1974an, Antonio Añoverosek, Bilboko gotzainak, egindako sermoi gatazkatsuari buruzko iruzkina ZUZENTZEKO jarraibideak.

1. ANTONIO AÑOVEROS
BILBOKO GOTZAINAREN
SERMOIA
(1974-02-24)(1974-02-24)
IRUZKINA ZUZENTZEKO
JARRAIBIDEAK
EGILEA: Mentxu Gandarias Ipiña

3. ARAZOA: EUSKAL GATAZKA.
ZER DA?
1
2
IRITZI EZBERDINAK
EUSKAL HERRIAREN IDENTITATEAK
OINARRI KULTURALAK DITU
EUSKALDUNEK ESKUBIDEA
NORTASUNA MANTENTZEKO
EUSKARAREN KONTRAKO
POLITIKA FRANKISTA
ELIZAREN KONPROMISOA
EGOERA SALATZEKO
ASKATASUNEAN OINARRITURIKO SISTEMA
SOZIO-POLITIKO BATEAN

4. TESTUAREN
AURKEZPENA

5. TESTU MOTA
JATORRIAREN
ARABERA
FORMAREN
ARABERA
•Lehen mailako informazioa, testu historikoa.
•Izaera aldetik, ZIRKUNSTANTZIALA da. Bilboko
gotzainak elizbarrutiko mezaren liturgian irakurtzeko
asmotan egindako hiltzaldi erlijiosoa, hau da, sermoia
ARABERA
EDUKIAREN
ARABERA
asmotan egindako hiltzaldi erlijiosoa, hau da, sermoia
dugu. “El cristianismo, mensaje de salvación para los
pueblos” deituriko sermoitik ateratako pasarte batzuk
daude; ez dago osorik.
•Testuak gai sozio-politiko-kulturalak jorratzen ditu:
70.hamarkadako erregimen frankistaren jarrera Euskal
Herriarekiko, euskal nortasuna askatasunean
garatzeko eskubidea,….

6. EGILEA: ANTONIO AÑOVEROS (1909-1987)
Egile bakarra: Antonio Añoveros, Bilboko apezpikua.
Espainiako Gerra Zibilean armadako kaperaua eta gerraostean
Tafallako erretorea, bikarioa eta Málagako apezpiku laguntzailea
izan zen (1952). Cádiz-Ceutako apezpiku izan zen (1965). Paulo VI.ak
Bilboko apezpiku egin zuen (1971-78).
Euskaldunen egoeraz jabeturik, buruz ikasitako euskarazko sermoiak
egiten hasi zen eta apaiz bat jipoitu zuten poliziak eskumikatu zituen.
Francoren gobernu eta Elizaren arteko krisia sortaraziko zuen
Añoverosen idazkia Bizkaiko eliza guztietan irakurri zen eta Añoveros
eta bere laguntzaileak etxetik irten gabe egotera behartu zituen
gobernuak (1974). Aita Santuak tronu pontifikaleko laguntzaile egin
zuen (1977) eta osasun-arazoengatik dimititu eta erretiratu egin zen.
"La subversión del dinero" eta "El diálogo" liburuak idatzi zituen.

7. HELBURUA
Dokumentu publikoa, 1974ko otsailaren 24an, Bizkaiko elizetan
irakurri zen sermoia da eta.
Hartzaile zuzenak Bizkaiko katolikoak izan ziren, eta
beranduago, Arias Navarroren gobernua, agerturiko kritika horri
zuzendua baitzegoen.zuzendua baitzegoen.
Nazio esparruko testua.
Añoveros gotzainaren helburua euskal identitatearen kontrako
jazarpen frankista salatzea eta Euskal Herriak bere hizkuntza eta
nortasuna babesteko eta garatzeko zuen eskubidea aldarrikatzea
izan zen.

8. KOKAPENA DENBORA ETA ESPAZIOAN
Aro Garaikidean, XX. mendearen 2.zatian, Francoren
diktaduraren bigarren etaparen amaieran, Lege Organikoa
eta Juan Karlos printzipearen oinordetza ofiziala onartu
ondoren, ETAren kontrako Burgoseko Prozesua egin ondoren,
Carrero Blancoren atentatuaren ostean, Carlos Arias
Navarroren agintaldian, Franco hil baino urtebete lehenago,Navarroren agintaldian, Franco hil baino urtebete lehenago,
1974an.
Bilbon idatzita, Bilboko gotzainaren bizilekua dena.

