1. i
Produksyon
Modyul para sa Araling Panlipunan 9
Unang Markahan-Modyul 4
Ikalimang Linggo
MARCIANA A. AGLOLO
Tagapaglinang
Kagawaran ng Edukasyon
Rehiyong Administratibo ng Cordillera
2. ii
Republic of the Philippines
DEPARTMENT OF EDUCATION
Cordillera Administrative Region
SCHOOLS DIVISION OF BAGUIO CITY
No. 82 Military Cut-off Road, Baguio City
Published by:
Learning Resource Management and Development System
PAUNAWA HINGGIL SA KARAPATANG SIPI
(COPYRIGHT NOTICE)
2021
Section 9 of Presidential Decree No. 49 provides:
“No copyright shall subsist in any work of the Government of the Philippines.
However, prior approval of the government agency of office wherein the work is
created shall be necessary for exploitation of such work for profit.”
Ang modyul na ito ay inihanda para sa implementasyon ng K to 12 Curriculum sa
pamamagitan ng Curriculum Implementation Division (CID) – Learning Resource
Management and Development System (LRMDS). Maaari itong kopyahin para sa
layuning pang-edukasyon at maaaring hilingin ang pahintulot sa nagmamay-ari nito.
Ang paghalaw o pagpapaunlad nito ay maaaring gawin, ibigay lamang ang
karampatang pagkilala sa orihinal na lumikha. Hindi pinahihintulutan ang paghalaw ng
anumang likha mula rito kung ang layunin ay pangkomersiyo o pagkakakitaan.
3. 1
Alamin
Ang modyul na ito ay ginawa upang matulungan ka na maunawaan at
maintindihan ang konsepto ng produksyon, mga salik nito at ang implikasyon
nito sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Ang pinakatiyak na kasanayan sa pagkatuto na dapat malinang sa iyo
ay matalakay ang mga salik ng produksyon at ang implikasyon nito sa pang-
araw-araw na pamumuhay. Para makamit mo ang nasabing kasanayan,
kailangan mong basahin, unawain at gawin nang buong puso ang bawat
babasahin at aktibidad. Inaasahang maging makabuluhan ang modyul na
ito at makatulong upang maunawaan at malinawan ka sa proseso ng
produksyon at mga salik nito at nawa ay makahikayat sa iyo na maging
matalino at produktibo sa pamamahala at paggamit ng resources o yaman.
Ang pag-aaral sa nilalaman ng modyul na ito at ang paggawa sa lahat
ng mga gawain ay inaasahang maisasakatuparan mo sa loob ng isang linggo
o tatlong oras para sa ating asignatura.
Mga Tiyak na Layunin:
Sa modyul na ito, inaasahan ko na iyong makakamit ang mga
sumusunod na layunin:
1. nailalarawan ang proseso ng produksyon;
2. natutukoy at naihahambing ang mga salik ng produksyon;
3. napahahalagahan ang mga salik ng produksyon at implikasyon nito; at
4. nakapagsasagawa ng isang simpleng recycling bilang aplikasyon ng
produksyon.
Handa ka na bang matuto? Sige simulan mo na.
4. 2
Subukin
Panuto: Basahin at unawain mo ang bawat katanungan bago ito
sagutin. Isulat ang letra ng tamang sagot sa patlang bago ang bilang.
________1. Ang mga hilaw na sangkap ay dumadaan sa proseso upang maging
yaring produkto. Ang tawag sa prosesong ito ay produksyon. Alin sa mga
sumusunod ang hindi kabilang sa hilaw na sangkap sa paggawa ng tinapay?
a. harina b. asin c. itlog d. pandesal
________2. Ang mga bagay na kailangan sa paggawa ng produkto ay tinatawag
na salik ng produksyon o input. Kabilang dito ang lupa, paggawa, kapital at
entreprenuerhip. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa lupa
bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________3. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa paggawa
bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________4. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa
entreprenuership bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________5. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa kapital
bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
5. 3
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________6. Malaki ang epekto ng mga salik ng produksyon sa dami at kalidad
ng produkto. Ano ang maaaring mangyari sa produksyon kapag ang lupa na
pinagmumulan ng hilaw na sangkap ay kumunti dahil sa industriyalisasyon
o pinatayuan ng gusali at pabrika?
a. Bibilis ang produksyon dahil dumami ang mga pabrika at paggawaan
b. Mababawasan ang produksyon dahil kumunti ang mga hilaw na
sangkap
c. Madadagdagan ang produksyon dahil ang mga negosyante ay aangkat
ng hilaw na sangkap sa ibang lugar
d. Walang pagbabago sa dami ng produksyon dahil walang pagbabago sa
mga salik
________7. Kung bago ang mga teknolohiya at makinarya sa paggawa, ano ang
maaaring epekto nito sa produksyon?
