ปาฐกถาเกียรติยศ เรื่อง “มะเร็งท่อน้ำดี จากงานวิจัยสู่การแก้ปัญหาของประเทศไทยและอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง” โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ในการประชุมวิชาการเรื่อง Precision Medicine in Cholangiocarcinoma วันที่ ๖ สิงหาคม ๒๕๖๒ จัดโดยสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น

1. มะเร็งท่อน้ำดี
วิจารณ์ พานิช
อดีตกรรมการสภามหาวิทยาลัยขอนแก่น
จากงานวิจัยสู่การแก้ปัญหาของประเทศไทยและอนุภูมิภาคลุ่มนำาขขง
ปาฐกถาเกียรติยศ ในการประชุมวิชาการ Precongress Symposium 2019 “PrecisionMedicine in Cholangiocarcinoma” ณ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ๖ สิงหาคม ๒๕๖๒

2. เป้ำหมำยของกำรนำเสนอ
• เสนอข้อ สะท้อนคิด/เรียนรู้ ของตนเอง ด้วยข้อมูลอันจากัด
• ชวนสมาชิกหาโอกาสร่วมกันสะท้อนคิด (reflection) เป็น
ระยะๆ (อย่างน้อยปีละ ๒ - ๓ ครั้ง) ว่ากิจกรรมของศูนย์วิจัย
พยาธิใบไม้ตับ และพัฒนามาเป็นสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้าดี
มีคุณค่าต่อสังคมอย่างไร และจะทาให้มีคุณค่าเพิ่มขึ้นได้
อย่างไร

3. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้ เส้นทางสร้างสรรค์วิชาการ ๒๓ ปี
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

6. กำลำนุกรม
•2458 : รายงานพยาธิใบไม้ตับ
•2530 : โครงการรณรงค์อีสานไม่กินปลาดิบ (นพ. เรืองศิลป์ เถื่อนนาดี)
•2537 : IARC – OV as Group 1 carcinogen
•2539 : ทีม มข. รวมตัวกันทางานวิจัยพื้นฐาน
• 2545 : ศูนย์วิจัยพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้าดี มข.
• 2555 : NIH Grant
• 2555 : โครงการควบคุมพยาธิใบไม้ตับในโรงเรียน (อย. น้อย)

7. กำลำนุกรม (๒)
• 2555 : มูลนิธิมะเร็งท่อน้าดี
• 2556 : CASCAP (Cholangiocarcinoma Screeningand Care Program)
• 2556 : โครงการละว้า มหาวิทยาลัยขอนแก่น
• 2557 : 7th NHA
• 2558 : CCE (Cholangiocarcinoma Center of Excellence)
• 2559 : กระทรวงสาธารณสุขประกาศนโยบาย
• 2559 : NRC – Grand Challenge Thailand : Fluke-
Free Thailand
Ranking Impact
แก่ มข.
คุณภาพชีวิตของ
ชาวบ้าน
ความ
เจริญก้าวหน้า
ของนักวิจัย

8. กำลำนุกรม (๓)
• 2559 : มติ ครม. - แผน ๑๐ ปี ขจัดพยาธิ
ใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้าดี
• 2560 : สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้าดี
• 2561 : MOU – ICL & UE
• 2561 : MOU – สปป. ลาว : CCAL (Combating
Cholangiocarcinoma Project in Lao PDR)
• 2562 : พชอ.
• 2562 : เริ่มกิจกรรมใน สปป. ลาว
International
Impact
ช่วยเหลือ
เพื่อนมนุษย์

9. บันทึกไว้ใน บล็อก Gotoknow
• https://www.gotoknow.org/posts/78942 (พ.ศ. ๒๕๕๐)
• https://www.gotoknow.org/posts/93861 (พ.ศ. ๒๕๕๐)
• https://www.gotoknow.org/posts/273204 (พ.ศ. ๒๕๕๒)
•https://www.gotoknow.org/posts/352723 (พ.ศ. ๒๕๕๓)
•https://www.gotoknow.org/posts/434217 (พ.ศ. ๒๕๕๔)
•https://www.gotoknow.org/posts/498479 (พ.ศ. ๒๕๕๕)
•https://www.gotoknow.org/posts/545969 (พ.ศ. ๒๕๕๖)
•https://www.gotoknow.org/posts/573080 (พ.ศ. ๒๕๕๗)
• https://www.gotoknow.org/posts/589576 (พ.ศ. ๒๕๕๘)
• https://www.gotoknow.org/posts/610892 (พ.ศ. ๒๕๕๙)

10. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

11. Pre-LFCRC : 2539 – 2545 and Beyond
• เชิญชวนให้สมาชิกอาวุโสเขียนเรื่องเล่าคนละ ๒ - ๓ หน้า
• หาบรรณาธิการ
• กาหนดหัวข้อ
• ช่วยกันเขียนให้ครบด้าน
• เป็นข้อเรียนรู้สาหรับผู้ต้องการสร้างตัวเป็นนักวิชาการ
• และสาหรับผู้บริหารมหาวิทยาลัย ไห้ได้ผลงานเพื่อ ranking
สร้าง Knowledge Assets
ให้แก่คนรุ่นหลัง

12. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้ศูนย์แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

