Tải Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục đề tài: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, dành cho những bạn làm luận văn tham khảo.

1. BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

TỐNG PHI KHANH
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
NHÂN LỰC PHÒNG XÉT NGHIỆM
Ở CÁC BỆNH VIỆN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người Hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HỌC TỪ
BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

TỐNG PHI KHANH
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
NHÂN LỰC PHÒNG XÉT NGHIỆM Ở CÁC BỆNH VIỆN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2013

2. BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

TỐNG PHI KHANH
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
NHÂN LỰC PHÒNG XÉT NGHIỆM Ở CÁC BỆNH VIỆN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HIỆN NAY
Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN HỌC TỪ
HÀ NỘI - 2013

3. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
Trang
3
Chương 1
1.1.
1.2.
1.3.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NHÂN LỰC PHÒNG
XÉT NGHIỆM Ở CÁC BỆNH VIỆN TẠI THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH
Các khái niệm cơ bản
Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng
xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
15
15
24
33
Chương 2
2.1.
2.2.
2.3.
YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
BỒI DƯỠNG NHÂN LỰC PHÒNG XÉT NGHIỆM Ở
CÁC BỆNH VIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Yêu cầu xây dựng biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ
Chí Minh
Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng
xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
52
52
56
73
KẾTLUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 81
DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO 83
PHỤ LỤC 87

4. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Theo số liệu của Cục Thống kê, tình hình dân số Việt Nam hiện nay đã
tăng lên ở mức khá cao (năm 2012, khoảng 88 triệu người và riêng ở Thành
phố Hồ Chí Minh là 7,2 triệu) . Điều này đã dẫn đến tình trạng nhu cầu khám
và chữa bệnh tăng cao, nhu cầu xét nghiệm hỗ trợ cho chẩn đoán và điều trị
vì vậy cũng tăng lên rất cao; tổng chi phí cho các xét nghiệm Y học tính ra sẽ
là rất lớn. Và, nếu như chất lượng các xét nghiệm không đảm bảo yêu cầu như
mong đợi, thì điều đó không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng chẩn đoán, khám,
chữa bệnh, lòng tin vào ngành Y, mà còn gây lãng phí lớn cho bệnh nhân, xã
hội.
Chất lượng các xét nghiệm phụ thuộc vào nhiều yếu tố; trong đó, tay nghề
của những con người làm ra các kết quả xét nghiệm đó giữ vai trò quyết định;
nói cách khác là, phụ thuộc vào chất lượng nguồn nhân lực phòng xét nghiệm
các bệnh viện. Ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, đang tồn tại một thực trạng,
bên cạnh một đội ngũ kỹ thuật viên, nhân viên phòng xét nghiệm các bệnh viện
có năng lực và phẩm chất chuyên môn nghề nghiệp vững, vẫn tồn tại một số
trình độ tay nghề yếu, chưa đạt chuẩn về nghề nghiệp và thiếu tâm huyết với
công việc. Điều đó có nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan.
Về mặt khách quan, đội ngũ kỹ thuật viên, nhân viên phòng xét nghiệm
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay được đào tạo từ nhiều
nguồn khác nhau: trường công, trường tư… theo các chương trình đào tạo
không giống nhau (Trường Đại học Y dược, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại
học Nông lâm, Đại học Bách khoa ở Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Hà
Nội...), nên chất lượng tay nghề của họ cũng rất khác nhau. Mặt khác, việc
các bệnh viện hiện nay được trang bị ngày càng nhiều máy móc, trang thiết bị
hiện đại,… đã dẫn đến xu hướng, hoặc là ỷ lại vào kỹ thuật, phương tiện; nhà
3

5. quản lý thì không đề cao trách nhiệm trong việc bồi dưỡng nhân lực; cán bộ,
kỹ thuật viên, nhân viên các phòng xét nghiệm cũng không có ý thức tự vươn
lên làm chủ kỹ thuật, phương tiện; hoặc là, không chịu cập nhật kiến thức,
trang bị những hiểu biết mới về tính năng, tác dụng, cách vận hành,… các loại
kỹ thuật, phương tiện đó, nên bị lạc hậu với thực tiễn,v.v.
Về mặt chủ quan, việc bồi dưỡng nguồn nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện cũng chưa được các cấp, các ngành, trực tiếp là ngành Y tế, trong
đó có các bệnh viện quan tâm đúng mức. Những năm qua, dưới sự chỉ đạo
trực tiếp của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, hoạt động bồi dưỡng nguồn
nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện trên địa bàn Thành phố cũng đã có
một số chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo ở cả tầm vĩ mô và vi mô. Bản
thân các bệnh viện cũng đã có những nỗ lực tìm kiếm các giải pháp để bồi
dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ kỹ thuật viên, nhân viên xét nghiệm,
như: tổ chức cho cán bộ đi đào tạo, học việc, tự bồi dưỡng lẫn nhau trong
công việc,… Tuy nhiên, so với yêu cầu, vấn đề này còn rất khiêm tốn. Nổi lên
là, việc quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh
viện còn có những hạn chế từ nhận thức đến tổ chức thực hiện.
Trước thực trạng đó, việc nghiên cứu, đề xuất những biện pháp có tính
khả thi, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh là một vấn đề
vừa mang tính cơ bản, lâu dài, vừa đáp ứng yêu cầu cấp bách, trước mắt.
Với ý nghĩa đó, tác giả chọn đề tài: “Biện pháp quản lý hoạt động bồi
dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí
Minh hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp cao học của mình; với mong mỏi
góp một phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng hệ thống xét nghiệm Y
học tại Thành phố, giúp cho hệ thống xét nghiệm Y học Thành phố cùng với
hệ thống xét nghiệm chung của cả nước phát triển tốt hơn, tiến lên ngang tầm
khu vực và thế giới.
4

6. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tình hình ngoài nước
Phát triển nghề nghiệp là một vấn đề lớn mà các nhà quản lý nhân sự
của các cơ quan, công ty ở các nước phát triển luôn được đặc biệt quan tâm.
Thông thường, không riêng gì nhân viên của một phòng xét nghiệm, trong hồ
sơ hợp đồng lao động ở mọi ngành nghề kỹ thuật của các cơ quan, doanh
nghiệp, đều có lưu một bản mô tả vị trí việc làm, có cam kết thỏa thuận thống
nhất giữa người lao động và chủ thể quản lý. Hồ sơ đó thường kèm theo một
bản ghi nhớ về kế hoạch học tập nâng cao trình độ và nguyện vọng thăng tiến
của người lao động. Căn cứ vào nội dung công việc đã được mô tả cụ thể
trong hợp đồng, người lao động phải tự phấn đấu nâng cao trình độ để hoàn
thành nhiệm vụ như đã cam kết. Về phía người quản lý, nếu đó là một người
quản lý tốt, trong quá trình làm việc của nhân viên, họ sẽ xem xét, đối chiếu
năng lực thật sự của người lao động với nhiệm vụ được giao trong hợp đồng;
từ đó, đề ra kế hoạch bồi dưỡng hay đào tạo nâng cao năng lực cho phù hợp.
Quy trình quản lý và bồi dưỡng nhân sự như thế được thực hiện thành nền nếp
và luôn được cập nhật trước yêu cầu mới. Công tác giáo dục, đào tạo và bồi
dưỡng mỗi cán bộ, nhân viên được xem là việc làm thường ngày, không bao
giờ bị lãng quên, để nhằm xây dựng một lực lượng công chức có đủ trình độ,
năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp và bản lĩnh để hoàn
thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Các trường dạy nghề xét nghiệm, nơi đào tạo chính cho nhân lực phòng
xét nghiệm ở các nước phát triển đều có chương trình đào tạo nghề xét
nghiệm khá hoàn chỉnh và ổn định. Các chương trình này thường đã được
kiểm định chất lượng, mang tính quốc tế và được áp dụng rộng rãi, nhất quán
cho tất cả các trường. Cơ sở vật chất, máy móc, trang thiết bị phòng thí
nghiệm, tài liệu, sách vở đầy đủ và hiện đại. Một số nước ở châu Á, như:
5

7. Thái Lan, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a, Hàn Quốc,… có hệ thống đào tạo xét
nghiệm khá hoàn chỉnh, kể cả đào tạo đến bậc học tiến sĩ và sau tiến sĩ.
Trường đào tạo xét nghiệm ở các nước này, ngoài công tác đào tạo nhân lực
trong nước, họ còn mở rộng chiêu sinh đào tạo cấp bằng hoặc cấp chứng chỉ
bồi dưỡng đủ mọi trình độ, cho các sinh viên, học viên quốc tế. Việc quản lý
chất lượng nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện chủ yếu là dựa vào hệ thống
quản lý chất lượng phòng xét nghiệm theo chuẩn quốc tế ISO 15189 [15]. Các
hoạt động bồi dưỡng nhân lực được lồng ghép khéo léo và thực hiện nghiêm
ngặt trong quá trình phấn đấu đạt chuẩn ISO của các phòng xét nghiệm.
Do quy trình quản lý, vận hành hệ thống phòng xét nghiệm như đã nêu
ở trên khá hoàn hảo, nên các hoạt động bồi dưỡng ở các nước ngoài thường
diễn ra suôn sẻ; vì vậy, hiếm thấy các đề tài nghiên cứu riêng biệt về quản lý
hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện.
Tình hình trong nước
Ở Việt Nam, chưa có một mô hình tổng thể hoàn chỉnh về đào tạo nhân
lực phòng xét nghiệm Y học; chưa có mã ngành đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ xét
nghiệm như các nước khác. Do vậy, hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm là một vấn đề cấp bách, cần phải đầu tư lớn. Hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm là một lĩnh vực của hoạt động giáo dục và đào
tạo. Đầu tư cho hoạt động đó là đầu tư về giáo dục. Quản lý hoạt động bồi
dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm cũng chính là công tác quản lý giáo dục,
nhắm tới đối tượng là chuyên viên, kỹ thuật viên làm việc trong các phòng xét
nghiệm của các bệnh viện.
Để có được một đội ngũ chuyên viên, kỹ thuật viên xét nghiệm lành
nghề, phát triển theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa
và hội nhập quốc tế theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, việc nâng
cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, cũng như quản lý các hoạt động đào tạo,
6

8. bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm Y học tại các bệnh viện rất được Bộ Y
tế, Bộ Giáo dục - Đào tạo quan tâm và coi trọng. Trong thời gian qua, Bộ Y tế
đã ban hành các chỉ thị, thông tư và Chương trình hành động quốc gia về nâng
cao năng lực quản lý phòng xét nghiệm Y học; đã phân quyền, giao quyền tổ
chức các hoạt động bồi dưỡng cho nhiều bệnh viện lớn, để các nơi này cùng
hợp sức với hệ thống nhà trường đẩy mạnh công tác bồi dưỡng. Tuy nhiên, sự
phối hợp giữa các bộ phận có quyền hạn tổ chức còn hạn chế; sản phẩm đào
tạo - bồi dưỡng chưa được nâng cấp theo từng thang bậc đồng bộ, đồng nhất
về chuyên môn; công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm Y học vẫn chưa được thực hiện chặt chẽ, mỗi nơi triển khai mỗi kiểu;
có nơi, các hoạt động xét nghiệm đã vượt ngoài tầm kiểm soát và đã gây ra
nhiều tiếng xấu cho nghề Xét nghiệm.
Trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp Xét nghiệm Y học, muốn nâng
cao chất lượng kiến thức và kỹ năng nghề, tiếp theo sau những kiến thức và
kỹ năng cơ bản đã được học tại trường, người kỹ thuật viên xét nghiệm cũng
rất cần được cung cấp bổ sung những kiến thức và kỹ năng còn khiếm khuyết
khi bắt đầu hành nghề tại các phòng xét nghiệm bệnh viện. Việc đầu tư giáo
dục, đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ kỹ thuật viên xét nghiệm cũng thật cần
thiết, không thua kém gì so với đầu tư cho giáo dục phổ thông. Trong hoàn
cảnh đất nước sau chiến tranh, chúng ta đã đưa vào hoạt động khá nhiều
trường dạy nghề xét nghiệm từ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng và đại học, cả
công lập lẫn tư thục. Chính vì có nhiều trường, trong khi chưa có bộ máy đủ
mạnh để kiểm định chất lượng các trường về cơ sở, trang thiết bị, chương
trình học, chất lượng giáo viên, nên chất lượng học sinh tốt nghiệp từ các
trường khác nhau sẽ là không giống nhau. Từ đây, một vấn đề mới đã phát
sinh, đó là nhu cầu bồi dưỡng, và yêu cầu chuẩn hóa nâng cao tay nghề xét
nghiệm. Nói cách khác, cần phải tiến hành hoạt động bồi dưỡng nghề Xét
7

