Cơ sở lý luận về vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ LÃNH ĐẠO CỦA CẤP ỦY
ĐẢNG TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Cấp ủy Đảng
“Cấp ủy đảng là cơ quan lãnh đạo của Đảng ở mỗi cấp giữa hai kỳ đại hội và
do đại hội cùng cấp bầu ra. Cấp ủy đảng là hạt nhân lãnh đạo chính trị ở cơ sở, đại
biểu cho trí tuệ, năng lực và sức mạnh của đảng bộ; là trung tâm của khối đại đoàn
kết thống nhất trong Đảng và toàn dân” [30; tr.288].
Cấp ủy có vai trò quan trọng quyết định các hoạt động của đảng bộ, chi bộ.
Vai trò đó thể hiện:
- Cấp ủy là cơ quan lãnh đạo tập thể ở mỗi cấp có nhiệm vụ quán triệt và tổ
chức thực hiện nghị quyết đại hội đại biểu các cấp, các chỉ thị, nghị quyết của cấp
ủy cấp trên và cấp mình.
- Kiểm tra, đôn đốc các tổ chức đảng và đảng viên chấp hành nghiêm túc các
chỉ thị, nghị quyết của Đảng.
- Lãnh đạo tổ chức đảng và đảng viên thực hiện tốt các nguyên tắc tổ chức,
sinh hoạt đảng, xây dựng nội bộ Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức.
- Lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội và các lĩnh vực khác trong đơn vị
theo quy định của Đảng.
Tùy theo đặc điểm và phạm vi lãnh đạo ở từng cấp,tập thể cấp ủy đảng có
trách nhiệm và quyền hạn cụ thể như: Quyết định các chủ trương, biện pháp để cụ
thể hóa đường lối và tổ chức chỉ đạo thực hiện các nghị quyết đại hội đại biểu các
cấp, của cấp ủy các cấp; Quyết định các chủ trương, biện pháp lớn về công tác cán
bộ như bố trí, đề bạt, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ thuộc diện cấp ủy quản
lý; thường xuyên lãnh đạo công tác xây dựng Đảng, chính quyền, vận động quần

chúng. Định kỳ nghe báo cáo và chỉ đạo các cấp ủy trực thuộc, các ban đảng, đảng
đoàn, ban cán sự đảng về thực hiện chức trách, nhiệm vụ... đảm bảo sự lãnh đạo của
các cấp ủy trên các mặt hoạt động; thường xuyên báo cáo với cấp trên và thông báo
cho cấp dưới tình hình chung và công việc của cấp ủy, bảo đảm việc thông tin tình
hình trong và ngoài nước cho từng cấp ủy viên và cấp ủy trực thuộc. Tất cả các nội
dung trên đây thường được cụ thể hóa thành quy chế làm việc của cấp ủy ở từng cấp
cho phù hợp với đặc điểm và phạm vi lãnh đạo ở mỗi cấp ủy đảng.
1.1.2. Nông thôn mới
Trong quan niệm của người Việt, khái niệm “nông thôn” thường đồng nghĩa
với làng, xóm, thôn... đó là môi trường kinh tế sản xuất chủ yếu với nghề trồng lúa
nước cổ truyền, không gian sinh tồn, không gian xã hội và cảnh quan văn hóa xây
đắp nên nền tảng tinh thần, tạo thành lối sống, cốt cách và bản lĩnh của người Việt.
Theo Từ điển tiếng Việt, khái niệm nông thôn được hiểu là “Khu vực dân cư
tập trung chủ yếu làm nghề nông; phân biệt với thành thị” [41; tr.917].
Theo quy định tại Điều 1 của Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày
21/8/2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thì “Nông thôn là phần lãnh
thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được quản lý bởi
cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân xã”.
Hiện nay, có nhiều quan niệm, cách hiểu khác nhau xung quanh khái niệm
NTM. Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 của Ban Chấp hành Trung ương
Đảng khóa X đưa ra mục tiêu xây dựng NTM là “Xây dựng nông thôn mới có kết
cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản
xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo
quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được
nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới
sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường”. Quyết định số 800-QĐ/TTg ngày
4/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về

xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 xác định mục tiêu: “Xây dựng nông
thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và
các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công
nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã hội nông
thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái được bảo
vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân
ngày càng được nâng cao; theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Với tinh thần đó, NTM có năm nội dung cơ bản: Một là, nông thôn có làng xã
văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; Hai là sản xuất bền vững, theo hướng hàng
hóa; Ba là đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng
cao; Bốn là bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát triển; Năm là xã hội nông
thôn được quản lý tốt và dân chủ.
Nông thôn mới còn thực hiện chức năng rất quan trọng - chức năng sinh thái.
Nếu sản xuất công nghiệp phát triển phá vỡ mối quan hệ tự nhiên vốn có giữa con
người và thiên nhiên, thì sản xuất nông nghiệp lại có chức năng phục vụ hệ thống
sinh thái, luôn luôn làm cho con người gần gũi, gắn chặt với thiên nhiên và dung
dưỡng thiên nhiên. Vì vậy, xây dựng nông thôn cần hạn chế việc gạch hóa, bê tông
hóa, phố hóa các làng quê truyền thống.
Tại Đại hội XII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Tập trung thực hiện đồng bộ,
hiệu quả các giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững, xây dựng nông thôn mới
và cải thiện đời sống của nông dân... Tập trung thực hiện hiệu quả Chương trình
xây dựng nông thôn mới. Phấn đấu đến năm 2020 khoảng 40 - 50% số xã đạt chuẩn
nông thôn mới. Rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách và tiêu chí xây dựng nông
thôn mới phù hợp với đặc thù từng vùng. Quy hoạch lại các điểm dân cư phân tán
tại địa bàn miền núi, đồng bào dân tộc. Ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước, tín dụng
ưu đãi và huy động các nguồn lực ngoài nhà nước để đầu tư xây dựng hạ tầng kinh
tế - xã hội. Có chính sách khuyến khích phát triển kinh tế hộ gia đình, kinh tế

