бйыбйыбйыбйыdas

1. 6.ЗОРИЛТОТ БҮЛГИЙН ИРГЭДЭД ЗӨВЛӨГӨӨ ӨГӨХ
6.1. ӨСВӨР НАСНЫ ХҮҮХДҮҮДЭД ЗӨВЛӨГӨӨ ӨГӨХ
Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох үйлчилгээний гол зорилтот бүлэг нь ерөнхий
боловсролын сургуулийн сурагчид буюу өсвөр насны хүүхдүүд билээ. Энэ утгаараа
ч ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчид, тэдний мэргэжил сонголтын асуудал,
ирээдүйн зорилго бидний анхаарлаа хандуулах чухал сэдэв юм.
Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын онцлог
 Шилжилтийн нас буюу хямралын үед байна.
 Хүүхдийн бэлгийн бойжилт гүйцэхээс гадна сэтгэл зүйн хувьд насанд хүрсэн
байна.
 Том хүн болж байна гэсэн мэдрэмж бол энэ насныхны сэтгэл зүйн гол
онцлог юм.
 Сэтгэл санаа болон биеийн хувьд өөрийгөө эцэг, эхээсээ тусгаарлаж,
өөрийн гэсэн үнэт зүйлс, үзэл бодол, танилын хүрээтэй болохыг эрмэлзэж
эхэлнэ.
 Эцэг эхийнх нь үг, бодол үнэ цэнээ алдаж, үе тэнгийнхний нь бодол санаа
илүү ач холбогдолтой болж ирнэ. Энэ утгаараа ээж аав гэхээсээ илүү найз
нөхөдтэйгаа сэтгэл, бодол санаагаа хуваалцах нь илүү байдаг.
 Мэргэжил сонголтонд багш, найз нөхөд, эцэг эхийн нөлөө их байна.
 Амьдралын туршлага бага
 Эцэг эх гэр бүлийн хүмүүстэй харилцах харилцаанд зөрчил гаргах
 Хэт түрэмгий аашлах
 Дуугаа хураах, дотогшоо болох
 Сэтгэл санааны байдал тогтворгүй болох, хямрах
 Хурдан баярлаж, амархан гомдох
 Гөжүүд зөрүүд болох
 Сэтгэлийн хөдөлгөөн их, дэврүүн бодолтой
 Сайн муу янз бүрийн зүйл сонирхох нь элбэг
 Хүсэл мөрөөдөл, сонирхол гэнэн
 Насанд хүрэгчдийн гадаад онцлог шинж, төрхийг дууриах
 Оюун ухааны хүрээнд мэдлэг чадвараа нэмэгдүүлэх гэсэн хүсэл тэмүүллээр
илэрч байдаг байна.
Харилцах үр дүнтэй арга зам
 Ганцаарчилсан болон бүлгийн зөвлөгөө сургалт зохион байгуулах
 Амжилттай хүмүүстэй уулзалт зохиох
 Ажил мэргэжлийн үзэсгэлэн яармаг зохион байгуулах
 Ном, гарын авлага танилцуулах материал гаргах
 Танилцах аялал хийх /Томоохон үйлдвэр аж ахуйн газрууд, МСҮТ, коллеж,
ИДС-ууд /

2.  Хөдөлмөрийн зах зээлийн болон ажил мэргэжлийн талаарх мэдээлэл
тогтмол өгөх
 Ажил мэргэжил, мэргэжил сонголтын талаар сургалтын хөтөлбөрт оруулах
зэрэг болно.
ЕБС-ийн сурагчдад зориулсан ганцаарчилсан болон бүлгийн зөвлөгөө, сургалтын
агуулгад дараах асуудлыг тусгаж болно. Үүнд:
 Ажил мэргэжлээ зөв сонгох нь хувь хүмүүсийн амьдралд хэр чухал болох,
буруу сонгосноор хүртэх хор уршиг
 Зорилготой байх, өөрийгөө таньж мэдэн удирдах, хөгжих, сурах, ажиллах
амьдрах, хөдөлмөрийн ертөнцийн сонирхолтой баялагийг хүртэх боломж
 Олон төрлийн өөр өөр мэргэжил, тэдгээрийн дэлгэрэнгүй тодорхойлолт
 Мэргэжлээс бие хүнд тавигдах шаардлагууд, мэргэжлийн тохирох чанар
/боловсролын, бие хүний, сэтгэл зүйн, биеийн эрүүл мэндийн, мэргэжлийн
мэдлэг, ур чадварын гэх мэт/
 Боловсролын систем, тэдгээрээр олгож буй боловсрол, мэргэжил, суралцах
хугацаа, тэдгээрийг харьцуулсан мэдээлэл
 Богино хугацааны түр сургалтууд, тэдгээрт хамрагдаж боломж, сургалтын
байгууллагын талаарх мэдээлэл
 Тэтгэлэгт хамрагдах боломж, нөхцөл
 Хөдөлмөрийн зах зээлийн чиг хандлага
 Сургуулиа амжилттай төгссөний дараа ажил олох, амжилтанд хүрэх боломж
зэрэг болно.
Эцэг эх, багш нар
 Багш нарын хүүхдэд нөлөөлөх нөлөөлөл их
 Амьдралын ухаанд суралцсан
 Цэцэрхэх, зааж сургах /миний үед ийм байсан/
 Өөрсдийн хүсэл мөрөөдлөө хүүхдээрээ биелүүлүүлэх хүсэл эрмэлзлэлтэй
/зарим нь/
 Сайн хүн болгож, сайхан мэргэжилтэй болгохын тулд хэтэрхий хичээж
хүүхдийн хүсэл сонирхлыг харгалзан үзэхгүй байх, хэт өөрийнхөөрөө зүтгэх
 Бусадтай харьцуулах /хөрш, найз нөхөд, ах дүү, эгчтэй зүйрлэх/
 Хүүхдүүдийнхээ хүсэл мөрөөдөл, сонирхол, ур чадварыг төдийлөн сайн
судлаагүй
 Мэргэжил сонголтын талаар системтэй ойлголт мэдээлэл дутмаг зэрэг
онцлогтой.
Харилцах үр дүнтэй арга зам
 Энэ насны хүүхэд шилжилтийн насандаа байдаг тул эцэг эхчүүд энэхүү
онцлогийг нь харгалзаж, тэднийг аливаа нөхцөлд тайван тогтуун байлгаж,
сайн талд нь түшиглэж ажиллах
 Хүүхдийнхээ хамгийн сайн найз, дотны зөвлөгч нь байж, цаг зав гарган
нээлттэй ярилцах