9. nghiệm thật rộng khắp cho tất cả các phòng xét nghiệm. Đây là một hoạt động
tương đối mới, nên rất cần có nhiều đề tài nghiên cứu về chuyên đề hoạt động
bồi dưỡng này để tham mưu, đóng góp ý kiến, dẫn đường xây dựng và phát
triển nghề Xét nghiệm. Tuy nhiên, hiện nay, mới chỉ có các công trình nghiên
cứu khảo sát thực trạng chất lượng phòng xét nghiệm, để chỉ ra rằng công tác
đào tạo, bồi dưỡng là yêu cầu cấp bách cần triển khai thực hiện. Các đề tài
nghiên cứu nhằm xây dựng một hệ thống quản lý các cấp độ bồi dưỡng hoàn
chỉnh, là nỗi trăn trở về quản lý nghề Xét nghiệm vẫn còn đang bỏ ngỏ.
Xin đơn cử các công trình nghiên cứu có liên quan sau:
+ Tại Thành phố Hồ Chí Minh, được sự giúp đỡ của Tổ chức Y tế thế
giới (WHO) do TS. David Browning hướng dẫn, từ ngày 09 đến 20-7-2007,
Trung tâm Kiểm chuẩn Xét nghiệm Thành phố đã tiến hành khảo sát toàn
diện các phòng xét nghiệm trên địa bàn Thành phố. Sau khi phát phiếu trả lời
và kiểm tra thực tế trên 30 phòng xét nghiệm, Đoàn khảo sát đã tổng kết, đánh
giá và chỉ ra rất nhiều vấn đề còn tồn tại cần khắc phục; trong đó, phải kể đến
là sự cách biệt khá lớn về chuyên môn, kỹ thuật, trình độ, chất lượng,… giữa
các phòng xét nghiệm và theo Kết luận của Đoàn khảo sát, cần phải được
những nhà quản lý quan tâm khắc phục thông qua đào tạo [32].
+ Ở phía Bắc, có Đề tài nghiên cứu cấp Bộ: “Đánh giá thực trạng đào
tạo và sử dụng nguồn nhân lực kỹ thuật viên Y tế (trong đó có xét nghiệm) tại
các bệnh viện thuộc 28 tỉnh phía Bắc” của Thầy thuốc nhân dân, PGS, TS. Vũ
Đình Chính (2005). Nội dung đề tài cũng đã được PGS, TS. Vũ Đình Chính
và TS.Trần Thị Minh Tâm báo cáo tại “Hội thảo Quốc gia về đào tạo nguồn
nhân lực Y Dược” vào ngày 27-12-2008 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Báo cáo
cho biết, một số đơn vị Y tế đã cử nhân viên điều dưỡng đi đào tạo thêm theo
hình thức kèm cặp, bổ túc ngắn hạn, rồi phân công làm công việc của kỹ thuật
viên. Cách làm này theo PGS, TS. Chính là điều bất cập lớn, vì vẫn chưa đủ
8

10. lực để đảm bảo chuẩn chất lượng chuyên môn của một kỹ thuật viên. Để đáp
ứng nhanh với sự phát triển của các trang thiết bị hiện đại về chẩn đoán, xét
nghiệm... cũng theo PGS, TS. Chính, đội ngũ kỹ thuật viên Y tế rất cần phải
được đào tạo lại, đào tạo liên tục về kiến thức chuyên ngành; vấn đề cập nhật
những thông tin kỹ thuật mới là vô cùng quan trọng .
+ Về các nghiên cứu thực trạng chung các phòng xét nghiệm trong cả
nước, ngày 19-12-2010, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế)
Lương Ngọc Khuê cho hay: cơ quan này đang thực hiện cuộc khảo sát thực
trạng phòng xét nghiệm quy mô toàn quốc đầu tiên ở Việt Nam. Theo ông,
trước đây, Bộ Y tế từng triển khai một khảo sát tương tự, nhưng chưa có kết
quả cuối cùng [27].
+ Về Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quản lý phòng xét nghiệm
theo kết quả nghiên cứu của Bộ Y tế đã nêu trong: “Chương trình hành động
quốc gia về nâng cao năng lực quản lý phòng xét nghiệm Y học từ nay đến
năm 2020”, mục 1 có ghi rõ: Chuyên ngành về quản lý phòng xét nghiệm Y
học là một chuyên ngành sâu. Tuy nhiên, công tác đào tạo cho chuyên ngành
này chưa được chú trọng và phát triển tại các cơ sở đào tạo đội ngũ cán bộ y
tế. [6- tr.14]. Nhận định này xác nhận 1 hệ quả kèm theo, đó là hoạt động bồi
dưỡng còn yếu kém.
+ Các nghiên cứu khác liên quan đến bồi dưỡng nhân lực xét nghiệm:
có các đề tài: “ Nghiên cứu thực trạng nguồn nhân lực, trang thiết bị, nhu cầu
đào tạo sau đại học của các phòng xét nghiệm tuyến tỉnh Việt Nam” của
Nguyễn Thị Hà và cộng sự (2006) [18]. Đề tài cấp Bộ Y tế (2004 – 2006).
Cho thấy, những nơi nhân lực yếu kém, càng cần có cán bộ có trình độ cao để
xây dựng và phát triển. Đề tài: “Thực trạng qua nghiên cứu đặc điểm phát
hiện khi đánh giá phòng xét nghiệm y khoa đăng ký công nhận đạt tiêu chuẩn
ISO 15189” của Vũ Quang Huy (2010) [25], đã chỉ ra rằng: đặc điểm được
9

11. phát hiện không trùng khớp với chuẩn duyệt xét, ở mức độ khá nặng (không
đạt chuẩn) thường gặp, là chuẩn về yêu cầu nhân sự.
Như vậy, vấn đề rút ra ở đây là: Công tác quản lý, thu thập thông tin số
liệu về thực trạng (đặc biệt là hoạt động bồi dưỡng) từ tất cả các phòng xét
nghiệm trên diện rộng là rất khó khăn, số đề tài nghiên cứu có liên quan trực
tiếp về hoạt động bồi dưỡng là rất ít vì đây là một hoạt động còn yếu kém; và
nhận định về sự chênh lệch năng lực khá lớn trong đội ngũ kỹ thuật viên xét
nghiệm, sự yếu kém thuộc khâu đào tạo ở cả phía Nam lẫn phía Bắc là có
thật. Do vậy, yêu cầu cần tăng cường quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm là một việc làm cấp bách, cần phải tiến hành thực hiện càng
sớm càng tốt.
Trong thời gian qua, Bộ Y tế Việt Nam cũng đã ban hành các văn bản
pháp lý để chỉ đạo chấn chỉnh. Tuy nhiên, để có thể biến các chủ trương trên
thành hiện thực, cần phải có thêm nhiều công trình nghiên cứu khoa học thiết
thực về biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng. Các dữ liệu nghiên cứu tổng
hợp được sẽ giúp Bộ có cơ sở chỉ đạo triển khai các bước đi thật cụ thể về
hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng, nhằm nâng cao năng
lực cho nhân viên các phòng xét nghiệm bệnh viện.
Luận văn tốt nghiệp: “Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân
lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”
của tác giả hy vọng đem đến một cách nhìn mới, với mong mỏi kế thừa được
những kết quả nghiên cứu trước đó; đồng thời, được góp phần của mình vào
việc nâng cao chất lượng hoạt động của các phòng xét nghiệm bệnh viện,
trước mắt là tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Hiện nay, chưa có công trình nghiên cứu cụ thể nào về công tác quản
lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện. Đề tài của
tác giả là hoàn toàn mới.
10

12. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác quản lý hoạt
động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm, đề xuất hệ thống biện pháp nhằm
nâng cao chất lượng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân
lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng
xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
4. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại
Thành phố Hồ Chí Minh.
Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý nguồn nhân lực
công tác tại các khoa, phòng xét nghiệm ở một số bệnh viện nhà nước và tư
nhân tiêu biểu tại Thành phố Hồ Chí Minh; bao gồm các bệnh viện thuộc
quyền quản lý của Bộ Y tế và Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh.
- Các số liệu điều tra, khảo sát được tính từ năm 2007 đến nay.
11

13. 5. Giả thuyết khoa học
Hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu
chúng ta coi trọng: Nâng cao nhận thức cho cán bộ các cấp và nhân viên
phòng xét nghiệm; thành lập hệ thống chuyên trách công tác quản lý hoạt
động bồi dưỡng; xây dựng và triển khai thực hiện các kế hoạch bồi dưỡng bảo
đảm tính khoa học, khả thi; chăm lo bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực
chuyên môn, phẩm chất nghề nghiệp và khả năng sư phạm cho đội ngũ cán bộ
lãnh đạo phòng xét nghiệm; đẩy mạnh liên kết, phối hợp bệnh viện – nhà
trường với các tổ chức, hiệp hội chuyên ngành cùng thực hiện kế hoạch bồi
dưỡng; khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ cán bộ, kỹ thuật viên,
nhân viên phòng xét nghiệm nỗ lực phấn đấu tự học tập, tự bồi dưỡng, tự phát
triển nghề nghiệp tại chỗ, tại chức; thực hiện có nền nếp công tác kiểm tra,
đánh giá, nhận ý kiến phản hồi về hiệu quả các hoạt động bồi dưỡng nhân lực
và rút kinh nghiệm, thì chất lượng nhân lực phòng xét nghiệm của các bệnh
viện tại Thành phố Hồ Chí Minh sẽ được nâng cao.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh
và đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục, quản lý
giáo dục; trong đó, trực tiếp là những quan điểm, phương pháp luận về công
tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực.
- Cách tiếp cận nghiên cứu của đề tài: theo quan điểm hệ thống – cấu
trúc – hoạt động; kết hợp giữa lịch sử và lô-gic.
Phương pháp nghiên cứu
Tác giả sử dụng kết hợp các phương pháp sau:
12

14. - Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết :
Phân tích các tài liệu, văn bản để tìm hiểu các khái niệm, thuật ngữ, các
vấn đề lý luận có liên quan đến việc quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm; tìm hiểu các văn bản pháp luật, chỉ thị, nghị quyết của
Đảng, Nhà nước, Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Y tế về chủ trương nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực; trong đó có Chương trình hành động quốc gia về
nâng cao năng lực quản lý phòng xét nghiệm Y học do Bộ Y tế ban hành.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp điều tra: Điều tra bằng phiếu nhằm khảo sát chất lượng
nguồn nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí
Minh và việc quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh, làm căn cứ để đánh giá thực trạng, tìm
ra những ưu, nhược điểm, khó khăn cần khắc phục; trên cơ sở đó đề xuất các
giải pháp phù hợp.
+ Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động của các phòng xét
nghiệm, từ khâu tổ chức phân công, quy trình làm việc, phương thức tương
tác giữa phòng xét nghiệm, nhân viên phòng xét nghiệm với bệnh nhân, với y,
bác sĩ điều trị và các phòng chức năng có liên quan trong bệnh viện; thu nhận
các ý kiến phản hồi về chất lượng của cán bộ lãnh đạo, quản lý, kỹ thuật viên,
nhân viên phòng xét nghiệm, từ đó rút ra các kết luận về nội dung nghiên cứu.
+ Phương pháp tọa đàm: Trao đổi với các nhân viên phòng xét nghiệm,
các cán bộ quản lý phòng xét nghiệm, học sinh, sinh viên để tìm hiểu sâu sát
hơn tâm tư, nguyện vọng các nguồn nhân lực xét nghiệm, để rút ra những kết
luận cho nhiệm vụ nghiên cứu.
+ Phương pháp tổng kết thực tiễn: Nghiên cứu từ những vấn đề đã và
đang diễn ra nhằm đúc kết thành những kinh nghiệm trong công tác quản lý
hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành
phố Hồ Chí Minh.
13

15. + Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của một số nhà khoa
học, nhà sư phạm, nhà quản lý, các chuyên viên trong và ngoài nước về lĩnh
vực xét nghiệm, để thu thập các thông tin cần thiết có liên quan đến đề tài.
+ Phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê để tổng hợp các kết
quả điều tra.
7. Ý nghĩa của đề tài
- Đề tài sẽ góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn về
quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện;
- Đề xuất những biện pháp khả thi để quản lý tốt hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
8. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm: Mở đầu; 2 chương (6 tiết); Kết luận và kiến nghị; Danh
mục tài liệu tham khảo và Phụ lục.
14

16. Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NHÂN LỰC PHÒNG XÉT NGHIỆM
Ở CÁC BỆNH VIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ
Chí Minh
Để hiểu rõ khái niệm về nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại
Thành phố Hồ Chí Minh, cần làm rõ khái niệm về nguồn nhân lực.
Nguồn nhân lực (Human Resource) là một khái niệm ra đời muộn hơn so
với khái niệm “Vốn con người” hay “Tư bản người” (Human Capital). Khái
niệm nguồn nhân lực bổ sung cho khái niệm Vốn con người để giúp nhà quản lý
điều hành quá trình tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội theo hướng bền vững.
Hiện nay, tùy theo mục đích nghiên cứu, có rất nhiều quan niệm không
hoàn toàn giống nhau về nguồn nhân lực. Có ý kiến cho rằng, nguồn nhân lực
là toàn bộ khả năng về sức lực, trí tuệ của mọi cá nhân trong tổ chức (không
kể đó là ai), được biểu hiện ra ở sức óc, sức bắp thịt, thần kinh của cá nhân đó
(trạng thái tĩnh). Có ý kiến quan niệm, nguồn nhân lực là tổng hợp các cá
nhân những con người cụ thể (bao gồm cả các yếu tố về vật chất và tinh thần)
tham gia vào quá trình lao động (trạng thái động). Ngoài ra, cũng có ý kiến
nhấn mạnh về khía cạnh trình độ chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp khi nói
về nguồn nhân lực hoặc tiếp cận ở tầm vĩ mô như Giáo sư Phạm Minh Hạc:
“Nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động của một nước, một địa
phương sẵn sàng tham gia một công việc nào đó” [20]. Tác giả Văn Đình Tấn,
quan niệm: “Nguồn nhân lực là tổng hòa thể lực và trí lực tồn tại trong toàn
bộ lực lượng lao động xã hội của một quốc gia, trong đó kết tinh truyền thống
và kinh nghiệm lao động sáng tạo của một dân tộc trong lịch sử được vận
dụng để sản xuất ra của cải vật chất và tinh thần phục vụ cho nhu cầu hiện tại
15

17. và tương lai của đất nước” [34]. Còn tác giả Vũ Xuân Tiến đưa ra khái niệm:
“Nguồn nhân lực là tổng thể những tiềm năng của con người (trước hết và cơ
bản nhất là tiềm năng lao động), gồm: thể lực, trí lực, nhân cách của con
người nhằm đáp ứng yêu cầu của một tổ chức hoặc một cơ cấu kinh tế - xã
hội nhất định [35].
Qua các khái niệm trên cho thấy, nói đến nguồn nhân lực là phải thỏa
mãn các điều kiện:
Nguồn nhân lực là nguồn lực con người;
Nguồn nhân lực bao giờ cũng đặt trong một tổ chức xã hội nhất định.
Mỗi một tổ chức muốn tồn tại và phát triển đều phải có sự chi phối của rất
nhiều yếu tố; trong đó, yếu tố quan trọng nhất là con người; con người là nhân
tố giữ vị trí trung tâm đối với các nhân tố khác trong sự phát triển của tổ chức.
Nói cách khác, nguồn nhân lực của một tổ chức là tất cả người lao động làm
việc trong tổ chức đó;
Nói đến nguồn nhân lực là đề cập đến số lượng, chất lượng con người,
bao gồm: thể chất, tinh thần, sức khỏe, trí tuệ, năng lực và phẩm chất của
người lao động.
Theo đó, có thể hiểu, nguồn nhân lực là tổng thể tiềm năng của tất cả
những con người hoạt động trong một tổ chức, một cơ cấu xã hội nhất định,
được biểu hiện thông qua sức khỏe, tinh thần, trí tuệ, phẩm chất, năng lực
hoạt động của họ.
Từ khái niệm về nguồn nhân lực, xem xét nhân lực phòng xét nghiệm
ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh, có thể thấy:
Đó là tất cả những người có trong biên chế hoặc không trong biên chế,
làm việc tại các phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Đó là những người được đào tạo ở các trình độ chuyên môn khác nhau,
từ sơ cấp đến sau đại học; có sức khỏe bảo đảm để làm việc theo yêu cầu
công việc; có phẩm chất phù hợp với công việc được phân công và những
kinh nghiệm được tích lũy theo năm, tháng công tác.
16

18. Theo sự phân công của tổ chức, mỗi người (hoặc nhóm người) đảm
nhiệm một công việc khác nhau trong guồng máy hoạt động của phòng xét
nghiệm bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nhân lực làm việc tại phòng
xét nghiệm các bệnh viện bao gồm lực lượng làm công tác chuyên môn kỹ
thuật xét nghiệm Y học (chiếm đa số) và lực lượng phục vụ cho công tác
chuyên môn (bảo trì, sửa chữa máy móc, trang thiết bị, hấp khử khuẩn, rửa
sấy dụng cụ…).
Có 3 đối tượng chính làm việc chuyên môn trong phòng xét nghiệm:
Lãnh đạo phòng xét nghiệm: Là nhân sự có ảnh hưởng lớn lao đến sinh
mệnh của phòng xét nghiệm. Hoạt động của phòng xét nghiệm đòi hỏi người
lãnh đạo phải có kiến thức, sâu, rộng về chuyên ngành xét nghiệm và có tấm
lòng yêu nghề, hết lòng vì nghề Xét nghiệm; đồng thời, phải là người có năng
lực lãnh đạo, quản lý, quán xuyến mọi công việc của phòng và thật sự công
tâm, dân chủ,… trong đánh giá, sử dụng con người.
Kỹ thuật viên xét nghiệm: Là lực lượng làm việc chiếm đa số trong
phòng xét nghiệm. Kỹ thuật viên xét nghiệm là những người được đào tạo ở
các trình độ khác nhau: đại học, cao đẳng hay trung cấp về xét nghiệm; họ
làm việc tại các khoa, phòng xét nghiệm của bệnh viện từ tuyến trung ương
tới các cơ sở khám chữa bệnh hoặc trong các cơ sở đào tạo Y tế của Thành
phố. Công việc của kỹ thuật viên xét nghiệm được thể hiện với nhiều nhiệm
vụ đặc thù của chuyên ngành như:
Tổ chức, đón tiếp, trực tiếp lấy bệnh phẩm (máu, dịch tiết) của bệnh
nhân hay giúp đỡ, hướng dẫn bệnh nhân tự lấy bệnh phẩm sao cho đúng cách
(phân, đờm, nước tiểu...) để làm xét nghiệm. Tại một số bệnh viện, trung tâm,
điều dưỡng, y tá được tuyển dụng rồi bồi dưỡng thêm để đảm nhiệm chuyên
nghiệp công việc này.
Pha hóa chất, thuốc thử và chuẩn bị các phương tiện, dụng cụ, để thực
hiện các kỹ thuật xét nghiệm.
17

19. Thực hiện rất nhiều kỹ thuật xét nghiệm khác nhau như: xác định vi
sinh vật, ký sinh trùng gây bệnh, phân tích các chất trong máu, dịch sinh vật,
thực hiện công tác an toàn truyền máu và kiểm tra hiệu quả điều trị của
thuốc… Có những xét nghiệm phải thao tác bằng tay, có xét nghiệm phải thao
tác thành thạo trên những trang thiết bị tự động hoá hiện đại để cung cấp
những kết quả xét nghiệm trợ giúp cho các bác sĩ lâm sàng.
Thiết lập, điều chỉnh và kiểm tra các quy trình kỹ thuật để đảm bảo chất
lượng các xét nghiệm.
Tham gia nghiên cứu khoa học, tham gia đào tạo và tự đào tạo, hỗ trợ
chuyên môn cho tuyến dưới.
Bác sĩ, dược sĩ, kỹ sư, cử nhân khác làm nhiệm vụ xét nghiệm: Đây là
lực lượng có chức danh khoa học và học vị, cùng làm việc chung với kỹ thuật
viên. Nếu số này có tâm huyết với nghề xét nghiệm, chịu khó học tập và bồi
dưỡng thêm kinh nghiệm thực tế về nghề này, thì đây là một lực lượng vô
cùng quý báu, làm cầu nối giữa lâm sàng và cận lâm sàng, giữa kỹ thuật viên
và các máy móc, trang thiết bị; đó là sự phối hợp tuyệt vời để mang đến
những kết quả xét nghiệm tốt nhất cho bệnh nhân. Nhưng, nếu rơi vào tình
huống ngược lại, họ sẽ là một gánh nặng cho các phòng xét nghiệm.
Như vậy, nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ
Chí Minh là tổng thể tiềm năng của đội ngũ cán bộ, kỹ thuật viên, nhân viên
chuyên môn kỹ thuật xét nghiệm và lực lượng làm công tác phục vụ trong cơ
cấu tổ chức của phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh,
được biểu hiện thông qua sức khỏe, tinh thần, trí tuệ, phẩm chất, năng lực
công tác,… của họ.
1.1.2. Hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh
viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Theo nghĩa rộng, hoạt động bồi dưỡng được hiểu là quá trình giáo dục,
đào tạo nhằm hình thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân
18

