ครูอิสรีย์ น้อยมิ่ง โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ กาญจนบุรี

1. คำนำ
บทเรี ยนสำเร็ จรู ปชุดคำและกำรสร้ำงคำ เล่มที่ ๒ เรื่ อง คำประสม ระดับชั้นมัธยมศึกษำปี ที่ ๑
มีจุดประสงค์เพื่อให้นกเรี ยนมีควำมรู้ควำมเข้ำใจเรื่ อง คำประสม และสำมำรถนำควำมรู้เรื่ องคำประสมไปใช้
ั
เพื่อกำรสื่ อสำรในชีวตประจำวันได้อย่ำงมีประสิ ทธิ ภำพ
ิ
บทเรี ยนสำเร็ จรู ปประกอบด้วย คำชี้แจงเกี่ยวกับกำรใช้บทเรี ยนสำเร็ จรู ป คำแนะนำกำรเรี ยน
แบบทดสอบก่อนเรี ยน และหลังเรี ยน เฉลยแบบทดสอบก่อนเรี ยน และหลังเรี ยน กรอบเนื้อหำควำมรู ้
กรอบคำถำม กรอบเฉลย โดยผูเ้ รี ยนต้องเริ่ มเรี ยนจำกกรอบที่ ๑ ไปจนถึงกรอบสุ ดท้ำยอย่ำงไม่ขำมขั้นตอน
้
ปฏิบติตำมคำแนะนำของกำรใช้บทเรี ยนสำเร็ จรู ป ในแต่ละกรอบ เมื่อศึกษำเนื้อหำเสร็ จแล้วจะมีคำถำม
ั
ให้ผเู ้ รี ยนตอบคำถำม และตรวจสอบคำตอบได้ดวยตนเองจำกกรอบถัดไป ผูเ้ รี ยนต้องไม่ดูคำตอบก่อน
้
ซึ่งเป็ นกำรฝึ กควำมมีวนย ควำมซื่ อสัตย์ และรู ้จกใช้ทกษะกำรอ่ำนในกำรแสวงหำควำมรู ้
ิ ั
ั
ั
ผูจดทำหวังเป็ นอย่ำงยิงว่ำ บทเรี ยนสำเร็ จรู ปนี้จะเป็ นประโยชน์ต่อกำรเรี ยนกำรสอน
้ั
่
ในรำยวิชำภำษำไทย กลุ่มสำระกำรเรี ยนรู ้ภำษำไทย สำระที่ ๔ หลักกำรใช้ภำษำ ชุดคำและกำรสร้ำงคำ
ตำมหลักเกณฑ์ทำงภำษำ จะทำให้ผเู ้ รี ยนสำมำรถเกิดกำรเรี ยนรู ้ได้ดวยตนเอง ตำมศักยภำพของผูเ้ รี ยน
้
และสนองตำมควำมแตกต่ำงระหว่ำงผูเ้ รี ยน
อิสรี ย ์ น้อยมิ่ง

2. สำรบัญ
หน้ ำ
คำนำ
สำรบัญ
คำชี้แจงในกำรใช้บทเรี ยนสำเร็ จรู ปสำหรับครู .............................................................. ก
คำชี้แจงในกำรใช้บทเรี ยนสำเร็ จรู ปสำหรับนักเรี ยน..................................................... ข
แผนภูมิลำดับขั้นตอนกำรเรี ยน........................................................................................ค
ผลกำรเรี ยนรู้ที่คำดหวัง................................................................................................. ง
แบบทดสอบก่อนเรี ยน.................................................................................................. ๑
กรอบเนื้อหำบทเรี ยน.................................................................................................... ๓
แบบทดสอบหลังเรี ยน.................................................................................................. ๑๘
เอกสำรอ้ำงอิง .............................................................................................................. ๒๐
ภำคผนวก..................................................................................................................... ๒๑
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรี ยนและหลังเรี ยน.................................................................. ๒๒
แบบสังเกตพฤติกรรมกำรเรี ยนของนักเรี ยน................................................................ ๒๓
แบบประเมินตนเองของนักเรี ยน................................................................................. ๒๔
แบบบันทึกผลกำรเรี ยนรู้............................................................................................. ๒๕

3. ก
คำชี้แจงกำรใช้ บทเรียนสำเร็จรูปสำหรับครู
๑. ครู ควรจัดเตรี ยมบทเรี ยนสำเร็ จรู ปเรื่ อง คำประสม ให้เพียงพอกับจำนวนนักเรี ยน
๒. ให้นกเรี ยนทำแบบทดสอบก่อนเรี ยน เพื่อประเมินควำมรู ้เดิมของนักเรี ยน
ั
๓. แจกบทเรี ยนสำเร็ จรู ปให้นกเรี ยน ศึกษำและแนะนำวิธีกำรใช้บทเรี ยนสำเร็ จรู ป
ั
เพื่อนักเรี ยนจะได้ปฏิบติได้อย่ำงถูกต้อง
ั
๔. ดำเนินกำรจัดกำรเรี ยนรู ้ตำมกิจกรรมกำรเรี ยนรู ้ที่กำหนดไว้ในแผนกำรจัดกำรเรี ยนรู ้
๕. ในกรณี ที่นกเรี ยนบำงคนเรี ยนไม่ทน ครู ควรให้คำแนะนำ หรื อมอบหมำยให้ศึกษำเอกสำร
ั
ั
เพิมเติมในเวลำว่ำง
่
๖. หลังจำกนักเรี ยนศึกษำบทเรี ยนสำเร็ จรู ปเสร็ จแล้ว ครู และนักเรี ยนต้องช่วยกันสรุ ปบทเรี ยน
๗. ครู บนทึกคะแนนแต่ละคนไว้เพื่อกำรประเมินกำรพัฒนำและควำมก้ำวหน้ำ
ั
่
๘. ในกรณี ที่นกเรี ยนไม่ผำนเกณฑ์ครู ควรจัดซ่อมเสริ มให้นกเรี ยน
ั
ั

