1. Η Γ Ρ Α Υ Η ΢ Σ Ο Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο Ε Ν Α ΢ Κ Ο Ι Ν Ο ΢
΢ Τ Λ Λ Ο Γ Ι Κ Ο ΢ ΢ Σ Ο Φ Ο ΢
Μαρία Παπαδοπούλου
Κιλκίς, 31-05-2012

2. Η ηζηνξία ηεο γξαθήο…
 Ο πξώηνο άλζξωπνο δε δηέθεξε θαη πνιύ από ηα
δώα. Γξήγνξα όκωο δηαθνξνπνηήζεθε απ’ απηά.
 Σηελ αξρή έβγαδε ήσοςρ θη έθαλε λνήκαηα. Με ην
πέξαζκα ρηιηάδωλ ρξόλωλ οι ήσοι έγιναν λέξειρ.
 Ο άλζξωπνο έγηλε ζνθόο… θαη κεηαμύ άιιωλ
έθηηαρλε θαη παξακύζηα…

10. Οι πρώτοι άνθρωποι γράφανε με εικόνες…
« Εικονογραυική γραυή»
Απηό ήηαλ ην
παξακύζη…
(πεγή, Βαιάζεο Γ., (1985).
Μια περιπέτεια τωρίς τέλος-
Η ιστορία της γραυής και
τοσ βιβλίοσ. Αζήλα, Κέδξνο,
ζ.18-20) .

11. Από πότε άρχισε να γράυει ο άνθρωπος;
 Ο Γιώργος Φουρμουζιάδης
σε σχετικό άρθρο του
αναφέρει ότι η πιο κυρίαρχη
άποψη ως τα τέλη του 18ου
αι. ήταν αυτή που απέδιδε
την επινόηση της γραφής
στους θεούς, σε μυθικά
πρόσωπα ή σε ήρωες.
 Η πιο πρόσφατη
οργανωμένη και
συστηματικά δημοσιευμένη
θεωρία για την προέλευση
της γραφής υποστηρίζει ότι
ένας προϊστορικός
υπολογιστικός μηχανισμός
οδήγησε τελικά στη γραφή,
ένα σύστημα ‘κερμάτων’
(μικρά πήλινα αντικείμενα τα
οποία τα χρησιμοποιούσαν
για να μετρούν).

12.  Όποια κι αν είναι η ιστορία
της γραφής που χάνεται
στο χρόνο ένα οφείλουμε
να θυμόμαστε πάντα:
Η επιθυμία της επικοινωνίας
αποτελεί τη βασική αρχή
της γραφής.

13.  Ο γραπτός πολιτισμός αποτελεί μεγάλο μέρος του ανθρώπινου
πολιτισμού.
 O γραπτός λόγος αποτελεί ένα πολιτισμικό εργαλείο που
εμφανίζεται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και περιβάλλοντα
στο νηπιαγωγείο.
 Παραδοσιακά αφιερωνόταν ένα μακρύ διάστημα στο γράψιμο
που αποσκοπούσε μόνο στο να μάθουν τα παιδιά να
μεταγράφουν…
 Η γραφή όμως αποτελεί αντικείμενο γνώσης για το παιδί, δεν
πρόκειται δηλαδή απλά για την εκμάθηση μιας τεχνικής σχετικά
με το πώς αποτυπώνουμε στο χαρτί την προφορικότητα, αλλά
πρόκειται για κάτι πολύ συνθετότερο που συνδέεται άρρηκτα με
την ενεργοποίηση της σκέψης.

14. Παραδοσιακές αντιλήψεις για τη μάθηση της
ανάγνωσης και της γραφής:
 Σα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά (από το απλούστερο
στο συνθετότερο) με τρόπο διαδοχικό και
συσωρευτικό: γράμμα, συλλαβή, λέξη..
 Όταν πρωτοέρχονται στο σχολείο δεν ξέρουν τίποτα
και πρέπει να διδαχτούν τα πάντα από την αρχή και με
τη σωστή σειρά (Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

15. α, μα, μαμα
Παπαδοζιακέρ ανηιλήτειρ για ηη μάθηζη ηηρ ανάγνυζηρ
και ηηρ γπαθήρ:
 Τα παιδιά μαθαίνοςν ζηαδιακά (από ηο απλούζηεπο ζηο
ζςνθεηόηεπο) με ηπόπο διαδοσικό και ζςζυπεςηικό:
γπάμμα, ζςλλαβή, λέξη..
 Όηαν ππυηοέπσονηαι ζηο ζσολείο δεν ξέποςν ηίποηα και
ππέπει να διδασηούν ηα πάνηα από ηην απσή και με ηη
ζυζηή ζειπά (Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