20. cách theo mục đích đã chọn. Còn theo nghĩa hẹp, đó là trang bị thêm kiến
thức, nhằm nâng cao, hoàn thiện năng lực hoạt động trong các lĩnh vực cụ thể.
Để hiểu rõ khái niệm về hoạt động bồi dưỡng, cần có sự phân biệt với
hoạt động đào tạo. Xét về nội dung kiến thức truyền tải, đào tạo là quá trình
truyền thụ, tiếp nhận có hệ thống những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo theo quy
định của từng cấp học, bậc học. Thông thường, đào tạo được cho là “quá trình
tác động đến con người làm cho người đó lĩnh hội và nắm vững những tri
thức, kỹ năng, kỹ xảo,... một cách có hệ thống, nhằm chuẩn bị cho người đó
thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận một sự phân công lao động nhất
định” [9]. Đào tạo được xem như một quá trình làm cho người ta “trở thành
người có năng lực theo những tiêu chuẩn nhất định”. Trong khi đó, bồi dưỡng
được hiểu là hoạt động trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm
việc. Bồi dưỡng được xác định là quá trình làm cho người ta “tăng thêm năng
lực hoặc phẩm chất”.
Xét về mặt thời gian, đào tạo có thời gian dài hơn bồi dưỡng (thường
là từ một năm học trở lên). Xét về bằng cấp, đào tạo có bằng cấp chứng
nhận trình độ được đào tạo; còn bồi dưỡng nếu được học theo chương
trình, kế họach sẽ được cấp chứng chỉ, chứng nhận đã học qua khóa (lớp
ngắn hạn) bồi dưỡng.
Theo Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, các từ
ngữ “đào tạo” và “bồi dưỡng” được hiểu như sau: Đào tạo là quá trình truyền
thụ, tiếp nhận có hệ thống những tri thức, kỹ năng theo quy định của từng cấp
học, bậc học, gắn với việc cấp văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân. Bồi
dưỡng là hoạt động trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc.
Bồi dưỡng dài hạn là hoạt động bồi dưỡng có thời gian từ đủ 03 tháng trở lên.
Bồi dưỡng ngắn hạn là hoạt động bồi dưỡng có thời gian dưới 03 tháng.
Đối với nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ
Chí Minh, hoạt động bồi dưỡng hướng vào những cán bộ, nhân viên phòng
19

21. xét nghiệm đã và đang công tác. Mục đích bồi dưỡng đội ngũ này là nhằm
nâng cao phẩm chất và năng lực chuyên môn để họ có cơ hội củng cố, mở
mang, nâng cao hệ thống kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ có sẵn;
trên cơ sở đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc đang làm.
Trên cơ sở bồi dưỡng, mỗi người có điều kiện để thăng tiến về nghề nghiệp
chuyên môn từ bậc ngạch sơ cấp lên đến cao cấp. Với nội dung như thế nên
hoạt động bồi dưỡng sẽ bao hàm luôn 2 công việc là: vừa bồi dưỡng và vừa
đào tạo nâng ngạch. Do vậy, thực chất hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng
xét nghiệm các bệnh viện ở đây bao hàm cả 2 nghĩa liền nhau là “đào tạo,
bồi dưỡng”.
Từ những phân tích trên đây, có thể quan niệm: hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh là tác
động có mục đích, có tổ chức của các bệnh viện nhằm bổ sung, cập nhật mới
kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ, nhân viên các
phòng xét nghiệm; trên cơ sở đó, nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất
chuyên môn nghề nghiệp của họ, góp phần đáp ứng yêu cầu ngày càng cao
của công tác xét nghiệm.
Khái niệm trên chỉ rõ:
Hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm là những tác động có
mục đích, có chủ đích của các cấp lãnh đạo, quản lý các bệnh viện. Trên cơ sở
xem xét, đánh giá đúng thực trạng chất lượng nguồn nhân lực phòng xét
nghiệm của bệnh viện, từ đó có chủ trương, giải pháp, kế hoạch tổ chức hoạt
động bồi dưỡng nhân lực, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên phòng
xét nghiệm của bệnh viện ngày càng tiến tới “chuẩn” về chất lượng theo yêu
cầu chung của bệnh viện và Thành phố cũng như cả nước.
Mục đích của hoạt động bồi dưỡng là bổ sung, cập nhật những kiến
thức, kỹ năng, kỹ xảo mới, nhất là những phát triển mới về khoa học xét
nghiệm, việc làm chủ những trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật mới tiên tiến,
20

22. hiện đại; bồi dưỡng về phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, phương pháp, tác
phong công tác, hướng tới một đội ngũ cán bộ, nhân viên phòng xét nghiệm
vừa “hồng”, vừa “chuyên”.
Hoạt động bồi dưỡng nhân lực về thực chất là thực hiện nhiệm vụ lấp
đầy khoảng trống giữa một bên là những điều đã đạt được, đã có trong hiện
tại với một bên là những yêu cầu cho những thứ cần ở tương lai, những thứ
mà nhân lực phòng xét nghiệm cần phải có theo chuẩn mực.
Có thể hình dung điều đó theo sơ đồ sau:
↔
Các hoạt động này giúp cập nhật mới, nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực phòng xét nghiệm và tất nhiên sẽ giúp cho phòng xét nghiệm nhanh
chóng tiến tới đạt chuẩn quốc tế ISO 15189 [15] trong tương lai, hoàn thành
xuất sắc sứ mạng phục vụ sức khỏe người dân.
1.1.3. Quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Quản lý là sự tác động có mục đích, có ý thức, hợp quy luật của chủ thể
quản lý lên đối tượng quản lý; gián tiếp hay trực tiếp tới từng mắt xích của
quá trình hay hoạt động nào đó, nhằm thu được những diễn biến, thay đổi tích
cực theo ý định của nhà quản lý.
Những thứ hiện có
- Những kết quả đạt được
- Những kiến thức và kỹ năng có được
- Thực hiện công việc thực tế của các
cá nhân
cá
nhân
Những thứ cần phải có
- Các tiêu chuẩn đề ra
- Những kiến thức và kỹ năng yêu cầu
- Những chuẩn mực cho thực hiện
công việc
21

23. Với tính chất là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức, nhằm đạt
hiệu quả cao, hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm tại các bệnh
viện Thành phố Hồ Chí Minh vì thế cũng phải được quản lý chặt chẽ và
khoa học.
Theo lý luận về quản lý, có thể quan niệm: Quản lý hoạt động bồi
dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
là cách thức, biện pháp của các cấp lãnh đạo bệnh viện, trực tiếp là phòng
xét nghiệm các bệnh viện, thông qua sử dụng tổng hợp các chức năng quản
lý, tác động đến các khâu, các bước của hoạt động bồi dưỡng nhân lực, nhằm
làm cho hoạt động này đạt hiệu quả như mong muốn.
Theo đó, quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh có một số dấu hiệu chính sau:
Về mục đích của quản lý: là làm cho hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm các bệnh viện diễn ra hợp quy luật quản lý, có hiệu quả
cao; thiết thực đáp ứng yêu cầu bổ sung, cập nhật kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo
mới, bồi dưỡng về phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, phương pháp, tác phong
công tác,… cho đội ngũ cán bộ, nhân viên phòng xét nghiệm các bệnh viện
trước yêu cầu mới.
Về chủ thể quản lý: là lãnh đạo, Ban Giám đốc các bệnh viện; cán bộ
các phòng xét nghiệm và cơ quan chức năng có liên quan; bản thân mỗi cán
bộ, kỹ thuật viên, nhân viên,… phòng xét nghiệm các bệnh viện.
Về khách thể quản lý: là đội ngũ cán bộ, kỹ thuật viên, nhân viên
chuyên môn kỹ thuật xét nghiệm và nhân viên phục vụ (bao gồm cả trong
biên chế và lao động hợp đồng) thuộc phòng xét nghiệm các bệnh viện. Như
vậy, họ vừa là khách thể, vừa là chủ thể tự quản lý mình một cách tự giác.
Về nội dung quản lý, bao gồm các yếu tố sau:
Quản lý mục đích hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện, bảo đảm đúng với quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng,
Nhà nước, ngành Y tế về đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực của đất nước nói
22

24. chung, ngành Y tế nói riêng trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa và hội nhập quốc tế.
Quản lý kế hoạch hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các
bệnh viện, bảo đảm phù hợp với kế hoạch, chỉ tiêu, biện pháp xây dựng ngành
Y tế; kế hoạch, chỉ tiêu, biện pháp xây dựng các bệnh viện trong thời kỳ mới.
Quản lý chương trình, nội dung bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm các bệnh viện, bảo đảm phù hợp với mục tiêu xây dựng con người
mới phát triển toàn diện, hài hòa các tố chất cần thiết (kiến thức, kỹ xảo, kỹ
năng chuyên môn; năng lực xét nghiệm; năng lực làm chủ phương tiện kỹ
thuật xét nghiệm hiện đại; những phẩm chất của người thầy thuốc “lương y
như từ mẫu”,…).
Quản lý phương pháp, phương tiện sử dụng trong hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện.
Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, tự rèn luyện của
mỗi cán bộ, nhân viên phòng xét nghiệm các bệnh viện.
Ngoài ra, còn có quản lý số lượng, chất lượng; công tác kiểm định,
đánh giá đầu vào, đầu ra; quản lý nền nếp công tác kiểm tra, đánh giá kết quả
hoạt động bồi dưỡng,v.v.
1.1.4. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Biện pháp và biện pháp quản lý
Theo Từ điển Tiếng Việt, 1997 (Hoàng Phê chủ biên): Biện pháp là
cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể [41]. Có thể hiểu đó là cách
thức để tiến hành một hoạt động nào đó, nhằm đạt đến một mục tiêu xác
định; mỗi biện pháp có thể được thực hiện thông qua nhiều cách thức, thủ
thuật khác nhau.
23

25. Từ khái niệm biện pháp, có thể hiểu: Biện pháp quản lý là cách thức sử
dụng công cụ quản lý của chủ thể quản lý, tác động vào đối tượng quản lý và
các khâu trong quá trình quản lý để đạt đến mục tiêu quản lý.
Vì các đối tượng quản lý thường phức tạp nên đòi hỏi các biện pháp
quản lý phải đa dạng, phong phú, linh hoạt, phù hợp với đối tượng quản lý.
Các biện pháp quản lý có liên quan chặt chẽ với nhau tạo thành một hệ thống
các biện pháp. Các biện pháp quản lý này sẽ giúp cho nhà quản lý thực hiện
tốt các phương thức quản lý của mình, mang lại hiệu quả tối ưu của bộ máy.
Cách chọn lựa biện pháp quản lý thể hiện tính sáng tạo của chủ thể quản lý;
hiệu quả của công tác quản lý phụ thuộc một phần quan trọng vào việc lựa
chọn và áp dụng đúng đắn các biện pháp quản lý.
Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Từ các khái niệm về biện pháp, biện pháp quản lý, có thể hiểu: Biện
pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện
tại Thành phố Hồ Chí Minh là tổng hợp các cách thức tác động có định
hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý của hoạt động
bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm các bệnh viện, nhằm nâng cao hiệu
quả của hoạt động đó.
Khái niệm trên chỉ rõ:
Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
các bệnh viện được cụ thể hóa thông qua các cách thức, thủ thuật tác động của
chủ thể quản lý đối với khách thể quản lý;
Mỗi biện pháp đều nhằm hướng tới một mục đích, kết quả dự tính cụ thể;
Các biện pháp đều nằm trong một hệ thống, có sự liên quan, tác động
qua lại lẫn nhau; trong đó, có biện pháp giữ vai trò then chốt, có biện pháp
giữ vị trí quan trọng thứ yếu.
24

