ЕБС-ийн сурагчидад зориулав Ном зүй: "Биологи" Мөнхийн үсэг. УБ.2008 Редактор: Профессор А.Гүрбадам

1. 2015 он
ДНХ-ИЙН НИЙЛЭГЖИЛТ

2. • ДНХ-ийн нийлэгжил нь эсийн хуваагдлын
интерфазын S үед явагдана. Удамшлын
мэдээлэл ДНХ-ийн нийлэгжлийн үед ДНХ-ээс
ДНХ-д дамждаг. Бусад ямарч молекулд
илрээгүй өөрөө хоёрчлогдох чанар ДНХ-д
байдаг.
• Ж.Д.Уотсон, Ф.Крик нар ДНХ бие биеэ ороож
тогтсон мушгиа бүтэцтэй гэсэн загварыг
гаргасан нь ДНХ яаж нийлэгждэг тухай
тайлбарлах боломжыг олгосон. Днх-ийн
нийлэгжил нь ферментийн тусламжтайгаар
молекулын түвшинд явагддаг процесс юм.
• ДНХ-ийн шинэ молекул нийлэгжихийн тулд
ДНХ-ийн гинж маш их эрчлэгдэнэ.
Топоизомераза фермент ДНХ-ийн хоймсон
мушгианы эрчийг хариулах үүрэгтэй.
Хеликаза фермент нь ДНХ-ийн голоор явж
азотлиг сууриудыг холбосон устөрөгчийн
холбоонуудыг тасалж хоёр гинжийг салгах
маягаар ДНХ-ийн 2 сэрээ үүснэ. Үүнийг
өөрөөр репликацийн сэрээ гэдэг.

3. • SSB уураг гэдэг фермент ДНХ-ийн сэрээг цагаасаа өмнө
дахин эрчлэгдэхээс мөн бөөмийн шингэн доторх
чөлөөт азотлиг сууриуд ирж бэхлэгдэхээс сэргийлнэ.
• ДНХ-ийн 2 гинж антипараллель учраас 1 гинжний
нийлэгжил 5`төгсгөлөөс 3` төгсгөлрүү явж байхад
нөгөө гинжний нийлэгжил 3`төгсгөлөөс 5` төгсгөлрүү
явж байдаг. ДНХ нийлэгжихэд ДНХ полимераза чухал
үүрэгтэй.
• Гэхдээ ДНХ полимераза нь 5` төгсгөлөөс 3` төгсгөлрүү
тасралтгүй ажилладаг тул энэ гинжний нийлэгжилт
түрүүлж явагддаг учир түрүүлэгч гэнэ. 2 дахь гинжний
нийлэгжил 3` төгсгөлөөс 5` төгсгөлрүү явагдахдаа
түрүүлэгч гинжнээс хоцорч өвөрмөцөөр явагддаг учир
хоцрогч гинж гэнэ.
• Хоцрогч гинжинд РНХ праймаз ферментийн нөлөөгөөр
10 нуклеотид орчим урттай РНХ өдөөгч үүснэ. Дараа
нь РНХ өдөөгч болгоны байранд ДНХ-ийн
тасархайнууд үүснэ. ДНХ-ийн ийм хэсгийг “Оказакийн
хэрчим” гэнэ. Оказакийн хэрчим 100-200 нуклеотид
орчим урттай. Оказакийн хэрчимийг ДНХ лигаза
фермент оёж залгаж өгнө. Үүний үр дүнд 2 шинэ ДНХ-
ийн гинж үүсдэг.

4. Дараах зургийг
тайлбарлаарай 