16.  Πρώτα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα γράμματα και
ύστερα να γράφουν.
 Δεν μπορούν να γράψουν αν δεν γνωρίζουν τον
κώδικα γραφής, αν δεν έχουν μάθει τα γράμματα.
 Όταν πρωτοαρχίσουν να γράφουν πρέπει να
επιμείνουμε στη φορά της γραφής για να το μάθουν
σωστά (Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

17.  Για να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν πρέπει
να έχουν αναγνωστική ετοιμότητα, να έχουν δηλαδή
τον απαιτούμενο βαθμό ωριμότητας (οπτικο-κινητικό
συντονισμό, οπτική και ακουστική αντίληψη,
αναγνώριση σχημάτων και γραμμάτων, γνώση
φωνημάτων…)
 Σα παραπάνω πρέπει να τα μάθουν στη πρώτη τάξη
του Δημοτικού σχολείου. Και αν δεν τα μάθουν,
θεωρείται ότι υπάρχει πρόβλημα… (Γαβριηλίδου,
Ζωή, 2012)

18. Διαδικασίες γραμματισμού στις μικρές
ηλικίες

19.  Η αντίληψη που επικρατεί σήμερα:
΢υνδέεται με την έννοια του γραμματισμού,
Μιλάμε για διαδικασίες γραμματισμού…

20.  ΢ήμερα θεωρείται ότι η ανάπτυξη της σχέσης
των παιδιών με την ανάγνωση και το γραπτό
λόγο ξεκινά ταυτόχρονα με τη ζωή τους. Όπως
χαρακτηριστικά αναφέρει η Marie Clay (1979) ο
γραμματισμός είναι μία εξελικτική διαδικασία
που ξεκινά από τη στιγμή που το μωρό αρχίζει
να κάνει τους πρώτους πειραματισμούς με την
προφορική γλώσσα. (Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

21.  Αλληλεπιδρώντας με τους άλλους στο σπίτι και
στο πλαίσιο της κοινότητας στην οποία
μεγαλώνουν τα μικρά παιδιά πειραματίζονται με
τις μορφές, τις λειτουργίες, τις συμβάσεις και τις
αξίες της ανάγνωσης, της γραφής, της
ακρόασης και της ομιλίας και αναπτύσσουν
ικανότητες που συνδέονται με την ανάπτυξη του
γραμματισμού. (Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

22.  ΢ύμφωνα με αυτή την οπτική του τα παιδιά
αντιμετωπίζονται ως ευρισκόμενα σε μία διαρκή
εξελικτική διαδικασία γραμματισμού.
(Γαβριηλίδου, Ζωή, 2012)

23.  Η σχέση που αναπτύσσουν τα παιδιά με τη γραπτή
γλώσσα στο ξεκίνημα της σχολικής τους διαδρομής
συνδέεται ισχυρά με τη μετέπειτα σχολική τους εξέλιξη.
 Ένα ερώτημα που απασχολεί τη νηπιαγωγό κάθε χρόνο
για την κάθε ομάδα παιδιών που αναλαμβάνει, αλλά και
τους γονείς και κηδεμόνες των παιδιών είναι πως θα
μπορούσε να εξασφαλιστεί για το καθένα παιδί
ξεχωριστά ένα καλό ξεκίνημα.

24. Πως μαθαίνουν τα παιδιά τη γραφή; Πότε
πρωτογράφει ένα παιδί;
Με ποιο κίνητρο; Με τι μέσα; Με ποια φορά; Γράφει
κεφαλαία γράμματα ή πεζά;
Διακρίνει διαφορές μεταξύ της γραφής του και της
γραφής κάποιου ‘άλλου’, διακρίνει διαφορές στη
γραφή και σε άλλες γραφικές του μορφές; Πότε
κατακτά τη γνώση των γραμμάτων και των
συμβάσεων της γραφής (γραμμικότητα,
κατεύθυνση από αριστερά προς τα δεξιά, κ.ά.):
Αξιοποιείται ο γραπτός λόγος με τρόπο που
επιτρέπει στο παιδί αυτονομία, διευκολύνει την
πρόσβαση σε καλύτερη αυτογνωσία;
Σι σημαίνει εκπαίδευση στη διαφορετικότητα όσον
αφορά στη γραφή;
Σι σημαίνει μαθαίνω να γράφω λάθος; ΢χετίζεται ο
βαθμός κατάκτησης του αλφαβητικού
συστήματος με την ηλικία;
Που και πως απαντάται ο γραπτός λόγος στην
τάξη, τι είδους είναι, πως έχει δημιουργηθεί, πως
αξιοποιείται; κ.ο.κ.

