SlideShare a Scribd company logo
1 of 5
Download to read offline
20Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko
4 TEOREMA DASAR
KALKULUS
Standar Kompetensi
Menggunakan konsep integral dalam pemecahan
masalah
Kompetensi Dasar Memahami konsep dasar kalkulus
Indikator Pada akhir kuliah ini diharapkan mahasiswa akan dapat
memahami
1. Memahami teorema dasar kalkulus
2. Memahami teorema kelinieran integral tentu
Contoh 1
Tunjukkan bahwa ∫ 𝑐 𝑑π‘₯ = 𝑐(𝑏 βˆ’ π‘Ž)
𝑏
π‘Ž
Jawab
𝐹(π‘₯) = 𝑐π‘₯ adalah suatu anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = 𝑐, sehingga menurut teorema dasar
kalkulus
∫ 𝑐 𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = 𝑐𝑏 βˆ’ π‘π‘Ž = 𝑐(𝑏 βˆ’ π‘Ž)
𝑏
π‘Ž
Contoh 2
Tunjukkan bahwa ∫ π‘₯ 𝑑π‘₯ =
𝑏2
2
βˆ’
π‘Ž2
2
𝑏
π‘Ž
Teorema Dasar Kalkulus
Andaikan suatu f kontinu pada [a,b] dan andaikan F sebarang anti keturunan dari f
∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž)
𝑏
π‘Ž
MATERI
21Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko
Jawab
𝐹(π‘₯) = π‘₯2
2⁄ adalah suatu anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = π‘₯, sehingga menurut teorema dasar
kalkulus
∫ π‘₯ 𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) =
𝑏2
2
βˆ’
π‘Ž2
2
𝑏
π‘Ž
Contoh 3
Tentukan ∫ (2π‘₯ βˆ’ 3π‘₯2) 𝑑π‘₯
2
1
Jawab
∫ (2π‘₯ βˆ’ 3π‘₯2) 𝑑π‘₯
2
1
= [
2π‘₯2
2
βˆ’
3π‘₯3
3
]
2
1
= (22
βˆ’ 23) βˆ’ (12
βˆ’ 13) = βˆ’4 βˆ’ 0 = βˆ’4
Contoh 4
Tentukan ∫ (6π‘₯2
βˆ’ 4π‘₯ + 2) 𝑑π‘₯
2
1
Jawab
∫ (6π‘₯2
βˆ’ 4π‘₯ + 2) 𝑑π‘₯
2
1
= ∫ 6π‘₯2
𝑑π‘₯ βˆ’ ∫ 4π‘₯ 𝑑π‘₯
2
1
+ ∫ 2 𝑑π‘₯
2
1
2
1
Lambang 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) dapat kita tulis menjadi
𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = [𝐹(π‘₯)] 𝑏
π‘Ž
Teorema Kelinieran Integral Tentu
Andaikan bahwa f dan g terintegralkan pada [a,b] dan andaikan k konstanta dan f + g
terintegralkan
(𝐒) ∫ π‘˜π‘“(π‘₯)𝑑π‘₯ =
𝑏
π‘Ž
π‘˜ ∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
(𝐒𝐒) ∫ [𝑓(π‘₯) + 𝑔(π‘₯)]𝑑π‘₯ =
𝑏
π‘Ž
∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
+ ∫ 𝑔(π‘₯)𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
(𝐒𝐒𝐒) ∫ [𝑓(π‘₯) βˆ’ 𝑔(π‘₯)]𝑑π‘₯ =
𝑏
π‘Ž
∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
βˆ’ ∫ 𝑔(π‘₯)𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
22Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko
= 6 ∫ π‘₯2
𝑑π‘₯ βˆ’ 4 ∫ π‘₯ 𝑑π‘₯
2
1
+ 2 ∫ 1 𝑑π‘₯
2
1
2
1
= 6 [
π‘₯3
3
]
2
1
βˆ’ 4 [
π‘₯2
2
]
2
1
+ 2[π‘₯]
2
1
= 2(8 βˆ’ 1) βˆ’ 2(4 βˆ’ 1) + 2(2 βˆ’ 1)
= 14 βˆ’ 6 + 2 = 10
Contoh 5
Tentukan ∫ 2 𝑠𝑖𝑛2
2π‘₯ cos 2π‘₯ 𝑑π‘₯
πœ‹ 4⁄
0
Jawab
Misal 𝑒 = sin 2π‘₯ sehingga 𝑑𝑒 = 2 cos 2π‘₯ 𝑑π‘₯
∫ 𝑠𝑖𝑛2
2π‘₯ cos π‘₯ 𝑑π‘₯ = ∫ 𝑒 𝑑𝑒 =
𝑒3
3
+ ∁
= [
𝑠𝑖𝑛3