a. Bababa ang produksyon lalo na kapag ang mga manggagawa at hilaw
na sangkap ay hindi nagbago
b. Mabilis ang produksyon at maraming magagawa lalo na kapag may
nakahandang hilaw na sangkap na ipoproseso
c. Walang pagbabago sa produksyon lalo na kapag madalas ang
brownout kaya ang teknolohiya ay hindi rin nagagamit
d. Bababa ang sahod ng mga manggagawa dahil mababawasan ang
kanilang nagagawang produkto
________8. Kadalasan, ang kapital bilang salik ng produksyon ay iniuugnay
sa pera o salapi. Paano kumikita ang tao gamit ang kanilang pera?
a. Ito ay pinapaupahan at nagkakaloob ng upa bilang kita ng tao
b. Ito ay pinauutang at nagkakaloob ng interes bilang kita ng tao
c. Ito ay kagalingan ng tao sa pagnenegosyo kaya nagkakaloob ng tubo
bilang kita ng tao
d. Ito ang paggamit ng talento at lakas na nagkakaloob ng sahod o
sweldo bilang kita ng tao.
_________9. Sa proseso ng produksyon, lahat ng mga salik ay binabayaran.
Alin sa mga sumusunod ang tamang pares ng salik at kabayaran nito?
a. Lupa: interes
b. Paggawa : sahod o sweldo
c. Kapital : sweldo
d. Entreprenuership : upa
_______10. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan
ng produksyon sa pang-araw-araw na pamumuhay?
a. Ang produksyon ang pinagmumulan ng mga produktong
kinukonsumo ng tao
b. Ang produksyon ay lumilikha ng trabaho at kita
6. 4
c. Ang produksyon ay tumutugon sa pangangailangan at kagustuhan
ng tao
d. Ang produksyon ang umuubos sa mga likas na yaman ng bansa
______11. Ang produksyon ay tumutukoy sa paglikha ng mga bagay o
serbisyo upang matugunan ang pangangailangan ng tao. Paano mo maaaring
isagawa ang produksyon ngayong panahon ng pandemya?
a. Umutang sa bangko at magsimula ng online business
b. Maging aktibo sa barangay at sumali sa contact tracing
c. Magrecycle ng mga hindi nagagamit na tela at gawing face mask
d. Magluto nang marami at ipakain sa mga mahihirap
_______12. Ano ang implikasyon o maaaring epekto sa ekonomiya ng
pagkakaroon ng maraming lakas-paggawa subalit kulang ang pagawaan?
a. Magkakaroon ng mataas na kita ang mga manggagawa
b. Marami ang walang trabaho dahil sa kakulangan ng mapapasukan
c. Magkakaroon ng sigalot sa pagawaan dahil maraming manggagawa
d. Magiging mahal ang sahod ng mga manggagawa dahil sa dami nila
_______13. Ano ang implikasyon o maaaring resulta sa ating ekonomiya kung
sagana tayo sa lupa, paggawa, kapital at entreprenyurship?
a. Sisigla ang kompetisyon at lalaganap ang malawak na agwat ng
mahirap at mayaman
b. Uunlad ang ekonomiya dahil sa mataas at masiglang produksyon
c. Madadagdagan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
d. Mababawasan ang mga paninda o suplay sa pamilihan
_______14. Ano ang mahihinuha mong epekto ng “industriyalisasyon” sa
suplay ng mga hilaw na sangkap para sa produksyon?
a. Lalong dadami ang suplay ng hilaw na sangkap dahil sa makabagong
kagamitan sa pagtatanim
b. Liliit ang mapagkukunan ng hilaw na sangkap dahil sa mga proyektong
pang-industriyalisasyon ng bansa
c. Kailangan nating mag-angkat ng hilaw na sangkap para sa produksyon
d. Mabilis na maubos ang hilaw sa dami ng industriya
________15. Dahil sa kasalukuyang suliranin ng COVID-19, ang produksyon
ng pagkain at iba pang produkto ay apektado. Maraming pagawaan o
industriya ang pinasara at ang mga manggagawa ay nawalan ng trabaho dahil
sa quarantine at lockdown. Paano naman ito nakakaapekto sa mga
magsasaka sa Cordillera?
a. Malakas ang benta ng mga magsasaka ng kanilang gulay sa trading
post
b. Maraming nasasayang at libreng gulay dahil walang trader at
mapagbentahan
c. Maraming magsasaka ang nag-online selling ng kanilang gulay
d. Maraming magsasaka ang nagbebenta ng cactus sa halip na gulay
7. 5
Balikan
Napag-aralan natin sa mga nagdaang modyul na ang ekonomiks ay
pamamahala sa gastusin ng tahanan at kung paano ang pamamalakad ng
tao sa kanilang kabuhayan upang matugunan ang kanyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa kabila ng limitadong
pinagkukunang-yaman. Natutunan mo rin na kung hindi maayos ang
pamamalakad o sistema ng alokasyon sa mga yaman na meron ang tao ay
magaganap ang suliranin ng kakapusan.
