Học phân Kinh tế học Vi mô 2 tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

1. Kinh tÕ häc vi m«
Khoa Kinh tÕ häc
§¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
Department of Economics - NEU

2. Ch¬ng 1
C¸c m« h×nh
kinh tÕ
Department of Economics - NEU

3. 3
C¸c vÊn ®Ò kinh tÕ hiÖn nay
 Héi nhËp kinh tÕ: WTO, AFTA, TPP…
 ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n: T¹i sao mäi ngêi ph¶n ®èi
(vÝ dô NEU, ThuÕ 10%...)
 Gi¸ ®iÖn, giá nước
 ThÞ trêng chøng kho¸n
 Cæ phÇn ho¸
 M«i trêng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ

4. 4
C¸c môc tiªu cña nÒn kinh tÕ
 T¨ng trëng
 HiÖu qu¶
 C«ng b»ng
 æn ®Þnh

5. 5
Kinh tÕ häc vi m«
 Kinh tÕ häc
- Nghiªn cøu c¸ch thøc vËn hµnh cña mét nÒn kinh tÕ nãi chung
vµ c¸ch øng xö cña tõng thµnh viªn kinh tÕ nãi riªng
– Nghiªn cøu c¸ch thøc ph©n bæ c¸c nguån lùc khan hiÕm cho
nhiÒu môc tiªu mang tÝnh c¹nh tranh
– Kinh tÕ häc lµ m«n khoa häc cña sù lùa chän
 Kinh tÕ häc vi m«
– Nghiªn cøu c¸ch thøc lùa chän cña c¸ nh©n vµ c¸c doanh
nghiÖp
– Xem xÐt sù lùa chän ®îc diÔn ra nh thÕ nµo

6. 6
Kinh tÕ häc: Kh«ng cã lý thuyÕt ®óng
 Kinh tÕ häc lµ m«n khoa häc x· héi, khoa häc vÒ con ngêi.
 §èi tîng nghiªn cøu rÊt phøc t¹p: “Con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ
x· héi”. Yes or No
 Tû lÖ ®i lµm cña phô n÷ cã chång khi nam giíi thÊt nghiÖp sÏ thay ®æi nh
thÕ nµo?
 The additional-worker theory: Tû lÖ ®i lµm cña phô n÷ t¨ng lªn v× lý
thuyÕt nµy cho r»ng mèi quan t©m lµ tæng thu nhËp chø kh«ng ph¶i c« ta
kiÕm ®îc bao nhiªu.
 The discouraged-worker theory:Tû lÖ ®i lµm gi¶m xuèng v×
lý thuyÕt nµy cho r»ng yÕu tè quan träng nhÊt trong quyÕt ®Þnh cña c« ta
lµ sù c¨ng th¼ng cña thÞ trêng lao ®éng chø kh«ng ph¶i lµ thu nhËp tiÒm
n¨ng cña c« ta

7. 7
M« h×nh nÒn kinh tÕ
Hé gia ®×nh Doanh nghiÖpChÝnh phñ
ThÞ trêng yÕu tè
ThÞ trêng s¶n phÈm
ThuÕ ThuÕ
TiÒn
(Chi tiªu)
Hµng ho¸, dÞch vôHµng ho¸, dÞch vô
TiÒn
(Doanh thu)
TiÒn
(Thu nhËp)
TiÒn
(Chi phÝ)
YÕu
tè
s¶n xuÊt
YÕu tè s¶n
xuÊt
Trî cÊpTrî cÊp

8. 8
C¸c m« h×nh kinh tÕ
 §¬n gi¶n ho¸ thùc thÓ kinh tÕ th«ng qua c¸c
gi¶ ®Þnh vµ kh¸i niÖm nh»m n¾m ®îc b¶n
chÊt ho¹t ®éng cña thùc thÓ kinh tÕ.
– M« h×nh ®îc sö dông do “thÕ giíi thùc” qu¸ phøc
t¹p nÕu ph©n tÝch chi tiÕt
– M« h×nh cã xu híng trë nªn “kh«ng thùc tÕ” nhng
rÊt h÷u dông
 MÆc dï m« h×nh kh«ng gi¶i thÝch ®îc mäi chi tiÕt (nh
nh÷ng ng«i nhµ trªn b¶n ®å) nhng chóng cung cÊp cho
chóng ta c¸ch thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

