Hirien ezaugarriak: funtzioak, atal nagusiak, planoak, hierarkia, arazoak eta konponbideak.

2. Hiri- eta landa- eremuak
BADAKIZU BEREIZTEN
….HIRIAK ETA HERRIAK?
…HIRI-EREMUAK ETA LANDA-EREMUAK?

3. Hiri- eta landa- eremuak

4. Hiri- eta landa- eremuak

5. EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
POPULAZIO DENTSITATEA
PAISAIAREN
ELEMENTUAK
HABITAT
MOTA
ERAIKINEN
TIPOLOGIA
BESTE
ELEMENTUAK
EKONOMIA-JARDUERAK
Hiri- eta landa- eremuak

6. POPULAZIOA
(absolutua eta dentsitatea)
LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

7. PAISAIAREN ELEMENTUAK
HABITATA
LANDA-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak
Lerro formako herria Herri nuklearra Herri erradiala

8. PAISAIAREN ELEMENTUAK
HABITATA
LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

9. PAISAIAREN ELEMENTUAK
ERAIKINEN TIPOLOGIA
LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

10. ERAIKINEN TIPOLOGIA
HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

11. PAISAIAREN ELEMENTUAK
BESTE ELEMENTUAK
LANDA-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

12. PAISAIAREN ELEMENTUAK
BESTE ELEMENTUAK
HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

13. PAISAIAREN ELEMENTUAK
BESTE ELEMENTUAK
HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

14. PAISAIAREN ELEMENTUAK
BESTE ELEMENTUAK
HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

15. PAISAIAREN ELEMENTUAK
BESTE ELEMENTUAK
HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

16. EKONOMIA-JARDUERA NAGUSIAK
LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
Hiri- eta landa- eremuak

17. Hiri- eta landa- eremuak

18. EZAUGARRIAK LANDA-EREMUA HIRI-EREMUA
POPULAZIO DENTSITATEA
PAISAIAREN
ELEMENTUAK
HABITAT
MOTA
ERAIKINEN
TIPOLOGIA
BESTE
ELEMENTUAK
EKONOMIA-JARDUERAK
Hiri- eta landa- eremuak

19. Zer da hiria?
Irizpide kuantitatiboak Irizpide kualitatiboak

20. Zer da hiria?
Irizpide kuantitatiboak

21. Hiriaren funtzioak
HIRIAREN FUNTZIOAK
Irizpide kualitatiboak

22. Hiriaren funtzioak
JARDUERA SOZIO-EKONOMIKOAK
HIRIAREN FUNTZIOAK
ETXEBIZITZA KULTURA
eta
HEZKUNTZAINDUSTRIA
POLITIKO-
ADMINISTRATIBOA
TURISMOA

23. Hiriaren funtzioak
ETXEBIZITZA
BURGESIARENTZAKO
DENTSITATE BAXUKO AUZOAK
DENTSITATE HANDIKO LANGILE-AUZOAK

24. Hiriaren funtzioak
INDUSTRIA

25. Hiriaren funtzioak
KULTURA
eta
HEZKUNTZA

26. Hiriaren funtzioak
POLITIKO-
ADMINISTRATIBOA

27. Hiriaren funtzioak
TURISMOA

28. Hiriaren funtzioak
ZERBITZUAK

29. Zer da hiria?
AURREKO GUZTIA KONTUAN HARTUTA
HIRIAREN DEFINIZIOA HAUXE DA

30. Hiriaren egitura
HIRIAREN EGITURA

31. Morfologia eta erabilera ikusita hirian atal desberdinak dira:
•Alde Zaharra (hirigune historikoa): industria aurrekoa
•Zabalgunea: industria garaikoa
•Kanpoaldekoa: gaurkoa
Hiriaren egitura