2π‘₯
3
]
45
0
=
1
3
(𝑠𝑖𝑛3
90 βˆ’ 𝑠𝑖𝑛3
0)
=
1
3
(1 βˆ’ 0) =
1
3
Contoh 6
Tentukan ∫ [π‘₯2
+ π‘₯ (π‘₯2
+ 1)3] 𝑑π‘₯
1
0
Jawab
∫ [π‘₯2
+ π‘₯ (π‘₯2
+ 1)3] 𝑑π‘₯
1
0
= ∫ π‘₯2
𝑑π‘₯ + ∫ π‘₯(π‘₯2
+ 1)3
𝑑π‘₯
1
0
1
0
Untuk integral sebelah kiri tentunya dapat dengan mudah kita kerjakan, namun untuk
integral sebelah kanan maka perlu kita selesaikan dengan menggunakan permisalan.
Misal 𝑒 = π‘₯2
+ 1 sehingga 𝑑𝑒 = 2π‘₯ 𝑑π‘₯ akibatnya,
1
2
𝑑𝑒 = π‘₯ 𝑑π‘₯, sehingga
∫ π‘₯(π‘₯2
+ 1)3
𝑑π‘₯
1
0
=
1
2
∫ 𝑒3
𝑑𝑒 =
1
2
𝑒4
4
+ ∁ =
𝑒4
8
+ ∁
∫ π‘₯2
𝑑π‘₯ + ∫ π‘₯(π‘₯2
+ 1)3
𝑑π‘₯
1
0
1
0
= [
π‘₯3
3
]
1
0
+ [
(π‘₯2
+ 1)4
8
]
1
0
=
1
3
(1 βˆ’ 0) +
1
8
(16 βˆ’ 1) =
1
3
+ 1
7
8
= 2
5
24
23Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko
Latihan 1
Hitunglah integral tentu menggunakan teorema dasar kalkulus!
∫ π‘₯3
𝑑π‘₯
𝑏
π‘Ž
Jawab
𝐹(π‘₯) = β‹― adalah anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = π‘₯3
∫ π‘₯3
𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = β‹―
𝑏
π‘Ž
= ....................................................................................................
Latihan 2
Hitunglah integral tentu menggunakan teorema kelinieran integral tentu!
∫ (4π‘₯3
+ 4)𝑑π‘₯
3
1
Jawab
∫ (4π‘₯3
+ 4)𝑑π‘₯
3
1
= β‹― ∫
3
1
𝑑π‘₯ + β‹― ∫
3
1
𝑑π‘₯
= ....................................................................................................
= ....................................................................................................
= ....................................................................................................
Latihan 3
Hitunglah integral tentu berikut!
∫ cos π‘₯ sin π‘₯ 𝑑π‘₯
πœ‹ 4⁄
0
Jawab
Misalkan u = ............... dan du = .................
∫ cos π‘₯ sin π‘₯ 𝑑π‘₯ = β‹―
πœ‹ 4⁄
0
= ....................................................................................................
= ....................................................................................................
LATIHAN TERBIMBING
24Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko
Soal no 1 – 4, gunakan teorema dasar kalkulus untuk menghitung tiap integral tentu
(lihat contoh 1-3).
1. ∫ (3π‘₯2
βˆ’ 2π‘₯ + 3)
2
βˆ’1
𝑑π‘₯
2. ∫
2
𝑑3
𝑑𝑑
3
1
3. ∫ (𝑦2
+
1
𝑦3
) 𝑑𝑦
βˆ’2
βˆ’4
4. ∫ cos π‘₯ 𝑑π‘₯
πœ‹ 2⁄
0
Soal no 5 – 10, gunakan teorema dasar kalkulus dikombinasikan dengan aturan pangkat
diperumum untuk menyelesaikan integral tentu yang diberikan (lihat contoh 4 dan 5)
5. ∫ (π‘₯2
+ 1)10(2π‘₯)𝑑π‘₯
1
0
6. ∫ (√ π‘₯3 + 1) (3π‘₯2)𝑑π‘₯
0
βˆ’1
7. ∫ (4π‘₯ + 3 + cos π‘₯)𝑑π‘₯
πœ‹ 2⁄
0
8. ∫ (π‘₯2
+ 2π‘₯)2
𝑑π‘₯
1
0
9. ∫ (√ π‘₯ + √2π‘₯ + 1) 𝑑π‘₯
4
0
10. ∫ (π‘Ž1 3⁄
βˆ’ π‘₯1 3⁄
) 𝑑π‘₯
8π‘Ž
π‘Ž
LATIHAN MANDIRI

