestimuleerd wordt
Leerklimaat = De perceptie die medewerkers hebben van het organisatiebeleid
en de -praktijken die gericht zijn op aanmoedigen van leren.
Antecedent van leercultuur

9. Ok, dus de ontwikkeling van een
leerklimaat is belangrijk. Welk
wetenschappelijk onderzoek is
voorhanden over leerklimaat?

10. Hoe ziet die context eruit?
Wat kenmerkt een positief leerklimaat?
Welke organisatiefactoren stimuleren leren?

11. Bartram et al. - LCQ
(1) Management Relations and Style, reflecting leadership style;
(2) Time, reflecting the amount of time available for members to perform their tasks and learn;
(3) Autonomy and Responsibility, denoting the control level and possibilities for decision-making and
initiating actions;
(4) Team Style, which is reflecting the possibilities for learning from senior and proficient colleagues;
(5) Opportunity to Develop, comprising opportunities to learn new skills within the same job and
probable job rotation strategies;
(6) Guidelines on How to Do the Job, reflecting availability of task instructions and guidelines;
(7) Contentedness, reflecting general satisfaction with regard to the workplace

13. 1. Investeren in formeel leren (Sung & Choi, 2014)
260 bedrijven in Azië, diverse sectoren van de industrie
Bevraging bij (1) HR mgr, (2) medewerkers, en (3) department mgrs
Hypothese: Investeren in training leidt niet enkel tot de ontwikkeling van trainingsspecifieke
kennis en vaardigheden,
maar ook tot individueel en sociaal leergedrag
wat op zijn beurt leidt tot hogere niveaus van innovatie

14. Bevestigd in ander onderzoek (Tracey & Tews, 2005):
Positief (weliswaar bescheiden; r = .20) verband tussen investering in training
(aantal uur aangeboden training) en leerklimaat

15. Conclusie 1
Een leerklimaat wordt
positief beïnvloed door
investeringen in formeel leren

16. 2. Investeren in sociaal leren
Stel: Je werkt als consultant en hebt een opdracht in een ziekenhuis met als doel na te
gaan wat de relatie is tussen het leerklimaat binnen de teams en de mate waarin fouten
worden gemaakt binnen die teams. Wat is je verwachting over die relatie?

17. Belang van fouten delen onder collega’s
(Bledow, Carette, Kuhnel & Pittig, 2004)
Fase 1: Een ondernemer wil een coffee shop starten met nieuwe koffiecreaties
‒ Groep 1: The entrepreneur spent money on a market analysis to evaluate the best location
for the coffee shop. The results of the market analysis showed that students are not willing
to spend a premium on exclusive coffee creations. The entrepreneur opened the coffee
shop in the city center and it became a successful business.
‒ Groep 2: The entrepreneur decided not to spend money on a market analysis and opened
the coffee shop near the university. As students could not afford expensive coffee creations,
the business had to close after a few months.
Fase 2: Nadien werken de studenten aan een gelijkaardige case. Welke groep heeft het meest geleerd?
Resultaat: Mensen uit groep 2 passen meer principes toe die ze geleerd
hebben in fase 1 dan mensen uit groep 1! (r = .32)

20. Hoe breng je een omgeving tot stand waar mensen
fouten delen?
Leadership: Een klimaat van psychologische veiligheid creëren waarin men met elkaar kan
communiceren over gemaakte fouten zodat men kan leren van elkaars fouten
Hoe? Transformationeel leiderschap
Studie (Hetland et al., 2011):
- Noorse post, 1 061 medewerkers
- Hypothese: Transformationeel leiderschap heeft een positieve impact op het
leerklimaat

22. Conclusie 2
De sociale context speelt
een belangrijke rol voor de
ontwikkeling van een positief
leerklimaat. Hanteer een
leiderschapsstijl die leidt tot
de ontwikkeling van een
psychologisch veilige
omgeving.