32. Hiriaren egitura
Eremu txikia soposatzen du baina balio historiko eta kutural handikoa.
• Hiriaren sorrera, jatorrizko eremua, hasierakoa.
• Harresiz inguratua
• Eraikin historikoak
• Plano irregularra
• Bilbea (eraikinen antolamendua) itxia da, kale estuez
osatutakoa
• Lurzoruaren erabilera anitza.
• Talde sozial desberdinak (gehienetan maila ekonomiko txikikoak)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra

33. Avilako harresiak
(Espainia)
Hiriaren egitura
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra

34. Hiriaren egitura
Kordoba (Espainia)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra

35. Hiriaren egitura
Siena (Italia)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra

36. Alde Zaharra (Bilbo)
Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Sevilla)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra
Alde Zaharra (Gasteiz)

37. Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Hondarribia)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra
Katedrala (Leon)
Plaza Berria (Bilbo)

38. Hiriaren egitura
Alde Zaharra (Gasteiz)
Alde Zaharra (Iruñea)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde ZaharraAlde Zaharra (Bilbo)

39. Hiriaren egitura
Europaz kanpoko hiri anglosaxoi batzuek ez dute alde zaharrik
Filadelfia (AEB)
1-HIRIGUNE HISTORIKOA
Alde Zaharra

40. Industrializazioaren ondorioz harresiak bota eta antolatutako
auzoak eraikitzen dira.
Paseo de Sarasate eta
Avda. Navas de Tolosa
(Iruñea)
Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK

41. • XIX.mendean sortuak
• Populazio hazkundeari erantzun egokia emateko harresiak
bota eta auzo berriak eraiki ziren.
• Aldez aurretiko planifikazioa: plano ordenatua
• Plano erregularra, erresidentziala hasieran.
• Bilbe irekiagoa, zabalagoa.
• Gerora dentsitatea handitu zen eta ondorioz , bertikalizatu
eta tertziarizatu zen.
• Gaur egun modernizatu.
• Herrialde anglosaxoietan, CBD (Central Business District)
Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK

42. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Bartzelonarako proiektua (Cerdá arkitektua)

43. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Donostiako planoa

44. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Bartzelonako zabalgunea

45. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Madrileko zabalgunea
Donostiako zabalgunea

46. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK
Bilboko zabalgunea

47. Hiriaren egitura
2- ZABALGUNEAK

48. Hiriaren egitura
HERRIALDE ANGLOSAXOIETAN: CBD (Central Business District)
• Etxe orratzak, eraikuntza bertikala nagusi.
• Negoziotarako gunea, ez ia dago etxebizitzarik.

49. 1. Populazio hazkundearen ondorioz gero eta eremu gehiago betetzen
du hiriak.
2. Eremu batzuk oso ondo planifikaturik daude eta ondoan, ordea,
beste batzuk erdi hutsik aurki daitezke.
3. Funtzio ugari eta oso dibertsifikaturik
4. Talde sozial oso ezberdinak auzoka banaturik.
Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA

50. Hiri europear baten egituraren planoa
Hirigune historikoa, ohikoena
harresi batek mugatzea izaten zen,
plano irregularra zuen eta ez zuen
ia-ia gune irekirik.
Zabalguneek plano
ortogonala eta gune
berdeak.
Hiriaren ingurunea landa lurraren
gainean zabaltzen ari da. Oin-
planoa erregularra izan ohi da.
Alde zaharra
Zabalgunea
Ingurua
Lorategiak
Hiriaren egitura

51. Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
INDUSTRIALDEA
MERKATARITZA
GARRAIOAK
IKASTETXEAK
OSASUN ZENTROAK,…
ETXEBIZITZAK
ZERBITZUAK

52. 3- KANPOALDEKOA
INDUSTRIALDEA
Hiriaren egitura

53. Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
INDUSTRIALDEA
poligono
tradizionala
Hiriaren egitura
Parke
teknologiko
modernoa

54. 3- KANPOALDEKOA
Hiriaren egitura
Langileentzako
dentsitate handiko
blokeak
Burgesiarentzako
dentsitate baxuko
etxebizitzak
ETXEBIZITZAK
Auzo marjinalak

55. Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
MERKATARITZA-, ZERBITZU,
GARRAIO-EREMUAK

56. Hiriaren egitura
3- KANPOALDEKOA
IKASTETXEAK

57. Hiriaren egitura

58. Hiriaren egitura

59. Hirien plano motak
HIRIEN PLANO MOTAK

60. Hirien plano motak
IRREGULARRA

61. Hirien plano motak
LINEALA
Arturo Soriaren hiri lineala, Madrilen
Ondarroa

62. Hirien plano motak
ERRADIOZENTRIKOA

63. Hirien plano motak
ORTOGONALA

64. Hirien plano motak
HIRIEN PLANO MOTAK
IRREGULARRA
LINEALA
ERRADIOZENTRIKOA
ORTOGONALA

65. a) Lotu argazki bakoitza bere planoarekin.
b) Zein plano mota aurkezten dute?
Hirien plano motak

66. Hirien plano motak
Zein da Parisen Garaipen Arkuaren inguruan dagoen plano mota?

67. Hirien plano motak
Zein da AEBetako Las Vegaseko auzo honetan dagoen plano mota?

68. Hirien plano motak

69. Hirien plano motak

70. Hirien plano motak
Zeintzuk dira Sevillako auzo honetan bereiz daitezkeen plano mota
ezberdinak?

71. HIRIEN SAILKAPENA ETA
HIERARKIA
Hirien sailkapena

72. Hirien sailkapena
METROPOLI HANDIAK 10.000.000 edo +
METROPOLIAK
5.000.000 - 10.000.000
HIRI HANDIAK
1.000.000 - 5.000.000
TARTEKO HIRIAK
500.000 – 1.000.000
HIRI ERTAINAK
100.000 – 500.000
POPULAZIOAREN ARABERAKO HIERARKIA
Sao Paulo
(Brasil)
Tokio
(Japonia)

73. Hirien sailkapena
Tokio – 39.230.000
Guangzhou – Foshan- Dongguan- Jiangmen – 32.600.000
Shanghai – 29.600.000
Yakarta – 27.000.000
New Delhi – 25.3000.000
Seúl-Incheron – 24.200.000
Karatxi – 23.2000.000
Bombay – 22.600.000
Manila – 22.5000.000
México DF – 22.200.000
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)

74. Hirien sailkapena

75. Hirien sailkapena
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)
a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?
b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?
c) Eta Espainiakoa?
d) Eta Euskal Herrikoa?

76. Hirien sailkapena
POPULAZIOAREN ARABERA (2016)
a) Zein kontinentetan kokatzen dituzu gehienak?
b) Zein izan daiteke Europako hiri populatuena?
Istambul, Mosku, Londres, San Petersburgo, Madril, Berlin,
Kiev, Erroma, Paris,…
a) Eta Espainiakoa?
Madril, Bartzelona, Valentzia, Sevilla, Zaragoza,…
a) Eta Euskal Herrikoa?
Bilbo, Gasteiz,

77. Hirien sailkapena
• Hiri handien kasuan hiriaren muga non dagoen definitzea
oso zaila da. Elkarren ondoan dauden hirietan, non hasten
da bat eta non bestea?
• Hiriaren funtzioek ez dute soilik hirian eragiten. Hiritik
kanpo ere zabaltzen da hiriaren boterea eta indarra.
• Batzuetan, hiri ezberdinak daude guztiz lotuta eta
zonalde hiritar oso zabalak sortzen dituzte.
FUNTZIOEN/HARREMANEN
ARABERAKO HIERARKIA

