ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Часціцы

1. Тэорыя і практыка мовы
ЧАСЦІЦЫ

2. Часціцы, што выражаюць
сэнсавыя адценні
-указваюць на нешта
вунь той чалавек, гэтая кніга
-удакладняюць
якраз тут, амаль зроблена
-вылучаюць ці абмяжоўваюць
толькі ты, хоць трошкі

3. Часціцы, што маюць
мадальную функцыю
- сцвярджэнне
так, але
- адмаўленне
не, ні, ані
- волевыяўленне
хай/ няхай зробіць, сказаў бы

4. Часціцы, што маюць
мадальную функцыю
- пытанне
Ці будзеш заўтра?
Хіба ты яго не ведаеш?
- параўнанне
быццам/нібы/як новы
- верагоднасць
бадай зрабіў, наўрад ці прыеду

5. Часціцы з эмацыйна-
экспрэсіўнай функцыяй
- клічныя
Бач ты! Ну і надвор’е!
- узмацняльныя
Нават сагрэўся тут.
Пачакай жа мяне!

6. Часціцы бы / б
бы – калі папярэдняе
слова заканчваецца на
зычны : змог бы
б – калі на галосны:
змагла б

7. Часціцы жа / ж
жа – калі папярэдняе
слова заканчваецца на
зычны : Дрэнь жа нейкая!
ж – калі на галосны:
Добра ж тут!

8. Часціцы такі / ткі
пішуцца праз злучок, калі
стаяць пасля
знамянальнага слова:
ён-такі сказаў, усё-такі,
напісаў-ткі
Але: такі сказаў праўду,
зайшла ж ткі

9. Часціцы –ка / -тка
стаяць пасля словаў, да
якіх адносяцца, і пішуцца
з імі праз злучок:
скажы-ка, глядзі-тка

10. Часціцы сь / сьці, са / ца
пішуцца разам са
знамянальным словам:
хтось, кудысьці,
раюся, мыцца

11. Часціцы небудзь, кольвек,
кольвечы, колечы
звычайна пішуцца са
знамянальнымі словамі
праз злучок:
дзе-небудзь, што-колечы
Але: Дзе ж небудзь ён ёсць!

12. Часціца абы
звычайна пішацца са
знамянальнымі словамі
праз злучок:
абы-хто, абы-дзе
Але: абы з кім

13. Часціца ці
заўсёды стаіць у пачатку
пытальнага сказа:
Ці ты гатовы ўжо?
Але: наўрад ці

14. Часціца так
Сцвярджальная часціца
так мае варыянт але:
- Ты ўжо скончыў?
– Так. / Але.

15. Часціца так
Сцвярджальная часціца
так мае варыянт але:
- Ты ўжо скончыў?
– Так. / Але.

16. Раскрыйце дужкі
усё(ж)такі
З кім(кольвечы)
У каго(небудзь)
Абы(для)чаго
(такі)сказаў праўду

17. усё ж такі
з кім-кольвечы
у каго-небудзь
абы для чаго
такі сказаў праўду

18. Раскрыйце дужкі
Даволі(такі)
Зрабіла(ж)
Чый(сьці)
Каго(ж)небудзь
Так(такі)

19. даволі-такі
зрабіла ж
чыйсьці
каго ж небудзь
так-такі

20. Раскрыйце дужкі
Абы(з)кім
Чытай(ка)
Як(раз)
Быццам(бы)
Нібы(та)

21. абы з кім
чытай-ка
якраз
быццам бы
нібыта

22. Раскрыйце дужкі
Наўрад(ці)
Абы(дзе)
Усё(роўна)
Усё(такі)

23. наўрад ці
абы-дзе
усё роўна
усё-такі

24. перакладзіце
Он же чуть справился с этим
заданием!

25. Ён жа ледзьве справіўся з
гэтым заданнем / ледзь
агораў гэта заданне.

26. перакладзіце
Что было бы, если бы мы не
успели на поезд?

27. Што было б, калі б мы не
паспелі на цягнік?

28. перакладзіце
Для нее же это совсем не
проблема.

29. Для яе ж гэта зусім не
праблема.

30. перакладзіце
Он так поступил без каких-
либо на то причин.

31. Ён зрабіў так без якіх-
кольвечы / якіх-небудзь на
тое прычын.

32. перакладзіце
Дождика бы сегодня!

33. Дожджыку б сёння!

34. перакладзіце
Сможешь ли
посодействовать мне в этом
вопросе?

35. Ці зможаш паспрыяць /
пасадзейничаць у гэтым
пытанні?

36. перакладзіце
Не хочу встречаться лишь
бы с кем!

37. Не хачу сустракацца абы з
кім!

38. перакладзіце
Разве мы не правы?

39. Хіба мы не маем рацыі?