Ngayon naman ay nais kong suriin mo kung saan nanggagaling ang
iyong mga kagamitan at mga pagkaing iyong kinunkonsumo araw-araw. Ang
mga ito ba ay direktang galing sa kapaligiran o bukid? O karamihan ba sa
inyong gamit at kinukunsumo ay gawa o galing sa pabrika o industriya?
Paano ito nagawa?
Ang mga katanungan na ito ay nakatuon sa konsepto ng produksyon
na siyang laman ng modyul na ito. Sinasabing mas nasisiyahan at
nakikinabang ang tao kung ang kanyang ginagamit o kinusunsumo ay
dumaan sa proseso-simple man o masalimuot. Ang proseso ng pagpapalit
anyo ng produkto sa pamamagitan ng pagsama-sama ng mga salik ay
tinatawag na produksyon.
Hangarin ng araling ito na magkaroon ka ng ideya at kamalayan sa mga
salik ng produksyon at ang implikasyon nito sa ating pang-araw-araw na
pamumuhay.
8. 6
Tuklasin
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa iyong kaalaman tungkol
sa konsepto at mga salik ng produksyon. Basahin at unawain mo ang mga
pahayag at sagutin o gawin mo ang gawain.
STRAWBERRY JAM
Ang strawberry ay isa sa mga produkto ng Benguet, lalo na sa bayan
ng La Trinidad. Maaari itong kainin nang direkta o kaya ay gawing jam o
panlasa ng ice cream o cake. Isa sa pinakamabentang produkto na gawa sa
strawberry ay ang jam na masarap pampalaman ng tinapay.
Paano magluto ng strawberry jam upang ang lahat ng mga berry ay
buo?
Mga sangkap
Strawberry - 1 kg
Asukal - 1 kg
Paraan ng Pagluluto:
1. Hugasan ang mga strawberry at paghiwalayin ang mga tangkay.
2. Ilipat sa isang mangkok, punan ng asukal at iwanan upang mag-infuse
ng 3-5 na oras.
3. Pagkatapos, iluto ito at hayaang kumulo. Alisin ang mga bula.
4. Bawasan o pahinaan ang apoy at lutuin muli ito ng 30-50 minuto.
Halaw sa: https://hdburger.ru/tl/strawberry-jam-with-whole-berries-strawberry-
jam-with-whole-berries-and-frayed/
Suriin
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan bilang pagsusuri sa
resipe na iyong binasa. Isulat ang sagot sa patlang na nailaan.
Mga Pamprosesong Tanong:
Tanong Sagot
1.Anu-ano ang mga kinakailangan
sa pagluluto ng strawberry jam?
2.Paano nagkakaroon ng
magandang resulta ang pagluluto ng
strawberry jam?
GAWAIN: PAGGAWA NG STRAWBERRY JAM, AALAMIN KO
9. 7
3. Sa kasalukuyan, bakit maraming
nag-iisip at gumagawa ng mga
bagong resipe ng pagkain?
4.Bakit mahalagang maging kaaya-
aya sa hitsura ng bawat produkto na
ating ginagawa?
Ang proseso ng pagpapalit anyo ng produkto sa pamamagitan ng
pagsasama-sama ng mga salik ay tinatawag na produksyon. Tumutukoy ang
produksyon sa paglikha ng mga produkto o serbisyo upang matugunan ang
pangangailangan ng mga tao (Viloria, et.al, 1999). Ang mga salik na ginagamit
sa produksyon ay tinatawag na input at ang resulta o bunga ng paggamit
nito ay tinatawag na output (Imperial, et.al., 1999). Halimbawa ng input ay
asukal at strawberry. Ang output ay ang strawberry jam. Pero maliban sa
mga hilaw na sangkap ng strawberry jam, kabilang din sa input ang kalan,
palayok, mangkok, at galing at sipag ng tao na magluto nito. Kailangan din
ang pera upang makabili ng ibang sangkap at kagamitan.
May apat na input o salik ng produksyon na kinabibilangan ng lupa,
paggawa, kapital at entrepreneurship. Basahin mo ang nasa talahanayan
upang maintindihan ang mga ito nang lubusan.