trang trại và thu hút mạnh doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh nông
nghiệp, công nghiệp, dịch vụ tại địa bàn nông thôn” [24; tr.281, tr.283].
1.2. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của cấp ủy đảng
1.2.1. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của cấp ủy đảng
Tùy theo đặc điểm và phạm vi lãnh đạo ở từng cấp, tập thể cấp ủy đảng có
trách nhiệm và quyền hạn cụ thể như:
- Quyết định các chủ trương, biện pháp để cụ thể hóa đường lối và tổ chức chỉ
đạo thực hiện các nghị quyết Đại hội Đại biểu các cấp, của cấp ủy các cấp.
- Quyết định các chủ trương, biện pháp lớn về công tác cán bộ như bố trí, đề
bạt, bổ nhiệm, khen thưởng, kỷ luật cán bộ thuộc diện cấp ủy quản lý.
- Thường xuyên lãnh đạo công tác xây dựng Đảng, chính quyền, vận động
quần chúng. Định kỳ nghe báo cáo và chỉ đạo các cấp ủy trực thuộc, các ban đảng,
đảng đoàn, ban cán sự đảng về thực hiện chức trách, nhiệm vụ... đảm bảo sự lãnh
đạo của các cấp ủy trên các mặt hoạt động.
- Thường xuyên báo cáo với cấp trên và thông báo cho cấp dưới tình hình
chung và công việc của cấp ủy, bảo đảm việc thông tin tìnhhình trong và ngoài nước
cho từng cấp ủy viên và cấp ủy trực thuộc. Tất cả các nội dung trên đây thường được
cụ thể hóa thành quy chế làm việc của cấp ủy ở từng cấp cho phù hợp với đặc điểm
và phạm vi lãnh đạo ở mỗi cấp ủy đảng.
1.2.2. Chức năng của cấp ủy đảng
Đảng ta là đội tiên phong chính trị của giai cấp công nhân, đại biểu trung thành
lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đồng thời, căn
cứ vào vị trí, vai trò của cấp ủy đảng,chức năng chủ yếu của cấp ủy đảng là chức
năng lãnh đạo và kiểm tra.
Sự lãnh đạo của cấp ủy đảng thể hiện ở việc cụ thể hóa, thể chế hóa Cương
lĩnh chính trị, chiến lược kinh tế - xã hội, các nghị quyết, chủ trương chính sách lớn
của Đảng và từng đảng bộ, địa phương. Để thực hiện tốt chức năng lãnh đạo, cấp ủy

đảng phải xác định nhiệm vụ chính trị của đảng bộ, chi bộ một cách đúng đắn, sáng
tạo và thiết thực, tạo ra sự chuyển biến tiến bộ trong việc tổ chức thực hiện các nghị
quyết, chỉ thị của Đảng. Với chức năng của mình, cấp ủy đảng lãnh đạo chủ yếu
thông qua tập thể, dân chủ, giáo dục thuyết phục, nêu gương, thông qua công tác tư
tưởng và tổ chức của Đảng. Trong quá trình lãnh đạo, các cấp ủy đảng cần chú ý
khắc phục, phòng ngừa hai khuynh hướng: Buông lỏng sự lãnh đạo hoặc bao biện
làm thay, áp đặt thiếu dân chủ đối với các tổ chức và đảng viên.
Kiểm tra là chức năng lãnh đạo của đảng, của cấp ủy đảng các cấp. Đảng
khẳng định: Kiểm tra là chức năng lãnh đạo của Đảng, không kiểm tra coi như không
có lãnh đạo. Vì vậy, lãnh đạo và kiểm tra là hai chức năng cơ bản quan trọng trong
hoạt động của mỗi cấp ủy.
1.2.3. Nhiệm vụ của cấp ủy đảng
Tùy theo phạm vi và đặc điểm của đảng bộ, mỗi cấp ủy đảng có thể có những
nhiệm vụ cụ thể khác nhau. Nhưng căn cứ vào chức năng của cấp ủy đảng và vận
dụng những nguyên tắc, Điều lệ Đảng, các cấp ủy đảng đều có một số nhiệm vụ
chung chủ yếu sau đây:
- Lãnh đạo các mặt công tác của đảng bộ trong thời gian giữa hai kỳ Đại hội
mà trọng tâm là lãnh đạo kinh tế.
- Quán triệt và tổ chức thực hiện các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc, nghị
quyết của các cấp trên và nghị quyết đại hội cùng cấp; vận dụng đường lối, chính
sách của Đảng để quyết định những chủ trương, nhiệm vụ chính trị của đảng bộ đúng
đắn, sáng tạo.
- Thường xuyên chăm lo xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và
tổ chức; chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, vững mạnh.
- Xây dựng và thực hiện quy chế hoạt động của cấp ủy, giữ vững vai trò lãnh
đạo của Đảng trong hệ thống chính trị ở địa phương, đảm bảo sự đoàn kết thống

