Слоўнік Права на мову

1. ПРАВА
НА МОВУ

2. АГУЛЬНЫЯ НОРМЫ

3. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь
(са змяненнямi i дапаўненнямі,
прынятымi на рэспубліканскiх
рэферэндумах
24 лістапада 1996 г. i
17 кастрычніка 2004 г.)

4. Артыкул 17. Дзяржаўнымі
мовамі ў Рэспубліцы Беларусь
з’яўляюцца беларуская і
руская мовы.

5. Артыкул 50. Кожны мае права захоўваць сваю
нацыянальную прыналежнасць, таксама як
ніхто не можа быць прымушаны да вызначэння і
ўказання нацыянальнай прыналежнасці.
Знявага нацыянальнай годнасці караецца
згодна з законам.
Кожны мае права карыстацца роднай
мовай, выбіраць мову зносін. Дзяржава
гарантуе ў адпаведнасці з законам свабоду
выбару мовы выхавання і навучання.

6. Закон Рэспублікі Беларусь ад
26.01.1990 N 3094-XI
(рэд. от 03.01.2013) “Аб мовах
у Рэспублiцы Беларусь”

7. Артыкул 3. Права
грамадзян карыстацца iх
нацыянальнай мовай
Грамадзяне маюць права
карыстацца iх нацыянальнай
мовай i выбiраць мову зносiн.

8. Артыкул 4. Абавязак кiраўнiкоў, iншых
работнiкаў дзяржаўных органаў i iншых
арганiзацый валодаць беларускай i
рускай мовамi
Кiраўнiкi, iншыя работнiкi дзяржаўных
органаў i iншых арганiзацый павiнны
валодаць беларускай i рускай мовамi ў
аб’ёме, неабходным для выканання iмi сваiх
службовых абавязкаў.

9. Артыкул 5. Гарантыi правоў грамадзян пры
звароце ў дзяржаўныя органы i iншыя
арганiзацыi
Дзяржаўныя органы i iншыя арганiзацыi павiнны
прымаць i разглядаць звароты, якiя падаюцца
грамадзянамi на беларускай або рускай мове.
Адмова службовай асобы прыняць i разгледзець
зварот грамадзянiна на беларускай або рускай мове
са спасылкай на няведанне мовы звароту цягне за
сабой адказнасць у адпаведнасцi з заканадаўчымi
актамi Рэспублiкi Беларусь.
Адказ на зварот афармляецца на мове звароту.

10. АДКАЗНАСЦЬ ЗА ПАРУШЭННЕ
МОЎНЫХ ПРАВОЎ

11. Кодекс Республики Беларусь об
административных правонарушениях
 Статья 9.22. Нарушение
законодательства о языках
 Публичное оскорбление, порочение
государственных и других национальных
языков, создание препятствий и
ограничений в пользовании ими,
проповедь вражды на языковой почве -
 влекут наложение штрафа в размере от
четырех до десяти базовых величин.

12. НАТАРЫЯТ
 О нотариате и нотариальной
деятельности: Закон Республики
Беларусь, 18 июля 2004 г.,
№305-З

13.  Статья 18. Нотариальное делопроизводство
 1. Нотариальное делопроизводство осуществляется в соответствии
с правилами, утверждаемыми Министерством юстиции.
 Оформление документов в нотариальном делопроизводстве
осуществляется на бумажных носителях и (или) в электронной
форме, в том числе с использованием единой электронной
системы учета нотариальных действий и наследственных дел.
 2. Нотариальное делопроизводство ведется на одном из
государственных языков Республики Беларусь.
 3. Если обратившиеся за совершением нотариального действия
гражданин, его представитель или представитель юридического
лица не владеют языком, на котором ведется нотариальное
делопроизводство, тексты оформляемых документов
должны быть переведены им нотариусом или уполномоченным
должностным лицом, если нотариус или уполномоченное
должностное лицо владеют соответствующим языком, либо
переводчиком, известным нотариусу или уполномоченному
должностному лицу, совершающим нотариальное действие.
 Заведомо неправильный перевод влечет установленную
законодательными актами ответственность.