Salik ng Produksyon Paliwanag
1. LUPA -Tumutukoy hindi lamang sa tinatamnan ng
mga magsasaka o pinagtatayuan ng bahay
kundi kasama rin ang lahat ng yamang likas sa
ibabaw at ilalim nito gaya ng yamang-tubig,
yamang-mineral at yamang-gubat (Ekonomiks-
Modyul ng Mag-aaral, DepEd,2015). Dagdag pa
nila Santiago, et.al (1997), ang lahat ng biyaya
ng kalikasan gaya ng lupa at mga hilaw na
materyal ay itinuturing na lupa.
-Ito ay natatangi sa ibang salik ng produksyon
sa kadahilanang ito ay fixed input o takda ang
bilang o sukat nito. Mahalagang wasto at
produktibo ang paggamit nito upang
magkaroon ng lubos na kapakinabangan.
- Ang kapakinabangan ng lupa sa may-ari nito
ay nagtatakda ng kita na tinatawag na upa
(Viloria, et.al, 1999).
https://www.freepik.com/free-photo/landscape-
cultivated-
ground_979046.htm#page=1&query=land&position
=3
10. 8
2. PAGGAWA o LAKAS-
PAGGAWA
-Ito ang lakas na ibinubuhos ng tao, pisikal man
o mental, para makagawa ng mga bagay na
pinakikinabangan ng mga tao. Ito ang
pinakamahalagang sangkap ng produksyon
kung saan tinutuklas at nililikha ang mga
bagong bagay mula sa umiiral nang mga bagay
( Nera-Lauron, 1999).
-Tumutukoy sa kakayahan ng tao sa
produksyon ng produkto at serbisyo. Ito ay may
dalawang uri. Una ay lakas-isip o mental. Sila
ang mga mangagawang gumagamit ng kanilang
isip sa paggawa gaya ng mga abogado, doktor,
guro at iba pa. Tinatawag din ang trabaho nila
na white-collar jobs. Ikalawa ay lakas-bisig o
pisikal. Sila naman ang mga manggagawa na
gumagamit ng lakas ng katawan sa paggawa
gaya ng mga magsasaka, karpintero, welder at
iba pa. Blue-collar job naman ang ibang taguri
sa trabaho nila (Ekonomiks-Modyul ng Mag-
aaral, DepEd, 2015).
-Sahod o suweldo ang tawag sa pakinabang ng
manggagawa sa ipinagkaloob na paglilingkod.
- Ang manggagawang tumatanggap ng sahod
(wage) ay binabayaran ayon sa oras na kanyang
ginugol sa paglilingkod samantalang ang taong
tumatanggap ng suweldo (salary) ay
binabayaran nang fixed sa bawat pay period.
Kadalasan ang suweldo ay sa mga namamahala
o propesyonal na posisyon.
(https://www.accountingtools.com/articles/what-is-the-
difference-between-salary-and-
wages.html#:~:text=The%20essential%
20difference%20between%20a,
is%20paid%20by%20the%20hour.&text=Someone%20who%20
is%20paid%20wages,the%20number%20of%20hours%20work
ed.)
https://www.freepik.com/free-vector/flat-
engineering-team-
background_4501374.htm#page=1&query=la
borers&position=3
11. 9
3. KAPITAL -Tumutukoy sa kalakal o kagamitang gawa ng
tao na ginagamit sa paglikha ng panibagong
kalakal kagaya ng salapi, makinarya at
imprastraktura tulad ng gusali, kalsada, tulay
pati na ang mga sasakyan (Ekonomiks-Modyul
ng Mag-aaral, DepEd, 2015).
- Ang puhunan o kapital ay hindi lamang sa
anyong salapi. Kasama rito ang mga
produktong yari na ginagamit sa pagsisimula ng
negosyo (Viloria, et.al., 1999).
-Sa makabagong ekonomiya, nangangailangan
ang mga bansa na mangalap ng malaking
kapital upang makamtan ang pagsulong.
-Ang interes ay kabayaran sa paggamit ng
puhunan o kapital (Viloria, et.al, 1999).
4. ENTREPRENUERSHIP -Tumutukoy sa kakayahan at kagustuhan ng
isang tao na magsimula ng isang negosyo. Ang
entrepreneur ang tagapag-ugnay ng naunang
mga salik ng produksyon upang makabuo ng
produkto at serbisyo. Siya ang lider na nag-
oorganisa, nagkokontrol at nakikipagsapalaran
sa mga desisyon sa mga bagay na makaaapekto
sa produksyon.