13. มหำวิทยำลัยประกำศรับสมัครจัดตั้งศูนย์วิจัย
• 2545 ประกาศให้นักวิจัยรวมตัวกัน มีเป้าหมายชัดเจนและสาคัญ
• ผศ. ดร. อัศนี ปราจีนบูรวรรณ, ศ. ดร. ปริญญา จินดาประเสริฐ
• มีกลไกคัดเลือกข้อเสนอ
• ทีม “พยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้าดี” ปรึกษา ถกเถียง ทา
อย่างไรบ้าง
• หากมีโอกาสกลับไปทาใหม่ จะทาแตกต่างตรงไหน อย่างไรบ้าง

14. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้ศูนย์แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

15. สนับสนุน seed money มำกน้อยตำมผลงำน ๑๐ ด้ำน
• ตีพิมพ์ในวารสาร
• ตีพิมพ์รูปแบบอื่น
• นาเสนอผลงานในที่ประชุม
วิชาการ
• ทรัพย์สินทางปัญญา
• เงินทุนภายนอก
• จัดประชุมวิชาการ/บริการวิชาการ
• การพัฒนานักวิจัย
• บัณฑิตศึกษา
• การวิจัยและพัฒนาชุมชน/สังคม
• การบริหารจัดการ
ถมเนิน ไม่ใช่ถมบ่อ
กาหนดคุณลักษณะของ “เนิน”

16. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้ศูนย์แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

17. มี Management Platform
• สานักงาน เจ้าหน้าที่ ผู้อานวยการ
• สถานที่
• คณะกรรมการบริหาร
• คณะกรรมการอานวยการ
• ระบบสารสนเทศ
• กระบวนการ

18. คำถำม
• collective leadership ในกรณีนี้ มีลักษณะอย่างไร
• ให้ผลดี มีจุดอ่อน อย่างไรบ้าง
• สิ่งที่ต้องมี/ทา คืออะไร
• สิ่งที่สมาชิก ควร/ไม่ควร ทา คืออะไรบ้าง
• อื่นๆ

19. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้ศูนย์แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมโยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

20. มี open double learning loop
External knowledge

21. สะท้อนคิดเพื่อเรียนรู้
• การรวมตัวกันเองของนักวิจัยต่างสาขาวิชา ต่างคณะ
• การสนับสนุนของฝ่ายบริหารอย่างเหมาะสม
• การจัดการเงื่อนไขสนับสนุน ให้แข็งแรง
• การบริหารงานศูนย์วิจัยแบบ collective leadership
• การทางานแบบเรียนรู้และพัฒนาต่อเนื่อง
• เชื่อมขยงความรู้สู่การแก้ปัญหา

22. สถำบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี
Research
ServiceTraining

23. สถำบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี
Research
ServiceTraining
เสนอ
Engagement Approach
ขับเคลื่อน KKU
Transformation

24. Single Information Platform
• Isan Cohort (https://cloud.cascap.in.th/)
• พัฒนาให้ใช้สะดวกยิ่งขึ้น
• มี feedback loop แก่ผู้ใช้/ลงข้อมูล
• นาไปใช้สื่อสารสังคม
• สร้าง clinical cohort (ปรีดา มาลาสิทธิ์ – Dengue Cohort)

25. เปลี่ยนเทคนิคตรวจกำรติดเชื้อพยำธิ
• ตรวจปัสสาวะ แทนตรวจอุจจาระ
• ทาวิจัยต่อเนื่อง
• พัฒนาสู่ industrial/commercial scale
• ?โอกาสหารายได้

26. ๑๑ กรอบกำรวิจัย
• อาหารปลอดภัย : ปลาปลอดพยาธิ
• บาบัดสุนัขและแมวแบบกลุ่ม
• ความชุกและระบาดวิทยาของพยาธิ
• ระบบสุขาภิบาล
• ระบบไอซีที (Isan Cohort)
• หลักสูตรในโรงเรียน
• คัดกรองกลุ่มเสี่ยงมะเร็งท่อน้าดี
• รักษาด้วยเคมีบาบัด
• ศึกษาด้านมนุษย-สังคมศาสตร์
• ประเมินความคุ้มค่า
• ระบบภูมิสารสนเทศ
ขอกาสพัฒนาขจทย์
จากการปฏิบัติ

27. เชื่อมโยงสู่ประชำชน ... สื่อสำรสังคม
• ให้ประชาชนเป็นเจ้าของ บอกความต้องการแก่นักการเมือง ใช้ยุทธศาสตร์
สามเหลี่ยมเขยื้อนภูเขา
• ให้กระทรวงสาธารณสุข/สวรส./วช. เป็นเจ้าของ ดาเนินการระดับพื้นที่/ชุมชน
ทางานวิจัย
• มี มาตรการ/วิจัย ด้านสื่อสารสังคม ผลักดันนโยบายต่อเนื่อง และสร้างกระแส
เปลี่ยนพฤติกรรมในการกิน และอื่นๆ
• อปท. เป็นเจ้าของการดาเนินการในพื้นที่
• Annual CCFF (Cholangiocarcinoma Free Forum) ให้ชาวบ้าน/ผู้ปฏิบัติการใน
พื้นที่ เป็นดารา

28. สรุป อดีต ปัจจุบัน และอนำคตของ
พยำธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี
• การเดินทางไกล ของ Living Ecosystems และ R&D Ecosystems
• มี open double learning loop
• ทั้งเรียนรู้เชิงเทคนิควิชาการ และด้านการจัดการ
• ใช้การเรียนรู้และการสื่อสาร เป็นพลัง เติมเชื้อไฟจินตนาการ ความมุ่งมั่น
และการทาเพื่อคุณค่าสูงส่ง
• ใช้พลัง INNE (Individual, Node, Network, Environment)
• ทางานวิชาการเป็น catalyst for action