14. ГРАМАДЗЯНСКІ,
АДМІНІСТРАТЫЎНЫ І
КРЫМІНАЛЬНЫ ПРАЦЭС

15.  Мовай судаводства ў адпаведнасці з арт. 14
ч.1 закона “Аб мовах”, арт. 16 ч.1
Грамадзянскага працэсуальнага кодэкса
(далей – ГрПК), арт. 20 ч.1 Гаспадарчага
працэсуальнага кодэкса (далей – ГасПК), арт.
21 ч.1 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса
(далей – КПК), арт. 2.11 ч.1 Працэсуальна-
выканаўчага кодэкса аб адміністратыўных
правапарушэннях (далей – ПВКаАП)
з’яўляецца беларуская або руская мова. У
гэты ж час арт.13 ч.1 Кодэкса аб
судаўладкаванні і статусе суддзяў (далей –
КаССС) вызначае, што Судаводства і
справаводства ў судах Рэспублікі Беларусь
вядзецца на беларускай і (або) рускай мовах.

16.  Арт. 14 ч.2, арт. 15 ч.2 Закона “Аб мовах”, арт.
20 ч.2 ГасПК, вызначае, што калі ўдзельнік
працэсу не валодае мовай судаводства, яму
забяспечваецца права азнаёміцца з
матэрыяламі справы і ўдзельнічаць у судовых
дзеяннях праз перакладчыка, а таксама права
выступаць у судзе на мове, якой яны звычайна
карыстаюцца. У той жа час гэтым правам
паводле арт. 16 ч.2 ГрПК, арт. 21 ч.2 КПК,
арт. 2.11 ч.2, ПВКаАП і арт.13 ч.2 КаССС
валодаюць асобы, якія не валодаюць або
недастаткова валодаюць мовай
судаводства.

17.  Мова судовых дакументаў рэгулюецца ў пералічаных вышэй кодэксах па
рознаму:
 а) КПК, арт. 21, ч.2: Працэсуальныя дакументы ва ўстаноўленым Кодэксам
парадку выдаюцца падазраванаму, абвінавачанаму, а таксама іншым
удзельнікам крымінальнага працэсу ў перакладзе на іх родную мову або на
мову, якой яны валодаюць;
 б) ПВКаАП, арт. 2.11, ч.3: Пастанова суда, органа, які вядзе адміністрацыйны
працэс, ва ўстаноўленым Кодэксам парадку выдаецца асобе, у адносінах да якой
вядзецца адміністрацыйны працэс, яе законнаму прадстаўніку, абаронцу,
прадстаўніку ў перакладзе на іх родную мову або на мову, якой яны
валодаюць;
 в) Закон “Аб мовах”, арт. 14, ч.3: Следчыя i судовыя дакументы выдаюцца
асобам, што прымаюць удзел у справе, па iх патрабаванню ў перакладзе на
мову, якой яны валодаюць;
 г) ГасПК, арт. 20, ч.3: Судовыя дакументы (іх копіі), якія суд, што разглядае
эканамічныя справы у адпаведнасці з заканадаўствам аб судаводстве ў судах,
што разглядаюць эканамічныя справы, абавязаны накіроўваць або выдаваць
асобам, якія прымаюць удзел у справе, павінны быць складзены на мове
судаводства ў судзе, разглядаючым эканамічныя справы;
 д) ГрПК, арт. 16, ч.3: Судовыя дакументы ва ўстаноўленым парадку выдаюцца
юрыдычна зацікаўленым у выніку справы асобам на мове судаводства;
 е) КаССС спецыяльнага рэгулявання мовы судовых дакументаў не утрымлівае.

18. ДЗЯРЖАЎНАЯ СЛУЖБА
 Закон “О государственной
службе в Республике Беларусь”
(ад 14 чэрвеня 2003 г. № 204-
З).