78. Hirien sailkapena
• Hirien horien arteko HARREMANAK oso estuak dira:
• Komunikazio- eta garraio-harremanak
• Pertsonak, salgaiak eta zerbitzuak
• Errepideen, trenbideen eta hegazkinen bidez
• Politika- eta ekonomia-harremanak
• Gobernuaren egoitzak
• Erakunde administratiboak
• Enpresa nagusien bulego zentralak
• Berrikuntzari lotutatako harremanak
• Unibertsitateak eta ikerketa guneak
• I+G+B (Ikerketa + Garapena + Berrikuntza) zentroak

79. Hirien sailkapena
• Hirien arteko harremanak ez dira homogeneoak.
• Hirien arteko harremanen indarraren eta garrantziaren
arabera HIRI-HIERARKIA eratzen da.
• Ez dator askotan bat populazioaren araberako hiri-
hierarkiarekin.
ADIBIDEZ:
• New York……………..12 milioi biztanle
• Karatxi (Pakistan)……24 milioi biztanle
Zeinek du eragin handiagoa munduan?

80. Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Hierarkiaren arabarea
Harremanak
Eragin eremua (kolorearen arabera)
HIRI SISTEMA
HIRI SISTEMA
Hirien sailkapena

81. Hirien sailkapena
• Beste hirietan duten eragina kontuan hartuta, hauxe da
hirien sailkapena/hierarkia:
HIRI GLOBALAK-NAZIOARTEKOA
KONTINENTEKO HIRIAK
HIRI NAZIONALAK
ESKUALDEKO HIRIAK
HIRI ERTAIN ETA TXIKIAK
FUNTZIOEN/HARREMANEN
ARABERAKO HIERARKIA

82. Hirien sailkapena
FUNTZIOEN/HARREMANEN
ARABERAKO HIERARKIA
Durango,
Irun,
Cuenca,

83. Hirien sailkapena
HIRI GLOBALAK/NAZIOARTEKOAK
izateko IRIZPIDEAK
• Nazioarte mailako finantza eta zerbitzu
aurreratuak.
• Langileen espezializazio maila, goi-mailako
profesional kualifikatuak.
• Informazioa trukatzeko askatasuna eta
bitartekari ugari , arin eta fidagarriak izatea.
• Eskaintza kultural zabala.
• Nazioarteko erakunde politiko nagusien egoitzen
kokalekua izatea.

84. Hirien sailkapena
EKONOMIA- ETA FINANTZA-JARDUERAK
 New York
 Tokio
 Londres
 Hong Kong
 Shangai
LANGILE KUALIFIKATUAK
 New York
 Boston
 Tokio
 Sydney
INFORMAZIO-TRUKEA
 Paris
 New York
 Zurich
ESKAINTZA KULTURALA
 Londres
 Mosku
 Paris
KONPROMISO POLITIKOA
 Washington
 Brusela
 Geneva
 New York

85. Hirien sailkapena
HIRI GLOBALAK (liburuko 258-59 orr)
• 13. jarduera
• Lehendabiziko 4 ariketak
• 6.ariketa

86. Hirien sailkapena

87. Hirien sailkapena
• Hirien hazkundeak eta ingurunean duten eraginak forma
konplexuagoak sortzea ekarri du.
• METROPOLI-BARRUTIAK
• Hiri batez eta haren inguruko beste biztanlegune
batzuez osatua
• Udalerri ezberdinetan banatuta
• Harreman handia hiri handiarekiko (lanpostuak,
mediku espezializatuak, unibertsitateak,
abokatuak,…)
• KONURBAZIOAK
• Metropoli-barrutiz osatuak.
• Hiriak elkartu eta hiri-eremu jarraituak osatu dira
• MEGALOPOLIAK
• Hiri-eremu jarraitu izugarriak

