ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ, Κείμενο 19ο, μετάφραση, γραμματική, συντακτικό

1. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 19ο
65
Μάθημα 19ο
– Lectio undevicesima
«Η συνομωσία του Κατιλίνα»
① Μετάφραση κειμένου
Κείμενο στα λατινικά Μετάφραση στην ελληνική
Consulibus Όταν ήταν ύπατοι
Marco Tulio Cicerone ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας
et Gaio Antonio, και ο Γάιος Αντώνιος,
Lucius Sergius Catilina, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας,
vir άντρας
nobilissimi generis από πολύ αριστοκρατική γενιά
(άντρας πολύ αριστοκρατικής γενιάς)
sed ingenii pravissimi, αλλά με πολύ διεστραμμένο χαρακτήρα
(πολύ διεστραμμένου χαρακτήρα),
coniuravit συνωμότησε
contra rem publicam. εναντίον της πολιτείας.
Quidam clari Μερικοί επιφανείς
sed improbi viri αλλά αχρείοι άντρες
consecuti erant eum. τον ακολούθησαν.
Catilina Ο Κατιλίνας
expulsus est εκδιώχθηκε
a Cicerone από τον Κικέρωνα
ex urbe. (μακριά) από την πόλη.
Socii eius Οι σύντροφοί του
deprehensi sunt συνελήφθησαν
et strangulati sunt και στραγγαλίστηκαν
in carcere. στη φυλακή.
Ipse Catilina Ο Κατιλίνας ο ίδιος
ab Antonio, από τον Αντώνιο,
altero consule, τον άλλο ύπατο,
victus proelio, αφού νικήθηκε στη μάχη
cum suo exercitu, μαζί με το στρατό του,
interfectus est. σκοτώθηκε.
Gaius Sallustius Ο Γάιος Σαλλούστιος
tradit αναφέρει
multos etiam ότι πολλοί επιπλέον
Romanos milites Ρωμαίοι στρατιώτες
occisos esse σκοτώθηκαν
in eadem στην ίδια
cruentissima pugna, φονικότατη μάχη
multos autem και ότι πολλοί
vulneratos esse graviter. τραυματίστηκαν.

2. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 19ο
66
② Γραμματική κειμένου
1) ΕΠΙΘΕΤΑ
☞ Υπερθετικός βαθμός επιθέτων
Τον υπερθετικό βαθμό των επιθέτων είναι πολύ εύκολο να τον σχηματίσουμε από το θέμα του
επιθέτου και την κατάληξη - issimus/issima/issimum. Το θέμα του επιθέτου μπορούμε να το βρούμε
από τη γενική ενικού αριθμού, αφαιρώντας τη κατάληξη.
θέμα επιθέτου + issimus/issima/issimum
2) ΡΗΜΑΤΑ
☞ Οριστική συντελικών χρόνων παθητικής φωνής
Η οριστική των συντελικών χρόνων (παρακειμένου / υπερσυντέλικου / συντελεσμένου μέλλοντα) της
παθητικής φωνής σχηματίζεται περιφραστικά από τη μετοχή του παθητικού παρακειμένου και το
ρήμα sum (τον ενεστώτα του sum για τον παρακείμενο, τον παρατατικό του sum για τον
υπερσυντέλικο και το μέλλοντα του sum για τον συντελεσμένο μέλλοντα).
Οριστική παθητικού παρακειμένου
1η
συζυγία 2η
συζυγία 3η
συζυγία 4η
συζυγία
amatus sum deletus sum lectus sum auditus sum
amata es deleta es lecta es audita es
amatum est deletum est lectum est auditum est
amati sumus deleti sumus lecti sumus auditi sumus
amatae estis deletae estis lectae estis auditae estis
amata sunt deleta sunt lecta sunt audita sunt
Οριστική παθητικού υπερσυντέλικου
1η
συζυγία 2η
συζυγία 3η
συζυγία 4η
συζυγία
amatus eram deletus eram lectus eram auditus eram
amata eras deleta eras lecta eras audita eras
amatum erat deletum erat lectum erat auditum erat
amati eramus deleti eramus lecti eramus auditi eramus
amatae eratis deletae eratis lectae eratis auditae eratis
amata erant deleta erant lecta erant audita erant
Οριστική παθητικού συντελεσμένου μέλλοντα
1η
συζυγία 2η
συζυγία 3η
συζυγία 4η
συζυγία
amatus ero deletus ero lectus ero auditus ero
amata eris deleta eris lecta eris audita eris
amatum erit deletum erit lectum erit auditum erit
amati erimus deleti erimus lecti erimus auditi erimus
amatae eritis deletae eritis lectae eritis auditae eritis
amati erint deleti erint lecta erint auditi erint
☞ Απαρέμφατα συντελικών χρόνων παθητικής φωνής
Το απαρέμφατο του παθητικού παρακειμένου σχηματίζεται από τη μετοχή του παθητικού
παρακειμένου (στην αιτιατική πτώση) και το απαρέμφατο του ρήματος sum. Πρέπει επίσης να

3. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΟΥ | μάθημα 19ο
67
σημειώσουμε ότι το απαρέμφατο του παρακειμένου είτε στην ενεργητική είτε στη παθητική φωνή
είναι πάντοτε ειδικό και συνεπώς το υποκείμενό του πρέπει να βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Απαρέμφατο παρακειμένου παθητικής φωνής
1η
συζυγία 2η
συζυγία 3η
συζυγία 4η
συζυγία
amatum/am/um
esse
deletum/am/um
esse
lectum/am/um
esse
auditum/am/um
esse
amatos/as/a
esse
deletos/as/a
esse
lectos/as/a
esse
auditos/as/a
esse
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
 Gaio Antonio : προσοχή στη κλητική πτώση . Και τα δύο σχηματίζουν κατάληξη σε – i.
 rem publicam : στον ενικό μεταφράζεται ως «πολιτεία» ενώ στον πληθυντικό αριθμό ως «πολιτικά πράγματα».
 urbe: προσοχή στη γενική πληθυντικού που λήγει σε – ium. socii : στη γενική πτώση του ενικού αριθμού δεν σχηματίζει
δεύτερο συνηρημένο τύπο.
 altero: η αόριστη αυτή αντωνυμία κλίνεται σαν δευτερόκλιτο επίθετο με εξαίρεση τη γενική ενικού (σε – ius) και τη
δοτική ενικού (σε – i).
 Romanos : το επίθετο ως παράγωγο ουσιαστικού (Roma) δεν σχηματίζει παραθετικά.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
 Marco Tulio Cicerone et Gaio Antonio consulibus : ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη.
 consulibus : κατηγορηματικός προσδιορισμός στο Marco Tulio Ciceron et Gaio Antonio.
 a Cicerone : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στη παθητική μετοχή victus (τοποθετείται εμπρόθετα γιατί
πρόκειται για έμψυχο).
 cum exercitu : εμπρόθετος προσδιορισμός της κοινωνίας ή της συνοδείας.
 victus : χρονική μετοχή συνημμένη στο Catilina.
 proelio : αφαιρετική οργανική του τρόπου.
 ab Antonio : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου.
 in pugna : εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου.
© Θάνος Σταυρόπουλος – φιλόλογος, MSc.
thanosstavropoulos@yahoo.gr