nhất, trước hết trong cấp ủy, trong ban thường vụ, thường trực cấp ủy; chỉ đạo thực
hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ do Đại hội Đảng đề ra.
- Chuẩn bị nội dung và kế hoạch tiến hành Đại hội quy định của Điều lệ Đảng
và sự chỉ đạo của cấp trên.
1.3. Vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới
1.3.1. Cấp ủy đảng bám sát Cương lĩnh, nghị quyết của Đảng để lãnh đạo
Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân các cấp thực hiện xây dựng
nông thôn mới
Việc cụ thể hóa kế hoạch, chương trình hành động nhằm xây dựng NTM ở cơ
sở là việc làm không thể thiếu của cấp ủy, chính quyền cấp cơ sở. Vì thế, để tổ chức
thực tiễn thì cần phải có lý luận (Nghị quyết, chương trình, kế hoạch cụ thể) về xây
dựng NTM của cơ sở. Mà mỗi một địa phương ở cơ sở luôn có điều kiện tự nhiên,
điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng khác nhau; mật độ dân số, trình độ dân cư, phong tục
tập quán văn hóa không giống nhau; trình độ người quản lý cũng khác nhau nên để
tiến hành xây dựng NTM phù hợp với điều kiện cụ thể của từng cơ sở, cấp ủy cần
tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thểcấp cơ sở đó
cần phải cụ thể hóa chương trình hành động của cấp trên cho phù hợp với địa phương
mình.
Thực tiễn cuộc sống vô cùng đa dạng và phong phú nên cần có những nghị
quyết, chương trình, kế hoạch hành động cụ thể cho từng lĩnh vực của mục tiêu xây
dựng NTM. Mặc dù vậy, mẫu số chung cho các chương trình, kế hoạch xây dựng
NTM ở cơ sở phải đạt hai yêu cầu là: Vừa thể hiện được mục tiêu xây dựng NTM
chung của đất nước, vừa bao hàm cả tính cụ thể phát huy thế mạnh, hạn chế yếu kém
của địa phương. Một quyết định, kế hoạch xây dựng NTM ở cơ sở được coi là đúng
đắn khi nó đặt vấn đề giải quyết những mâu thuẫn của cơ sở đó, phản ánh nhu cầu
khách quan của quần chúng nhân dân, phù hợp với nguyện vọng của đại đa số quần
chúng nhân dân ở cơ sở, không bị áp đặt chủ quan thiếu tính khả thi. Mặc dù, nội

dung các quyết định xây dựng NTM của cấp ủy, chính quyền các cấp được hình
thành trên cơ sở kinh tế và điều kiện lịch sử - cụ thể của địa phương. Nhưng nó cũng
có sự độc lập tương đối và có sự tác động trở lại đối với kinh tế và điều kiện lịch sử
xã hội của địa phương đó. Nên nếu các quyết định xây dựng NTM của cấp ủy các
cấp có nội dung phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của cơ sở đó thì sẽ tạo điều
kiện cho các quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa, giáo dục, xã hội ổn định và phát
triển, ngược lại nếu nội dung đề ra không phù hợp (ở đây có thể là quá cao hoặc quá
thấp) so với sự phát triển của thực tiễn thì sẽ kìm hãm quá trình xây dựng NTM của
địa phương.
Nhằm thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương
Ðảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tạo cơ sở, nền tảng để đẩy
mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn và phát triển nông nghiệp
theo tinh thần Nghị quyết Ðại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, XI, XII của Ðảng.
Thời gian qua với vai trò, vị trí chính trị của mình Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể
nhân dân, các cấp đã bám sát Cương lĩnh, Nghị quyết của Đảng ban hành các hướng
dẫn cụ thể và phát động các phong trào trong tham gia xây dựng NTM sâu, rộng từ
Trung ương đến cơ sở như: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với phong trào "Cả nước
chung sức xây dựng nông thôn mới" và phong trào “Toàn dân đoàn kết xây
dựngnông thôn mới, đô thị văn minh”; phong trào “Lao động giỏi - Lao động sáng
tạo” của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; phong trào“Nông dân thi đua sản
xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau xóa đói, giảm nghèo và làm giàu chính
đáng” của Hội Nông dân Việt Nam; phong trào “Thi đua, tình nguyện xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc” của Ðoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; phong trào “Phụ
nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc” của Hội
Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; phong trào “Nêu gương sáng, hiến công, hiến kế vì
quê hương đất nước” của Hội Cựu chiến binh Việt Nam; phong trào “Xây dựng xã
hội học tập” của Hội Khuyến học Việt Nam; phong trào “Mỗi tổ chức, mỗi cá nhân

gắn với một địa chỉ nhân đạo” của Hội Chữ Thập đỏ Việt Nam; phong trào “Vì
nạn nhân chất độc da cam Việt Nam” của Hội Nạn nhân chất độc da cam/đi-ô-xin;
phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư, sống tốt đời
- đẹp đạo” của Ủy ban Ðoàn kết Công giáo Việt Nam; phong trào “Xây dựng chùa
cảnh tinh tiến và tham gia các hoạt động nhân đạo từ thiện” của Giáo hội Phật
giáo Việt Nam…
Trên cơ sở Cương lĩnh, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước và các hướng
dẫn của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân cấp trung ương, các cấp ủy Đảng
địa phương từ tỉnh đến các xã trên địa bàn cần tích cực chỉ đạo Nhà nước, Mặt trận
Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội hưởng ứng một cách tích cực và bước đầu
mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần thành công chung của cả nước sau quá trình
triển khai thực hiện xây dựng NTM, đây là kết quả khả quan cho giai đoạn tiếp theo.
1.3.2. Lãnh đạo chính quyền xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức
thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới
Xây dựng NTM vừa là mục tiêu, nhiệm vụ cấp bách vừa là yêu cầu của phát
triển bền vững, chủ trương có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp
cách mạng của đất nước. Cấp ủy đảng, chính quyền đóng vai trò chỉ đạo, điều hành
quá trình xây dựng quy hoạch, đề án, kế hoạch và tổ chức thực hiện.
Trên cơ sở triển khai thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW, Chính phủ thành lập
Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới,
giai đoạn 2010 - 2020 (Quyết định số 1013/QĐ-TTg ngày 01/7/2010) do Phó Thủ
tướng Chính phủ làm Trưởng Ban Chỉ đạo. Đối với các địa phương từ Tỉnh/Thành
phố trực thuộc trung ương đến các xã đều thành lập Ban chỉ đạo từng cấp.
Sau khi thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình mục tiêu quốc gia
xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2010 - 2020 đã xây dựng và ban hành quy chế
hoạt động; Kế hoạch triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn

mớigiai đoạn 2010 - 2020; đồng thời phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành
viên Ban Chỉ đạo Trung ương.
Để xây dựng NTM thành công ở cơ sở mình đang quản lý, nhiệm vụ đầu tiên
của cấp ủy các cấp là phải cụ thể hóa tiêu chuẩn NTM vào chương tình, mục tiêu, kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trên cơ sở mục tiêu phát triển kinh
tế - xã hội chung của trung ương, tỉnh. Vai trò lãnh đạo của cấp ủy với chính quyền
trong xây dựng NTM như sau:
Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền thực thi nhiệm vụ ban hành những quyết
định, biện pháp thực hiện kế hoạch phát triển NTM hàng năm trên cơ sở những quy
hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa,
công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ và quy hoạch phát triển hạ tầng kinh tế -
xã hội - môi trường; phát triển các khu dân cư mới, chỉnh trang các khu dân cư hiện
có trên địa bàn.
Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền thể chế và ban hành những quyết địnhvà
biện pháp thực hiện chương trình khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, khuyến
công và chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cây trồng, vật nuôi tại địa phương theo quy hoạch
chung của chương trình xây dựng NTM; cơ giới hóa nông nghiệp, giảm tổn thất sau
thu hoạch trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp; bảo tồn và phát triển làng nghề
truyền thống theo phương châm “mỗi làng một sản phẩm”, phát triển ngành nghề
theo thế mạnh của địa phương; đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thúc
đẩy đưa công nghiệp vào nông thôn, giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ
cấu lao động nông thôn.
Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền ban hành những quyết định về dự toán thu
ngân sách nhà nước trên địa bàn; dự toán thu, chi ngân sách địa phương và phân bổ
dự toán ngân sách cấp mình; phê chuẩn quyết toán ngân sách của xã; các chủ trương,
biện pháp để triển khai thực hiện ngân sách xây dựng NTM và điều chỉnh dự toán
ngân sách xây dựng NTM theo quy định của pháp luật.

Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền triển khai những quyết định biện pháp phát
triển hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao; hướng dẫn tổ chức các lễ hội cổ
truyền, bảo vệ và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng
cảnh ở địa phương theo tiêu chí của NTM; quyết định việc xây dựng, tu sửa trường
lớp, công trình văn hóa thuộc xã mình quản lý.
Các cấp ủy lãnh đạo, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân
ban hành quy định và biện pháp về bảo đảm giữ gìn vệ sinh, xử lý rác thải, phòng,
chống dịch bệnh, biện pháp bảo vệ môi trường trong xã; biện pháp thực hiện chương
trình y tế cơ sở, chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình phù hợp với tiêu chí xây
dựng NTM.
Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền ban hành chính sách khuyến khích, thu hút
cán bộ trẻ đã được đào tạo, đủ tiêu chuẩn về công tác ở các xã, đặc biệt là các vùng
biển, hải đảo, vùng đặc biệt khó khăn để nhanh chóng chuẩn hóa đội ngũ cán bộ ở
các vùng này. Bổ sung chức năng, nhiệm vụ và cơ chế hoạt động của các tổ chức
trong hệ thống chính trị phù hợp với yêu cầu xây dựng NTM.
Các cấp ủy lãnh đạo chính quyền ban hành nội quy, quy ước làng xóm về trật
tự, an ninh; phòng, chống các tệ nạn xã hội và các hủ tục lạc hậu. Điều chỉnh và bổ
sung chức năng, nhiệm vụ và chính sách tạo điều kiện cho lượng lực lượng an ninh
xã, thôn, xóm hoàn thành nhiệm vụ đảm bảo an ninh, trật tự xã hội trên địa bàn theo
yêu cầu xây dựng NTM.
1.3.3. Lãnh đạo công tác tuyên truyền, quán triệt và vận động thực hiện chủ
trương xây dựng nông thôn mới
Muốn công tác tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình xây dựng NTM ở cơ
sở của các cấp ủy đạt hiệu quả cao cần phải tổ chức tuyên truyền, phổ biến, vận động
nhân dân thực hiện nghị quyết xây dựng NTM của địa phương, đưa nội dung của
nghị quyết, kế hoạch, chương trình hành động của cấp ủy, chính quyền tới người
dân, giúp cho quần chúng nhân dân biết, hiểu mục tiêu hành động, họ mới tin tưởng

và tập trung sức người, sức của vào hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM.
Đảng và Nhà nước ta xác định, xây dựng NTM không chỉ xây dựng con
đường, kênh mương, trường học, hội trường... mà chính là qua cách làm này sẽ tạo
cho người nông dân hiểu rõ được nội dung, ý nghĩa và thúc đẩy họ tự tin, tự quyết,
đưa ra sáng kiến, tham gia tích cực để tạo ra một diện mạo NTM năng động hơn.
Nên càng phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục vận động nông dân tham gia
cả sức người, sức của để hoàn thành nhiệm vụ và luôn xác định đây không phải là
dự án đầu tư của nhà nước mà là việc người dân cần làm để cuộc sống tốt đẹp hơn,
Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần.
Để quá trình xây dựng NTM đạt hiệu quả cao các cấp ủy đảng lãnh đạo chính
quyền cấp cơ sở tập trung tuyên truyền những nội dung sau:
Làm cho đại bộ phận nông dân hiểu xây dựng NTM là sự nghiệp của toàn dân,
là trách nhiệm và quyền lợi của mỗi người dân nông thôn, là nhiệm vụ của cả hệ
thống chính trị, trong đó nhà nước đóng vai trò hỗ trợ, mỗi người dân là chủ thể, mỗi
gia đình phải đi đầu trong tham gia xây dựng NTM; không trông chờ, ỷ lại vào sự
đầu tư của Nhà nước.
Tuyên truyền để nhân dân hiểu mục tiêu, nội dung của Chương trình mục tiêu
quốc gia về xây dựng nông thôn mới; bộ tiêu chí quốc gia về NTM, từ đó nâng cao
nhận thức và ý thức tham gia thực hiện.
Mỗi người dân được bàn, thống nhất và phải có trách nhiệm đóng góp vật
chất, công sức xây dựng các công trình hạ tầng công cộng của thôn, xã, đường nội
thôn, bản, đường nội đồng, kênh mương, nhà văn hóa, nhà mẫu giáo và khu thể thao
thôn, hệ thống cống rãnh nước thải, trồng cây xanh, vườn hoa, điện chiếu sáng nơi
công cộng…
Tuyên truyền để mỗi người nông dân chấp hành tốt các chủ trương, đường lối
của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tích cực học hỏi, nâng cao trình độ, ứng dụng
khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển

kinh tế gia đình, vươn lên thoát nghèo và làm giàu chính đáng; vận động gia đình
tham gia cải tạo, chỉnh trang, làm đẹp nhà ở, công trình phụ, khuôn viên, cải tạo
vườn, tường rào, cổng… để có cảnh quan đẹp.
Công tác phổ biến, tuyên truyền cũng phải sử dụng nhiều hình thức cho phù
hợp với từng đối tượng người dân, trình độ nhận thức, phong tục, tập quán văn hóa
của từng địa phương. Có nhiều hình thức để tuyên truyền. Tuy nhiên, ở địa bàn nông
thôn, cấp ủy đảng cần lãnh đạo chính quyền lựa chọn những hình thức sau: Tuyên
truyền thông qua họp xóm, bản, sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt chi đoàn, sinh hoạt của
các tổ chức chính trị - xã hội của địa phương; lồng ghép trong các hoạt động chung
của địa phương như lễ hội, các sự kiện tại cơ sở; sử dụng hệ thống băng rôn, khẩu
hiệu, tờ rơi; thường xuyên viết tin, bài phản ánh về hoạt động xây dựng NTM, nêu
gương người tốt, việc tốt phát trên loa tuyên truyền thanh của thôn, xã; tuyên truyền
bằng các hình thức cụ thể thông qua các công trình, phần việc của nông dân tham
gia xây dựng NTM; thành lập các nhóm chuyên trách đến từng hộ gia đình để vận
động chung sức xây dựng NTM; tổ chức hội thi, hội diễn văn nghệ ở cấp các cấp,
trong đó dùng hình thức sân khấu hóa để phản ánh hoạt động xây dựng NTM. Đặc
biệt, công tác tuyên truyền, vận động nông dân tham gia trực tiếp xây dựng NTM
cần phải được triển khai trong suốt thời gian tiến hành xây dựng NTM.
Nhưng tuyên truyền, phổ biến mới chỉ là bước đầu trong tổ chức thực hiện, là
bước giúp cho Nghị quyết của cấp ủy các cấp thâm nhập vào đời sống thực tế của
địa phương, từng người dân. Bước quan trọng hơn đó là triển khai thực hiện bằng
những hoạt động thực tiễn. Trên cơ sở căn cứ vào nội dung và mục đích của việc
ban hành nghị quyết, chính sách, kế hoạch mà cấp ủy các cấp lãnh đạo chính quyền
cần phải xác định được lực lượng vật chất, con người, phương tiện, khoa học công

nghệ… để thực hiện, xác định thời gian, thời điểm thực hiện kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội ở cơ sở một cách hợp lý.
1.3.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện;sơ kết, tổng
kết nhân rộng điển hình các tổ chức, cá nhân tiêu biểu trong xây dựng nông thôn
mới
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn khẳng định: Kiểm tra, giám
sát có vị trí vô cùng quan trọng trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng; là nhiệm
vụ thường xuyên của toàn Đảng, trước hết là nhiệm vụ của cấp ủy và người đứng
đầu cấp ủy, do cấp ủy trực tiếp tiến hành. Trong đó, cần chú trọng kiểm tra, giám sát
người đứng đầu tổ chức Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể nhân dân các cấp
trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Đối với nhiệm vụ xây dựng
NTM, thời gian qua các cấp ủy Đảng từ trung ương đến địa phương đã được tiến
hành một cách chặt chẽ, theo quy trình, quy định Điều lệ Đảng.
Vì vậy trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM các cấp ủy đảng cần lãnh
đạo tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá, tổng kết quá trình xây dựng
NTM. Kiểm tra, giám sát, đánh giá, tổng kết thực tiễn xây dựng NTM là để đo lường
kết quả hoạt động theo tiêu chuẩn đã được xác lập từ trước, nhằm phát hiện những
ưu điểm và cả những hạn chế để trên cơ sở đó kịp thời bổ sung, điều chỉnh kế hoạch,
mục tiêu, chương trình hành động phù hợp với điều kiện cụ thể từng địa phương.
Đây là khâu cuối cùng trong công tác quản lý của nhà nước và cũng là khâu khó, dễ
rơi vào nhận xét tùy tiện, chủ quan, thiếu khách quan, minh bạch. Nhiệm vụ này chủ
yếu được thực hiện bởi HĐND. Theo quy định của Hiến pháp, HĐND cấp cơ sở có
trách nhiệm thực hiện quyền giám sát đối với hoạt động của Thường trực HĐND
cấp cơ sở và UBND cấp cơ sở, giám sát việc tuân theo pháp luật của cơ quan nhà
nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và của công dân ở
địa phương. Bởi vậy, các cấp ủy đảng căn cứ tình hình thực tế địa phương ban hành