-Taglay ng isang entrepreneur ang pag-iisip na
maging malikhain, puno ng inobasyon at handa
sa pagbabago. Siya ay may kakayahan na
pangasiwaan ang negosyo, may matalas na
pakiramdam hinggil sa pagbabago sa pamilihan
at may lakas ng loob na humarap at
makipagsapalaran sa kahihinatnan ng negosyo.
-Ang tubo o profit ay tumutukoy sa kita ng isang
entrepreneur.
(Ekonomiks-Modyul ng Mag-aaral, DepEd, 2015)
https://www.freepik.com/free-
vector/industrial-equipment-machines-
cartoon-set-isolated-white-
background_4393742.htm#page=1&query=
machines&position=1
https://www.freepik.com/free-
vector/businesspeople-isometric-icons-set-with-
male-female-persons-money-business-
symbols-
isolated_7378805.htm#query=entrepreneurship
&position=3
12. 10
Nalaman mo na ang mga salik ng produksyon at ang halaga nito sa
paggawa ng mga bagong produkto at serbisyo upang lubusang matugunan
ang pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Pagyamanin
May mga inihanda akong gawain na makatutulong sa iyo upang lubos
mong maunawaan ang mga salik ng produksyon, matalakay at masuri ang
implikasyon nito sa pang-araw-araw nating pamumuhay.
GAWAIN 1 INPUT AT OUTPUT, ILARAWAN KO
Panuto: Tumingin sa iyong paligid at pumili ng mga bagay na
maaaring gamiting input upang makagawa ng output. Iguhit mo ang mga
input sa kaliwang kahon at ang magiging output nito sa kanang kahon.
Pagkatapos, sagutin ang katanungan sa ibaba nito. 15 puntos lahat (10
puntos sa guhit at 5 puntos sa paliwanag)
Input Output
Ipaliwanag: Paano gagawin ang nasabing output gamit ang mga input?
Isalaysay ang mga proseso ayon sa pagkakasunud-sunod.
1. _____________________________________________________________________
2. _____________________________________________________________________
3. _____________________________________________________________________
4. _____________________________________________________________________
13. 11
PAGTATAYA 1
ALTERNATIBONG PAGTUGON: Isulat ang ✓ kung maganda ang implikasyon
o dulot ng mga sumusunod na sitwasyon sa buhay ng tao at kung hindi
maganda ang dulot.
________________1. Laging dinadaanan ng bagyo ang Cordillera kaya ang mga
taniman ay nasisira.
________________2. Mayaman ang Cordillera ng yamang-mineral gaya ng ginto
at tanso kaya ang pagmimina ay kabuhayan ng ilang mamamayan.
________________3. Ang mga Cordilleran ay maaasahan sa paggawa.
________________4. Ang mga Cordilleran ay magagaling na entrepreneur.
________________5. Maraming nasirang kalsada sa Cordillera dulot ng walang
tigil na pag-ulan.
GAWAIN 2 INPUT-PROCESS-OUTPUT
Panuto: Mabubuo ang mga bagong produkto at serbisyo o output sa
paggamit ng mga input at angkop na proseso. Kumpletuhin ang
talahanayan upang maipakita ang input at output sa produksyon. Gamiting
gabay ang halimbawang naibigay.
Kung may Input na… May Output na…
Karne ng manok, sayote, etag Pinikpikan
1) Dinengdeng
saging, wrapper, asukal, mantika 2)
tabla, varnish, pako 3)
4) Damit
5) Sapatos
PAGTATAYA 2
INPUT AT OUTPUT. Salungguhitan ang INPUT at bilugan ang OUTPUT sa
mga sumusunod na pahayag.
1. Nakagawa ng matibay na wallet ang nanay mo gamit ang mga wrapper ng
mga instant na kape.
2. Ang mga lumang magazine ay tiniklop ng mga mag-aaral at ginawang
flower vase.
3. Ang itinayo nilang gusali ay ginamit bilang pagawaan ng tela.
4. Maraming mag-aaral ang pumapasok sa paaralan upang maging
propesyonal.
5. Nagpapautang ng pera ang mga bangko upang kumita ng interes.
14. 12
GAWAIN 3 SALIK NAGBAGO, PRODUKSYON APEKTADO
Panuto: Nais kong iyong talakayin o ipaliwanag ang implikasyon (mga
posibleng resulta/epekto) sa proseso ng produksyon kung may mga
pagbabago sa mga salik.
Sitwasyon Implikasyon (maaaring resulta/epekto
sa produksyon)
1. Ang mga dating taniman ay
pinatayuan ng mga gusali
2. Maraming kabataan ang
kumuhuha ng training o
pagsasanay sa TESDA
3. Nagmahal ang interes ng
pautang sa bangko
4. Maraming Pilipino ang
nagtatayo ng negosyo
PAGTATAYA 3
MABUTI O MASAMA. Isulat ang MABUTI kung ang pahayag ay nagsasaad ng
magandang pagbabago sa produksyon at MASAMA kung ito ay hindi
magandang pagbabago. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang.