26. 1.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
1.2.1. Quản lý mục đích, mục tiêu hoạt động bồi dưỡng
Mục đích hoạt động bồi dưỡng
Để thực hiện mục tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành
một nước công nghiệp, xây dựng con người phát triển toàn diện, nâng
cao chất lượng cuộc sống, đào tạo đủ nguồn nhân lực chất lượng cao
nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nền kinh tế Việt Nam. Việc bảo vệ,
chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân rất được Đảng và Nhà nước coi
trọng. Công tác quản lý cũng như kiểm soát chất lượng phòng xét nghiệm Y
học là một phần việc quan trọng của ngành Y, vì đây là hoạt động trực tiếp
để bảo đảm nguồn nhân lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Mục đích chính của các hoạt động bồi dưỡng là Y đức và nâng cao tay
nghề. Nhà nước cần quản lý quá trình đào tạo bồi dưỡng tại các trường đại
học, cao đẳng, trung cấp nghề Y, dân lập, tư thục; hay các khóa học bồi
dưỡng tại các cơ sở nhà nước nhưng có thu phí. Xem xét và đánh giá thực
chất các hoạt động bồi dưỡng này, nếu cơ sở nào tổ chức các khóa học bồi
dưỡng chủ yếu vì kinh doanh lợi nhuận kết quả học tập không đạt yêu cầu thì
phải thu hồi giấy phép và đình chỉ hoạt động.
Mục tiêu hoạt động bồi dưỡng
Mục tiêu gần nhất của các hoạt động bồi dưỡng là giúp các phòng xét
nghiệm bệnh viện tự nâng cao kiến thức, kỹ năng về chuyên ngành kỹ thuật
xét nghiệm cũng như nâng cấp về trình độ tổ chức quản lý phòng xét nghiệm
nhằm hướng các phòng xét nghiệm đến mục tiêu được công nhận đạt chất
lượng theo chuẩn quốc tế ISO 15189-2012 theo lộ trình “Chương trình hành
động quốc gia về nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm Y học tầm nhìn đến
2020” của Bộ y tế. Nếu các hoạt động bồi dưỡng chỉ nhằm đến hình thức thi
25

27. đua hay mở lớp chỉ vì lợi nhuận, phải bị phê bình và rút lại quyền được mở
lớp đào tạo.
1.2.2. Quản lý việc xây dựng chương trình, chủ đề bồi dưỡng, và kế
họach tổ chức hoạt động bồi dưỡng
Xây dựng chương trình, chủ đề bồi dưỡng
Các trường có truyền thống giảng dạy nghề Y, các bệnh viện, trung tâm
được Bộ Y tế cấp phép, cấp mã số chứng chỉ đào tạo, phải tích cực tìm hiểu
thực trạng nhu cầu học tập của nguồn nhân lực các phòng xét nghiệm trong
thành phố. Thông qua điều tra khảo sát bằng bảng hỏi, tọa đàm, ý kiến chuyên
gia và các văn bản chỉ thị của Chính phủ, của Bộ y tế để xác định chủ đề và
chương trình đào tạo cho các hoạt động bồi dưỡng. Các đơn vị có chức năng
đào tạo như vừa nêu ở trên, phải phối hợp liên kết với nhau, căn cứ vào năng
lực đội ngũ giảng viên, báo cáo viên, vào cơ sở vật chất đơn vị, điều kiện
giảng dạy hiện có của đơn vị mà xác định khối lượng và chủ đề các hoạt động
bồi dưỡng phù hợp với từng đơn vị.
Các đề tài bồi dưỡng có thể tổ hợp theo nhiều hướng:
- Theo trình độ chuyên môn: sơ cấp, trung cấp, đại học, sau đại học.
- Theo lĩnh vực công việc: khối hành chính tổ chức quản lý chất lượng;
khối chuyên ngành kỹ thuật.
- Theo chuyên đề thời sự các phòng xét nghiệm cần cấp bách giải
quyết.
Kế họach tổ chức họat động bồi dưỡng
Tùy theo lĩnh vực, nhiệm vụ đặc thù, thực trạng năng lực của nhân
viên, mục tiêu trước mắt, mục tiêu lâu dài…các đơn vị lập kế họach phân bổ
các đề tài theo trình tự thời gian, dự kiến cụ thể ngày, tuần, tháng, quý, năm.
Hiện nay, vì chưa có đầu mối để điều phối các hoạt động bồi dưỡng, các đơn
vị có chức năng mở lớp nên tự ý thức tìm kiếm thông tin, tự thiết kế lịch học
cho các hoạt động bồi dưỡng, sao cho phù hợp hài hòa với thực tế thông tin
26

28. mình biết được, tránh trùng lắp với cơ sở đào tạo khác, tạo điều kiện thuận
tiện cho phòng xét nghiệm các bệnh viện cử người đi học. Trong quá trình
triển khai hoạt động bồi dưỡng, phải thường xuyên kiểm tra, điều chỉnh kế
hoạch; kịp thời bổ sung những nội dung bồi dưỡng mới; tích cực chỉ đạo đổi
mới hình thức, phương pháp bồi dưỡng cho phù hợp với yêu cầu xây dựng
nguồn nhân lực của bệnh viện.
Hiện nay, tại các bệnh viện của Thành phố, vẫn chưa có Chuyên trách
mảng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực xét nghiệm. Chúng ta chỉ mới có
chuyên trách Công tác đảm bảo và kiểm tra chất lượng xét nghiệm. Nội dung
các hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm thường do tự đơn vị
được giao thẩm quyền xác định và ra thông báo chiêu sinh, rồi tự tiến hành
các hoạt động đào tạo. Đây là vấn đề về đường lối tổ chức, cần nghiên cứu cải
tiến để nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng về sau.
1.2.3. Quản lý bồi dưỡng đội ngũ thực hiện hoạt động bồi dưỡng
Đội ngũ thực hiện hoạt động bồi dưỡng bao gồm các vị lãnh đạo các
cấp và lực lượng giảng dạy.
Trong mỗi bệnh viện, có 3 vị trí quyền lực ảnh hưởng lớn đến chất
lượng nhân sự làm việc tại phòng xét nghiệm bệnh viện, có khả năng tác động
trực tiếp đến hoạt động bồi dưỡng, tạo ra những hiệu ứng, hệ lụy tốt hay xấu
ảnh hưởng đến từng cá nhân, đến tập thể khoa, phòng xét nghiệm và sự an
nguy của tính mạng bệnh nhân. Đó là, Giám đốc bệnh viện, Trưởng Phòng Tổ
chức nhân sự bệnh viện và Lãnh đạo phòng xét nghiệm. Các bệnh viện tùy
theo sự phân hạng của Nhà nước, có thể có qui mô lớn nhỏ, chuyên môn đa
khoa tổng quát, hay chuyên sâu đặc thù khác nhau. Tuy nhiên, đã là lãnh đạo
tất cả đều phải đạt được các yêu cầu chung là phải có kiến thức rộng, phải có
“tâm”, “tầm”, và có “tài”.
Giám đốc Bệnh viện và Trưởng Phòng Tổ chức nhân sự bệnh viện là
người biết rõ lý lịch khoa học, năng lực thể hiện trên giấy tờ của nhân viên
qua hồ sơ xin việc của họ. Lãnh đạo phòng xét nghiệm là người sâu sát nhất
27

29. về năng lực thực chất của từng nhân viên, thông qua những cảm nhận trực
tiếp của mình hoặc thông tin khách quan từ kỹ thuật viên trưởng hay những
nhân viên có tính trung thực. Ba đối tượng này, ngoài những tố chất và vốn
sống sẵn có, cấp trên cũng cần phải thường xuyên bồi dưỡng đầy đủ cho họ
về nghiệp vụ chuyên môn, nghiệp vụ quản lý nhân sự, quản lý hoạt động bồi
dưỡng, phương pháp làm việc có kế hoạch khoa học, tinh thần đề cao dân
chủ, trách nhiệm và biết coi trọng kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, uốn nắn. Phẩm
chất hoàn hảo của những nhân vật đầu tàu này sẽ giúp triển khai thành công
các hoạt động bồi dưỡng.
Cùng song hành với cán bộ quản lý bệnh viện và khoa phòng xét
nghiệm, cần phải quan tâm tìm kiếm những chuyên viên có tay nghề cao, tại
chỗ hay mời bên ngoài, có năng lực sư phạm, mời gọi họ tham gia hợp tác
giảng dạy để hình thành nên đội ngũ thực hiện hoạt động bồi dưỡng
Cần phải quản lý bồi dưỡng tốt cho đội ngũ thực hiện hoạt động bồi
dưỡng này, vì đây là lực lượng trực tiếp thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt
động bồi dưỡng. Chất lượng đáng tin cậy của đội ngũ thực hiện hoạt động bồi
dưỡng kết hợp với sự quản lý tốt việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, sẽ giúp
nâng cao chất lượng cho toàn bộ nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện.
1.2.4. Quản lý về cơ sở vật chất và các điều kiện để thực hiện hoạt
động bồi dưỡng
Trang thiết bị, máy móc, hoá chất vật tư tiêu hao, sách vở tài liệu học
tập; kinh phí bối dưỡng cho các giảng viên, báo cáo viên thỉnh giảng là những
yếu tố không thể thiếu để tổ chức thành công các hoạt động bồi dưỡng.
Để giảm tải khối lượng nội dung bồi dưỡng, nhưng vẫn tăng hiệu quả
hoạt động bồi dưỡng, vấn đề tuyển dụng nhân sự phải rất được quan tâm coi
trọng. Chỉ nên tuyển nhân sự đầu vào đúng với nhu cầu và yêu cầu của phòng
xét nghiệm các bệnh viện. Ban Giám đốc và Phòng Tổ chức các bệnh viện
nên tham vấn và tôn trọng ý kiến về chuyên môn của các phòng xét nghiệm.
28

30. Nhân viên mới tuyển, nhất thiết phải trải qua thời gian tập sự thật nghiêm túc,
trước khi quyết định tuyển dụng chính thức.
1.2.5. Quản lý việc phối hợp các lực lượng giáo dục và xã hội, liên
quan đến hoạt động bồi dưỡng
Hệ thống quản lý các cấp từ trung ương đến địa phương là khung sườn
để triển khai và giữ vững mọi hoạt động nhằm đạt được những mục tiêu phát
triển mà xã hội mong đợi. Bồi dưỡng chất lượng nhân lực phòng xét nghiệm
về thực chất là hoạt động giáo dục và đào tạo trong lĩnh vực Y tế. Do đó, rất
cần có sự phối hợp thật tốt giữa 2 bộ (Bộ Y tế và Bộ Giáo dục - Đào tạo). Các
cấp lãnh đạo phải quan tâm quản lý việc phối hợp này trong các chỉ đạo
chung về hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm ở các bệnh viện tại
Thành phố.
Mối quan hệ giữa bệnh viện với các đối tác trong việc quản lý hoạt
động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện
Yêu cầu về nội dung hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh rất phong phú, liên quan rất nhiều
đến kiến thức chuyên ngành sâu của xét nghiệm. Do đó, nếu chỉ dựa vào đội
ngũ cán bộ lãnh đạo phòng xét nghiệm (dù có chức danh, học vị khoa học),
vẫn khó có thể cáng đáng hết mọi chương trình, nội dung bồi dưỡng. Vì vậy,
các bệnh viện phải chủ động liên hệ, liên kết với các chuyên viên các nơi khác
để mời giảng, thỉnh giảng.
Một số công ty kinh doanh máy, trang thiết bị và hóa chất cũng thường
muốn tiếp thị, quảng cáo sản phẩm của mình để mong có được một thị phần
và bán được sản phẩm, nên họ cũng rất sẵn lòng tài trợ cho các hoạt động bồi
dưỡng. Do vậy, tranh thủ các nguồn tài trợ từ các đối tác này giúp phòng xét
nghiệm có thêm kinh phí và nhân viên phòng xét nghiệm cũng có thêm cơ hội
tiếp xúc với các kỹ thuật mới trên thế giới.
29