3.  Хүүхэд ба эцэг, эхчүүд/багш нарын хоорондын харьцаа нь ойлголт, ухаалаг,
халамж дээр тогтож байх
 Хүүхдээ тоохоо болих, эсвэл хэт хатуу хяналтанд байлгахгүй байх
 Сонирхсон зүйлийг дэмжих
 Энэ насанд танин мэдэх сонирхол, эрчимтэй хөгжиж шинжлэх ухаан, техник,
утга уран зохиол унших, секц дугуйланд суралцах идэвхтэй байдаг. Тэгэхлээр
ном зохиол унших, дуртай секц, дугуйланд хамруулах боломжийг олгох
 Багш нар хүүхдийн авьяас, сонирхлыг сайн мэдэх тул эцэг эхчүүдэд хүүхдээ
дугуйлан, секцид явуулах талаар санал, зөвлөгөө өгөх
 Эцэг эх, насанд хүрэгсэд хүүхэдтэйгээ ухаалаг хандах
 Аливаа ойлголцолд хүрэхгүй асуудлаа багшаар нь дамжуулан ойлгуулах
/учир нь хүүхдүүд багшийн үгийг сайн сонсдог, зөв гэж боддог/
 Хүүхэддээ сайн анхаарал халамж тавьж, ажиллахын зэрэгцээ ойр дотно
байж, зөв төлөвшихөд нь туслаж, сайн ярилцаж, сонсох хэрэгтэйг зөвлөн
чиглүүлнэ.
Эцэг, эх, багш нарт зориулсан зөвлөгөө, сургалтын агуулгад дараах асуудлыг
тусгаж болно. Үүнд:
 Хүүхдийнхээ сонирхол, авьяас чадварыг бодитойгоор үнэлэх, өөрийнх нь
сонирхсон мэргэжлээр сургах боломж
 Тухайн багшийн орж буй хичээл ямар мэргэжлийг сонгоход голлон судалдаг,
энэ мэргэжлийг эзэмшихэд хүүхэд юу анхаарах талаар хичээлтэй холбон
тайлбарлахын ач холбогдол
 Мэргэжил, мэргэжлийн ангилал, тэдгээрийн дэлгэрэнгүй тодорхойлолт,
тавигдах шаардлагын талаар мэдээлэл
 Хөдөлмөрийн зах зээлийн хандлага, хэтийн төлөв
 Ажил мэргэжлийн чиг баримжаа олгох ганцаарчилсан болон бүлгийн
зөвлөгөөнд хүүхэдтэйгээ хамт зөвлөгөө авах боломж, түүний ач холбогдол
зэрэг байж болно.
6.2. НАСАНД ХҮРЭГЧДЭД ЗӨВЛӨГӨӨ ӨГӨХ
Ажилгүй иргэдийн онцлог
 Өөртөө итгэх итгэл суларсан
 Гол итгэл найдвараасаа ухарсан
 Аливаад сөрөг талаас хандах хандлагатай
 Сэтгэл санааны дарамтад орсон
 Эргэлзээ айдастай
 Гологдох мэдрэмж төрсөн /мэдэхгүй, чадахгүй байх/
 Бухимдсан
 Бусдыг буруутгасан
 Гэр бүлдээ нэр хүндгүй болсон
 Залхуу зэрэг онцлогтой байна.
Харилцах үр дүнтэй арга зам
 Ажил хөдөлмөр эрхэлж сайхан амьдрах боломжтойг сайтар ойлгуулах