4. ข
คำชี้แจงกำรใช้ บทเรียนสำเร็จรูปสำหรับนักเรียน
๑. บทเรี ยนสำเร็ จรู ปเรื่ อง ประสม มีจำนวน ๑๕ กรอบ
๒. นักเรี ยนศึกษำบทเรี ยนสำเร็ จรู ปและกิจกรรมไปตำมลำดับ อ่ำนข้อแนะนำและปฏิบติทีละ
ั
ขั้นตอน คือ อ่ำนจุดประสงค์กำรเรี ยนรู ้ ทำแบบทดสอบก่อนเรี ยน ทำกิจกรรมโดยศึกษำ
บทเรี ยนไปทีละกรอบ ไม่ขำมกรอบ ตอบคำถำม ตรวจคำตอบจำกเฉลย ดำเนินกำรไป
้
จนครบทุกกรอบแล้วทำแบบทดสอบหลังเรี ยน
๓. บทเรี ยนนี้ไม่ใช่แบบทดสอบ นักเรี ยนไม่ตองกังวลใจ พยำยำมทำไปทีละกรอบ นักเรี ยน
้
จะได้รับควำมรู้จำกกำรศึกษำค้นคว้ำด้วยตนเอง หำกสงสัยให้ถำมครู ผสอนทันที
ู้
๔. กำรศึกษำบทเรี ยนสำเร็ จรู ปเล่มนี้จะไม่บรรลุผลสำเร็ จ ถ้ำนักเรี ยนขำดควำมซื่ อสัตย์
ในกำรปฏิบติกิจกรรม
ั
๕. อ่ำนบทเรี ยนและคำถำมให้เข้ำใจ คิดให้ดี แล้วจึงตอบคำถำมลงในแบบฝึ ก อย่ำเขียนข้อควำม
ใด ๆ ลงในบทเรี ยนสำเร็ จรู ปเล่มนี้
๖. หน้ำที่มีคำถำมจะมีเฉลยไว้ในหน้ำถัดไป ดังนั้นควรตอบคำถำมให้เสร็ จก่อนแล้วจึงเปิ ดหน้ำ
ถัดไปเพื่อดูคำตอบในกรอบหน้ำถัดไป
๗. จบแล้วทำแบบทดสอบหลังเรี ยน เพื่อเปรี ยบเทียบผลควำมก้ำวหน้ำของตนเอง

5. ค
แผนภูมิลำดับขั้นตอนกำรเรียน
เริ่มต้ น
อ่ำนคำชี้แจง
ศึกษำผลกำรเรี ยนรู้ที่คำดหวัง
ทำแบบทดสอบก่อนเรี ยน
ศึกษำบทเรี ยนตั้งแต่กรอบที่ ๑
ไปจนถึงกรอบสุ ดท้ำย
โดยไม่ขำมกรอบ
้
ทำแบบฝึ กท้ำยบทเรี ยน
ต้องเรี ยนรู้ตำมลำดับ
ขั้นตอนนะครับ
ไม่ ผ่ำนเกณฑ์ กำรประเมิน
ทำแบบทดสอบหลังเรี ยน
ผ่ำนเกณฑ์ กำรประเมิน
จบบทเรียน

6. ง
ผลกำรเรียนรู้ที่คำดหวัง
ผลกำรเรียนรู้ ทคำดหวัง
ี่
มีควำมรู ้ควำมเข้ำใจเกี่ยวกับคำและกำรสร้ำงคำในภำษำไทย
จุดประสงค์ กำรเรียนรู้
๑. อธิบำยควำมหมำยของคำประสมได้ถูกต้อง
๒. จำแนกคำประสมจำกข้อควำมที่กำหนดให้ได้
๓. สร้ำงคำประสมจำกคำที่กำหนดให้ได้
๔. ยกตัวอย่ำงคำประสมได้

7. ๑
แบบทดสอบก่อนเรียน
คำชี้แจง ให้นกเรี ยนเลือกคำตอบที่ถูกต้องแล้วทำเครื่ องหมำยกำกบำท (X) ลงในกระดำษคำตอบ
ั
๑. คำในข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. น้ ำมำก
ค. น้ ำลำย
๒. คำประสมคือคำในข้อใด?
ก. น้ ำนิ่ง
ค. น้ ำเหม็น
๓. ข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. รถหยุด
ค. รถยำว
ข. น้ ำน้อย
ง. น้ ำไหล
๗. คำประสมในข้อใดมีคำกริ ยำนำหน้ำคำนำม?
ก. น้ ำเสี ยง
ข. เสื้ อคลุม
ค ถ่ำยรู ป
ง. เรื อนจำ
ข. น้ ำเน่ำ
ง. น้ ำมัน
๘. ข้อใดเป็ นคำประสมที่เกิดจำกคำนำมประสมกับคำกริ ยำ?
ก. หน้ำม้ำ
ข. กล้วยไม้
ค. แม่เลี้ยง
ง. คอห่ำน
ข. รถยก
ง. รถจอด
๙. คำประสมในข้อใดเกิดจำกคำไทยประสมกับคำภำษำอื่น?
ก. เสื้ อกันฝน
ข. ยำกันยุง
ค. ยำสี ฟัน
ง. ร่ มชูชีพ
๔. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสม?
ก. เสื้ อกัก
ข. เสื้ อเก่ำ
๊
ค. เสื้ อกล้ำม
ง. เสื้ อกันหนำว
๕. ข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. สี ขำว
ค. ผิวขำว
ข. ผ้ำขำว
ง. น้ ำขำว
๖. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสม?
ก. คอแข็ง
ข. คอทองแดง
ค. คอเจ็บ
ง. คอหอยพอก
๑๐. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสมทั้งหมด?
ก. เครื่ องใน เครื่ องเรื อน
ข. เครื่ องปรุ ง เครื่ องเล่น
ค. เครื่ องครัว เครื่ องดื่ม
ง. เครื่ องเคียง เครื่ องพัง

