meddeg l bh heregtei

1. Монгол ёс: Гал голомтоо дээдлэх ёсон
-Галдаа сархдын дээж, нүнжигтэй өөх тос өргөдөг нь
мялааж буй хүндэтгэл ѐс юм.
-Галын садан бол дэн юм. Тиймээс
дэнгийн гэрэлд хурьцал үйлддэггүй,
түүнийг үлээж унтраадаггүй, аяндаа
бөхөж дуусах учиртай.
-Шинийн нэгэн, шинэ айлын галыг
хуучин галын цог, цучлаас юмуу, өөр хүнээс шүдэнз, хэт
мэтийг авч асаадаггүй, ээж аавынхаа галаас таслан авч
асаадаг бүлгээ. Эцгийн гэрийн гал нэн хүндтэй, үр сад нь
залган авч явдгийн учир тэр буюу.
-Зуух, тулгыг доош харуулж болохгүй. Оймс, өмд зэргийг
дэргэд нь байлгадаггүй.-Тулгын гурван чулуу гэж
хүндэтгэлт зүйл бий. Ганц чулуу тавивал /голомтны шав
тавих/ өнчрөл дуудна, гурваас илүү чулуу тавиваас задрал
бутрал болно хэмээж яг гурван чулуу тавьдаг заншилтай.
-Тооно бол голомтны дээр байдаг тул хэлтийлгэх,
хазайлгахыг цээрлэж, тэгш сайхнаар барих ѐстой. Мөн

2. чагтагыг буян хишиг бэлгэдэж унинд хавчуулахдаа өлзий
хээ, уурга, ходоод хэлбэрийн дүрс гаргана. Гэрийн сүлд
хийморь тоононд байдаг тул нүүдлийн үед ачаан дээр зөв
даруулан, гарынхаа хөсгөнд авч явах ѐс буй.
Айл гэрийн ариун нандин, хүндэтгэлт ѐсийн нэг нь гал
голомт юм. Асаж бадарч, илч гэрлээ түгээж, хоол цайгаа
болгодог, тойрч суугаад жаргал зовлонгоо хүүрнэдэг голомт
гэгч эцэг дээдсээс уламжтай, ээж аавын ариун дагшнаар нь
үр хойчдоо өвлүүлдэг эрхэм сайхны нэг тул өрх гэрийн
шүтээн төдийгүй өөдлөн бадрахын бэлгэдэл, улмаар төр
улсын үндэс юм.
-Голомтон дээгүүр алхдаггүй. Галын бурхан хилэгнэдэг,
муу ѐр дуудлаа гэдэг. Гал дээр ус, сүү асгаж дусаадаггүй,
сонгино, саримс, шувууны өд сөд галд оруулахыг эрс
цээрлэнэ. Шувуу гэгч тэнгэрийнх, саримс, сонгино нь
үнэрээ барагдтал амьтай гэж үздэгээс тэр болой. Галд элдэв
хог, бохир зүйл хийдэггүй, үзүүртэй хутга мэтээр галаа
хутгадаггүй, нулимахыг хатуу цээрлэнэ. Голомт гэгч бурхан
шүтээн лугаа адил хүндтэй учир хараах, өшиглөх нь
хориотой.

3. Гүйцэтгэсэн: /............................./ /............................./ /............................./
/............................./ /................................./ /................................../
Шалгасан: /................................/
2012он

4. Монгол хүний эрхэмлэдэг зургаан
зүйл:
1. Үнэн бат журмыг
үргэлж хичээж байх
2. Өвөг дээдсийн
сургаалыг санаж сэрж
явах
3. Үйлийн дээд ачийг буцааж хариулж явах
4. Өгөх гээхийн хорвоог учирлан таниулж явах
5. Үргэлж мэргэн номыг тогтоон тунгааж явах
6. Үгээгүй дорд ардыг өргөн тэнхрүүлж явах

5. Монгол айлын дөрвөн чухал ёс:
1. Эцэг эх асралтай
2. Эх энэрэлтэй
3. Дүү бишрэлтэй
4. Хүү тахимдуу
Эхнэр нөхрийн эрхэм үүрэг:
Гадаах ажлыг эр нь мэднэ
Гарах орохыг эм нь мэднэ
Саадаг нумыг эр нь мэднэ
Сааль савыг эм нь мэднэ
Аян жинг аав нь мэднэ
Ааль аашийг ээж нь мэднэ
Ардаг догшныг аав нь мэднэ