9. 9
M« h×nh kinh tÕ vµ m« h×nh tù nhiªn
 §iÓm gièng nhau
- §Òu lµ sù ®¬n gi¶n ho¸ thùc thÓ
- Cïng dïng ®Ó nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò cô thÓ
 §iÓm kh¸c nhau
- Cã thÓ t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn lý tëng ®èi víi c¸c m«
h×nh tù nhiªn
- Kh«ng thÓ t¹o ra m«i trêng lý tëng ®èi víi ktÕ

10. 10
M« h×nh nÒn kinh tÕ
 ¦u ®iÓm:
- M« t¶ rÊt râ rµng vµ dÔ hiÓu dßng lu©n
chuyÓn
- §¬n gi¶n ho¸ rÊt nhiÒu thùc thÓ kinh tÕ.
- C¸c kh¸i niÖm vµ gi¶ ®Þnh lµ rÊt quan träng
 Nhîc ®iÓm: Kh«ng thÓ m« t¶ hÕt thùc tÕ

11. 11
KiÓm ®Þnh m« h×nh kinh tÕ
Hai ph¬ng ph¸p thêng sö dông
KiÓm ®Þnh c¸c gi¶ thiÕt
KiÓm ®Þnh c¸c dù b¸o

12. 12
KiÓm ®Þnh c¸c gi¶ thiÕt
 C¸c gi¶ thiÕt cã hîp lý hay kh«ng
(questionaire)
– Mét vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ con ngêi cã quan ®iÓm kh¸c
nhau vÒ tÝnh hîp lý
 Sö dông b»ng chøng thùc nghiÖm
– Nh÷ng kÕt qu¶ cña mçi ph¬ng ph¸p lµ nh÷ng vÊn
®Ò ph¶i ®îc nhiÒu quan ®iÓm chÊp nhËn

13. 13
KiÓm ®Þnh c¸c dù b¸o
 C¸c nhµ kinh tÕ, nh Milton Friedman, ®ång ý
r»ng mäi lý thuyÕt cÇn nh÷ng gi¶ thiÕt phi thùc
tÕ
 Mét lý thuyÕt chØ cã Ých nÕu cã thÓ sö dông ®Ó
dù b¸o c¸c sù kiÖn thùc tÕ
– Dï cho mét DNNN kh«ng tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, hµnh
vi cña hä cã thÓ dù b¸o b»ng sö dông gi¶ thiÕt trªn,
th× lý thuyÕt lµ cã Ých

14. 14
C¸c ®Æc ®iÓm chung cña c¸c m«
h×nh kinh tÕ
1. Gi¶ ®Þnh Ceteris Paribus: Nguyªn t¾c ®¬n
gi¶n ho¸
VÝ dô: - Quy luËt r¬i tù do
- Gi¸ trong hµm cÇu: P=10-Q
2. Gi¶ ®Þnh tèi u ho¸
- Ngêi tiªu dïng: tèi ®a ho¸ lîi Ých
- H·ng: tèi ®a ho¸ lîi nhuËn
- ChÝnh phñ: tèi ®a ho¸ phóc lîi x· héi

15. 15
C¸c ®Æc ®iÓm chung cña c¸c m«
h×nh kinh tÕ
3. Ph©n biÖt thùc chøng vµ chuÈn t¾c
 Ph©n biÖt c¸c lý thuyÕt kh¸c nhau lµ t×m c¸ch gi¶i
thÝch thÕ giíi ®óng nghÜa cña nã vµ c¸c lý thuyÕt ph¶i
®¸nh gi¸ ®îc thÕ giíi nh thÕ nµo
– §èi víi nhiÒu nhµ kinh tÕ, vai trß ®óng ®¾n cña lý thuyÕt lµ
gi¶i thÝch thÕ giíi lµ g× (thùc chøng) h¬n lµ nã sÏ nh thÕ nµo
(chuÈn t¾c)
– Kinh tÕ häc thùc chøng lµ c¸ch tiÕp cËn ®Çu tiªn trong
nghiªn cøu