8. ๒
กระดำษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
คำชี้แจง ให้นกเรี ยนทำเครื่ องหมำยกำกบำท (X) ลงในช่องคำตอบที่เห็นว่ำถูกต้องเพียงข้อเดียว
ั
ข้อ
๑
๒
๓
๔
๕
๖
๗
๘
๙
๑๐
ก
ข
ค
ง

9. ๓
คำประสม
กรอบนำ
สวัสดีครับ.....ขอต้อนรับเข้ำสู่ .......
บทเรี ยนสำเร็ จรู ปเรื่ องคำประสม
สวัสดีค่ะ........
เรำมำเรี ยนรู ้เรื่ องคำประสมกันนะคะ
ขอให้เพื่อน ๆ ทุกคนตั้งใจเรี ยนนะครับ
เรำสองคนจะคอยเป็ นกำลังใจให้.......เรี ยนตำมลำดับเนื้อหำนะครับ
ที่สำคัญอย่ำแอบดูเฉลยก่อน เรำต้องซื่ อสัตย์ต่อตนเองนะครับ

10. คำประสม
๔
กรอบที่ ๑
สวัสดีครับเพื่อน ๆ เจอกันอีกแล้วครับวันนี้เรำจะมำ
เรี ยนรู ้เรื่ องคำประสมไปพร้อมๆ กัน
ั
ถ้ำพวกเรำพร้อมแล้วก็ไปเรี ยนรู ้กนเลยครับ
คำประสม คือ คำที่สร้ำงจำกคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไป
เกิดเป็ นคำใหม่ มีควำมหมำยใหม่ แต่ยงมีเค้ำของควำมหมำยเดิม
ั
ส่ วนมำกมักเป็ นกำรประสมคำระหว่ำงคำไทยกับคำไทย
แต่อำจมีคำประสมบำงคำที่ประสมระหว่ำงคำไทยกับคำภำษำอื่น
ลักษณะทีสำคัญของคำประสม
่
๑. เกิดจำกคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปมำประสมกันแล้วเกิด
ควำมหมำยใหม่ แต่ยงมีเค้ำควำมหมำยเดิมอยู่
ั
๒.สำมำรถแยกเป็ นคำๆได้ และคำที่แยกได้แต่ละคำ
มีควำมหมำยต่ำงกัน เมื่อนำมำรวมกันควำมหมำยต่ำงจำกคำเดิม
๓. คำที่มำประสมกันจะเป็ นคำประสมในภำษำใดก็ได้
๔. คำประสมที่เกิดจำกคำ ซึ่ งมีลกษณะเป็ นกำรย่อคำหลำย ๆ คำ
ั
ส่ วนมำกมักจะขึ้นต้นด้วย คำว่ำ นัก ชำว ช่ำง
หมอ กำร ควำม ผู้ ของ เครื่ อง ที่
๕. คำประสม จะเป็ นคำชนิดใดประสมกันก็ได้
คำถำมทบทวน “คำประสมคืออะไร”

11. ๕
คำประสม
กรอบที่ ๒
เฉลยกรอบที่ ๑
คำประสม คือ คำที่สร้ำงจำกคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไป
เกิดเป็ นคำใหม่ มีควำมหมำยใหม่ แต่ยงมีเค้ำของควำมหมำยเดิม
ั
เพื่อน ๆ ตอบถูกกันทุก
คนเลยเก่งมำกครับ.....
ต่อไปเรำเรี ยนรู ้ลกษณะ
ั
สำคัญของคำประสม
๑. .เกิดจำกคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปมำประสมกัน
แล้วเกิดควำมหมำยใหม่แต่ยงมีเค้ำควำมหมำยเดิมอยู่ เช่น
ั
พ่อ หมำยถึง
สำมีของแม่
ตำ
หมำยถึง
พ่อของแม่
พ่อตำ หมำยถึง
พ่อของภรรยำ
ลูก
หมำยถึง
บุตร
น้ ำ
หมำยถึง
ของเหลว
ลูกนำ หมำยถึง
้
ลูกของยุง
ลักษณะสำคัญของคำประสม
เพื่อนอ่ำนแล้วลองตอบคำถำมเพือ
่
ทบทวนดูนะครับ.....
๑. ให้ยกตัวอย่ำงคำประสมที่เกิดจำกคำ
ประสมตั้งแต่ ๒ คำมำประสมกันแล้วมี
ควำมหมำยเดิมอยู่ มำ ๓ คำ
๒. ให้ยกตัวอย่ำงคำประสมที่มี
ควำมหมำยต่ำงกันเมื่อนำมำรวมกันแล้ว
ได้ควำมหมำยต่ำงจำกคำเดิมมำ ๓ คำ
๒. สำมำรถแยกเป็ นคำๆได้ และคำที่แยกได้แต่ละคำมีควำมหมำยต่ำงกัน
เมื่อนำมำรวมกันควำมหมำยต่ำงจำกคำเดิม เช่น
แม่ บ้ำน
แม่
หมำยถึง
หญิงผูให้กำเนิด
้
่
บ้ำน
หมำยถึง
ที่อยูอำศัย
แม่ บ้ำน
หมำยถึง
หญิงผู้จัดกำรงำนในบ้ ำน
คอห่ ำน
คอ
หมำยถึง
ส่ วนของร่ ำงกำยที่ต่อศีรษะกับตัว
ห่ำน
หมำยถึง
ชื่อนกจำพวกเป็ ด คอยำว
คอห่ ำน
หมำยถึง
ส่ วนของโถส้ วม