31. Nhằm tiến đến việc chuẩn hóa phòng xét nghiệm theo chuẩn quốc tế
ISO 15189 của khối các phòng xét nghiệm Y học, khi tập huấn các nội dung
trong hoạt động bồi dưỡng, nên tham khảo các quy trình chuyên môn với các
trung tâm kiểm chuẩn và các phòng xét nghiệm tham chiếu, cũng như nên
tham khảo các chuẩn kỹ thuật đang được giảng dạy tại các trường đào tạo kỹ
thuật xét nghiệm quốc gia. Chủ trương kết hợp viện - trường (bệnh viện - nhà
trường) cần phải được coi trọng. Các mối quan hệ này giúp hoạt động phòng
xét nghiệm được cải tiến chuẩn hơn và chắc chắn sẽ đạt yêu cầu trong quá
trình được xem xét công nhận phòng xét nghiệm đạt chuẩn ISO sau này.
Vấn đề huy động, quản lý các nguồn lực, xã hội hóa hoạt động bồi
dưỡng để phát triển đào tạo.
Nhằm các mục tiêu là: huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực để
phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo, Nhà nước đã cấp phép cho một số
hiệp hội khoa học hoạt động, như: Hội Hóa sinh lâm sàng, Hội Kỹ thuật xét
nghiệm, Hội Sốt rét và Côn trùng, Hội Tế bào - Giải phẫu bệnh… Các hội này
cũng đã liên kết với các công ty kinh doanh máy thiết bị phòng xét nghiệm
lớn như Abott, Roche, Siemens… Thông qua các công ty này tài trợ cho các
hội thảo, hội nghị chuyên ngành Xét nghiệm; mời các chuyên gia từ Anh,
Pháp, Úc… ; các tổ chức quốc tế như CDC Hoa kỳ… sang Việt Nam báo cáo,
huấn luyện. Các hoạt động này đã thu hút một số lượng khá đông đảo nhân
lực phòng xét nghiệm bệnh viện tham dự.
Ngoài lực lượng đào tạo, bồi dưỡng chủ lực là các nhà trường, Bộ Y tế
cũng đã ra quyết định giao quyền cho Phòng Đào tạo và chỉ đạo tuyến của
một số bệnh viện lớn như Chợ Rẫy, Nhi Đồng 1, Từ Dũ…; một số viện, trung
tâm như Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh, các trung tâm kiểm chuẩn xét
nghiệm phía Nam… được phép tổ chức các lớp tập huấn đào tạo lại (CME) có
cấp chứng chỉ, nhằm bồi dưỡng, cập nhật kiến thức và tay nghề cho đội ngũ
nhân lực phòng xét nghiệm. Các đơn vị được giao quyền này, cần phải phối
30

32. hợp với nhau để chất lượng của hoạt động bồi dưỡng đạt được sự đồng nhất
trên cả nước và tiến đến khả năng hội nhập với thế giới.
Xây dựng cách nhìn nhận giá trị nghề nghiệp trong xã hội. Có chính
sách, đường hướng bồi dưỡng thăng tiến nghề nghiệp xét nghiệm rõ ràng:
Cần tạo 1 dư luận tốt trong xã hội, không xem nhẹ lực lượng kỹ thuật
viên xét nghiệm trung cấp, sơ cấp; xóa bỏ tư tưởng chuộng bằng cấp, không
quý trọng thực chất. Các cấp Bộ có liên quan đến việc hành nghề xét nghiệm,
nên nghiên cứu ban hành các chính sách, chế độ hợp lý, hợp tình, các chủ
trương về học tập bồi dưỡng nâng bậc, nâng ngạch trong khung nghề xét
nghiệm, để khích lệ những kỹ thuật viên có tay nghề cao, kinh nghiệm lâu
năm, mọi người sẽ an tâm làm việc, cống hiến và phấn đấu vươn lên, đảm bảo
giữ vững cơ cấu lao động phù hợp với hoạt động của xã hội.
Vấn đề liên kết thông tin về đào tạo và tuyển dụng giữa các trường có
liên quan đến việc cung cấp nguồn nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện
Bằng cách tổng kết chính xác số lượng đào tạo, đầu vào, đầu ra tại các
trường, biến động nhân lực nghỉ ốm, nghỉ hưu, chuyển công tác tại các bệnh
viện; xác định chỉ tiêu tuyển sinh hợp lý hằng năm giao cho các trường có tiềm
năng cung cấp nguồn nhân lực phòng xét nghiệm. Ưu tiên quan tâm đến khả
năng có việc làm sau tốt nghiệp của nguồn sinh viên– học sinh trường xét
nghiệm. Hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng chuyển dịch lực lượng lao động
từ các ngành học xa với chuyên ngành Y tế, Xét nghiệm, chỉ vì lý do thất
nghiệp ở các ngành nghề mà các sinh viên - học sinh đó đã tốt nghiệp. Điều
phối chỉ tiêu tuyển sinh vào các trường, làm giảm bớt sự chuyển dịch lực lượng
lao động nói trên sẽ làm giảm nhẹ gánh nặng cho hoạt động bồi dưỡng, việc
nâng cao chất lượng xét nghiệm sẽ đơn giản và dễ dàng hơn nhiều.
1.2.6. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng
Hiệu quả của quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh phụ thuộc rất quan trọng bởi đội
31

33. ngũ cán bộ, nhân viên phòng xét nghiệm các bệnh viện, với tư cách vừa là
khách thể, vừa là chủ thể tự bồi dưỡng, tự học tập, rèn luyện trau dồi kiến
thức, kinh nghiệm, kỹ xảo, kỹ năng chuyên môn xét nghiệm và những phẩm
chất nghề nghiệp của mình. Chỉ khi nào đạt được điều đó, hoạt động bồi
dưỡng mới đạt đến hiệu quả thực sự.
Chính vì lẽ đó, trong công tác quản lý, lãnh đạo các bệnh viện và phòng
xét nghiệm, bằng tấm lòng, sự tin cậy ở nhân viên và cái tâm với nghề nghiệp,
hãy khơi dậy nơi từng cán bộ, nhân viên phòng xét nghiệm niềm đam mê
nghề nghiệp, lòng thương yêu người bệnh, tinh thần trách nhiệm trong công
việc, niềm tin vào sự nghiệp ở tương lai, có ý thức tự giác, nỗ lực học tập, tự
bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng để thành thạo nghề xét nghiệm, giúp
tập thể phòng xét nghiệm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phục vụ người bệnh.
Ngoài việc khơi dậy ý thức tự giác, nhằm phát huy nội lực, hình thành
một động cơ tự học, tự đào tạo mạnh mẽ, các chính sách khen thưởng, coi
trọng nhân tài, trân trọng sự cống hiến, hỗ trợ, tư vấn kịp thời,… tuy là những
yếu tố bên ngoài, nhưng cũng tác động không nhỏ đến nỗ lực tự học của từng
cá nhân. Lãnh đạo bệnh viện và lãnh đạo các phòng xét nghiệm cần giáo dục
để nâng cao ý thức tự giác học tập cho nhân viên của mình. Trong đó, cần
nhắc nhở họ:
Phát huy tính tích cực tự quản lý việc tự học của bản thân, tích cực học
tập và rèn luyện mọi lúc, mọi nơi. Luôn ôn luyện kiến thức căn bản về chuyên
môn, tin học, ngoại ngữ và những kỹ năng thao tác cơ bản của nghề. Biết
cách khai thác thông tin chuyên ngành qua sách vở, mạng internet.
Biết quý trọng những điều “tai nghe, mắt thấy”, biết học kinh nghiệm
của người đi trước, sàng lọc thông tin, ghi chép có hệ thống và sở hữu nó.
Có tinh thần “Giỏi không kiêu, bại không nản”, biết rút kinh nghiệm,
học ngay trong thất bại, trong sơ sót.
Giữ tinh thần lạc quan, có phản ứng tâm lý tích cực khi gặp khó khăn
trong nghề nghiệp; biết phấn đấu vượt lên chính mình.
32

34. Giữ phẩm chất đạo đức, không tiếm công, khi sử dụng thành quả của
đồng nghiệp, khi học tập từ đồng nghiệp.
Coi trọng học thực chất, không đối phó; biết tự trang bị một phương
pháp làm việc khoa học; biết cách quan sát, suy luận, phân tích và tổng hợp.
Coi trọng các ý kiến phản biện, có tư duy phản biện khoa học để tìm ra
đúng sự thật vấn đề cần học tập, tránh học vẹt, bắt chước mà không hiểu căn
nguyên vấn đề.
Từng cán bộ, nhân viên làm việc trong phòng xét nghiệm, nếu có được
một ý thức tốt về vấn đề tự học, song song với việc bệnh viện làm tốt công tác
tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, chắc chắn phẩm chất, năng lực, trình độ
chuyên môn của họ sẽ nhanh chóng phát triển, ngày một đi lên và đồng nhất.
1.2.7. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức hoạt động bồi dưỡng
Việc đánh giá các cơ sở đào tạo, liên kết đào tạo, các trường dân lập tư
thục dạy nghề xét nghiệm; đánh giá học viên sau khi tham gia các hoạt động
bồi dưỡng là cơ sở để chấn chỉnh và phát triển hoạt động bồi dưỡng. Tiếp thu
ý kiến, đóng góp tích cực của nhân dân, các cấp quản lý Bộ, Sở cần làm tốt
hơn nữa các hoạt động thẩm định các chương trình đào tạo: chính khóa, liên
thông, đào tạo lại, đào tạo liên tục; cấp phép mở trường, mở mã ngành đào
tạo… Công tác kiểm định chất lượng giáo dục - đào tạo cán bộ Y tế tại các
trường, vấn đề chuẩn hóa các nội dung trong HĐBD về Xét nghiệm, vẫn đang
còn ở phía trước. Ngành Y, ngành giáo dục phải nổ lực nhiều hơn nữa để
không những chỉ đào tạo được những nhân viên xét nghiệm đạt yêu cầu mà
còn đào tạo ra được những đội ngũ nhân lực PXN chất lượng cao.
1.3. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm ở các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
1.3.1. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
tại các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Tiến hành khảo sát bằng cách phát phiếu hỏi, điều tra đối với 48 cán bộ
quản lý và 200 nhân viên phòng xét nghiệm, bằng cách thể hiện mức độ đánh
33

35. giá: rất cần, cần, không cần đối với một số vấn đề của hoạt động bồi dưỡng
nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện, kết quả như sau:
Về thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và nhân viên phòng xét
nghiệm đối với hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm bệnh viện
Qua tổng kết các phiếu điều tra, có thể thấy:
Gần như tất cả 100% các cán bộ quản lý và nhân viên phòng xét
nghiệm đều nhận thức được hoạt động bồi dưỡng là một nhu cầu không thể
thiếu trong hệ thống xét nghiệm Y học. Không chỉ riêng nhân viên phòng xét
nghiệm mà tất cả cán bộ quản lý phòng xét nghiệm cũng rất cần được bồi
dưỡng để hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn.
Nhu cầu bồi dưỡng hiện nay là cấp bách vì còn quá nhiều bất cập thiếu
sót trong hệ thống cần phải bổ sung và chấn chỉnh gấp.
Nội dung cần bồi dưỡng khá đa dạng, bao gồm:
+ Các kiến thức về luật pháp, chế độ chính sách áp dụng cho Bệnh
nhân và cho chính bản thân cán bộ, công nhân viên phòng xét nghiệm.
+ Các kiến thức về quản lý chung, quản lý chất lượng phòng xét
nghiệm theo tiêu chuẩn ISO 15189 để hội nhập quốc tế.
+ Các kiến thức về chuyên ngành xét nghiệm từ cơ bản đến nâng cao
rất cần được bổ sung và chuẩn hóa.
+ Các kiến thức về văn - thể - mỹ, ngoại ngữ, tin học nhằm giúp nhân
viên phòng xét nghiệm phát triển toàn diện.
Bảng 1: Suy nghĩ của nhân viên phòng xét nghiệm về sự cần thiết
của việc tiến hành các hoạt động bồi dưỡng
TT Lý do cần tiến hành các hoạt động bồi dưỡng %
1 Chưa đủ khả năng xử lý một số trở ngại trong chuyên môn 97,5
2 Còn nhiều lỗ hổng kiến thức trong quá trình tiếp thu ở trường 70,0
3 Trường học trước chưa đủ điều kiện giảng dạy, cần học bổ sung 63,5
4 Ngành học trước nhận việc là ngành xa, hoặc ngành gần với xét
nghiệm
31,5
5 Được điều chuyển chuyên môn sâu xét nghiệm, khác với công việc
trước đây
21,5
6 Cần triển khai kỹ thuật mới, trước đây phòng xét nghiệm chưa 25,5
34

