1. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA NGÔN NGỮ NÓI
a. Khái niệm
Là ngôn ngữ âm thanh, dùng trong giao tiếp tự nhiên hằng ngày;
trong đó người nghe, người nói tiếp xúc trực tiếp với nhau, có thể
thay phiên nhau trong vai nói và vai nghe.
b. Đặc điểm
- Ngôn ngữ nói là ngôn ngữ âm thanh
Ngôn ngữ nói
+ là ngôn ngữ âm thanh được phát ra từ con người, các thiết
bị điện tử được ghi âm giọng nói…
+ là những lời nói trong giao tiếp hằng ngày, ở đó người
nói và người nghe được tiếp xúc trực tiếp với nhau và có thể
luân phiên nhau trong vai trò nghe và nói.
+ cũng có thể không được nghe trực tiếp mà được thực hiện
qua những thiết bị di động, thiết bị điện thoại bàn…
+ được con người thực hiện trực tiếp, diễn ra tức khắc và
liên tục do đó, trong nhiều trường hợp người nói không có sự
chuẩn bị và mắc các lỗi trong khi nói. Người nghe có thể tiếp
nhận những thông tin từ người nói và chỉnh sửa, góp ý lại.
- Ngôn ngữ nói đa dạng về ngữ điệu
+ Ngôn ngữ nói rất đa dạng về ngữ điệu như giọng nói có thể
cao hay thấp, nhanh hay chậm, liên tục hay ngắt quãng, mạnh hay
yếu, trầm hay bổng, ngọt ngào hay chua chát…
+ Ngữ điệu trong ngôn ngữ nói là đặc điểm quan trọng để biết
người nói có cảm xúc gì? Nội dung đó có quan trọng không và nó
góp phần bổ sung và bộc lộ thông tin.
2. + Ngôn ngữ nói còn có sự phối hợp giữa âm thanh, giọng điệu
với các phương tiện hỗ trợ như nét mặt, ánh mắt, điệu bộ, cử chỉ,
thần thái… của người nói.
- Ngôn ngữ nói thường sử dụng từ ngữ đa dạng
+ Trong ngôn ngữ nói, chúng ta có thể sử dụng từ ngữ đa
dạng, tự do ngôn luận, có nhiều lớp từ ngữ mang tính khẩu ngữ,
có cả từ ngữ địa phương, tiếng lóng, chơi chữ, các biệt ngữ, các
trợ từ, thán từ, các từ ngữ đưa đẩy, chêm xen…
+ Ngôn ngữ nói thường hay rườm rà, có nhiều yếu tố trùng
lặp, dư thừa vì lời nói được tạo ra tức thời không có điều kiện gọt
giũa hoặc do người nói cố ý lặp lại để người nghe có thể tiếp nhận,
lĩnh hội thấu đáo nội dung giao tiếp.
Chú ý: Cần phân biệt nói và đọc (thành tiếng) một văn bản.
Đọc (thành tiếng) cũng phát ra âm thanh để mọi người nghe, nhưng
lệ thuộc vào văn bản đến từng dấu chấm, dấu phẩy. Cho nên đọc chỉ
là hành động phát âm một văn bản viết, nhưng người đọc cố gắng
tân dụng những ưu thế của ngôn ngữ nói (ngữ điệu) để diễn cảm.