12. ๖
คำประสม
กรอบที่ ๓
เพื่อน ๆ เก่งทุก
คนเลยครับ
ยกตัวอย่ำงได้
ถูกต้องเลย
เฉลยกรอบที่ ๒
๑. อยู่ในดุลยพินิจของครู ผ้ ูสอน
๒. อยู่ในดุลยพินจของครู ผ้ ูสอน
ลักษณะสำคัญของคำประสม
เรำมำเรี ยนรู้
ลักษณะสำคัญ
ของคำประสม
กันต่อเลยนะ
ครับ
๓. คำที่มำประสมกันจะเป็ นคำประสมในภำษำใดก็ได้ เช่น
เข็มทิศ
(ไทย + สันสกฤต)
รถเก๋ ง
(บำลี + จีน)
ห้องโชว์
(ไทย + อังกฤษ)
รำชวัง
(บำลี + ไทย)
ปักษ์ใต้
(สันสกฤต + ไทย)
โปรแกรมหนัง (อังกฤษ + ไทย)
๔. คำประสมที่เกิดจำกคำซึ่ งมีลกษณะเป็ นกำรย่อคำ
ั
หลำย ๆ คำ ส่ วนมำกมักจะขึ้นต้นด้วย คำว่ำ นัก ชำว ช่ำง
หมอ กำร ควำม ผู ้ ของ เครื่ อง ที่ เช่น
นัก นักร้อง นักเขียน นักเรี ยน นักสู้
ชำว ชำวบ้ำน ชำวเมือง ชำวนำ ชำววัง
ช่ ำง ช่ำงไม้ ช่ำงเสริ มสวย ช่ำงไฟฟ้ ำ
หมอ หมอดู หมอควำม หมอผี หมอนวด
กำร กำรบ้ำน กำรเมือง กำรไฟฟ้ ำ กำรคลัง
ควำม ควำมดี ควำมชัว ควำมสุ ข ควำมทุกข์
่
ผู้
ผูใหญ่ ผูดี ผูอำนวยกำร ผูนอย ผูร้ำย
้
้ ้
้ ้
้
ของ ของใช้ ของไหว้ ของเล่น ของชำร่ วย
เครื่อง เครื่ องหมำย เครื่ องบิน เครื่ องมือ
ที่
ที่นอน ที่ดิน ที่เขี่ยบุหรี่ ที่เที่ยว ที่พก
ั
แบบฝึ กทบทวน
่
ให้พิจำรณำคำต่อไปนี้วำคำใด
เป็ นคำประสม
ดอกฟ้ ำ หูชำง บัตรโทรศัพท์
้
มือถือ มโนภำพ ตัดรอน
ขัดคอ ตัดขำด มือไว ตัดสิ น

13. ๗
คำประสม
กรอบที่ ๔
เก่งมำกครับ....
ตอบถูกอีกแล้ว
เพื่อน ๆ ตั้งใจเรี ยน
กันทุกคนเลย
ผมเอำใจช่วยนะครับ
เฉลยกรอบที่ ๓
คำตอบ
ดอกฟ้ ำ หูชำง บัตรโทรศัพท์ มือถือ ขัดคอ มือไว
้
ลักษณะสำคัญของคำประสม
๕. คำประสม จะเป็ นคำชนิดใดประสมกันก็ได้ เช่น
นำม + นำม
เช่น แม่น้ ำ พ่อบ้ำน แปรงสี ฟัน
นำม + กริ ยำ
เช่น แบบเรี ยน เข็มกลัด ยำดม
กริ ยำ + นำม
เช่น กินใจ เล่นตัว เข้ำใจ ได้หน้ำ
นำม + วิเศษณ์ เช่น
เช่น น้ ำแข็ง ถัวเขียว หัวหอม
่
กริ ยำ + กริ ยำ เช่น
เช่น ต้มยำ พิมพ์ดีด จดจำ ท่องจำ
บุพบท + นำม เช่น
เช่น ข้ำงถนน นอกคอก ต่อหน้ำ
วิเศษณ์ + วิเศษณ์
เช่น อ่อนหวำน หวำนเย็น
วิเศษณ์ + คำนำม
เช่น อ่อนข้อ สองหัว
่
เพื่อน ๆ ครับ เรำมำช่วยกันวิเครำะห์คำต่อไปนี้วำ
เป็ นคำประสมที่เกิดจำกกำรประสมคำชนิดใด
หำงเสื อ พ่อมด กินใจ หลอดไฟ เตำรีด
คนไข้ แกงไก่ ห้ องเรียน

14. คำประสม
๘
กรอบที่ ๕
เฉลยกรอบที่ ๔
ตอบถูกอีกแล้ ว.....
เก่งจังเลยครับ
คำตอบ
หำงเสื อ คำนำม + คำนำม เตำรีด  คำนำม + คำกริ ยำ
พ่อมด  คำนำม + คำนำม คนไข้  คำนำม + คำนำม
กินใจ คำกริ ยำ + คำนำม แกงไก่ คำนำม + คำนำม
หลอดไฟคำนำม + คำนำม ห้ องเรียน คำนำม + คำกริ ยำ
เรำมำทบทวนเนื้อหำกันอีกทีนะครับเพื่อน ๆ จะได้จำให้แม่นยำ
หลักกำรสั งเกตคำประสม
คำมูลตั้งแต่ สองคำขึนไปรวมกัน เกิดคำใหม่ มีควำมหมำยใหม่ เป็ นคำประสม
้
ตัวอย่ำง
พัดลม
หมำยถึง
เครื่ องพัดให้เย็นด้วยแรงไฟฟ้ ำ
มือแข็ง
หมำยถึง
ไม่ค่อยไหว้คนง่ำยๆ
เสื้ อกล้ำม
หมำยถึง
เสื้ อชั้นในชำย
ลูกน้อง
หมำยถึง
ผูที่คอยติดสอยห้อยตำม
้
คำมูลตั้งแต่ สองคำขึนไปรวมกัน ไม่ เกิดควำมหมำยใหม่ ไม่ ใช่ คำประสม
้
ตัวอย่ำง
ลมพัด
หมำยถึง
ลมโชยมำ
มือขำด
หมำยถึง
มือถูกสิ่ งใดสิ่ งหนึ่งตัดขำด
คอเจ็บ
หมำยถึง
คออักเสบ
คำถำมทบทวน
ข้ อใดกล่ำวผิด
ก. คำที่นำมำผสมกันต้องเป็ นคำไทยแท้เท่ำนั้น
ข. เมื่อผสมกันแล้วต้องได้คำใหม่ และมีควำมหมำยใหม่
ค. คำประสมเกิดจำกกำรนำคำ ๒ คำมำผสมกัน
ง. กำรประสมคำมีจุดมุ่งหมำยเพื่อให้เกิดคำใหม่เพิมขึ้น
่