23. Here’s how it works: Er is een bepaalde regel waaraan
sommige sequenties van drie cijfers voldoen en sommige
niet. Jouw taak is om na te gaan wat de regel is.
Ik kan je meegeven dat de sequentie
2-4-8
aan de regel voldoet.
Nu is het jouw beurt. Schrijf een sequentie van drie cijfers
op en ik zal je vertellen of deze al dan niet voldoet aan
de regel. Je kan zo veel sequenties testen als je wilt.
Als je denkt de regel te kennen, mag je deze in je eigen
woorden omschrijven.
A quick puzzle to test your
problem solving skills

24. Keith & Frese (2008)
24 experimentele studies
Fase 2: Trainingsfase: Werken aan een gelijkaardige taak in 2 groepen
Groep 1: Maak zo veel mogelijk fouten en leer ervan. Fouten maken is een natuurlijk
onderdeel van het leerproces
Groep 2: Krijgen de oplossing voor het probleem stapsgewijs aangeboden
Fase 3: Testfase: Beide groepen werk aan nieuw probleem
Fase 1: Taakintroductie (bijv. Software pakket)

26. Conclusie 3 – deel I
Een leerklimaat dat
informeel leren
bewerkstelligt stimuleert
actieve experimentatie (en
het maken van fouten)

28. Columbia Accident Investigation Board
“Discover the conditions that produced this tragic outcome and to share those lessons in
such a way that this nation’s space program will emerge stronger and more surefooted”
3 board members + 120 staff members
• examined more than 30,000 documents,
• conducted more than 200 formal interviews,
• heard testimony from dozens of expert witnesses,
• reviewed more than 3,000 inputs from the general public,
• wrote a 4,000 page report
• Essence: A large piece of foam insulating material, the "left bipod foam
ramp", broke free during launch and struck the shuttle's left wing
No new missions for 907 days (July 2005)

29. •Industriële Relaties• • Elias Corneillie

30. However…
Three months before Columbia took off (October 2002): Launch of Atlantis
Launch: ET bipod ramp shedding a chunk of foam, that broke away and hit the
lower left SRB-ET Attach Ring.
Prior to the next mission (STS-113), an upper-level decision was made at NASA to continue
with launches as scheduled. Next mission: November 2002

31. Dual process modelCognitieve and sociale psychologie
Automatisch
Impliciet
Snel
Vereist weinig cognitive
capaciteit
Gecontroleerd
Expliciet
Traag
Vereist veel cognitieve
capaciteit

32. Ellis, Carette, Anseel, & Lievens (2014)
Self-explanation: "how did you contribute to the performance observed in the
experience", "why did you do A or decide B?“
Data verification: "consider a different approach that could have been taken"
and "what might have happened if that approach was chosen”
Feedback: "what worked, what did not work", "what has been learned from the
experience", and "how will you behave in the future?”

35. Conclusie 3 - deel II
Een leerklimaat dat informeel
leren bewerkstelligt stimuleert
(1) actieve experimentatie (en
het maken van fouten) en (2)
gestructureerde reflectie.
Beide gaan tegen onze
natuurlijke aard in.

36. Actief leerklimaat (Naveh et al., 2015)
Assumptie: Organisaties die belang hechten aan error management en reflectie
functioneren beter omwille van de ontwikkeling van een actief leerklimaat
“I have spoken to the responsible manager and have asked him to use this
incident as a learning opportunity in his department.”
“But I don’t want to discuss errors at great length. I indicated that this shouldn’t happen
again. And that was the end of it.”

37. Van Dyck et al. (2005)
Studie in Nederland
65 organisaties actief in verschillende sectoren
Per organisatie gemiddeld 5 mensen die de vragenlijst invulden (perceptie!)

38. Hoe?
Mission statement: “employees should not look for the guilty party in an error
situation but solve the problem”
“failure is a natural result of the competitive process”

39. Hoe?

40. Conclusie: Tot stand brengen van een
leerklimaat
Walk the talk! Via verschillende initiatieven tonen dat leren hoog in het vaandel wordt
gedragen!
Formeel leren: Aanbieden van trainingen heeft positief effect op leerklimaat (HR).
Informeel leren: Mensen maken van nature niet graag (1) fouten en (2) tijd voor reflectie.
Focus op error management eerder dan preventie (LG + HR). Platform aanbieden voor
reflectie (LG + HR).
Sociaal leren: Alles staat en valt met goed leiderschap. Transformationeel leiderschap
met als doel psychologisch veilig klimaat creëren waarin mensen durven exploreren,
fouten maken en erover communiceren (LG).

41. Questions and/or Comments?
Bernd.Carette@UGent.Be