More Related Content

What's hot

Ulangkaji PA ete505
Ulangkaji PA ete505Ulangkaji PA ete505
Ulangkaji PA ete505Hazlin Nazri
Β 
Matematik Tambahan Soalan set 1
Matematik Tambahan Soalan set 1Matematik Tambahan Soalan set 1
Matematik Tambahan Soalan set 1Pauling Chia
Β 
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisi
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi KomposisiOperasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisi
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisisiska sri asali
Β 
ujian kemajuan add math 2019
ujian kemajuan  add math 2019ujian kemajuan  add math 2019
ujian kemajuan add math 2019winnahafiz
Β 
Soalan set 1
Soalan set 1Soalan set 1
Soalan set 1Pauling Chia
Β 
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)Toro Jr.
Β 
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)Wan Aznie Fatihah
Β 
Materi Rumus Kuadratik
Materi Rumus KuadratikMateri Rumus Kuadratik
Materi Rumus KuadratikIndah Lestari
Β 

What's hot (8)

Ulangkaji PA ete505
Ulangkaji PA ete505Ulangkaji PA ete505
Ulangkaji PA ete505
Β 
Matematik Tambahan Soalan set 1
Matematik Tambahan Soalan set 1Matematik Tambahan Soalan set 1
Matematik Tambahan Soalan set 1
Β 
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisi
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi KomposisiOperasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisi
Operasi Aljabar pada Fungsi dan Fungsi Komposisi
Β 
ujian kemajuan add math 2019
ujian kemajuan  add math 2019ujian kemajuan  add math 2019
ujian kemajuan add math 2019
Β 
Soalan set 1
Soalan set 1Soalan set 1
Soalan set 1
Β 
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)
Tugas Matematika 2 : Buku Calculus (Integral Tentu)
Β 
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)
LATIHAN MATEMATIK TAMBAHAN TINGKATAN 4 BAB 9 (TAJUK:PEMBEZAAN)
Β 
Materi Rumus Kuadratik
Materi Rumus KuadratikMateri Rumus Kuadratik
Materi Rumus Kuadratik
Β 

Similar to P6_mengetik equation

Tugas Matematika Buku Calculus
Tugas Matematika Buku CalculusTugas Matematika Buku Calculus
Tugas Matematika Buku Calculusharlintokek
Β 
PD dengan Koefisien Linier dan PD Eksak
PD dengan Koefisien Linier dan PD EksakPD dengan Koefisien Linier dan PD Eksak
PD dengan Koefisien Linier dan PD EksakUli Rahmawati
Β 
Al jabbar tugasan1sham
Al jabbar tugasan1shamAl jabbar tugasan1sham
Al jabbar tugasan1shamShamsudiar Sudin
Β 
Analisis kompleks
Analisis kompleksAnalisis kompleks
Analisis kompleksUHN
Β 
Latihan PA sem 2 dvm
Latihan PA sem 2 dvmLatihan PA sem 2 dvm
Latihan PA sem 2 dvmHazlin Nazri
Β 
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docx
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docxSOALAN MATHS F2 MID TERM.docx
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docxUSHADEVIAPLINGAPPANM
Β 
Modul 3 : Persamaan Kuadratik
Modul 3 : Persamaan Kuadratik Modul 3 : Persamaan Kuadratik
Modul 3 : Persamaan Kuadratik Fatimah Abdul Khalid
Β 
Sistem Pertidaksamaan Dua Variabel
Sistem Pertidaksamaan Dua VariabelSistem Pertidaksamaan Dua Variabel
Sistem Pertidaksamaan Dua VariabelFranxisca Kurniawati
Β 
Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10ErnitaManulang
Β 
Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10widya_mayesti
Β 
Ungkapan Algebra
Ungkapan Algebra Ungkapan Algebra
Ungkapan Algebra khairul02
Β 
Bab 6 ungkapan algebra iii
Bab 6 ungkapan algebra iiiBab 6 ungkapan algebra iii
Bab 6 ungkapan algebra iiiSurryaraj Poobalan
Β 
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4Mujaheedah Solehah
Β 