9. IDEIEN SAILKAPENA

11. ARAZOA: EUSKAL GATAZKA.
ZER DA?
1
2
IRITZI EZBERDINAK
EUSKAL HERRIAREN IDENTITATEAK
OINARRI KULTURALAK DITU
EUSKALDUNEK ESKUBIDEA
NORTASUNA MANTENTZEKO
EUSKARAREN KONTRAKO
POLITIKA FRANKISTA
ELIZAREN KONPROMISOA
EGOERA SALATZEKO
ASKATASUNEAN OINARRITURIKO SISTEMA
SOZIO-POLITIKO BATEAN

12. •SARRERA: Bilboko gotzaina zen Antonio Añoverosek egindako
sermoi honetan dauden ideia nagusiak hauexek lirateke:
1. Egileak “euskal gatazka” zertan datzan azaldu nahi du. Bi iritzi
ezberdin daudela argitzen du:
a. Batzuek Euskal Herriko zapalkuntza salatzen dute etaa. Batzuek Euskal Herriko zapalkuntza salatzen dute eta
euskaldunen eskubideen aitorpena eskatzen dute.
b. Beste batzuek, aurrekoek egindako salaketak gaitzesten eta
gogor kritikatzen dituzte edozein ekintza erregimen
frankistaren aurkako erasoa delakoan.

13. 2. Euskal Herriak euskal nortasuna definitzeko ezaugarri
kultural eta espiritualak ditu, euskara haien artean
garrantzitsuena, eta eskubide osoa du horiek mantentzeko
eta garatzeko, Espainiako estatuko beste herriek bezala,
askatasunean oinarrituriko antolamendu soziopolitiko
batean.
3. Euskal adierazpen kulturalak kontrolaturik daude eta
euskararen erabilera bai irakaskuntzan bai komunikabideetan
mugatuta dago.
4. Elizak euskal kulturari egindako jazarpena salatu behar du.

14. TESTUAREN IRUZKINA
TESTUINGURUA

15. INGURU HISTORIKOA. ARLO POLITIKOA
Barne politikaren ezaugarri orokorrak:
Sarrera: Gerra Zibilaren osteko Francoren diktaduraren ezarpena
(1939-1975)
Erregimen frankistaren oinarri ideologiko nagusiak: izaera
militarra, muturreko nazionalismo espainiarra, nazionalkatolizismoa,militarra, muturreko nazionalismo espainiarra, nazionalkatolizismoa,
nazionalsindikalismoa / korporatibismo faxista, antiliberalismoa
(demokrazia “organikoa”, antikomunismoa (garrantzitsua Bigarren
Mundu Gerraren osteko Gerra Hotzaren testuinguruan).
Erregimen frankistaren marku juridiko nagusia: Lanaren Forua,
Gorteak eratzeko Legea, Espainiarren Forua, Erreferendum
Legea, Buruzagitzaren Ondorengotza Legea, Mugimendu
Nazionalaren Printzipioak, Estatuaren Lege Organikoa.

16. Barne politikaren bilakaera 60-70.hamarkadetan:
1962ko Municheko Kongresuaren ondoriozko errepresio politikaren
jarraipena: TOP auzitegiaren sorkuntza.
Barne politikan egondako aldaketa eza, “inmobilismoa”.
1966ko Fragaren Prentsa Legea
1969. Juan Karlos printzipea oinordeko ofiziala.
1973. Francoren ahultasuna agerian: Carrero Blanco Espainiako
gobernuburuaren hautaketak ez zuen ezer aldatu.
1973. ETAk Carrero Blanco hil zuen. Ordezkoa Arias Navarro.

17. Oposizioa:
Alderdi politikoen jarduera: 1957ko euskal oposizioaren
adierazpena Parisko Itunean, Municheko Kongresua, PCE eta
PSOEren buruzagitza aldaketak estatu mailan.
Langile Mugimendua eta CCOOO. Greba politikoak=salto
kualitatiboa.
Unibertsitatea eta gerra osteko garbiketa ideologikoaren osteko
irakasle belaunaldi aldaketa.
Eliza katolikoaren erreakzioa: oinarrizko fededunen kritika, “apaiz
gorriak”, eliza euskaldunaren jarrera kritikoa, Zamorako kartzela.
ETA. Lehenengo asesinatoa (José Angel Pardines, 1968).1970.
Burgoseko Prozesua. Barne zatiketa.

18. Kanpo politikaren ezaugarriak:
1955ko NBEko sarrera ofiziala eta Espainiako
normalizazio politiko-diplomatikoa Gerra Hotzaren
testuiguruari esker.
1957ko EEEren jaiotza. 1962ko eskaera ofiziala
sartzeko. Municheko Kongresuaren ondorioak.sartzeko. Municheko Kongresuaren ondorioak.
1970. Lehentasunezko Akordioa.
60.hamarkadako deskolonizazio prozesua
Afrikan: Ginea eta Maroko espainiarren
independentzia.