19.  Статья 24. Право на поступление на
государственную службу
 1. Право на поступление на
государственную службу имеют граждане
Республики Беларусь, достигшие
восемнадцатилетнего возраста,
владеющие государственными
языками Республики Беларусь и
отвечающие иным требованиям,
установленным настоящим Законом,
иными законодательными актами о
государственной службе.

20.  Статья 26. Квалификационные
требования, предъявляемые при
поступлении на государственную
службу
 1. Квалификационными требованиями,
предъявляемыми при поступлении на
государственную службу, являются:
 1.3. владение государственными
языками Республики Беларусь;

21. ЗВАРОТЫ І СПРАВАВОДСТВА
 Закон Республики Беларусь от
18.07.2011 N 300-З
 “Об обращениях граждан и
юридических лиц”

22.  Статья 12. Требования, предъявляемые к
обращениям
 1. Обращения излагаются на белорусском или русском
языке.
 2. Письменные обращения граждан, за исключением
указанных в пункте 4 настоящей статьи, должны
содержать:
 наименование и (или) адрес организации либо
должность лица, которым направляется обращение;
 фамилию, собственное имя, отчество (если таковое
имеется) либо инициалы гражданина, адрес его места
жительства (места пребывания) и (или) места работы
(учебы);
 изложение сути обращения;
 личную подпись гражданина (граждан).

23.  Статья 18. Требования к письменным ответам на письменные
обращения

 1. Письменные ответы на письменные обращения излагаются на
языке обращения, должны быть обоснованными и мотивированными (при
необходимости — со ссылками на нормы актов законодательства),
содержать конкретные формулировки, опровергающие или
подтверждающие доводы заявителей.
 В письменных ответах на жалобы в отношении действий (бездействия)
организаций, индивидуальных предпринимателей и их работников должны
содержаться анализ и оценка указанных действий (бездействия),
информация о принятых мерах в случае признания жалоб обоснованными.
 В случае, если в письменных ответах на письменные обращения
содержатся решения о полном или частичном отказе в удовлетворении
обращений либо об оставлении обращений без рассмотрения по существу,
в таких ответах указывается порядок их обжалования.
 2. Письменные ответы на письменные обращения подписываются
руководителем организации, индивидуальным предпринимателем или
уполномоченными ими должностными лицами.

24.  Инструкция по
делопроизводству в
государственных органах, иных
организациях: постановление
Министерства юстиции
Республики Беларусь, 19 января
2009 г., № 4
 Глава 1
 ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

25.  30. При создании бланка на нескольких языках
реквизиты бланка должны быть продублированы
на этих языках.
 Во всех организациях независимо от формы
собственности бланк для письма изготавливается с
продольным расположением реквизитов на двух
языках.
 69. Языками делопроизводства и документации в
Республике Беларусь являются белорусский и
русский.
 Тексты документов, направляемых за пределы
Республики Беларусь, могут составляться на
белорусском, русском языках, на языке страны
адресата или на другом иностранном языке.

26. ВЯСЁЛАЯ ПРЭЗЕНТАЦЫЯ
І СЛАЙДЫ ЦІКАВЫЯ

27. ПРАКТЫКА

28.  У адпаведнасці з ч.1 арт. 12 Законам “Аб зваротах
грамадзян і юрыдчыных асоб” звароты
выкладаюцца на беларускай або рускай мове. А ў
адпаведнасці з ч. 1 арт. 18 дадзенага закона
пісьмовыя адказы на пісьмовыя звароты
афармляюцца на мове звароту. Трэба адзначыць,
што гэтыя нормы з’явіліся ў не так даўно – у 2012
г.. Да гэтага часу правы беларускамоўных
грамадзян у афіцыйнай перапісцы часта
парушаліся. Вось, напрыклад, што у 2010-м г. пісаў
нам рэктар прыватнага Мінскага інстытуту
кіравання (перайменаваны ў Мінскі інавацыйны
ўніверсітэт), доктар эканамічных навук, прафесар,
кавалер медаля “За працоўныя заслугі” і ордэна “За
асвету” Мікалай Суша на прапанову даць адказ на
зварот па-беларуску:

30.  “В соответствии со ст. 17 Конституции
государственными языками в Республике Беларусь
являются белорусский и русский. Если Вы,
господин Случак, не владеете одним из
государственных языков — русским, то советую
Вам заняться его изучением. Изучив русский язык,
Вы тем самым сможете поднять свой культурный
уровень и несколько расширить имеющийся у Вас
кругозор. Желаю Вам успехов в изучении русского
языка. Это тем более важно, что одним из
критериев определения культурного уровня
человека всегда считалось владение им не одним, а
двумя или несколькими языками”.

31.  У дадзеным лісце прафесар Суша парушыў
заканадаўства аб мовах, што цягне адказнасць па
арт. 9.22 КаАП. Намі была пададзена заява аб
прыцягненні доктара эканамічных навук М. Сушы
да адміністратыўнай адказнасці, але М. Суша да
адміністратыўнай адказнасці прыцягнуты не быў,
бо на момант звароту ў Адміністрацыю Заводскага
раёна г. Мінска, што вяла адміністрацыйны працэс,
мінуў тэрмін прыцягнення да адміністрацыйнай
адказнасці. Разам з тым, Адміністрацыя Заводскага
раёна г. Мінска накіравала рэктару Мінскага
інстытута кіравання (Мінскага інавацыйнага
ўніверсітэта) ардэнаносцу М. Сушу папярэджанне
аб недапушчэнні некарэктных дзеянняў пры
падрыхтоўцы адказаў на звароты грамадзян.

33. Дзмітрый
Шчарбатых
Першы чалавек
у гісторыі Беларусі
прыцягнуы да
адказнасці за
абразу
беларускай
мовы

36. СВАІМІ РУКАМІ
Беларусафобушкі

37. Сёння мы будзем прыцягваць
беларусафоба. Для гэтага нам
спатрэбіцца:
 Артыкул 9.22 КаАП “Парушэнне
заканадаўства аб мовах”
 І любы лямпавы беларусафоб

38. Жэнька
Чатвяртная

43.  Рэчыцкі раённы выканаўчы камітэт
 Пл. Кастрычніка, 6
 247500 г. Рэчыца
 1 снежня 2016 года у 21 гадзіну 52 хвіліны у суполцы «Сильные
Новости» - новостной паблик Гомеля” па адрасе
https://vk.com/gomeltoday у сацыяльнай сетцы Вконтакте пад запісам
https://vk.com/wall-44883411_598753 жыхарка г. Рэчыца Яўгенія
Чацвяртная (Евгения Четвертная) пакінула наступны запіс:
 "Белорусский язык неприятен на слух. Да и вообще,
белор.язык - это нелепое ассорти из русского и польского",
чым парушыла артыкул 9.22 “Парушэнне заканадаўства аб мовах”
Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях Рэспублікі Беларусь,
публічна абразіўшы дзяржаўную беларускую мову.
 У адпаведнасці з артыкулам 9.22 Кодэкса аб адміністрацыйных
правапарушэннях Рэспублікі Беларусь, артыкулам 3.30
Працэсуальна-выканаўчага кодэкса аб адміністрацыйных
правапарушэннях Рэспублікі Беларусь прашу прыцягнуць пазначаную
грамадзянку да адміністрацыйнай адказнасці.

44. ДЗЯКУЙ ЗА ЎВАГУ!ДЗЯКУЙ ЗА ЎВАГУ!
 Падпісвайцеся на старонкі Ігара Случака,
стаўце лайкі, рабіце рэпосты :)
 https://www.facebook.com/ihar.sluchak
 https://vk.com/ihar_sluchak
 https://vk.com/spravavodstva_pa_belarusku
 https://vk.com/belaruski_spravavod
 https://vk.com/pravyspazhyutsou
 https://www.facebook.com/spravavodstva
 https://www.facebook.com/pravyspazhyutsou