88. Hirien sailkapena
AEBetako megalopoliak

89. Hirien sailkapena
Japoniako megalopoliak

90. Hirien sailkapena
BIZI-KALITATEAREN ARABERAKO
HIERARKIA (2015)

91. Hirien sailkapena
BIZI-KALITATEAREN ARABERAKO
HIERARKIA (2015)

92. HIRIEN ARAZOAK
Hirien arazoak

93. ARAZOA EZAUGARRIAK
ZIRKULAZIOA ETA
KUTSADURA
HONDAKINAK
DESBERDINTASUNAK
GIZARTEAN
Hirien arazoak

94. Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
PERTSONA ETA MERKANTZIEN GARRAIOKETA LANAK

95. Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
AZPIEGITURA GARESTIAK
LUR EREMU ZABALEN OKUPAZIOA

96. Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
JOAN-ETORRIETAN GALDUTAKO DENBORA
ERLOJUPEKO BIZITZAK ERAGINDAKO ESTRESA

97. Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
KUTSADURA AKUSTIKOA
AIREAREN KUTSADURA
KOTXE-ILARAK ETA ISTRIPUAK

98. Hirien arazoak
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA
BEROTEGI EFEKTUA

99. Hirien arazoak
HIRIKO BERO-UHARTEA
ZIRKULAZIOA ETA KUTSADURA

100. Hirien arazoak
HONDAKINAK

101. Hirien arazoak
HONDAKINAK
ZABORTEGI ERRALDOIAK

102. Hirien arazoak
DESBERDINTASUN SOZIALAK
BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN
AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

103. Hirien arazoak
DESBERDINTASUN SOZIALAK
BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN
AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

104. Hirien arazoak
DESBERDINTASUN SOZIALAK
BIZI-MAILA OSO EZBERDINA DUTEN
AUZOEN ARTEKO DIFERENTZIAK

105. Hirien arazoak
DESBERDINTASUN SOZIALAK

106. ARAZOA EZAUGARRIAK
ZIRKULAZIOA ETA
KUTSADURA
• Pertsona eta salgaien trafiko handia
• Garraiobide askoren erabilera zabala
o Diru asko gastatzen da azpiegituretan
o Eraikinek lur-eremu oso handiak betetzen dituzte
o Hiritarrek denbora luzea galtzen dute joan-etorrietan
o Kotxe-ilarak eta istripuak askotan sortzen dira
o Kutsadura akustikoa
o Erregai fosilen etengabeko erabilera
 Karbono dioxidoaren isurketak (CO2)
 Airea oso kutsatuta dago
 Hiriko bero-uhartearen efektua
HONDAKINAK
• Hondakin solidoen pilaketa
• Zabortegi erraldoien beharra
• Hondakinak tratatzeko azpiegitura garestiak
DESBERDINTASUNAK
GIZARTEAN
• Etxebizitzen prezioaren araberako populazioaren banaketa
o Baliabide gutxiko pertsonentzako kalitate txarreko pisuak
 Hirigunetik urrun
 Azpiegitura falta arlo batzuetan
 Inmigrante kopuru altua
 Egoera oso larria garatu gabeko herrialdeetan
o Baliabide handiko pertsonentzako auzo garestiak
 Kalitate oneko materialak eta instalazioak
 Mota guztietako zerbitzuak gertu
Hirien arazoak

107. HIRIEN ARAZOAK
KONPONTZEKO BIDEAK
Hirien arazoak

108. Hirien arazoak eta konponbideak

109. Hirien arazoak eta konponbideak

110. Hirien arazoak eta konponbideak

111. Hirien arazoak eta konponbideak
BIRZIKLATZEA. KONTZIENTZIA EKOLOGIKOA

112. Hirien arazoak eta konponbideak
KONTSUMO
ARDURATSUA

113. Hirien arazoak eta konponbideak
HIRI JASANGARRIAK

114. Hirien arazoak eta konponbideak
ARKITEKTURA BERDEA

115. Hirien arazoak eta konponbideak
ARKITEKTURA BERDEA

116. Hirien arazoak eta konponbideak
ARKITEKTURA BERDEA

117. Hirien arazoak eta konponbideak
POLITIKA SOZIALAK

118. Hirien arazoak eta konponbideak

119. Hirien arazoak eta konponbideak