19. INGURU HISTORIKOA. ARLO SOZIALA:
•Gizarte mailan talde nagusiren babesa:
Eliza
Armada
Falange
Goi-burgesia, nekazal eremu tradizionaletako biztanleria, …
•Gizartea kontrolatzeko arma nagusiak:•Gizartea kontrolatzeko arma nagusiak:
Oposizioaren desagerpena.
Hezkuntzaren kontrola eta komunikabideen gaineko zentsura
Propaganda frankista
Gazteriaren kontrol ideologikoa. Elkarteak gazte eta emakumeei
begira.
Elizaren kontrol morala
BELDURRA (errepresio poliziala, heriotz-zigorra, lanpostuaren
galera,…)

20. Ekonomiaren hazkundeak aldaketa izugarriak eragin zituen.
Nekazal gizartea industrial, hiritar eta moderno bihurtu zen.
Bigarren sektorearen nagusitasuna.
Erdi-mailako klasearen hazkundea.
Migrazio-mugimenduak:nekazaritza-guneetatik (Galizia,Migrazio-mugimenduak:nekazaritza-guneetatik (Galizia,
Extre-madura, Gaztela, Andaluzia) Europa aldera (Alemania,
Suitza, Franzia,..), Estatuko eskualde oparoetara edo probin-
tziako hiriburura joateko.
Kontrolik gabeko hirien hazkundea.
Kostaldearen gehiegizko ustiapena.

21. Komunikabide-sarean egindako hobekuntzak:
Ikuspegi tradizionalaren gainbehera: Turisten joan-
etorriak, emigrazioa eta enpresa multinazionalak
izandako eragina. Sekularizazioaren aldeko jarrerak.
Emakumearen emantzipaziorako lehenengo urratsak
Zerbitzuen hobekuntza: 1963ko abenduan, Gizarte
Segurantzaren Oinarri Legea.Segurantzaren Oinarri Legea.
Elikatzeko ohitura ezberdinen hedapena.
Mundu intelektualaren indarra.
Informazioaren garapena. Telebistaren garrantzia.
Hezkuntzaren hobekuntza.

22. Egonkortze planen ondorio sozio-ekonomikoak
Politika ekonomiko berria 60.hamarkadan: GARAPEN
PLANAK. Ezaugarri orokorrak:
Kronologia
Helburuak
INGURU HISTORIKOA. ARLO EKONOMIKOA:
Helburuak
Ezaugarriak (finantziazio iturriak, sektore industrial
nagusiak)

23. Euskal garapenaren ezaugarriak:
Industria modernoaren finkapena. 2.sektorearen
nagusitasuna.
Siderometalurgia.
Altzairugintza
Kimika
Ontzigintza
Automobilgintza
Makina-erreminta,Makina-erreminta,
Papergintza,…
Probintzien bilakaera ezberdina. Espezializazioa.
Kooperatibismoaren hedapena Gipuzkoan:
Industria, banketxeak, irakaskuntza, aseguru-
etxeak,…
Bilboko portuaren garrantzia
Langabezi-tasa txikia. Inmigrazioa. Hirien
hazkundea. Kalitate gutxiko azpiegiturak.

24. 70.hamarkada= KRISI SAKONA:
Sektore siderometalurgiakoarekiko zuen mendekotasun
handiegia agerian geratu zen 1973ko petrolio krisia sortu
zenean.
Kapital-inbertsioen etena.
Mugimendu sindikalen jarduera gogorra.Mugimendu sindikalen jarduera gogorra.
ETAk enpresaburuen aurka garaturiko jarduera
terroristak (bahiketak, ordainketa-eskaerak- “zerga
iraultzailea”-. 1976an ,hil zuen lehenengo enpresarioa) .
Industriaren birmoldaketa gogorra ondorengo
urteetarako erronka geratu zen.

25. TESTUAREN IRUZKINA
AURREKARIAK

26. AURREKARIAK
Euskal Eliza abertzalea izan zen tradizioz. Gerra Zibi-
laren ostean errepresio gogorra jasan zuen.
Erregimenak Eliza erabat kontrolatu zuen lehenengo
urteetan. Denborak aurrera egin ahala, Eliza bereizten
eta erregimenari aurre egiten eta kritikatzen hasi zen.eta erregimenari aurre egiten eta kritikatzen hasi zen.
Oinarrizko fededunek, abertzaletasunaren aldeko
ideologiak bultzatuta, erregimenaren kontrako euskal
oposizioa babestu zuten.
Protestak antolatzeko eta gizartea mobilizatzeko eragi-
le nagusiak buruzagi sindikalak eta 1960an Ekintza
Katolikoko langile taldeetatik sorturiko politikariak ziren.