các chỉ thị, nghị quyết về công tác kiểm tra giám sát để thúc đẩy công cuộc xây dựng
NTM hiệu quả.
Trong quá trình chỉ đạo việc xây dựng NTM, các cấp ủy đảng tiến hành kiểm
tra, giám sát, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn trên các mặt cụ thể sau: Kiểm tra việc
thực thi các chỉ thị, nghị quyết của cấp ủy các cấp về xây dựng NTM; kiểm tra, giám
sát việc thu, chi ngân sách trên địa bàn huyện; đánh giá hiệu quả của việc thực hiện
tài chính; kiểm tra, giám sát hiệu quả sử dụng quỹ đất xây dựng các công trình công
cộng, đường giao thông, trụ sở, trường học, trạm y tế, công trình điện, nước theo quy
chuẩn của NTM; kiểm tra, giám sát và đánh giá việc xây dựng các công trình kết cấu
hạ tầng của địa phương theo quy chuẩn NTM và tuân thủ theo nguyên tắc dân chủ;
đánh giá việc thực hiện các chương trình, kế hoạch, đề án khuyến khích phát triển
và ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ để phát triển sản xuất; đánh giá việc chuyển
đổi cơ cấu kinh tế, cây trồng, vật nuôi của nông dân; giám sát và kiểm tra việc tu bổ,
bảo vệ đê điều, bảo vệ rừng; phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, bão lụt;
ngăn chặn kịp thời những hành vi, vi phạm pháp luật về bảo vệ đê điều, bảo vệ rừng
trên địa bàn xã; kiểm tra việc sử dụng nguồn nước trên địa bàn theo quy chuẩn của
NTM; kiểm tra việc xây dựng các công trình bảo vệ môi trường nông thôn trên địa
bàn xã, thôn theo quy hoạch; đánh giá việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc
gia về văn hóa có đạt yêu cầu chuẩn NTM, đồng thời có phù hợp với phong tục, tập
quán của địa phương mình không? Kiểm tra thực hiện Chương trình mục tiêu quốc
gia trong lĩnh vực về y tế. Với người dân, điều cuối cùng họ muốn nhận được từ hiệu
quả xây dựng NTM là lợi ích. Do vậy, cấp ủy, chính quyền các cấp phải thường
xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của họ để trên cơ sở đó kịp thời trả lời những
vướng mắc từ phía người dân, đồng thời kịp thời bổ sung, điều chỉnh các quyết định
cho phù hợp với thực tiễn của địa phương.
Như vậy, vai trò lãnh đạo của cấp ủy các cấp trong việc xây dựng NTM được
biểu hiện thông qua bốn hoạt động cơ bản: Cụ thể hóa kế hoạch, chương trình xây

dựng NTM của cấp trung ương, tỉnh; tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch, chương
trình xây dựng NTM ở địa phương; vận động nhân dân cũng như các cơ sở sản xuất,
kinh doanh đồng thuận tham gia xây dựng NTM và tổ chức quản lý, giám sát, kiểm
tra, tổng kết việc thực hiện kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội ở cơ
sở. Muốn thực hiện tốt vai trò đó của mình ở cấp cơ sở, các cấp ủy đảng phải tăng
cường nâng cao trình độ lý luận, trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Mặt khác, phải biết
vận dụng lý luận một cách phù hợp với yêu cầu của thực tiễn ở địa phương, tăng
cường tổng kết thực tiễn để bổ sung, hoàn thiện lý luận, đảm bảo sự thống nhất giữa
lý luận và thực tiễn trong công tác lãnh đạo của cấp ủy các cấp.
Bên cạnh công tác kiểm tra, giám sát thì công tác sơ, tổng kết Chương trình
mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cũng rất quan trọng và cũng được chỉ
đạo tập trung từ trung ương đến địa phương để có thể đánh giá một cách toàn diện,
sâu sắc về những kết quả đạt được, rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu, trên
cơ sở đó đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp cho giai đoạn tiếp theo. Thông
qua việc sơ, tổng kết giúp cấp ủy Đảng đánh giá đúng thực trạng và thực chất trong
xây dựng NTM từ đó rút kinh nghiệm quý báu để triển khai thực hiện cho giai đoạn
tiếp theo; đồng thời tìm ra những mô hình mới, cách làm hay, những gương điển
hình tiên tiến để động viên, khuyến khích, hỗ trợ thực hiện và nhân rộng ra trên phạm
vi toàn quốc hoặc theo vùng, theo khu vực.
1.3.4. Cấp ủy đảng làm tốt công tác đánh giá, bồi dưỡng, quy hoạch và bố
trí cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới
Việc xây dựng đội ngũ cán bộ luôn là vấn đề trọng yếu, giữ vị trí đặc biệt quan
trọng đối với công tác xây dựng Đảng và thành công của sự nghiệp cách mạng trong
bất cứ thời kỳ nào của cách mạng Việt Nam. Đặc biệt trong thực hiện Chương trình
mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới nhiệm vụ này càng trở nên cấp thiết.
Thực hiện Chiến lược cán bộ trong thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã đặc biệt quan

tâm, coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, trong đó có đội ngũ cán bộ cấp cơ
sở. Nhờ đó, công tác cán bộ và chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp có chuyển biến rõ
rệt. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ
sở và yêu cầu ngày càng cao trong lãnh đạo, quản lý, điều hành quá trình đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng NTM… việc
thực hiện các khâu trong công tác cán bộ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.Trong
đó việc đổi mới công tác cán bộ của Đảng là một giải pháp quan trọng mà cấp ủy và
cán bộ lãnh đạo các cấp phải thường xuyên coi trọng nhằm bảo đảm thực hiện tốt
nhiệm vụ chính trị đã đề ra trong thời gian tới đặc biệt ở nông thôn là quá trình xây
dựng NTM.
Trong công tác cán bộ phải lấy việc đánh giá cán bộ là bước đầu tiên và cũng
là bước quan trọng nhất trong các bước tiến hành của công tác cán bộ, bởi chỉ có
đánh giá đúng người mới có cơ sở quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và sử dụng
cán bộ đúng chuyên môn, đúng năng lực sở trường, nâng cao chất lượng và năng lực
thực tiễn của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đảm bảo 4 yêu cầu cơ bản
trong xây dựng NTM là:
100% cán bộ xã đạt chuẩn theo quy định của Bộ Nội vụ tại Quyết định số
04/2004/QĐ-BNV ngày 16/01/2004 quy định tiêu chuẩn đối với cán bộ, công chức
xã, phường, thị trấn.
100% công chức xã đạt chuẩn theo quy định của Bộ Nội vụ tại Thông tư số
06/2012/TT-BNV ngày 30/10/2012 hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể,
nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn.
Trong công tác đánh giá cán bộ nói chung, cán bộ phụ trách xây dựng NTM
nói riêng cần, phải bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai, minh bạch,
khách quan, trung thực, toàn diện và công tâm; lấy chất lượng, hiệu quả hoàn thành
nhiệm vụ làm thước đo chính để đánh giá cán bộ. Coi trọng và phát huy trách nhiệm
đánh giá của thủ trưởng, người đứng đầu, người trực tiếp quản lý sử dụng cán bộ có