16. 16
LiÖu c¸c nhµ kinh tÕ lu«n ®ång ý
víi nhau?
 NhiÒu c©u nãi ®ïa vµ quan ®iÓm chung cho
r»ng c¸c nhµ kinh tÕ kh«ng ®ång ý víi nhau
trªn nhiÒu vÊn ®Ò
 NiÒm tin nµy n¶y sinh ngay tõ ®Çu do con ng-
êi kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt gi÷a nh÷ng
vÊn ®Ò thùc chøng vµ chuÈn t¾c
 B¶ng 1 cho thÊy, rÊt nhiÒu sù t¸n thµnh theo
nh÷ng vÊn ®Ò thùc chøng nhng cã Ýt sù t¸n
®ång theo nh÷ng vÊn ®Ò chuÈn t¾c

17. 17
Tû lÖ phÇn tr¨m c¸c nhµ kinh tÕ ®ång ý
víi hµng lo¹t vÊn ®Ò trong ba quèc gia
C¸c vÊn ®Ò Mü Thuþ sÜ §øc
ThuÕ lµm gi¶m phóc lîi kinh tÕ
95 87 94
Tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t ¶nh
h-ëng ®Õn giao dÞch quèc tÕ 94 91 92
KiÓm so¸t tiÒn thuª nhµ lµm gi¶m
chÊt l-îng nhµ cöa 96 79 94
ChÝnh phñ t¸i ph©n phèi thu nhËp
68 51 55
ChÝnh phñ sÏ thuª nh÷ng ng-êi
thÊt nghiÖp 51 52 35

18. 18
Môc ®Ých sö dông kinh tÕ häc vi m«
 Môc ®Ých sö dông kinh tÕ häc vi m« lu«n thay
®æi, mét c¸ch thøc ph©n lo¹i h÷u dông lµ theo
tõng nhãm ngêi (thµnh viªn) sö dông:
– C¸c c¸ nh©n ph¶i lùa chän vÒ viÖc lµm, mua hµng
ho¸ dÞch vô vµ kiÕm tiÒn
– C¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän vÒ cÇu ®èi víi
hµng ho¸ hay chi phÝ s¶n xuÊt ra hµng ho¸
– ChÝnh phñ ph¶i lùa chän vÒ luËt ph¸p vµ c¸ch thøc
®iÒu tiÕt

19. 19
Adam Smith vµ Bµn tay v« h×nh
 Adam Smith (1723-1790) nhËn thÊy r»ng gi¸
c¶ lµ lùc lîng híng nguån lùc vµo c¸c ho¹t
®éng thùc sù cã gi¸ trÞ nhÊt.
 Gi¸ c¶ chØ râ cho ngêi tiªu dïng vµ doanh
nghiÖp “gi¸ trÞ” cña hµng ho¸.
 Gi¶i thÝch A.Smith kh«ng hoµn chØnh khi cho
r»ng gi¸ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua chi phÝ s¶n
xuÊt ra hµng ho¸.

20. 20
Adam Smith vµ Bµn tay v« h×nh
 Khi lao ®éng lµ nguån lùc chÝnh ®îc sö dông,
®iÒu nµy lµm A. Smith cho r»ng gi¸ x¸c ®Þnh
dùa trªn lao ®éng.
– NÕu b¾t mét con hæ mÊt c«ng gÊp10 lÇn b¾t mét
con h¬u th× mét con hæ ph¶i ®æi ®îc 10 con h¬u
(gi¸ mét con hæ b»ng 10 gi¸ mét con h¬u).
– H×nh 1.1(a), ®êng n»m ngang t¹i gi¸ P* chØ ra r»ng
bÊt kÓ con h¬u nµo ®îc b¾t ®Òu kh«ng lµm ¶nh h-
ëng ®Õn chi phÝ (chi phÝ b¾t c¸c con h¬u nh nhau)

21. 21
H×nh 1.1(a): M« h×nh cña A.Smith
Gi¸
P*
S¶n lîng

22. 22
David Ricardo vµ lîi suÊt gi¶m dÇn
 David Ricardo (1772-1823) tin r»ng lao ®éng
vµ c¸c chi phÝ kh¸c sÏ t¨ng cïng víi møc ®é
s¶n xuÊt
– VÝ dô, nÕu trång trät trªn m¶nh ®Êt míi kÐm mµu
mì cÇn ph¶i sö dông nhiÒu lao ®éng h¬n
 ViÖc t¨ng chi phÝ ®Ò cËp ®Õn quy luËt lîi suÊt
gi¶m dÇn