15. คำประสม
๙
กรอบที่ ๖
เฉลยกรอบที่ ๕
คำตอบ ก
เพื่อน ๆ เก่งจังเลยครับ.....
จำแม่นจริ ง ๆ
ครำวนี้เรำมำทบทวนกันตั้งแต่เริ่ มต้นด้วยกำรทำแบบ
ฝึ กทบทวนกันดูอีกทีนะครับ..................
คำชี้แจง ให้กำเครื่ องหมำย  หน้ำข้อที่ถูก และกำเครื่ องหมำย  หน้ำข้อที่ผด
ิ
…………๑. คำมูลสองคำขึนไปรวมกันเป็ นคำประสมทุกคำ
้
................๒. คำประสมต้ องเกิดจำกคำไทยประสมกับคำไทยเท่ำนั้น
................๓. ไม้ เรียว เป็ นคำประสม
................๔. ไฟฉำย , ฉำยไฟ เป็ นคำประสมทั้งสองคำ
................๕. ใจอ่อน , อ่อนใจ เป็ นคำประสมทั้งสองคำ
................๖. ถังขยะ ตะกร้ ำ ปลำร้ ำ เป็ นคำประสมทุกคำ
................๗. สะพำนลอย เป็ นคำประสมทีเ่ กิดจำกคำประสมสำมคำประสมกัน
................๘. นำยำลบคำผิด เป็ นคำประสม
้
................๙. สบู่เหลว เป็ นคำประสมทีเ่ กิดจำก คำนำมประสมกับคำนำม
................๑๐. นำส้ มสำยชู เป็ นคำประสม
้
คิดทบทวนให้ดี ๆ นะครับ
ตอบให้ถูกทุกข้อเลยนะครับ

16. ๑๐
คำประสม
กรอบที่ ๗
ยอดเยียมมำกครับ
่
เพื่อน ๆ ตอบถูกทุกข้อเลย
เฉลยกรอบที่ ๖
ขอปรบมือให้เป็ นรำงวัลนะครับ
คำตอบ ๑ ๒๓๔๕
๖๗๘๙๑๐
เพื่อนรู ้ไหมว่ำ คำที่นำมำรวมกันแล้ว
ไม่เป็ นคำประสม จะเป็ นอะไรได้บำง
้
ต้องให้พี่ ๆ ช่วยอธิ บำยให้ฟังคงจะดีนะครับ
่ ั
นังฟังอยูต้ งนำน...
่
นึกว่ำจะลืมพี่ ๆ กันเสี ยแล้ว
สำหรับคำที่นำมำรวมกันแล้ว ไม่เป็ น
คำประสม อำจจะเป็ นวลีหรื อประโยค
เดี๋ยวพี่ ๆ จะเปรี ยบเทียบให้ดู
ลองสังเกตตำมตำรำงนะครับน้อง ๆ
ตำรำงเปรี ยบเทียบระหว่ำงคำประสม กับ วลี หรื อ ประโยค
คำประสม
วลี / ประโยค
๑.เกิดจำกค ำ ตั้งแต่สองคำขึ้นไปมำ ๑.เกิดจำกค ำ ตั้งแต่สองคำขึ้นไปมำรวมกัน
รวมกัน
๒.เกิดคำใหม่และมีควำมหมำย
ใหม่ เช่น
- ลูกมือ หมำยถึง ผูที่ทำกำร
้
ตำมคำแนะนำของ
๒.มีควำมหมำยเพิมขึ้น เรี ยกว่ำ วลี หรื อ
่
ได้ใจควำมสมบูรณ์เรี ยกว่ำประโยค เช่น
- ลูกครู หมำยถึง ลูกของครู เป็ นวลี
- ลูกเดิน หมำยถึง ลูกแสดงอำกำรเดิน

17. ๑๑
คำประสม
กรอบที่ ๘
น้อง ๆ พอจะเข้ำใจหรื อเปล่ำครับ
พี่คิดว่ำน้อง ๆ คงจะพอเข้ำใจบ้ำงแล้ว
นะคะถ้ำยังงั้นเรำมำลองทำแบบฝึ ก
ทบทวนดูอีกนิดนะคะ
คำชี้แจง จงพิจำรณำคำต่อไปนี้ คำใดเป็ นคำประสม นำไปเขียนลงในช่อง
หมำยเลขที่กำหนดให้
นำอบ
้
ผู้กอง
จำนแตก
ยำสระผม
เรือล่ม
รถตู้
เด็กเดิน
นกบิน
๑.…………......
๓.…………......
๕.………………
๗.……………...
๙.………………
ม้ ำวิง
่
เดินสำย
กระติกนำร้ อน นำเดือด
้
้
ไฟดับ
หลอดไฟ
หัวหน้ ำ
ตู้ปลำ
เครื่องแบบ
๒.………………
๔.………………
๖.………………
๘.………………
๑๐.……………….
ดูท่ำจะยำกเหมือนกันนะ
แบบนี้ตองตั้งใจให้เต็มที่จะได้ถูกหมดใช่ไหมพวกเรำ
้