thẩm quyền theo tiêu chuẩn chức danh và tiêu chí đánh giá cụ thể đối với từng loại
cán bộ. Sớm sửa đổi, bổ sung quy chế đánh giá cán bộ; xây dựng mới tiêu chuẩn
chức danh cán bộ và tiêu chí đánh giá cán bộ.
Trong lãnh đạo quy hoạch cán bộ làm công tác xây dựng NTM các cấp ủy
đảng phải bảo đảm đúng quy trình khoa học, chặt chẽ, rõ ràng, dân chủ, công khai,
minh bạch, tạo cho cán bộ có cùng khả năng cùng cạnh tranh bình đẳng và cùng phát
triển bền vững. Quy hoạch cán bộ nhằm tạo ra môi trường, điều kiện và cơ hội để
cho mọi người được rèn luyện và thử sức mình. Quy hoạch cán bộ phải được xây
dựng một cách khoa học từ phát hiện, lựa chọn, đánh giá, đưa vào quy hoạch “động”
và “mở”... Việc quy hoạch cán bộ phải được xây dựng thành chiến lược của mỗi
ngành, mỗi lĩnh vực, bảo đảm sự ổn định và liên tục, tránh tình trạng luôn luôn thay
đổi theo ý chí và quan niệm riêng của người phụ trách dẫn đến tình trạng có quy
hoạch nhưng không hình thành được đội ngũ cán bộ đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi
của công cuộc đổi mới đất nước.
Xã hội luôn vận động phát triển, nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng để cập nhật kiến
thức chuyên môn, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho cán bộ, ngày càng lớn. Muốn hội
nhập thành công thì phải tự đào tạo, đào tạo lại, thiếu cái gì học cái ấy, học nhằm
không ngừng nâng cao trình độ, năng lực, kỹ năng để làm việc tốt hơn, hiệu quả hơn.
Nước ta đang trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển kinh tế thị trường,
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng
lực, phẩm chất cho đội ngũ cán bộ nói chung và cán bộ lãnh đạo, quản lý nói riêng
là một trong những giải pháp lớn để thực hiện những nhiệm vụ chính trị của cách
mạng trong giai đoạn mới. Có thể nói, đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng, đòi hỏi
các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương phải nhận thức đúng đắn, nếu
không chỉ đạo cụ thể, thiết thực trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thì công
tác này có nguy cơ ngày càng tụt hậu hoặc lệch lạc và khó đáp ứng yêu cầu của
nhiệm vụ chính trị trước mắt và lâu dài. Vấn đề là phải xây dựng chiến lược quy

hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức một cách hợp lý. Chỉ
có như vậy, chúng ta mới có thể tiếp thu những tiến bộ, theo kịp sự phát triển của xã
hội loài người, đạt được các mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế. Phải coi trọng công
tác đào tạo (đối với nguồn cán bộ), đào tạo lại (đối với cán bộ, công chức) trong toàn
bộ hệ thống chính trị, tất cả theo chương trình và phương pháp mới. Đây có thể xem
là khâu “đột phá” trong công tác cán bộ hiện nay.
1.3.5. Lãnh đạo việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở trong xây dựng nông
thôn mới
Vấn đề dân chủ cơ sở và phát huy dân chủ cơ sở từ lâu đã được Đảng, Nhà
nước rất coi trọng và quan tâm chỉ đạo chặc chẽ, đây có thể nói là thước đo lòng tin
của người dân đối với cán bộ công chức các cấp, nhất là cấp cơ sở; đồng thời đây
cũng chính là cầu nối quan trọng giữa Đảng, chính quyền với nhân dân. Ngày 20
tháng 4 năm 2007, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh số:
34/2007/PL-UBTVQH11 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Văn kiện Đại
hội XII của Đảng xác định: Thể chế hoá và nâng cao chất lượng các hình thức thực
hiện dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, tôn trọng,
bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ công dân theo tinh thần của
Hiến pháp năm 2013. Tập trung xây dựng những văn bản pháp luật liên quan trực
tiếp đến quyền làm chủ của nhân dân. Phát huy vai trò làm chủ của nhân dân trong
phát triển kinh tế - xã hội. Tiếp tục thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp
lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 ngày 20/4/2007 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn. Thể chế hóa và thực hiện tốt phương châm
"Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát".
Để phát huy dân chủ cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp: Nâng cao năng
lực hoạch định đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Mọi đường
lối, chính sách, pháp luật đều vì lợi ích nhân dân, dựa trên ý kiến nhân dân. Xây
dựng một xã hội dân chủ, trong đó cán bộ, đảng viên và công chức phải thật sự công

bộc của dân. Trong xây dựng NTM việc phát huy dân chủ là nội dung rất quan trọng,
để tạo sự đồng thuận và phát huy hết nội lực của người dân, với phương châm thực
hiện “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát và dân thụ hưởng”. Xác
định các hình thức tổ chức, cơ chế thích hợp để thu hút tạo điều kiện cho mọi tầng
lớp nhân dân tham gia công việc chung của Nhà nước. Nhân dân thụ hưởng và thực
hiện quyền và nghĩa vụ. Đề cao trách nhiệm của các tổ chức Đảng, Nhà nước đối
với nhân dân. Có cơ chế để nhân dân thường xuyên tham gia đề xuất kiến nghị với
Đảng và Nhà nước, phát huy vai trò lãnh đạo, nêu cao trách nhiệm đối với bộ máy
nhà nước và hệ thống chính trị, vừa tổ chức thực hiện đường lối, chính sách của
Đảng, vừa tham gia để xuất ý kiến với Đảng trong quá trình xây dựng và hoạch định
chính sách.
1.4. Sự cần thiết tăng cường vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong
xây dựng nông thôn mới
1.4.1. Xuất phát từ chủ trương xây dựng nông thôn mới đúng đắn của Đảng
và Nhà nước
Nông nghiệp, nông thôn và nông dân có vai trò to lớn từ trong quá trình lịch
sử hình thành quốc gia dân tộc và trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Qua các giai đoạn cách mạng, nông
dân luôn là lực lượng hùng hậu, trung thành nhất đi theo Đảng, góp phần làm nên
những trang sử vẻ vang của dân tộc.
Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chỉ thị, nghị quyết về phát triển nông nghiệp,
xây dựng NTM, nâng cao đời sống của người nông dân. Trực tiếp và toàn diện nhất
là Nghị quyết số 26-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 7, khóa X, về nông nghiệp, nông
dân, nông thôn, trong đó có nhiệm vụ xây dựng NTM.
Về mục tiêu cụ thể, Nghị quyết xác định, đến năm 2015: 20% số xã đạt chuẩn
NTM và đến năm 2020: 50% số xã đạt chuẩn NTM trên tổng số 9.121 xã của cả