_______________1. Tumaas ang kita ng mananahi ng face mask sa panahon ng
COVID-19.
_______________2. Maraming manggagawa ang nawalan ng hanapbuhay dahil
sa community quarantine dulot ng COVID-19.
_______________3. Nabawasan ang polusyon sa hangin at tubig dahil sa
pagsasara ng mga pagawaan at paghinto ng transportasyon.
_______________4. Maraming entrepreneur ang nag-isip ng paraan para
kumita gaya ng pagluluto ng pagkain at pagbebenta sa mga ito online.
_______________5. Maraming baboy ang inilibing nang buhay dahil sa banta
ng African Swine Fever (ASF).
15. 13
Isaisip
Dito mo naman ibubuod ang iyong natutunan hinggil sa produksyon at
mga salik nito. Punan ng angkop na salita ang mga patlang para mabuo ang
ideya. Tignan ang mga nakalistang salita bilang pagpipilian. 5 puntos.
Mga salitang pagpipilian:
entrepreneurship
ekonomiya
input
lupa
produksyon
salik
Ang mga pangangailangan at kagustuhan ng tao ay matutugunan sa
pamamagitan ng 1)_____________________. Ito ay tumutukoy sa pagpoproseso
sa mga bagay para maging bagong produkto. May apat na salik ng
produksyon na kinabibilangan ng lupa, paggawa, kapital at
2)_____________________. Ang mga kinakailangan sa paggawa ng produkto ay
tinatawag sa Ingles na 3)_______________ samantalang ang resulta ng
pagsasama-sama sa mga ito ay tinatawag na output.
Malaki ang bahaging ginagampanan ng bawat 4) ________________ ng
produksyon sa pagtugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ng mga tao.
Magiging masigla ang produksyon at buong 5)________________ kapag ang
lupa, paggawa, kapital at entrepreneurship ay sapat at balanse. Anumang
pagbabago sa mga salik ay makaaapekto sa dami at kalidad ng produksyon.
Binabati kita sa maayos at tamang pagtugon sa mga gawain!
Isagawa
Recycling: Nais ko na magpamalas ka ng pagkamalikhain at
pagkamaabilidad sa pamamagitan ng pagbuo ng isang kapakipakinabang na
bagay mula sa mga patapon o hindi na ginagamit na bagay sa inyong
tahanan. Maaaring mula sa lumang damit, lumang papel o dyaryo, nagamit
na straw, wrapper ng pagkain, bote o plastic. Maaari kang magpatulong sa
iyong magulang o tumingin sa internet kung paano gawin. Hinihikayat kita
na kung may sapat kang kagamitan ay may kukuha ng iyong video habang
ginagawa ang recycling para mapanood ko ang iyong paggawa. Kung wala ka
namang kagamitan sa pagkuha ng video ay maaaring larawan ng iyong input
at output ang iyong ipasa. Kung wala kang camera, maaari mong isulat sa
papel ang mga kagamitan o sangkap, proseso at output mo at ilakip sa
sagutang-papel kapag ipinasa mo. Subalit sana ay masiguro muna na ligtas
ka sa proseso ng iyong paggawa.
16. 14
Ipakita o ipasa mo ang iyong gawa pagkatapos ng isang linggo. Kung
may messenger ka ay ipadala sa messenger ng guro ang video o larawan. Ito
ay isa sa mga proyekto mo bilang mag-aaral ng ekonomiks.
Halimbawa: face shield mula sa plastic o lalagyan ng tubig
Pamantayan sa pagbibigay ng marka:
Pamantayan Napakahusay Mahusay Hindi
masyadong
mahusay
Kagamitan Lahat ng ginamit
ay recycled talaga
(15 pts)
May ginamit na
hindi recycled
(12 pts)
Ang ginamit ay
hindi recycled
(9 pts)
Kalidad Matibay at
talagang
mapakikinabangan
ang ginawa
(10 pts)
Matibay at may
pakinabang ang
ginawa
(8 pts)
Hindi
masyadong
matibay ang
ginawa
(6 pts)
Disenyo Napakaganda at
napakaangkop ang
disenyo
(5 pts)
Maganda at
angkop ang
disenyo
(4 pts)
Hindi
masyadong
maganda ang
disenyo
(3 pts)
Kabuuan 30
Tayahin
Ngayon ay iyong sasagutin ang mga sumusunod na katanungan bilang
pagtataya sa iyong natutunan. Basahin at intindihing mabuti ang mga
katanungan bago sagutin. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang bago
ang bilang.