23. 23
David Ricardo vµ lîi suÊt gi¶m dÇn
 Gi¸ t¬ng ®èi cña hµng ho¸ trªn thùc tÕ lµ mét
gi¸ trÞ phô thuéc vµo sè lîng hµng ho¸ s¶n
xuÊt ra bao nhiªu h×nh 1.2 (a)
 Tr×nh ®é s¶n xuÊt thÓ hiÖn sè lîng hµng ho¸
mµ nÒn kinh tÕ cÇn ®Ó tån t¹i
 H×nh 1.2(b), khi nhu cÇu c¬ b¶n cña nÒn kinh
tÕ t¨ng tõ Q1 ®Õn Q2 th× gi¸ t¨ng tõ P1 ®Õn P2

24. 24
H×nh 1.2(a): M« h×nh cña Ricardo
Gi¸
P1
S¶n lîngQ1

25. 25
H×nh 1.2(b): M« h×nh cña Ricardo
Gi¸
P2
P1
S¶n lîngQ1 Q2

26. 26
So s¸nh 2 m« h×nh
Gi¸
P*
S¶n lîng
(a) M« h×nh cña Smith’ (b) M« h×nh cña Ricardo
’
Gi¸
P2
P1
S¶n lîngQ1 Q2

27. 27
Ph©n tÝch cËn biªn vµ m« h×nh cung
– cÇu cña Marshall
 M« h×nh cña Ricardo kh«ng thÓ gi¶i thÝch sù
gi¶m gi¸ cña hµng ho¸ trong thÕ kû 19 nªn
cÇn ph¶i cã nhiÒu m« h×nh kh¸c
 C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng mong muèn mua
hµng ho¸ cña ngêi tiªu dïng sÏ gi¶m khi hä
cã nhiÒu hµng ho¸

28. 28
Ph©n tÝch cËn biªn vµ m« h×nh cung
– cÇu cña Marshall
 Mäi ngêi mong muèn tiªu dïng nhiÒu hµng
ho¸ h¬n chØ khi gi¸ cña chóng thÊp h¬n
 Träng t©m cña m« h×nh lµ gi¸ trÞ cña ®¬n vÞ
hµng ho¸ cuèi cïng (cËn biªn) ®îc mua
 Alfred Marshall (1842-1924) chØ ra r»ng c¶
cung vµ cÇu ®ång thêi x¸c ®Þnh gi¸

29. 29
Ph©n tÝch cËn biªn vµ m« h×nh cung
– cÇu cña Marshall
 H×nh 1.3, trôc hoµnh ph¶n ¸nh s¶n lîng theo
thêi gian vµ trôc tung ph¶n ¸nh gi¸ hµng ho¸
 §êng cÇu chØ râ sè lîng hµng ho¸ mµ ngêi
tiªu dïng muèn mua t¹i mçi møc gi¸ vµ ®é
dèc ©m cña nã ph¶n ¸nh nguyªn lý cËn biªn

30. 30
Ph©n tÝch cËn biªn vµ m« h×nh cung
– cÇu cña Marshall
 §êng cung dèc lªn ph¶n ¸nh chi phÝ t¨ng khi
s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ hµng ho¸ trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt
 Cung ph¶n ¸nh chi phÝ cËn biªn t¨ng dÇn vµ
cÇu ph¶n ¸nh lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn

31. 31
H×nh 1.3: M« h×nh cña Marshall
Gi¸
D
S
§iÓm c©n b»ngP*
S¶n lîng
0
Q*
.E

32. 32
C©n b»ng thÞ trêng
 C¶ ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Òu tho¶ m·n t¹i
møc gi¸ c©n b»ng, v× vËy kh«ng khuyÕn khÝch
thµnh viªn nµo thay ®æi hµnh vi trõ khi mét sè
yÕu tè kh¸c x¶y ra
 Marshall so s¸nh vai trß cña cung vµ cÇu
trong viÖc thiÕt lËp tr¹ng th¸i c©n b»ng thÞ tr-
êng gièng nh 2 lìi cña chiÕc kÐo, ph¶i lµm
viÖc cïng nhau míi cã thÓ c¾t ®îc