25. Η αγωλία:
Να μάθοςν ηα γπάμμαηα
 Μήπως η ‘αγωνία’ η δική μας αλλά και των γονιών να
προετοιμαστούν όσο γίνεται αποτελεσματικότερα τα
παιδιά όσον αφορά στη γραφή για το δημοτικό
σχολείο μήπως μας κάνει συχνά να ανατρέξουμε στην
παραδοσιακά παγιωμένη αντίληψη ότι το κλειδί
βρίσκεται στην εκμάθηση του αλφάβητου και στην
ανάπτυξη τεχνικού χαρακτήρα δεξιοτήτων;

26.  Πώς τελικά μαθαίνουν ανάγνωση και γραφή;

27. Τι είναι πιο σημαντικό από το να μάθουν τα
γράμματα στις μικρές ηλικίες;
•Βασική επιδίωξη στις μικρές τάξεις, ξεκινώντας από το
νηπιαγωγείο, είναι να δοθούν σε όλα τα παιδιά
ευκαιρίες για να αντιληφθούν ότι η γραφή είναι κατ’
εξοχήν κοινωνική δραστηριότητα και ότι γράφουμε και
διαβάζουμε για:

28.  Να ενημερωθούμε και να ενημερώσουμε
 •Να θυμηθούμε και να υπενθυμίσουμε
 •Να διαμαρτυρηθούμε
 •Να παραπονεθούμε
 •Να ζητήσουμε
 •Να επιχειρηματολογήσουμε και να τεκμηριώσουμε
 •Να ευχαριστηθούμε και να ευχαριστήσουμε…

29.  ΢ε αυτή την προοπτική η συχνή επαφή των παιδιών με
διαφορετικά είδη κειμένων (βιβλία, περιοδικά,
εφημερίδες, αφίσες, επιστολές, συνταγές γιατρού,
συσκευασίες προϊόντων ...) θεωρείται ότι τα
υποστηρίζει να κατανοήσουν τη χρησιμότητα και της
λειτουργίες της γραπτής γλώσσας και ευνοεί την
κατάκτηση του κώδικα γραφής.

30. Τν εξώηεκα πνπ ηίζεηαη είλαη πνηεο από ηηο επόκελεο εξγαζίεο εςνοούν
ηην καηάκηηζη ηος κώδικα γπαθήρ ;

31. Γξαζηεξηόηεηεο ξνπηίλαο-εκεξνιόγηα

33.  Σπρλά βιέπνπκε
απαξηζκεηηθά θείκελα,
ι.ρ. θαηαιόγνπο ιέμεωλ
ηωλ νλνκάηωλ ηωλ
παηδηώλ, δώωλ, θπηώλ
θαη άιιωλ αληηθεηκέλωλ
πνπ γξάθνληαη θαη
δηαβάδνληαη επθνιόηεξα
από έλα θείκελν
παξνπζίαζεο.

34. Ολόκαηα καζεηώλ (ιίζηεο απνπζίαο, θ.α.΄)

35. Γηάθνξεο ιίζηεο, πίλαθεο (ρξωκάηωλ…)

39. Κείκελα κε νδεγίεο ρξήζεο (θαλόλεο ζπκπεξηθνξάο,
θαζεκεξηλέο εξγαζίεο επζύλεο, θ.ά.)

41. Γωληέο: βηβιηνζήθε, παηρληδηνύ, ππνινγηζηή,
γξαθήο, κπαθάιηθν, θ.ά.

42. Θεκαηηθά ιεπθώκαηα

46. Θεκαηηθά ιεπθώκαηα

50. Σηε γωληά ηεο γξαθήο…

60. Γξάκκαηα, αξηζκνί

61. Λεμηθά;

63. Γξαθή θαη αηνκηθέο εξγαζίεο

86. Δλεκεξωηηθό πεξηερόκελν αθίζα…