Similar to P6_mengetik equation (20)

Tugas Matematika Buku Calculus
Tugas Matematika Buku CalculusTugas Matematika Buku Calculus
Tugas Matematika Buku Calculus
Β 
kalkulus 2 bab 8
kalkulus 2 bab 8kalkulus 2 bab 8
kalkulus 2 bab 8
Β 
PD dengan Koefisien Linier dan PD Eksak
PD dengan Koefisien Linier dan PD EksakPD dengan Koefisien Linier dan PD Eksak
PD dengan Koefisien Linier dan PD Eksak
Β 
Kartu soal nopliyanti sma 1 tebo
Kartu soal nopliyanti sma 1 teboKartu soal nopliyanti sma 1 tebo
Kartu soal nopliyanti sma 1 tebo
Β 
Slide 8 [Repaired].pptx
Slide 8 [Repaired].pptxSlide 8 [Repaired].pptx
Slide 8 [Repaired].pptx
Β 
Al jabbar tugasan1sham
Al jabbar tugasan1shamAl jabbar tugasan1sham
Al jabbar tugasan1sham
Β 
Analisis kompleks
Analisis kompleksAnalisis kompleks
Analisis kompleks
Β 
Contoh soal integral
Contoh soal integralContoh soal integral
Contoh soal integral
Β 
Latihan PA sem 2 dvm
Latihan PA sem 2 dvmLatihan PA sem 2 dvm
Latihan PA sem 2 dvm
Β 
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docx
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docxSOALAN MATHS F2 MID TERM.docx
SOALAN MATHS F2 MID TERM.docx
Β 
Modul 3 : Persamaan Kuadratik
Modul 3 : Persamaan Kuadratik Modul 3 : Persamaan Kuadratik
Modul 3 : Persamaan Kuadratik
Β 
Sistem Pertidaksamaan Dua Variabel
Sistem Pertidaksamaan Dua VariabelSistem Pertidaksamaan Dua Variabel
Sistem Pertidaksamaan Dua Variabel
Β 
Modul MMI 2015
Modul MMI 2015Modul MMI 2015
Modul MMI 2015
Β 
Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10
Β 
Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10
Β 
Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10Pbk kom a kelompok 10
Pbk kom a kelompok 10
Β 
Modul 2 persamaan linear
Modul 2 persamaan linearModul 2 persamaan linear
Modul 2 persamaan linear
Β 
Ungkapan Algebra
Ungkapan Algebra Ungkapan Algebra
Ungkapan Algebra
Β 
Bab 6 ungkapan algebra iii
Bab 6 ungkapan algebra iiiBab 6 ungkapan algebra iii
Bab 6 ungkapan algebra iii
Β 
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4
Soalan Pertengahan Tahun Matematik Tingkatan 4
Β 