36. từng làm
7 Nhân viên học từ nhiều trường đào tạo, không thống nhất khi làm 84,5
8 Kỹ thuật Y học tiến bộ chưa cập nhật theo kịp 95,5
9 Ôn lại kiến thức đã học cho khỏi quên 50,0
10 Học để được cấp Giấy chứng nhận Đào tạo lại (CME) theo quy định 70,5
11 Học để xây dựng phòng xét nghiệm đạt chuẩn ISO 15189 theo yêu
cầu phát triển
75,5
12 Các chủ đề về, ngoại ngữ, tin học, văn - thể - mỹ nằm trong hoạt
động bồi dưỡng chung của đơn vị sẽ dễ đạt kết quả cao hơn tự học
riêng lẻ
51,5
13 Có khả năng tự học, tự bồi dưỡng, không có các khóa bồi dưỡng
cũng không sao
02,5
35

37. Bảng 2: Nhận thức của cán bộ quản lý về hoạt động bồi dưỡng
TT Xác định nhu cầu và các chủ đề
cần bồi dưỡng
Mức độ (%)
Rất
cần
Cần
Không
cần
1 Nhu cầu tổ chức hoạt động bồi dưỡng nói chung 100 0 0
2 Bàn thân người quản lý cũng cần được bồi dưỡng 97.9 2.1 0
3 Chủ đề Chế độ, chính sách bảo hiểm y tế cho bệnh
nhân
95.8 4.2 0
4 Chủ đề về Chế độ, chính sách quyền lợi đối với cán
bộ y tế xét nghiệm (đời sống và học tập)
95.8 4.2 0
5 Ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý số liệu,
nhập và trả kết quả xét nghiệm qua mạng
100 0 0
6 Quản lý phòng xét nghiệm theo chuẩn quốc tế ISO
15189
97.9 2.1 0
7 Các chuyên đề kỹ thuật xét nghiệm cơ bản 83.3 16.7 1
8 Các chuyên đề kỹ thuật xét nghiệm nâng cao 97.9 2.1 0
Bảng 3: Nhận thức của nhân viên phòng xét nghiệm
về hoạt động bồi dưỡng
TT Xác định nhu cầu và các chủ đề cần bồi dưỡng
Mức độ (%)
Rất cần Cần
Không
cần
1 Nhu cầu tổ chức hoạt động bồi dưỡng nói
chung
98,5 01,5 0
2 Chủ đề bồi dưỡng về kỹ năng giao tiếp, quản lý 71,5 27,0 1,5
3 Chế độ, chính sách bảo hiểm y tế cho bệnh
nhân
86.5 12,0 1.5
4 Chế độ, chính sách về độc hại hóa chất và lây
nhiễm bệnh đối với cán bộ y tế xét nghiệm
95.0 05,0 0,0
5 Chế độ chính sách học tập nâng cao trình độ
chuyên môn cho cán bộ, công nhân viên
97,5 02,5 0,0
6 Ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý số
liệu, nhập và trả kết quả xét nghiệm qua mạng
100 00,0 0,0
7 Quản lý phòng xét nghiệm theo chuẩn quốc tế
ISO 15189
98,0 02,0 0,0
8 Tiến bộ Y học xét nghiệm trong thời đại mới 90.0 10,0 0,0
9 Kỹ thuật cơ bản trong các chuyên ngành xét
nghiệm
30,0 68,5 1,5
10 Kỹ thuật nâng cao và kỹ thuật mới các chuyên
ngành xét nghiệm
100 00,0 0,0
36

38. Phân tích các yếu tố làm tăng gánh nặng hoặc làm giảm hiệu quả
hoạt động bồi dưỡng
Qua khảo sát cho thấy, có 2 yếu tố chính có thể gây ảnh hưởng rất lớn
đến hoạt động bồi dưỡng.
Một là, thực trạng đa dạng của nhân lực phòng xét nghiệm cần phải bồi
dưỡng sao cho hòa hợp thống nhất;
Hai là, tầm bao quát chuyên môn xét nghiệm và lòng yêu nghề của chủ
thể quản lý là Trưởng, Phó phòng xét nghiệm (Bảng 4).
Bảng 4: Các yếu tố làm tăng gánh nặng và làm giảm hiệu quả hoạt động
bồi dưỡng nhân lực phòng xét nghiệm
TT
Các yếu tố làm tăng gánh nặng và làm giảm
hiệu quả hoạt động bồi dưỡng
%
1 Thực trạng năng lực đa dạng của nhân lực phòng xét nghiệm bệnh
viện
- Nhiều nguồn đào tạo nhân lực kỹ thuật viên xét nghiệm
- Sự dịch chuyển nhân lực ngành xa và gần xét nghiệm về làm
xét nghiệm
100
100
2 Tiến sĩ, Thạc sĩ, Bác sĩ được bổ nhiệm làm trưởng, phó phòng xét
nghiệm, nhưng không quan tâm đến chiều sâu của nghề xét nghiệm 93.5
Về yếu tố 1, ta đã phân tích rõ trong phần đầu của tiết; đối với yếu tố 2,
học vị của trưởng, phó phòng xét nghiệm cũng rất cần thiết để giao dịch làm
việc với các khoa, phòng khác. Tuy nhiên, do không quan tâm đến việc chia
sẻ công việc của 1 kỹ thuật viên, nên nhân viên sẽ cô độc trong quá trình phấn
đấu vươn lên. Đó là mặt hạn chế mà yếu tố 2 muốn nói đến.
Thực trạng các phương cách tiến hành hoạt động bồi dưỡng nhân lực
phòng xét nghiệm tại các bệnh viện ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay
Hiện nay, việc bồi dưỡng chuyên môn kỹ thuật cho cán bộ, nhân viên
phòng xét nghiệm đã và đang được các bệnh viện tại Thành phố tiến hành
theo 7 phương án sau:
37

39. Học từ đồng nghiệp trong thời gian tập sự theo kiểu “cầm tay chỉ
việc”. Tất cả nhân viên mới đều phải trải qua thời gian này. Người tập sự sẽ
được làm quen với những công việc cụ thể, thực tế họ sẽ phải làm hằng ngày.
Nếu nhân viên này có trình độ khá, giỏi khi tốt nghiệp, tính tình hòa nhã,
được mọi người tin yêu giúp đỡ, việc bồi dưỡng sẽ thành công nhanh chóng
và mĩ mãn. Bằng ngược lại, chẳng những bản thân người học sẽ không thu
thập được gì nhiều, mà còn gây khó khăn cho tập thể.
Cử đi học việc thực tế tại một bệnh viện lớn khác. Hình thức bồi dưỡng
này tương tự như cách trên, nhưng thuận lợi hơn cho người đi học; họ sẽ được
mở rộng tầm mắt và ít bị áp lực hơn, vì sau khi kết thúc đợt thực tế trở về, quá
trình học của họ tiến bộ nhiều hay ít như thế nào chỉ có mình họ mới biết rõ.
Nếu năng lực khởi đầu thấp, quan hệ quần chúng kém, quá trình bồi dưỡng
như thế sẽ chẳng mang lại lợi ích gì nhiều như trường hợp trên.
Bệnh viện Chợ Rẫy là nơi tiếp nhận nhiều học viên học bồi dưỡng theo
phương án này. Bệnh viện có Phòng đào tạo - Nghiên cứu khoa học và Chỉ
đạo tuyến, có thẩm quyền cấp chứng chỉ cho học viên sau khóa học. Học viên
phải đóng một khoản học phí tương xứng.
Cử đi học các khóa đào tạo lại ngắn hạn do các đơn vị có thẩm quyền
tổ chức (trường, trung tâm, viện, bệnh viện lớn…). Cách bồi dưỡng này
thường được dành cho đối tượng ưu tiên của khoa, phòng xét nghiệm. Lợi ích
từ các khóa học này tùy thuộc nội dung chủ đề khóa học, về quản lý phòng
xét nghiệm hay chuyên môn kỹ thuật, có đáp ứng đúng nhu cầu của khoa,
phòng xét nghiệm hay không và hiệu quả cách bồi dưỡng này tùy thuộc nhiều
vào tính năng động, nhiệt tình cống hiến của người đi học.
Đại học Y Dược, Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh,
Trung tâm Kiểm chuẩn Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Pasteur Thành phố Hồ
Chí Minh, Bệnh viện Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Đồng, Bệnh viện Phụ sản Từ
Dũ,… là những cơ sở được Bộ Y tế giao quyền đào tạo và cấp chứng chỉ cho
đối tượng này.
38

40. Cử đi thi tuyển học liên thông hay tại chức lên bậc ngạch cao hơn.
Người được cử đi học đúng thứ tự sắp xếp theo kế hoạch của đơn vị. Đây là
phương cách bồi dưỡng nâng cao năng lực toàn diện nhất cho người học, đòi
hỏi sự cố gắng cao của bản thân người học và sự hỗ trợ, chia sẻ gánh vác công
việc của tập thể đơn vị. Số người đi học thường ít và việc được trúng tuyển đi
học là niềm khao khát mong đợi của rất nhiều người. Người muốn đi học phải
tự ôn luyện để thi đầu vào đúng theo Quy chế tuyển sinh quốc gia.
Động viên việc tự học, tự nghiên cứu, tự vượt lên chính mình. Đây là
cách nâng cao năng lực dựa vào nội lực, nghị lực phấn đấu của bản thân. Nếu
có phương pháp tư duy khoa học đúng đắn, hiệu quả học tập của cá nhân sẽ
rất cao, rộng và có chiều sâu. Người có tâm huyết, yêu ngành, nghề sẽ rất
thành công trong cách học này. Tuy nhiên, tự học tốt, năng lực nghề nghiệp
cao nhưng không có bằng cấp gì theo pháp lý, cũng chẳng làm được gì, nhất
là trong bối cảnh xã hội vẫn có thói quen chuộng bằng cấp như hiện nay.
Cử đi tham quan, tham dự hội nghị, hội thảo. Nhằm tiếp thu những
kiến thức mới để về truyền đạt và ứng dụng cho đơn vị mình. Đây là cơ hội
tốt để giao lưu trao đổi kinh nghiệm nghề nghiệp với đơn vị bạn, giúp mọi
người bắt kịp theo sự tiến bộ chung của xã hội.
Tổ chức Hội thi tay nghề giỏi nội bộ hay liên kết với các đơn vị khác.
Đây là cách bồi dưỡng dựa vào động lực là bảo vệ danh dự cá nhân và tập thể.
Qua đợt Hội thi, tinh hoa của chuyên môn sẽ được truyền đạt nhân rộng ra
nhiều người, tay nghề của cá nhân và tập thể đơn vị chắc chắn sẽ được nâng
cao. Tuy nhiên, phải phòng tránh trường hợp ganh đua cực đoan và đối phó
hình thức, ảnh hưởng xấu đến hoạt động của cơ quan.
Thực trạng nội dung các chủ đề được giảng dạy trong hoạt động bồi
dưỡng có cấp giấy chứng nhận đào tạo
Nội dung chủ đề các khóa tập huấn của hoạt động bồi dưỡng, đa số tập
trung vào chuyên đề về hệ thống quản lý bảo đảm chất lượng chất lượng,
39