4.  Зорилготой болоход нь туслах
 Ажил хөдөлмөр эрхлэх, сурч боловсрох боломжийн талаар мэдээлэл өгөх
 Өөрийгөө таньж мэдэхэд туслах
 Хувь хүний хөгжил, төлөвшил, хандлагыг зөв чиглүүлж өгөх
 Ганцаарчилсан зөвлөгөө өгөх
 Бүлгийн зөвлөгөө, сургалт зохион байгуулах
 Ажил мэргэжлийн үзэсгэлэн яармаг, нээлттэй хаалганы өдөрлөг зохион
байгуулах
 Төсөл, хөтөлбөрт хамруулах зэрэг болно.
Ажил хайж буй иргэдэд зориулсан зөвлөгөө, сургалтын агуулгад дараах сэдвүүд
байж болно. Үүнд:
 Ажил хайх арга зам
 Ажилд ороход шаардлагатай бичиг баримт боловсруулах /анкет, CV бичих,
ажлын ярилцлагад орох, өөрийгөө илэрхийлэх/
 Ажлын байранд дасан зохицох
 Ажлын байрны тодорхойлолт
 Ажлын байрны онцлог
 Хөдөлмөрийн нөхцөл, орчин
 Ажилд ороход тавигддаг ерөнхий нөхцөл, шаардлагууд
 Тухайн мэргэжлийн хэтийн төлөв, давуу тал
 Цаашид суралцах болон албан тушаал ахих боломж
 Хөдөлмөрийн харилцаа, хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуй
 Сэтгэл зүй
 Хувь хүний хөгжил, төлөвшил
 Харилцаа, хандлага зэрэг болно.
ТУСГАЙ ЗОРИЛТОТ БҮЛЭГ
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн онцлог
 Өөртөө итгэх итгэл муу
 Идэвх санаачилга сул, бэлэнчлэх хандлагатай
 Хүлцэнгүй ноомой
 Дутуу дулимгийн мэдрэмжтэй, өөрийгөө голж чамлах хандлагатай
 Ганцаардмал зожиг, учир битүүлэг
 Харилцаанд орох харьцаа тогтоох чадвар султай, ичимхий бүрэг
 Авьяаслаг
 Үнэнч
 Тогтвор суурьшил багатай
 Сэтгэл санааны байдлаа илэрхийлж ойлгуулах чадвар сул
 Нөхцөл байдалдаа тохируулан сэтгэл хөдлөлөө илэрхийлэх чадвар сул
 Гутрангуй, өөнтөгч
 Бухимдуу түгшимтгий

5.  Сэтгэлээр амархан унадаг зэрэг онцлогууд илэрдэг.
Харилцах үр дүнтэй арга зам
 Хүн гэдэг утгаар нь хүлээн авч, ижил тэгш байр сууринаас хүндэтгэлтэй
хандах
 Дооглож тохуурхсан, гадуурхсан, эсвэл хэтэрхий халамжилсан байдал
гаргахгүй байх
 Бусдаас дутах зүйлгүй гэсэн мэдрэмжийг төрүүлэх чиглэлээр хандах
 Хүн бүр ямар нэгэн авьяас чадвар, дотоод нөөц боломжтой төрдөг гэдгийг
ойлгуулан итгүүлэх
 Хүн өөрөө идэвх чармайлт гаргаж чадвал сул талаа давуу тал болгон
хувиргах гүйцэгдэшгүй давуу байх тэмүүллийг дэмжин сэдэлжүүлэх
 Хөгжлийн бэрхшээлийг дасгалжуулан хөгжүүлэх замаар дутуу эрхтнийг
орлуулах боломжтой гэдгийг ойлгуулж, амжилтад хүрэх сэдлийг дэмжиж өгөх
 Ажил мэргэжил эзэмшиж, зорьсондоо хүрэхэд ихээхэн тэсвэр хатуужил,
зүтгэл хэрэгтэйг ойлгуулах
 Бэрхшээлийн төрлөөс шалтгаалан ямар ажил тохирохыг зөвлөн авьяас
чадвар нөөц боломжид нь тулгуулан ажил мэргэжил санал болгох, зуучлах
 Давуу байхын төлөө тэмүүлэл нь хүний амьдралын суурь сэдэл болж, хөгжин
чадваржих, ажил мэргэжил эзэмшин нийгмийн дунд идэвхтэй байр сууриа
илэрхийлэх хөшүүрэг болдог гэдгийг тайлбарлах хэрэгтэй.
Хорих ангиас суллагдсан иргэдийн онцлог
 Эмзэг
 Нийгмээс тусгаарлагдсан
 Эмээсэн, айсан
 Ажилд авахгүй гэсэн мэдрэмжтэй
 Мэдээлэл дутмаг
 Өширхсөн, гомдсон
Харилцах үр дүнтэй арга зам
 Өөдрөг үзэл төрүүлэх
 Дэмжиж харьцах
 Боломж байгааг ойлгуулах
 Эмзэг сэдвийг хөндөхгүй байх
 Харилцаагаар өдөөх
 Нийгэмших аргын талаар ярилцах зэргээр энгийн байдлаар харьцана /айж
эмээхгүй байх/.