Recently uploaded

Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdf
Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdfTopik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdf
Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdfNursKitchen
Β 
Bab 5 Ting 4 5.2 Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4  5.2 Persekutuan Tanah MelayuBab 5 Ting 4  5.2 Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4 5.2 Persekutuan Tanah MelayuSITINURULSYARAFINABI
Β 
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdfPENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf1370zulaikha
Β 
Bab 5 Ting 4 5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4  5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah MelayuBab 5 Ting 4  5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4 5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah MelayuSITINURULSYARAFINABI
Β 
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...NursKitchen
Β 
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.AfifahSalim2
Β 
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdf
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdfTEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdf
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdfcrvwr4zf9r
Β 
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdf
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdfReka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdf
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdfMDFARIDSHAFARIBINHAR
Β 
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkas
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkasSlide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkas
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkasAdiebsulhy55
Β 
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...MDFARIDSHAFARIBINHAR
Β 
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANAN
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANANrice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANAN
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANANWawaRusli
Β 
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptx
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptxBuku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptx
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptxHussalwaHussain1
Β 
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docx
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docxPROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docx
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docxssuser2936b51
Β 
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genap
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genapKISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genap
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genapDewiUmbar
Β 
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.ppt
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.pptPertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.ppt
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.pptArieAdie
Β 

Recently uploaded (15)

Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdf
Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdfTopik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdf
Topik 5 - PEMBINAAN PERADABAN MAJMUK DI MALAYSIA.pdf
Β 
Bab 5 Ting 4 5.2 Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4  5.2 Persekutuan Tanah MelayuBab 5 Ting 4  5.2 Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4 5.2 Persekutuan Tanah Melayu
Β 
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdfPENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf
PENTAKSIRAN dalam pendidikan tajuk enam hingga lapan.pdf
Β 
Bab 5 Ting 4 5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4  5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah MelayuBab 5 Ting 4  5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah Melayu
Bab 5 Ting 4 5.1 Ciri ciri Persekutuan Tanah Melayu
Β 
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...
Topik 8 - PERANAN ETIKA DAN PERADABAN MENDOKONG TANGGUNGJAWAB SOSIAL DI MALAY...
Β 
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.
Malaysia sebagai hub halal antarabangsa.
Β 
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdf
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdfTEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdf
TEMPLATE CONTOH PENULISAN KERTAS CADANGAN KAJIAN TINDAKAN.pdf
Β 
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdf
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdfReka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdf
Reka Bentuk dan Teknologi_Tingkatan_2-1-31-10-31.pdf
Β 
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkas
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkasSlide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkas
Slide sejarah tingkatan5 bab5 nota ringkas
Β 
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...
1 rbt kandungan-dan-cadangan-rekod-pembelajaran-dan-pemudahcaraan-formula-a-k...
Β 
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANAN
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANANrice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANAN
rice and farinaceous. PENYEDIAAN DAN PEBUATAN MAKANAN
Β 
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptx
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptxBuku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptx
Buku Program Pelancaran Nilam SMK Johor Bahru.pptx
Β 
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docx
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docxPROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docx
PROGRAM PENINGKATAN AKADEMIK PANITIA SEJARAH BAGI MURID.docx
Β 
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genap
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genapKISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genap
KISI-KISI SOAL DAN KARTU SOAL KELAS Xi semester genap
Β 
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.ppt
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.pptPertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.ppt
Pertemuan 9 dan 10 - Sistem Persamaan Linear.ppt
Β 

