Лекц 1

1. ТУУЛАЙН БИОЛОГИЙН ОНЦЛОГ
Лекц6

2.  Тэжээвэр малтагчин зоологийн ангиллаар сүүн
тэжээлтэний анги, туулай хэлбэртний баг, туулайн
язгуур, малчтагчны төрөлд багатна.
 Малтагчинг зэрлэг туулайн адил мэргэч амьтан гэж
тооцдог байлаа.
 Гэтэл гаднаас нь харахад энэ 2 төстэй боловч,
биологийн ялгаатай.
 2. туулай малтагчинг бодвол биеэр том, толгой хүнд,
хойд хөл урттай, чих урт, арьс нь нимгэн, хэврэг,
амархан цуурч ургадаг.
 Үс нгоолуураар нь нарын эсгий хийж болно.
 Гэтэл малтагчны арьс бат бөх тул үслэг эдлэлд
тохирно.

5.  Туулайн мах бараан, хатуу шингэц муутай байдаг бол
малтагчных цагаан маханд тооцогдох ба ийм мах
сувилалын чанараар өндөр.
 3. Зэрлэг туулай гүн нүхэнд амьдардаг бол малтагчин
газар дээр амьдарна.
 4. Малтагчин богино хугцаанд хээлээ тээдэг бол
зэрлэг туулай 48-51 хоног хээлээ тээнэ.
 Малтагчины бүжин төрөхдөө нүдээ аньсан, үсэн
бүрхүүлгүй нүцгэн гараад сар орчим эхийн эвээлд
байдаг.
 Зэрлэг туулайн бүжин нүд нь хараатай төрж, өтгөн
үсэн бүрхүүлтэй байна.
 Анхны өдрөөсөө эхлэн бие даан хөдөлж сүүнээс
гадна бусад тэжээл идэх чадвартай байна.

8.  Үүнээс үзэхэд зэрлэг туулай байгаль цаг уурын
орчиндоо дасан зохицон амьдрах чадвартай.
 Туулай малтагчин 2 бие биедээ дайсагнадаг.
 5. Зэрлэг малтагчин 1,5-20 кг жинтэй, биеийн урт 40см
байснаа тэжээвэр болсон үедээ 8-10 кг жинтэй, 80 см
урт биетэй ашиг шим нт нэмэгджээ.
 6. Тэжээвэр малтагчин үсний урт богино үүдлрийнх
15-20 мм ноолуурын үүлдрийнх нь үсний урт 85-100
мм хүрнэ.
 7. Зэрлэг малтагчин бор шаргал өнгийн зүстэй, гэдэс
хэвлий, сүүл, хөлийн дотор тал, хүзүү, эрүүний доод
талд цайвардуу байхад тэжээвэр нь хар хүрэн хөх,
мөнгөлөг саарал, цагаан, бор зэрэг олон зүс
зонхилно.

9.  8. Малтагчин хурдан өсөлттэй, үсэн
бүрхүүлгүй төрсөн бүжин төрсөн өдрөө толгой
дээр нь үс ургаж 3 хоноход бие нь 1 мм үсээр
бүрхэгдээд 5 хоногтойгоосоо ноолуур нь
ургаад туг үсний урт нь 5-6 мм болж, сар
болоод үсэн бүрхүүл гүйцнэ.
 .

10. 9. МАЛТАГЧИН СҮҮ САЙТАЙ
15%
20%
2.5%
huvi
uurag
toslog
chiher

11.  10. Тэжээлийн ханлуун нөхцөлд байлгавал
бүжингийн жин 3,5-3,8 сартайдаа 2,6-2,8 кг
хүрч байхад ердийн нөхцөлд ийм хэмжээний
уинд 4-5 сартайдаа хүрнэ.
 11. Малтагчин ургамлаар хооллох бөгөөд
ходоод нь ганц тасалгаатай, гэхдээ багтаамж
сайтай, шүүслэг тасралтгүй ялгаруулж байдаг
болохоор тэжээлийг шингээх чадвараар илүү.
 Нас гүйцсэн туулай 26-28 шүдтэй /үүдэн шүд
4-6 , хуурамч араа 10, араа 12/

15.  Гэдэс нь биеийнхээ уртаас 8-10 дахин урт
идсэн тэжээл нь хоол боловсруулах эрхтэнээр
72 цаг ийн турш явж өнгөрдөг.
 Малтагчин нэг онцлог нь шөнийн цагт
ялгарсан зөөлхөн, нойтон хорголоо буцааж
иддэг.

16. ИДСЭН БҮДҮҮН ТЭЖЭЭЛИЙН
хүчин тэжээл
40%
шүүст тэжээл
70-90%
Sales

17. МАЛТАГЧИН ТУУЛАЙН БИЕ БЯЛДАР, ГАЛБИРЫН ҮНЭЛГЭЭ.
 Малтагчин чийрэг бие цогцостой, их бие,
толгой нь тухайн үүлдрийн хэв шинжийг
хадгалсан байвал зохино.
 Ясны хөгжил сайтай, чих нь босоо
байрлалтай, цээж өргөн гүнзгий, нуруу шулуун
өргөндүү, ууц ташаа өргөн урт, өгзөг нь
махаар дүүрэн хөл бадриун, зөв тавилттай.

19. МАЛТАГЧНЫ БИЕ ЦОГЦОС
Малтагчин
Чийрэг
Эмзэг
болхи
хөвсгөр

20. ЧИЙРЭГ
 Өөх багатай толгой урт, яс хөнгөн, цээж гүн,
өргөн нуруу шулуун өгзөг.
 Бие урт байна.
 Арьс нь уян зөөлөн, нийлээд нягт хөрстэй.
 Энэ хэвшил нь тэжээлийг сайн шингээдэг
 Үржилийн сүрэг сэлбэхэд энэ хэвшилийг
ашиглана.