33. 33
KÕt côc kh«ng c©n b»ng
 NÕu mét sè nguyªn nh©n nµo ®ã lµm cho gi¸
cao h¬n P* th× ngêi mua muèn mua Ýt h¬n Q*
trong khi ngêi b¸n muèn b¸n nhiÒu h¬n Q*
 NÕu mét sè nguyªn nh©n nµo ®ã lµm cho gi¸
thÊp h¬n P* th× ngêi mua muèn mua nhiÒu
h¬n Q* trong khi ngêi b¸n muèn b¸n Ýt h¬n Q*

34. 34
Thay ®æi c©n b»ng thÞ trêng:
CÇu t¨ng
 H×nh 1.4 chØ râ trêng hîp cÇu hµng ho¸ t¨ng sÏ
lµm dÞch chuyÓn ®êng cÇu tõ D1 ®Õn D2
 §iÓm c©n b»ng míi ®îc thiÕt lËp vµ gi¸ c©n
b»ng t¨ng lªn thµnh P2

35. 35
T¹i møc gi¸ P1 lîng
cÇu lín h¬n lîng
cung— xuÊt hiÖn sù
thiÕu hôt
H×nh 1.4: CÇu t¨ng lµm thay ®æi gi¸ vµ l-
îng c©n b»ng
CÇu t¨ng vµ cung kh«ng thay ®æi
D1
S
P1
Q1
E1
Q2
D2
Figure 4-1

36. 36
H×nh 1.4: CÇu t¨ng lµm thay ®æi gi¸ vµ l-
îng c©n b»ng
CÇu t¨ng vµ cung kh«ng thay ®æi
P1
Q1
S
E1
D2
Gi¸ vµ lîng c©n
b»ng t¨ng lªn
thµnh P2 vµ Q2
E2
Q2
P2
D1
Figure 4-1

37. 37
Thay ®æi c©n b»ng thÞ trêng:
Cung gi¶m
 Trong h×nh 1.5 ®êng cung dÞch lªn trªn vÒ bªn
tr¸i ph¶n ¸nh cung gi¶m do chi phÝ s¶n xuÊt
t¨ng (vÝ dô nh tiÒn l¬ng t¨ng)
 T¹i møc gi¸ c©n b»ng míi P3 ngêi tiªu dïng
sÏ ph¶n øng b»ng viÖc gi¶m lîng cÇu däc
theo ®êng cÇu D

38. 38
T¹i gi¸ P1 lîng cÇu
lín h¬n lîng cung
vµ x¶y ra sù thiÕu
hôt
H×nh 1.5: Thay ®æi c©n b»ng thÞ tr-
êng: Cung gi¶m
Cung gi¶m vµ cÇu kh«ng ®æi
D
S1
E1
Q1
P1
Q2
S3

39. 39
H×nh 1.5: Thay ®æi c©n b»ng thÞ tr-
êng: Cung gi¶m
Cung gi¶m vµ cÇu kh«ng ®æi
P1
Q1
E1
D
S3
S1
Gi¸ c©n b»ng t¨ng
lªn P3 vµ lîng c©n
b»ng gi¶m xuèng P3
Q3
P3
E3

40. 40
M« h×nh nhiÒu thÞ trêng
 M« h×nh cña Marshall vÒ cung vµ cÇu lµ m«
h×nh c©n b»ng bé phËn: m« h×nh kinh tÕ cña thÞ
trêng mét hµng ho¸ cô thÓ
 §Ó xem xÐt t¸c ®éng vÒ sù thay ®æi mét thÞ tr-
êng lªn c¸c thÞ trêng kh¸c ®ßi hái ph¶i nghiªn
cøu m« h×nh c©n b»ng tæng thÓ: M« h×nh kinh
tÕ cña mét hÖ thèng hoµn chØnh c¸c thÞ trêng

41. 41
Kinh tÕ häc phóc lîi
 HiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng
 ThÞ trêng c¹nh tranh

42. 42
Tæng kÕt
 Kinh tÕ häc nghiªn cøu c¸ch thøc ph©n bæ c¸c
nguån lùc khan hiÕm. C¸c nhµ kinh tÕ sö dông m«
h×nh ®Ó nghiªn cøu. To¸n häc tèi u ®îc sö dông phæ
biÕn trong kinh tÕ
 Cung-cÇu lµ m« h×nh ®îc sö dông réng r·i nhÊt
 M« h×nh trªn mang tÝnh “tÜnh”, “ bé phËn”.
 KiÓm ®Þnh sù ®óng ®¾n cña m« h×nh lµ rÊt khã