________1. Malaki ang epekto ng mga salik ng produksyon sa dami at kalidad
ng produkto. Ano ang maaaring mangyari sa produksyon kapag ang lupa na
pinagmumulan ng hilaw na sangkap ay kumunti dahil sa industriyalisasyon
o pinatayuan ng gusali at pabrika?
a. Bibilis ang produksyon dahil dumami ang mga pabrika at paggawaan
b. Mababawasan ang produksyon dahil kumunti ang mga hilaw na
sangkap
c. Madadagdagan ang produksyon dahil ang mga negosyante ay aangkat
ng hilaw na sangkap sa ibang lugar
d. Walang pagbabago sa dami ng produksyon dahil walang pagbabago sa
mga salik
________2. Kung bago ang mga teknolohiya at makinarya sa paggawa, ano ang
maaaring epekto nito sa produksyon?
17. 15
a. Bababa ang produksyon lalo na kapag ang mga manggagawa at hilaw
na sangkap ay hindi nagbago
b. Mabilis ang produksyon at maraming magagawa lalo na kapag may
nakahandang hilaw na sangkap na ipoproseso
c. Walang pagbabago sa produksyon lalo na kapag madalas ang
brownout kaya ang teknolohiya ay hindi rin nagagamit
d. Bababa ang sahod ng mga manggagawa dahil mababawasan ang
nagagawa nilang produkto
________3. Kadalasan, ang kapital bilang salik ng produksyon ay iniuugnay
sa pera o salapi. Paano kumikita ang tao gamit ang kanilang pera?
a. Ito ay pinapaupahan at nagkakaloob ng upa bilang kita ng tao
b. Ito ay pinauutang at nagkakaloob ng interes bilang kita ng tao
c. Ito ay kagalingan ng tao sa pagnenegosyo kaya malaki ang tubo
niya sa negosyo
d. Ito ang paggamit ng talento at lakas na nagkakaloob ng sahod o
sweldo bilang kita ng tao.
_________4. Sa proseso ng produksyon, lahat ng mga salik ay binabayaran.
Alin sa mga sumusunod ang tamang pares ng salik at kabayaran nito?
a. Lupa: interes c. Entreprenuership : upa
b. Kapital : sahod d. Paggawa : sahod o sweldo
_______5. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan
ng produksyon sa pang-araw-araw na pamumuhay?
a. Ang produksyon ang pinagmumulan ng mga produktong
kinukonsumo ng tao
b. Ang produksyon ay lumilikha ng trabaho at kita
c. Ang produksyon ay tumutugon sa pangangailangan at kagustuhan
ng tao
d. Ang produksyon ang umuubos sa mga likas na yaman ng bansa
_______6. Ang produksyon ay tumutukoy sa paglikha ng mga bagay o serbisyo
upang matugunan ang pangangailangan ng tao. Paano mo maaaring isagawa
ang produksyon ngayong panahon ng pandemya?
a. Umutang sa bangko at magsimula ng online business
b. Maging aktibo sa barangay at sumali sa contact tracing
c. Magrecycle ng mga hindi nagagamit na tela at gawing face mask
d. Magluto nang marami at ipakain sa mga mahihirap
_______7. Ano ang implikasyon o maaaring epekto sa ekonomiya ng
pagkakaroon ng maraming lakas-paggawa subalit kulang ang pagawaan?
a. Magkakaroon ng mataas na kita ang mga manggagawa
b. Marami ang walang trabaho dahil sa kakulangan ng mapapasukan
c. Magkakaroon ng sigalot sa pagawaan dahil sa dami ng manggagawa
d. Magiging mahal ang sahod ng mga manggagawa dahil sa dami nila
_______8. Ano ang implikasyon o maaaring resulta sa ating ekonomiya kung
sagana tayo sa lupa, paggawa, kapital at entreprenyurship?
18. 16
a. Sisigla ang kompetisyon at lalaganap ang malawak na agwat ng
mahirap at mayaman
b. Uunlad ang ekonomiya dahil sa mataas at masiglang produksyon
c. Dadami ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
d. Mababawasan ang mga paninda o suplay sa pamilihan
_______9. Ano ang mahihinuha mong epekto ng “industriyalisasyon” sa
suplay ng mga hilaw na sangkap para sa produksyon?