P6_mengetik equation

  • 1. 20Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko 4 TEOREMA DASAR KALKULUS Standar Kompetensi Menggunakan konsep integral dalam pemecahan masalah Kompetensi Dasar Memahami konsep dasar kalkulus Indikator Pada akhir kuliah ini diharapkan mahasiswa akan dapat memahami 1. Memahami teorema dasar kalkulus 2. Memahami teorema kelinieran integral tentu Contoh 1 Tunjukkan bahwa ∫ 𝑐 𝑑π‘₯ = 𝑐(𝑏 βˆ’ π‘Ž) 𝑏 π‘Ž Jawab 𝐹(π‘₯) = 𝑐π‘₯ adalah suatu anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = 𝑐, sehingga menurut teorema dasar kalkulus ∫ 𝑐 𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = 𝑐𝑏 βˆ’ π‘π‘Ž = 𝑐(𝑏 βˆ’ π‘Ž) 𝑏 π‘Ž Contoh 2 Tunjukkan bahwa ∫ π‘₯ 𝑑π‘₯ = 𝑏2 2 βˆ’ π‘Ž2 2 𝑏 π‘Ž Teorema Dasar Kalkulus Andaikan suatu f kontinu pada [a,b] dan andaikan F sebarang anti keturunan dari f ∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) 𝑏 π‘Ž MATERI
  • 2. 21Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko Jawab 𝐹(π‘₯) = π‘₯2 2⁄ adalah suatu anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = π‘₯, sehingga menurut teorema dasar kalkulus ∫ π‘₯ 𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = 𝑏2 2 βˆ’ π‘Ž2 2 𝑏 π‘Ž Contoh 3 Tentukan ∫ (2π‘₯ βˆ’ 3π‘₯2) 𝑑π‘₯ 2 1 Jawab ∫ (2π‘₯ βˆ’ 3π‘₯2) 𝑑π‘₯ 2 1 = [ 2π‘₯2 2 βˆ’ 3π‘₯3 3 ] 2 1 = (22 βˆ’ 23) βˆ’ (12 βˆ’ 13) = βˆ’4 βˆ’ 0 = βˆ’4 Contoh 4 Tentukan ∫ (6π‘₯2 βˆ’ 4π‘₯ + 2) 𝑑π‘₯ 2 1 Jawab ∫ (6π‘₯2 βˆ’ 4π‘₯ + 2) 𝑑π‘₯ 2 1 = ∫ 6π‘₯2 𝑑π‘₯ βˆ’ ∫ 4π‘₯ 𝑑π‘₯ 2 1 + ∫ 2 𝑑π‘₯ 2 1 2 1 Lambang 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) dapat kita tulis menjadi 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = [𝐹(π‘₯)] 𝑏 π‘Ž Teorema Kelinieran Integral Tentu Andaikan bahwa f dan g terintegralkan pada [a,b] dan andaikan k konstanta dan f + g terintegralkan (𝐒) ∫ π‘˜π‘“(π‘₯)𝑑π‘₯ = 𝑏 π‘Ž π‘˜ ∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž (𝐒𝐒) ∫ [𝑓(π‘₯) + 𝑔(π‘₯)]𝑑π‘₯ = 𝑏 π‘Ž ∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž + ∫ 𝑔(π‘₯)𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž (𝐒𝐒𝐒) ∫ [𝑓(π‘₯) βˆ’ 𝑔(π‘₯)]𝑑π‘₯ = 𝑏 π‘Ž ∫ 𝑓(π‘₯)𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž βˆ’ ∫ 𝑔(π‘₯)𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž
  • 3. 22Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko = 6 ∫ π‘₯2 𝑑π‘₯ βˆ’ 4 ∫ π‘₯ 𝑑π‘₯ 2 1 + 2 ∫ 1 𝑑π‘₯ 2 1 2 1 = 6 [ π‘₯3 3 ] 2 1 βˆ’ 4 [ π‘₯2 2 ] 2 1 + 2[π‘₯] 2 1 = 2(8 βˆ’ 1) βˆ’ 2(4 βˆ’ 1) + 2(2 βˆ’ 1) = 14 βˆ’ 6 + 2 = 10 Contoh 5 Tentukan ∫ 2 𝑠𝑖𝑛2 2π‘₯ cos 2π‘₯ 𝑑π‘₯ πœ‹ 4⁄ 0 Jawab Misal 𝑒 = sin 2π‘₯ sehingga 𝑑𝑒 = 2 cos 2π‘₯ 𝑑π‘₯ ∫ 𝑠𝑖𝑛2 2π‘₯ cos π‘₯ 𝑑π‘₯ = ∫ 𝑒 𝑑𝑒 = 𝑒3 3 + ∁ = [ 𝑠𝑖𝑛3 2π‘₯ 3 ] 45 0 = 1 3 (𝑠𝑖𝑛3 90 βˆ’ 𝑠𝑖𝑛3 0) = 1 3 (1 βˆ’ 0) = 1 3 Contoh 6 Tentukan ∫ [π‘₯2 + π‘₯ (π‘₯2 + 1)3] 𝑑π‘₯ 1 0 Jawab ∫ [π‘₯2 + π‘₯ (π‘₯2 + 1)3] 𝑑π‘₯ 1 0 = ∫ π‘₯2 𝑑π‘₯ + ∫ π‘₯(π‘₯2 + 1)3 𝑑π‘₯ 1 0 1 0 Untuk integral sebelah kiri tentunya dapat dengan mudah kita kerjakan, namun untuk integral sebelah kanan maka perlu kita selesaikan dengan menggunakan permisalan. Misal 𝑒 = π‘₯2 + 1 sehingga 𝑑𝑒 = 2π‘₯ 𝑑π‘₯ akibatnya, 1 2 𝑑𝑒 = π‘₯ 𝑑π‘₯, sehingga ∫ π‘₯(π‘₯2 + 1)3 𝑑π‘₯ 1 0 = 1 2 ∫ 𝑒3 𝑑𝑒 = 1 2 𝑒4 4 + ∁ = 𝑒4 8 + ∁ ∫ π‘₯2 𝑑π‘₯ + ∫ π‘₯(π‘₯2 + 1)3 𝑑π‘₯ 1 0 1 0 = [ π‘₯3 3 ] 1 0 + [ (π‘₯2 + 1)4 8 ] 1 0 = 1 3 (1 βˆ’ 0) + 1 8 (16 βˆ’ 1) = 1 3 + 1 7 8 = 2 5 24
  • 4. 23Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko Latihan 1 Hitunglah integral tentu menggunakan teorema dasar kalkulus! ∫ π‘₯3 𝑑π‘₯ 𝑏 π‘Ž Jawab 𝐹(π‘₯) = β‹― adalah anti turunan dari 𝑓(π‘₯) = π‘₯3 ∫ π‘₯3 𝑑π‘₯ = 𝐹(𝑏) βˆ’ 𝐹(π‘Ž) = β‹― 𝑏 π‘Ž = .................................................................................................... Latihan 2 Hitunglah integral tentu menggunakan teorema kelinieran integral tentu! ∫ (4π‘₯3 + 4)𝑑π‘₯ 3 1 Jawab ∫ (4π‘₯3 + 4)𝑑π‘₯ 3 1 = β‹― ∫ 3 1 𝑑π‘₯ + β‹― ∫ 3 1 𝑑π‘₯ = .................................................................................................... = .................................................................................................... = .................................................................................................... Latihan 3 Hitunglah integral tentu berikut! ∫ cos π‘₯ sin π‘₯ 𝑑π‘₯ πœ‹ 4⁄ 0 Jawab Misalkan u = ............... dan du = ................. ∫ cos π‘₯ sin π‘₯ 𝑑π‘₯ = β‹― πœ‹ 4⁄ 0 = .................................................................................................... = .................................................................................................... LATIHAN TERBIMBING
  • 5. 24Buku Kerja Kalkulus Lanjut STKIP YPM Bangko Soal no 1 – 4, gunakan teorema dasar kalkulus untuk menghitung tiap integral tentu (lihat contoh 1-3). 1. ∫ (3π‘₯2 βˆ’ 2π‘₯ + 3) 2 βˆ’1 𝑑π‘₯ 2. ∫ 2 𝑑3 𝑑𝑑 3 1 3. ∫ (𝑦2 + 1 𝑦3 ) 𝑑𝑦 βˆ’2 βˆ’4 4. ∫ cos π‘₯ 𝑑π‘₯ πœ‹ 2⁄ 0 Soal no 5 – 10, gunakan teorema dasar kalkulus dikombinasikan dengan aturan pangkat diperumum untuk menyelesaikan integral tentu yang diberikan (lihat contoh 4 dan 5) 5. ∫ (π‘₯2 + 1)10(2π‘₯)𝑑π‘₯ 1 0 6. ∫ (√ π‘₯3 + 1) (3π‘₯2)𝑑π‘₯ 0 βˆ’1 7. ∫ (4π‘₯ + 3 + cos π‘₯)𝑑π‘₯ πœ‹ 2⁄ 0 8. ∫ (π‘₯2 + 2π‘₯)2 𝑑π‘₯ 1 0 9. ∫ (√ π‘₯ + √2π‘₯ + 1) 𝑑π‘₯ 4 0 10. ∫ (π‘Ž1 3⁄ βˆ’ π‘₯1 3⁄ ) 𝑑π‘₯ 8π‘Ž π‘Ž LATIHAN MANDIRI