18. คำประสม
๑๒
กรอบที่ ๙
มำดูเฉลยกันนะครับน้อง ๆ
เฉลยกรอบที่ ๙
๑.นำอบ
้
๒.ผู้กอง
๓.เดินสำย
๔.หัวหน้ ำ
๕. ยำสระผม
๖. กระติกนำร้ อน
้
๗.ตู้ปลำ
๘.รถตู้
๙.หลอดไฟ
๑๐.เครื่องแบบ
ม้ ำวิง จำนแตก เรือล่ม ไฟดับ เด็กเดิน นกบิน
่
นำเดือด เป็ นประโยค
้
เป็ นยังไงกันบ้ำง
ตอบถูกกันบ้ำงหรื อเปล่ำ
ไชโย.................
ผมตอบถูกทุกข้อเลย
เพื่อน ๆ ก็ตอบถูกทุกข้อ
เหมือนกันดีใจจังเลย
พี่อยำกให้พวกเรำทุกคนได้ทบทวนเนื้อหำ
เพื่อทำควำมเข้ำใจกับคำประสมให้มำกกว่ำนี้
เรำมำฝึ กพิจำรณำคำประสมเป็ นกรณี ตวอย่ำงนะคะ
ั

19. ๑๓
คำประสม
กรอบที่ ๑๐
ลักษณะคำประสม
ั
คำประสมสลับที่กน ควำมหมำยเปลี่ยนไป แต่เป็ นคำประสมทั้งสองคำ
เช่น
ใจเสี ย
ใจไม่ดีเพรำะกลัวหรื อวิตกกังวล
เสี ยใจ
ไม่สบำยใจเพรำะมีเรื่ องไม่สมประสงค์หรื อผิดประสงค์
ั
คำประสมสลับที่กนควำมหมำยเปลี่ยนไป ไม่เป็ นคำประสมทั้งสองคำ
เช่น
เข็มกลัด
เป็ นคำประสม หมำยถึง เครื่ องประดับสำหรับกลัดเสื้ อ
กลัดเข็ม
ไม่เป็ นคำประสม เพรำะหมำยถึงอำกำรกลัดเข็ม ควำมหมำยเหมือนคำเดิม
แปงเปี ยก
้
เปี ยกแปง
้
เป็ นคำประสม หมำยถึง แป้ งที่กวนให้สุกจนข้นและเละ
ไม่เป็ นคำประสม เพรำะหมำยถึงอำกำรเปี ยกแป้ งควำมหมำยเหมือนคำเดิม
สบำยมำก....
่
ตอบได้อยูแล้ว...
๑. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสมทั้งหมด?
ก. ใจดำ ใจแตก
ข. พ่อบ้ำน พ่อครัว
ค. หน้ำหนำ หน้ำบำง
ง. เรื อใบ เรื อแล่น
ั
๒. คำในข้อใดสลับที่กนแล้วไม่เป็ นคำประสมทั้งสองคำ?
ก. ใจเย็น เย็นใจ
ข. ใจหำย หำยใจ
ค. ผ้ำห่ม ห่มผ้ำ
ง. ใจดี ดีใจ
๓. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประเภทเดียวกับคำว่ำ “พ่อสื่ อ”?
ก. พ่อค้ำ
ข. พ่อเรำ
ค. พ่อบ้ำน ง. พ่อม่ำย

20. ๑๔
คำประสม
กรอบที่ ๑๑
เฉลยกรอบที่ ๑๐
คำตอบ ๑. ง ๒. ค ๓. ข
เรำมำทบทวน ทำควำมเข้ำใจ
ให้ลึกซึ้ งอีกครั้งนะครับ
ทบทวนควำมเข้ ำใจ
น้ ำเน่ำ
ไม่ใช่คำประสม เพรำะควำมหมำยไม่เปลี่ยนจำกคำเดิม
หมำยถึงน้ ำแสดงอำกำรเน่ำ เป็ นประโยค
น้ ำค้ำง
เป็ นคำประสม หมำยถึง ไอน้ ำในอำกำศที่ถูกควำมเย็น
แล้วหยำดลงมำค้ำงบนใบไม้ใบหญ้ำ
แม่ป่วย
ไม่ใช่คำประสม เพรำะควำมหมำยเหมือนคำเดิม
หมำยถึง แม่ป่วย เป็ นประโยค
แม่พิมพ์
เป็ นคำประสม หมำยถึง แม่แบบ
เครื่ องดับ
ไม่ใช่คำประสม เพรำะควำมหมำยเหมือนคำเดิม
หมำยถึงเครื่ องแสดงอำกำรดับ เป็ นประโยค
เครื่ องบิน
เป็ นคำประสม หมำยถึง อำกำศยำนชนิดหนึ่ง
เรำมำช่วยกันพิจำรณำคำต่อไปนี้ดูนะครับเพื่อนว่ำคำใดเป็ นคำประสม
๑. บรรทัด ไม้บรรทัด
๒. บ้ำนพัง บ้ำนพัก
ผมเข้ำใจและมันใจ
่
มำกเลยครับ