27. II.Kontzilioaz geroztik, euskal Eliza politizatu egin zen
eta klero gazteak diktaduraren aurka parte hartzeko
eskubidea aldarrikatu zuen.
Apezpiku gorrien eta abade komunisten aurkako sala-
ketak agertzen hasi ziren.
1960an, Gasteiz, Donostia, Bilbo eta Iruñeako elizba-1960an, Gasteiz, Donostia, Bilbo eta Iruñeako elizba-
rrutietako 339 abadek frankismoaren aurkako adieraz-
pen gogorra sinatu zuten. Protestak:
Gizakiaren oinarrizko eskuindeen bazterketa.
Askatasun demokratikorik eza.
Euskararen eta euskal ohituren errepresioaren
bidez euskaldun ugarik jasandako jazarpena.

28. 1968an, apaiz talde bat Derioko seminarioan giltzape-
tuta gelditu zen Euskal herriaren egoera salatzeko.
1968an, apaizak kartzela arruntetan egon ez zitezen,
gobernuak Zamoran abadeentzako “konkordatu-espe-
txe” berezia ireki zuen. Apaiz euskaldun ugari pasa zen,
ETAri laguntzea leporatuta.
1972n, Eliza espainiarrak barkamen publikoa eskatu
zion Espainiako gizarteari, Gerra Zibilaren ostean berra-
diskidetzeko tresna ez izateagatik, mendeku frankista
babesteagatik.
1974an, Bilboko gotzainak, Antonio Añoverosek,
Euskal Herriak bere izaera eta identitatea mantentzeko
eskubidea zuela aldarrikatu zuen sermoi batean.

29. TESTUAREN IRUZKINA
ONDORIOAKONDORIOAK

30. ONDORIOAK
Testuak bazuen pasarte gatazkatsu bat : “Espainiako
estatuko gainerako herriak bezalaxe, (…) bidezko askatasuna
aitortuko dion antolamendu soziopolitiko baten barruan”.
Mezuak Arias Navarroren gobernua astindu zuen. Autori-
tateek sermoian Espainiako batasunaren kontrako ideia
agertzen zela ikusi zuten. Francoren gobernuaren eta Eliza-agertzen zela ikusi zuten. Francoren gobernuaren eta Eliza-
ren arteko krisi larria sortarazi zuen Añoverosen idazkiak.
Gobernuak Añoveros indarrez eta beharturik Erromara
bidaltzeko hegazkina prestatu zuen Sondikan baina Bilboko
apezpikuak bere etxetik irteteko ezetza adierazi zuen eta
ondorioz, etxe kartzela inposatu zitzaion, etxetik irten gabe
egotera behartu zuen gobernuak.

31. Añoverosek egoitza uzteari (Gobernuak eskatuta) uko
egin eta eskumiku-mehatxua egin zien apezpikuaren aurka
indarra erabiltzen zutenei.
Espainiako hierarkia obispoaren alde agertu zen.
Vatikanok ordezkari bat bidali zuen bitartekaritza lana
burutzeko baina Aita Santua ez zen prest agertu espainiar
agintarien eskaerak betetzeko. Azkenean, espainiar gober-agintarien eskaerak betetzeko. Azkenean, espainiar gober-
nuak Añoveros kanporatzeko erabakia utzi zuen.
1978an, Antonio Añoveros Juan Maria Uriartek ordeztu
zuen oso gaixorik zegoen eta. Azken honek, 1981eko
apirilean, Donostia eta Gasteizko elizbarrutietako
apezpikuekin batera dokumentu bat plazaratu zuen non
egoera politikoa kritikatzen zuen eta berriro sortu zen
Elizaren eta Gobernuaren arteko gatazka.

32. BALORAZIOA
Frankoren aurkako oposizioa poz-pozik agertu zen agiriaren
aurrean, Arias Navarroren erregimen berria salatzen zelako.
Testuan euskal kulturaren aldeko defentsa oso argia da.
Frankismoak euskaldun guztiengan errepresio gogorra ezarri
zuen ETAren kontrako politika barruan. Euskal hierarkia
katolikoak salatu zuen politika hori.katolikoak salatu zuen politika hori.
Gertaera oso konplikatua izan zen gobernu zentralarentzat
Eliza hamarkadetan zehar frankismoaren ardatz
nagusienetarikoa izan zelako. Frankismoaren historia osoan
Elizak eta Estatuak ez zuten inoiz ere elkarren aurkako hain
gatazka gogorrik izan.

33. ANTONIO AÑOVEROS
BILBOKO GOTZAINAREN
SERMOIA
(1974-02-24)(1974-02-24)
IRUZKINA ZUZENTZEKO
JARRAIBIDEAK
EGILEA: Mentxu Gandarias Ipiña