a. Lalong dadami ang suplay ng hilaw na sangkap dahil sa makabagong
kagamitan sa pagtatanim
b. Liliit ang mapagkukunan ng hilaw na sangkap dahil sa mga proyektong
pang-industriyalisasyon ng bansa
c. Kailangan nating mag-angkat ng hilaw na sangkap para sa produksyon
d. Mabilis na maubos ang hilaw sa dami ng industriya
________10. Dahil sa kasalukuyang suliranin ng COVID-19, ang produksyon
ng pagkain at iba pang produkto ay apektado. Maraming pagawaan o
industriya ang pinasara at ang mga mangagawa ay nawalan ng trabaho dahil
sa quarantine at lockdown. Paano naman ito nakakaapekto sa mga
magsasaka sa Cordillera?
a. Malakas ang benta ng mga magsasaka ng kanilang gulay sa trading
post
b. Maraming magsasaka ang nag-online selling ng kanilang gulay
c. Maraming nasasayang at libreng gulay dahil walang trader at
mapagbentahan
d. Maraming magsasaka ang nagbebenta ng cactus sa halip na gulay
________11. Ang mga hilaw na sangkap ay dumadaan sa proseso upang
maging yaring produkto. Ang tawag sa prosesong ito ay produksyon. Alin sa
mga sumusunod ang hindi kabilang sa hilaw na sangkap sa paggawa ng
upuan? a. pako b. tabla c. uling d. varnish
________12. Ang mga bagay na kailangan sa paggawa ng produkto ay
tinatawag na salik ng produksyon. Kabilang dito ang lupa, paggawa, kapital
at entreprenuerhip. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa
lupa bilang salik ng produksyon?
a. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
b. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
c. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
d. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
________13. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa paggawa
bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
19. 17
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________14. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa
entreprenuership bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
________15. Alin sa mga sumusunod ang tamang paglalarawan sa kapital
bilang salik ng produksyon?
a. Lahat ng mga gawa ng tao na ginagamit sa produksyon gaya ng pera,
makinarya, teknolohiya, maging ang mga gusali.
b. Lahat ng kakayahan ng tao sa pagtatrabaho gaya ng lakas-bisig at
lakas-isip
c. Saklaw nito ang kagalingan ng isang tao na magsimula at mamamahala
ng negosyo o produksyon
d. Saklaw nito lahat ng mga yamang galing sa lupa, tubig o mineral
Karagdagang Gawain
Ngayon naman ay magsulat ka ng tatlong aral na iyong natutunan na
kaya mo ring isagawa mula sa topikong produksyon. Isulat mo ito sa mga
kahon.
1)
2) 3)
Aral na natutunan
ko at kaya kong
isagawa
21. 19
Talasanggunian
Imperial, Consuelo M., Eleanor D. Antonio, Ma. Carmelita B. Samson,
Evangeline M. Dallo. Pana-panahon (Worktext para sa Araling Panlipunan sa
Ikaapat na Taon). Sampaloc, Maynila: Rex Book Store., 1999.
Nera-Lauron, Maria Theresa. Ekonomiks. Old Sta. Mesa, Manila: IBON
Foundation, Inc., 1999.
Philippines. Department of Education. Ekonomiks-Araling Panlipunan
(Modyul para sa Mag-aaral). Pasig City:Vibal Group, Inc., 2015.
Santiago, Aurora L., Lilia C. Fenequito, Socorro T. Valenzuela. Ekonomiks
(Para sa Mataas na Paaralan). Valenzuela City: Jo-es Publishing & Printing
House, Inc., 1997.
Viloria, Evelina M., Nilda B. Cruz, Remedios E. Quiray, Alice L. Lim.
Ekonomiks (Batayang Aklat para sa Ikaapat na Taon). Quezon City, Metro
Manila:SD Publications, Inc., 1999.
https://www.freepik.com/free-vector/wood-industry-raw-material-
production-samples-flat-set-with-tree-trunk-logs-planks-
door_6804310.htm#page=1&query=raw%20material&position=0
https://www.freepik.com/free-vector/lunch-
time_798194.htm#page=1&query=chair&position=4
https://www.freepik.com/free-photo/landscape-cultivated-
ground_979046.htm#page=1&query=land&position=3
https://www.freepik.com/free-vector/flat-engineering-team-
background_4501374.htm#page=1&query=laborers&position=3
https://www.freepik.com/free-vector/industrial-equipment-machines-
cartoon-set-isolated-white-
background_4393742.htm#page=1&query=machines&position=1
https://www.freepik.com/free-vector/businesspeople-isometric-icons-set-with-
male-female-persons-money-business-symbols-
isolated_7378805.htm#query=entrepreneurship&position=3
https://www.accountingtools.com/articles/what-is-the-difference-between-salary-and-
wages.html#:~:text=The%20essential%20difference%20between%20a,is%20paid%20by%20t
he%20hour.&text=Someone%20who%20is%20paid%20wages,the%20number%20of%20hou
rs%20worked.