6. Эцэг хүний таван эрдэм:
1. Хатан зориг
2. Бат журам
3. Өрх гэрийн түшиг
4. Үр хүүхдийн сүр сүрлд
5. Уужим ухаан
Эцэг хүний цээрлэх найман зүйл
1. Бор дарсанд үл шунах
2. Болчимгүй үгэнд үл автах
3. Болох болохгүй хэргийг сэдэх
4. Богд Чингэсийн сургалд үл тэрслэх
5. Үр хүүхдээ үл хараах
6. Үнэн ханийг үл гомдоох
7. Үйлийн хэцүүгээс үл
8. Өмсөхийн өнгөнд үл автах

7. Эх хүний есөн эрдэм:
1. Өнгөнд цэвэр
2. Үйлэнд уран
3. Үрд энэрэлтэй
4. Үргэлж цэмцгэр
5. Ханьдаа түшигтэй
6. Хадамдаа элэгтэй
7. Найранд дуутай
8. Настанд ерөөлтэй
9. Нартанд буянтай
Эхнэр хүний цээрлэх таван гэм:
1. Эр бусдыг сэтгэх
2. Атаа жөтөө өвөрлөх
3. Муу санаа агуулах
4. Харамч байх
5. Зохилдохгүй үйл үйлдэх

8. Эрхэм сайн
хөвгүүний ёсон
Эцгийн сургаалаар явагч, эрдэм
билэг сурахад дуртай, энэрэх
ухаантай хөвгүүн лүгээ нэг, ах
дүүгийн хэнд ч аятай, алинд ч
зарсан ялгуун сайн, ааль зан нь
дөлгөөн, номхон, уургүй шударгас хөвгүүн лүгээ хоѐр, алиа
наадамгүйгээр үл явагч, арга санаанд цэцэн сайн, аж
төрөхөд маш зүтгэлтэй, ашид бүтэмжтэй хүү лүгээ гурав
болно.
Асар муу хөвгүүний шинж
Эцгийн сургаалыг үл сонсогч, тэнэг бөгөөд хэдэр, эд
малаа нуун худалдагч эгэл муу хүү лүгээ хоѐр, алиа болоод
эрх танхи, ахас эхсийг хараагч, алинд ч зарваас ойшоон үл
хөдлөх адгийн мүү хүү лүгээ хоѐр, аяган дахь идээгээ
чамлан айлын идээнд гүйгч, алив хов үгсийг зөөгч асар муу
хөвгүүн лүгээ гурав болно.

9. Эрхэм сайн охины шинж:
1. Сайхан гоо зүстэй бөгөөд
2. Санаа сэтгэл номхон
дөлгөөн
3. Саруул ухаантай охин
сайн
4. Эхийн сургаалаар явагч
5. Эгч дүүтэйгээ эвтэй
6. Эсгэх оѐход уран бол
7. Эрхэм сайн охин мөн
8. Алиа наадгайд дургүй
9. Ахуй биеэ хичээн хадгалаад
10. Ахас ихэсийг зэргээр хүндлэгч
11. Уур хилэнгүй охин сайн
Асар муу охины шинж:
1. Авир дүр нь чөтгөр мэт
2. Ааш зан нь сармагчин мэт
3. Асар их ууртай охин муу
4. Ачит эцэг эхээ сургахад уурлан
5. Ах дүүтэйгээ хэрэлдэн хараагч
6. Алиа наадгаад маш баясан
7. Айл хэсэгч охин муу
8. Үйл хийхэд дургүй
9. Үг хов хэлэх дуртай
10. Үргэлжид гэрт гадаа яншигч дуулагч
11. Үл бүтэх охин муу
12. Айх ичихийг үл мэдэн
13. Ажиггүй шалиг үг хэлэлцэнэ.

10. Хүүхдээ хүмүүжүүлэх зарчим:
Хэтэрхий амттанаар хангалуун байлгавал
хэнэггүй шогломтгой болгоно
Хэтэрхий өнгө үзэмжинд дасгаж сургавал
ганган хээнцрээс өөр юмгүй болно
Хар багаас нь тансаг эд юманд умбуулбал эдийн шуналтай
бэлэнчлэх болно
Хэрүүл зодоон улай үзүүлэхийг цээрлэ
Нойронд автуулахаас болгоомжилж эрт босхыг хичээдэг
болго
Уурлаж уцаарлахыг цээрлэж уужуу тайванд сурга
Залхуу хойргыг цээрлэж ажилсаг зүтгэлийг сурга
Заваан бохирыг цээрлэж цэвэр цэмцгэрийг сурга
Хов зөөх, илуу үг ярихыг цээрлэж үнэнч ариуныг эрхэмлэ
Хувиа хичээхийг цээрлэж тусархаг нөхөрлөлийг сурга
Их идэхийг цээрлэж цагтай хэмжээтэй идэхийг сурга
Ашигч шунахайг цээрлэн амарлингуй өглөгчид сурга
Аймхай хулчгарыг цээрлэн эрмэг зоригт сурга
Хатуу хэрцгийг цээрлэн хайрлан энэрэхийг сурга