41. nhằm hướng đến việc đăng ký công nhận phòng xét nghiệm Y học đạt chuẩn
ISO 15189 (85,7%). Các chuyên đề khác thuộc lĩnh vực chuyên ngành sâu, do
các bệnh viện chuyên khoa tổ chức tập huấn. Thời gian tập huấn: chỉ riêng
các khóa học, đào tạo theo lối cầm tay chỉ việc ở Bệnh viện Chợ Rẫy, là nhận
học viên quanh năm; còn lại, thường các bệnh viện chuyên ngành khác chỉ tổ
chức hoạt động bồi dưỡng 1 năm /1 lần. Các kiến thức và kỹ thuật cơ bản của
từng chuyên ngành được mặc định là đã thành thạo từ khi kết thúc các khóa
đào tạo tại trường, nên thường không có trong nội dung các hoạt động bồi
dưỡng. Do vậy, các nhân viên được tuyển vào phòng xét nghiệm bệnh viện
nhưng không xuất thân từ trường Y, nếu không có ý thức tự học kiến thức
nghề y, sự yếu kém này có thể gây hại cho bệnh nhân. (Bảng 5).
Bảng 5: Các chủ đề thường được giảng dạy trong HĐBD có cấp
giấy chứng nhận đào tạo
TT
TÊN ĐỀ TÀI HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
(Tập huấn bởi TT Kiểm chuẩnTp.HCM, Viện
Pasteur, Viện Vệ sinh-Y tế công cộng
Tp.HCM)
PHÂN LOẠI
ĐỀ TÀI BỒI DƯỠNG
Hệ thống
quản lý
chất
lượng
Xử lý
thông
tin
Kỹ
thuật
XN
1 Hệ thống quản lý và Kiểm soát chất lượng
XN
x
2 Những vấn đề cơ bản trong đảm bảo chất
lượng xét nghiệm y khoa
x
3 Quản lý chất lượng theo ISO 15189 x
4 Đánh giá nội bộ hệ thống quản lý chất lượng x
5 Nội kiểm tra chất lượng xét nghiệm x
6 Ngoại kiểm tra chất lượng xét nghiệm x
7 Thẩm định phương pháp nội ngoại kiểm
trong kiểm nghiệm vi khuẩn
x
8 Nâng cao chất lượng phòng xét nghiệm y
khoa áp dụng theo p.pháp của chương trình
SLMTA
x
9 An toàn sinh học trong phòng xét nghiệm
y khoa
x
40

42. 10 Thiết kế Quy trình thao tác chuẩn (SOP) x
11 Các kỹ thuật sử dụng, bảo trì bảo dưỡng và
hiệu chỉnh Pipette
x
12 Ứng dụng thống kê cơ bản trong phân tích số
liệu
x
13 Phân tích số liệu bằng phần mềm Stata 10.0 x
14 Theo dõi sai số và một số vấn đề đo lường
học tại phòng xét nghiệm y khoa
x
Đối với các chuyên đề sâu về xét nghiệm, số lượng học viên có phần ít,
vì chỉ có bệnh viện có chuyên ngành liên quan mới cử nhân viên đi học. Đây
thực sự là những kiến thức quý báu, và có tính chuyên nghiệp cao. (Bảng 6)
Bảng 6: Các chủ đề bồi dưỡng chuyên sâu ngành Xét nghiệm y học
TT
VIỆN – BỆNH VIỆN TỔ
CHỨC HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG
TÊN CHUYÊN ĐỀ
1 BV Phụ sản Từ Dũ, Hùng
Vương
Xét nghiệm Tinh dịch đồ chẩn đóan vô sinh
nam
2 BV Phụ sản Từ Dũ, Hùng
Vương
Xét nghiệm Tế bào học chẩn đoán sớm ung
thư cổ tử cung nữ.
3 BV Ung bướu Tp.HCM Xét nghiệm chọc hút kim nhỏ, chẩn đóan
sớm ung thư vú, ung thư phổi…
4 Các BV Chuyên khoa Nhiễm Chuyên sâu về các Xét nghiệm chẩn đóan
HIV, Viêm gan siêu vi, Sốt xuất huyết, Vi
khuẩn Lao kháng thuốc
5 BV Huyết học Truyền máu Bệnh máu không đông, Bệnh tan huyết bẩm
sinh, Phát hiện các nhóm máu hiếm…
6 Viện Vệ sinh Dịch tễ Tp.HCM Độc chất học
(các thuốc trừ sâu gây hại cho nông dân…)
7 BV Chợ Rẩy Đào tạo (Học việc) tại chỗ các chuyên ngành
XN: Hóa sinh, Huyết học, Vi sinh, Ký sinh,
Gỉai phẫu bệnh, Kiểm soát nhiễm khuẩn
bệnh viện…
Thời gian học từ 2-4 tháng /khóa
41

43. 8 Bộ môn Xét nghiệm Khoa
Điều dưỡng KT Y học
ĐHYDTp.HCM
Phân tích kết quả các Xét nghiệm tiền sản ,
xử lý sớm các bệnh lý di truyền.
Điểm mạnh và điểm yếu của hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay
Điểm mạnh
Cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên môn tại bệnh viện và phương tiện
truyền thông khá tốt. Khả năng quản lý và tổ chức thành công các hoạt động
bồi dưỡng là rất cao.
Hoạt động huấn luyện ở các trường, các bệnh viện lớn đã có truyền
thống, nền nếp. Có thể tìm được báo cáo viên có chuyên môn xét nghiệm giỏi,
cập nhật kịp thời các thông tin và chuyên đề mới về “thời sự Y học”.
Các trường chính thống dạy chuyên ngành kỹ thuật xét nghiệm, đội ngũ
giáo viên tuy không có học vị sau đại học (Nhà nước chưa mở mã ngành đào
tạo), nhưng tay nghề và nghiệp vụ sư phạm rất vững vàng, nhờ kế thừa kinh
nghiệm của các thầy cô lâu năm.
Bệnh nhân đông; từ đó, đúc kết được nhiều kinh nghiệm, nội dung bồi
dưỡng phong phú.
Tại một số bệnh viện, hoạt động bồi dưỡng chủ yếu được thực hiện
theo phương cách học tập kinh nghiệm của kỹ thuật viên trưởng hay nhóm kỹ
thuật viên cứng tay nghề.
Điểm yếu
Về nhân lực:
Trình độ nhân lực tại phòng xét nghiệm một bệnh viện là đối tượng cần
đi học, thường đa dạng và nhiều khác biệt, nhất là phòng xét nghiệm ở các
bệnh viện trực thuộc Bộ đóng tại Thành phố Hồ Chí Minh (do được phép
nhận nhân viên có hộ khẩu trên toàn quốc). Sự đa dạng càng lớn, càng khó
42

44. tìm 1 chương trình bồi dưỡng chung đáp ứng cho tất cả các yêu cầu; gánh
nặng đối với người dạy rất lớn và không làm xuể.
Rời khỏi ghế nhà trường, đội ngũ cán bộ, nhân viên xét nghiệm phụ
thuộc nhiều vào nơi công tác mới. Tuy nhiên, cơ cấu lãnh đạo khoa xét
nghiệm ở một số bệnh viện thường là bác sĩ; bác sĩ trưởng khoa xét nghiệm
có thể có chức danh khoa học, học vị sau đại học, nhưng không chuyên về kỹ
thuật xét nghiệm đa khoa, nên không thể trực tiếp đứng ra huấn luyện nâng
cao tay nghề cho kỹ thuật viên. Chính vì sự bất cập này, nên dù có cơ sở pháp
lý để tổ chức các hoạt động bồi dưỡng, nhưng hoạt động này ở một số nơi
không mạnh, hoặc có làm nhưng không chuẩn hoặc không có hiệu quả thực
tiễn, vì không có người vừa thực đúng chuyên môn và vừa đạt chuẩn pháp lý
chủ trì giảng dạy.
Về tổ chức và chất lượng
Vấn đề nâng cao chất lượng xét nghiệm Y học phục vụ bệnh nhân
không chỉ gói gọn riêng trong một bệnh viện, mà phải được triển khai đều
khắp các bệnh viện. Hiện chỉ có hoạt động kiểm chuẩn để kiểm tra kết quả xét
nghiệm các phòng xét nghiệm bệnh viện; chưa có bộ phận chuyên trách tổng
hợp cơ sở dữ liệu và chỉ đạo chung về hoạt động bồi dưỡng của tất cả các
phòng xét nghiệm bệnh viện. Chất lượng hoạt động bồi dưỡng nhân lực xét
nghiệm còn tùy thuộc năng lực của riêng từng bệnh viện.
Chưa có sự kết hợp giữa nhà trường dạy nghề xét nghiệm và các cấp có
thẩm quyền trong quản lý, tổ chức, triển khai bồi dưỡng kỹ thuật xét nghiệm.
Quy trình, thao tác cụ thể trong hoạt động bồi dưỡng được xác định là do mỗi
bệnh viện tự quyết định, mỗi nơi mỗi kiểu.
Trong bối cảnh bùng nổ về công nghệ thông tin, nhiều cá nhân hay tập
thể có thể tự tạo blog, website, forum, email… Nhiều clip tự quay về kỹ thuật
chuyên môn không đạt chuẩn, được upload thoải mái mà không có người đầu
đàn về chuyên ngành xem và góp ý sửa chữa. Hậu quả là, các sai sót được lan
43

45. truyền với tốc độ nhanh; người mới học, học theo đó nên dẫn đến sai sót
nhiều thế hệ, sai sót càng lâu càng trở thành khuyết tật khó sửa.
Về cơ sở vật chất
Kinh phí quốc gia đầu tư cơ sở trang thiết bị cho trường học dạy nghề
xét nghiệm tại Thành phố Hồ Chí Minh quá kém. Các bệnh viện có máy móc
mới hiện đại hơn nhà trường, nhờ nguồn tài chính tự thu tự chi, nhưng không
thể tiến hành hoạt động bồi dưỡng bài bản được vì không có giáo viên chính
thống. Trường học (Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh) có đầy đủ chức
năng sư phạm dạy nghề nhưng do kinh phí yếu kém, chỉ có khả năng trang bị
máy móc mới đáp ứng cho nghiên cứu để bắt kịp sự tiến bộ của khoa học,
không đủ kinh phí để trang bị cho bộ môn dạy kỹ thuật xét nghiệm. Sinh viên
phải thường xuyên học phần căn bản với các thiết bị quá nghèo nàn và lạc hậu.
Các kỹ thuật mới, đa số là kiến tập và chờ đến đợt thực tập bệnh viện mới được
thực hành. Sự thiếu kém này làm yếu đi một mắt xích trong hệ thống đảm bảo
chất lượng và làm tăng thêm gánh nặng cho hoạt động bồi dưỡng.
1.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực phòng xét
nghiệm tại các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Thực trạng quản lý m
Việc quản lý hoạt động bồi dưỡng nhân lực ở các phòng xét nghiệm tại
các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay được thực hiện theo chỉ
đạo chung của Bộ Y tế. Về cách làm, có vẻ như chúng ta đang đi theo đường
lối giống như quốc tế đã làm. Nghĩa là, dùng công cụ cấp hoặc thu hồi chứng
chỉ hành nghề cá nhân, giấy công nhận phòng xét nghiệm đạt chuẩn chất
lượng ISO 15189, giấy phép cơ sở đạt đủ điều kiện hành nghề để buộc các
phòng xét nghiệm phải nỗ lực đầu tư vào công tác bồi dưỡng nhân lực, phấn
đấu đạt chuẩn. Tuy nhiên, do thực tế hệ thống quốc gia chưa đủ tiềm lực hỗ
trợ giúp đỡ các phòng xét nghiệm khắc phục các điểm yếu, như vấn đề đa
dạng nhân lực, nhiều điều bất cập.
44