21. ๑๕
คำประสม
กรอบสรุ ป
เฉลยกรอบที่ ๑๑
๑. บรรทัด
ไม้ บรรทัด
๒. บ้ ำนพัง
บ้ ำนพัก
ไม่ เป็ นคำประสม เพรำะมีคำเดียว
เป็ นคำประสม หมำยถึง อุปกรณ์ กำรเขียนชนิดหนึ่ง
ไม่ เป็ นคำประสม เพรำะหมำยถึงบ้ ำนแสดงอำกำรพัง
เป็ นคำประสม หมำยถึง บ้ ำนทีเ่ ป็ นทีอยู่ชั่วครำว
่
ตอบถูกอีกแล้ว
เก่งจังเลยครับ
ต่อไปเรำมำช่วยกันสรุ ปเนื้อหำ
บทเรี ยนอีกครั้งนะครับ
สรุป
คำประสม คือ คำมูลสองคำขึ้นไปประสมกัน เกิดคำใหม่
มีควำมหมำยใหม่ เช่น
น้ ำ + ยำ + ล้ำง + จำน
น้ ำยำล้ำงจำน
ไม้ + แขวน + เสื้ อ
ไม้แขวนเสื้ อ
คำมูลสองคำขึ้นไปรวมกันไม่เกิดเป็ นคำใหม่ ไม่เกิดควำมหมำยใหม่
ไม่ใช่คำประสม เช่น
หำงเสื อ
หมำยถึงหำงของเสื อ เป็ นวลีไม่ใช่คำประสม
หำงเสื อ
หมำยถึงหำงเสื อเรื อ เป็ นคำประสม
ผ้ำขำว
หมำยถึงผ้ำสี ขำว เป็ นวลีไม่ใช่คำประสม
น้ ำขำว
หมำยถึงน้ ำเมำ เป็ นคำประสม
ปูตำย
หมำยถึง ปูแสดงอำกำรตำย เป็ นประโยคไม่ใช่คำประสม
ปูมำ
้
หมำยถึง ปูทะเลชนิดหนึ่ง เป็ นคำประสม

22. ๑๖
คำประสม
กรอบแบบฝึ กท้ ำยบทเรียน
คำชี้แจง ให้นกเรี ยนทำเครื่ องหมำย  รอบตัวอักษร ก ข ค หรื อ ง ที่ที่เป็ นคำตอบที่ถูกต้อง
ั
ที่สุดเพียงคำตอบเดียว
จำกข้ อ ๑ - ข้ อ ๕ ข้ อใดไม่ ใช่ คำประสม
๑.
ก. ลูกคอ
ข. ลูกคิด
ค. ลูกครู
ง. ลูกครึ่ ง
๒.
ก. ลูกปัด
ข.. ลูกเป็ ด
ค. ลูกโป่ ง
ง. ลูกปื น
๓.
ก. น้ ำมัน
ข. น้ ำมือ
ค. น้ ำมำ
ง. น้ ำมนต์
๔.
ก. มือบวม
ข. มือเบำ
ค. มืออ่อน
ง. มือใหม่
๕.
ก. คอแข็ง
ข. คอตก
ค. คอหอย
ง. คอหัก
จำกข้ อ ๖ - ข้ อ ๑๐ ข้ อใดเป็ นคำประสม
๖. ก. น้ ำลึก ข. น้ ำล้น
ค. น้ ำใจ
ง. น้ ำไหล
๗. ก. ลูกนก
ค. ลูกวิง
่
ง. ลูกเห็บ
๘. ก. เสื้ อยำว ข. เสื้ อขำด
ค. เสื้ อเก่ำ
ง. เสื้ อกัก
๊
๙. ก. บ้ำนพัง ข. บ้ำนนอก
ค. บ้ำนเรำ
ง. บ้ำนฉัน
๑๐. ก. เรื อรบ ข. เรื อร้ำว
ค. เรื อล่ม
ง. เรื อแล่น
ข. ลูกพ่อ
คิดพิจำรณำให้ดีแล้วทำให้ถูกทุกข้อเลยนะครับเพื่อน ๆ

23. คำประสม
๑๗
กรอบเฉลยแบบฝึ กท้ ำยบทเรียน
เฉลยแบฝึ กท้ำยบทเรียน
๑.ค. ลูกครู
๒. ข. ลูกเป็ ด
๓.ค. น้ ำมำ
๔.ก. มือบวม
๕.ง. คอหัก
๖. ค. น้ ำใจ
๗. ง. ลูกเห็บ
๘.ง. เสื้ อกัก
๊
๙.ข. บ้ำนนอก
๑๐.ก. เรื อรบ
ตอบถูกทุกข้อเลย
เก่งมำก ๆ
ต่อไปเรำไปทำ
แบบทดสอบหลังเรี ยน
กันเถอะครับ

24. ๑๘
แบบทดสอบหลังเรียน
คำชี้แจง ให้นกเรี ยนเลือกคำตอบที่ถูกต้องแล้วทำเครื่ องหมำยกำกบำท (X) ลงในกระดำษคำตอบ
ั
๑. คำในข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. น้ ำไหล
ค. น้ ำน้อย
๒. คำประสมคือคำในข้อใด?
ก. น้ ำนิ่ง
ค. น้ ำมัน
๓. ข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. รถหยุด
ค. รถยก
ข. น้ ำลำย
ง. น้ ำมำก
ข. น้ ำเน่ำ
ง. น้ ำเหม็น
๘. ข้อใดเป็ นคำประสมที่เกิดจำกคำนำมประสมกับคำกริ ยำ?
ก. หน้ำม้ำ
ข. กล้วยไม้
ค. คอห่ำน
ง. แม่เลี้ยง
ข. รถยำว
ง. รถจอด
๙. คำประสมในข้อใดเกิดจำกคำไทยประสมกับคำภำษำอื่น?
ก. ร่ มชูชีพ
ข. ยำกันยุง
ค. ยำสี ฟัน
ง. เสื้ อกันฝน
๔. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสม?
ก. เสื้ อกัก
ข. เสื้ อเก่ำ
๊
ค. เสื้ อกล้ำม
ง. เสื้ อกันหนำว
๕. ข้อใดเป็ นคำประสม?
ก. สี ขำว
ค. ผิวขำว
๗. คำประสมในข้อใดมีคำกริ ยำนำหน้ำคำนำม?
ก. น้ ำเสี ยง
ข. เสื้ อคลุม
ค ถ่ำยรู ป
ง. เรื อนจำ
ข. ผ้ำขำว
ง. น้ ำขำว
๖. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสม?
ก. คอแข็ง
ข. คอเจ็บ
ค. คอทองแดง
ง. คอหอยพอก
๑๐. คำในข้อใดไม่เป็ นคำประสมทั้งหมด?
ก. เครื่ องใน เครื่ องเรื อน
ข. เครื่ องเคียง เครื่ องพัง
ค. เครื่ องครัว เครื่ องดื่ม
ง. เครื่ องปรุ ง เครื่ องเล่น

25. ๑๙
กระดำษคำตอบแบบทดสอบหลังเรียน
คำชี้แจง ให้นกเรี ยนทำเครื่ องหมำยกำกบำท (X) ลงในช่องคำตอบที่เห็นว่ำถูกต้องเพียงข้อเดียว
ั
ข้อ
๑
๒
๓
๔
๕
๖
๗
๘
๙
๑๐
ก
ข
ค
ง

26. ๒๐
เอกสำรอ้ำงอิง
กรมวิชำกำร. หนังสื อเรียนภำษำไทย ท ๓๐๕ ท ๓๐๖ เล่ม ๓ ชั้นมัธยมศึกษำปี ที่ ๓.
พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุ งเทพมหำนคร : โรงพิมพ์คุรุสภำลำดพร้ำว, ๒๕๓๖.
กำชัย ทองหล่อ. หลักภำษำไทย. กรุ งเทพมหำนคร : รวมสำส์น (๑๙๙๗)จำกัด, ๒๕๔๕.
จงจิต นิมมำนนรเทพ. คู่มือ หลักกำรใช้ ภำษำไทย (ฉบับสมบูรณ์ ). กรุ งเทพมหำนคร : บริ ษท
ั
สำนักพิมพ์เดอะบุคส์ จำกัด, ๒๕๕๑.
บรรเทำ กิตติศกดิ์. หนังสื อเรียนภำษำไทย ท๐๗๑ หลักภำษำไทยระดับมัธยมศึกษำตอนปลำย.
ั
กรุ งเทพมหำนคร : ไทยวัฒนำพำนิช จำกัด, ๒๕๔๑.
ประไพศรี ศิริวงศ์และคณะ. คู่มือครู และแผนกำรจัดกำรเรียนรู้ สำระพืนฐำน กลุ่มสำระกำรเรียนรู้
้
ภำษำไทย ม.๓. กรุ งเทพมหำนคร : อักษรเจริ ญทัศน์ จำกัด, ๒๕๔๘.
ปรำณี บุญชุ่ม และภำสกร เกิดอ่อน. หลักภำษำและกำรใช้ ภำษำ รำยวิชำ ท ๓๐๕ – ท ๓๐๖
ชั้นมัธยมศึกษำปี ที่ ๓. กรุ งเทพมหำนคร : อักษรเจริ ญทัศน์ จำกัด, มปป.
พรทิพย์ แพงสุ ด. สำระสั งเขป ภำษำไทย ท ๓๐๕ ท ๓๐๖ มัธยมศึกษำปี ที่ ๓. กรุ งเทพมหำนคร :
ฟิ สิ กส์เซนต์เตอร์ , ๒๕๔๕.
เพ็ญศรี จันทร์ดวง. คู่มือหลักภำษำไทย ชั้ นมัธยมศึกษำปี ที่ ๓. กรุ งเทพมหำนคร : ไทยวัฒนำ
พำนิช จำกัด, ๒๕๔๒.
รำชบัณฑิตยสถำน. พจนำนุกรมฉบับรำชบัณฑิตยสถำน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรุ งเทพมหำนคร :
นำนมีบุคส์พบลิเคชันส์, ๒๕๔๖.
๊ ั
่
วิพุธ โสภวงศ์ และคณะ. หนังสื อเรียนภำษำไทย ชั้นมัธยมศึกษำปี ที่ ๓. กรุ งเทพมหำนคร :
ไทยวัฒนำพำนิช จำกัด, ๒๕๔๗.
เสนีย ์ วิลำวรรณ และคณะ. หนังสื อเรียนสมบูรณ์ แบบภำษำไทย ท๐๗๑ หลักภำษำไทย.
กรุ งเทพมหำนคร : ไทยวัฒนำพำนิช จำกัด, ๒๕๔๒.
สุ ทธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์. หลักภำษำไทย. พิมพ์ครั้งที่ ๑๓. กรุ งเทพมหำนคร : ไทยวัฒนำพำนิช
จำกัด, ๒๕๔๐.
อุปกิตศิลปสำร,พระยำ. หลักภำษำไทย. พิมพ์ครั้งที่ ๙. กรุ งเทพมหำนคร : ไทยวัฒนำพำนิช
จำกัด, ๒๕๔๓.
http://api.ning.com/files/xysvE*L*i2idxIgGdifEwZbGkUCjrqzhSi46gQ0xduC0eg7jsHlrXlRUSy
http://www.nsp-school.net/show%20teacher/pim/pim2.docx
http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/คำประสม
http://www.scribd.com/doc/30768665/แผนกำรจัดกำรเรี ยนรู้เรื่ อง-คำประสม
http://www2.lks.ac.th/moodle/login/index.php
http://www.trueplookpanya.com/true/knowledge_detail.php?mul_content_id=27&mul_source_id=001609

27. คำประสม
ภำคผนวก
๒๑

28. ๒๒
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน / หลังเรียน
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน
ข้อ
ก
ข
๑
ค
ง
ข้อ
ก
๑

๒
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน

ข



๓
๔

๔


๕
๖

๗

๗
๘


๖
๘
๙

๙
๑๐

๑๐
ใครที่ทำแบบทดสอบหลังเรี ยนได้ต้ งแต่ ๘
ั
คะแนนขึ้นไปถือว่ำผ่ำนเกณฑ์นะครับ
แล้วพบกันใหม่ในบทเรี ยนต่อไปครับ
ง

๒
๓
๕
ค