nước theo 19 tiêu chí được Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số
491/QĐ-TTg, ngày 16/4/2009.
Nông thôn mới có thể khái quát theo 5 nội dung cơ bản: Thứ nhất, đó là làng,
xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; Thứ hai, sản xuất phải phát triển bền vững
theo hướng kinh tế hàng hóa; Thứ ba, đời sống vật chất và tinh thần của nông dân,
nông thôn ngày càng nâng cao; Thứ tư, bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn; Thứ
năm, xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ.
Trên cơ sở bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM gồm 05 nhóm nội dung
(nhóm quy hoạch, nhóm hạ tầng kinh tế - xã hội, nhóm kinh tế và tổ chức sản xuất,
nhóm văn hóa - xã hội - môi trường, nhóm hệ thống chính trị), Chính phủ đã ban
hành Quyết định số: 800 QĐ-TTg, ngày 04/6/2010 về Chương trình mục tiêu quốc
gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020, nêu rõ 19 tiêu chí và 7 nhóm
giải pháp.
Có thể nói, Chương trình xây dựng NTM là một chương trình trọng tâm,
xuyên suốt của Nghị quyết số 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; là
chương trình khung, tổng thể phát triển nông thôn với 11 nội dung lớn, tổng hợp của
16 chương trình mục tiêu quốc gia và 14 chương trình hỗ trợ có mục tiêu đang triển
khai ở địa bàn nông thôn trên phạm vi cả nước. Xây dựng NTM thực chất là chương
trình do nhân dân lựa chọn, đóng góp công sức thực hiện và trực tiếp hưởng lợi.
Chương trình xây dựng NTM có ý nghĩa rất lớn cả về kinh tế - chính trị - xã hội vì
nó mang lại lợi ích thiết thân cho cư dân nông thôn (chiếm khoảng 70% dân số cả
nước), thông qua đó, chương trình sẽ điều hòa lợi ích, thành quả công cuộc đổi mới
cho người dân khu vực nông thôn.
Ngay trong những năm đầu triển khai, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây
dựng NTM đã nhanh chóng trở thành phong trào của cả nước. Nhiệm vụ về xây dựng
NTM được xác định rõ trong nghị quyết Đại hội Đảng các cấp từ tỉnh đến huyện và
xã. Ban Bí thư Trung ương khóa X đã trực tiếp chỉ đạo Chương trình thí điểm xây

dựng mô hình NTM cấp xã tại 11 xã điểm ở 11 tỉnh, thành phố đại diện cho các
vùng, miền. Bộ máy quản lý và điều hành Chương trình xây dựng NTM đã được
hình thành từ Trung ương xuống địa phương. Các bộ, ngành đã ban hành 25 loại văn
bản hướng dẫn địa phương về tổ chức bộ máy quản lý, điều hành, quy hoạch NTM.
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã triển khai cuộc vận động “Toàn
dân xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư gắn với xây dựng nông thôn mới” và
phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Ngày
08/6/2011, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức phát động thi đua “Cả nước chung
sức xây dựng nông thôn mới”.
Thực hiện đường lối của Đảng, trong những năm qua, phong trào xây dựng
NTM đã diễn ra sôi nổi ở khắp các địa phương trên cả nước, thu hút sự tham gia của
cả cộng đồng, phát huy được sức mạnh của cả xã hội. Quá trình triển khai xây dựng
NTM, Ban Chỉ đạo Trung ương đã kế thừa kinh nghiệm chỉ đạo xây dựng NTM tại
11 xã điểm của Ban Bí thư Trung ương Đảng, tập trung chỉ đạo công tác tuyên truyền
nhằm nâng cao nhận thức về xây dựng NTM, công tác quy hoạch và lập đề án xây
dựng xã NTM. Trong điều kiện nguồn lực có hạn, Ban Chỉ đạo đã thống nhất các xã
lựa chọn những tiêu chí mà đa số người dân thấy cần thì tập trung làm trước, khuyến
khích triển khai những công việc từng thôn, xóm, từng hộ dân có thể tự làm được đã
tập trung cao cho nhiệm vụ phát triển sản xuất, đồn điền, đổi thửa, tập trung ruộng
đất gắn với quy hoạch đồng ruộng, cơ giới hóa các khâu trong quá trình sản xuất,
chế biến và đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất. Đã huy động
tổng lực các nguồn vốn cho xây dựng NTM, ngoài nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ, rất
chú trọng huy động các nguồn vốn khác, như từ ngân hàng, doanh nghiệp và xã hội,
đặc biệt là huy động nội lực trong nhân dân, như góp công lao động, hiến đất, vật
liệu, tiền, đóng góp tinh thần và động viên người thân thành đạt tham gia. Bên cạnh
đó, đã quan tâm tới công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo hướng nâng
cao kỹ năng tay nghề, giải quyết việc làm cho nông dân theo cả hai hướng phi nông

nghiệp và nông nghiệp; quan tâm tới chất lượng các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa,
xây dựng tình làng nghĩa xóm, giữ gìn vệ sinh môi trường và an ninh nông thôn.
Đồng thời, chú trọng phát động và tổ chức rộng khắp phong trào thi đua “Cả nước
chung sức xây dựng nông thôn mới”.
Vì vậy, các cấp ủy đảng cần phát huy vai trò và chức năng của mình để sớm
đưa chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước thành hiện thực. Góp phần thực hiện
thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Đảng đề ra.
1.4.2. Xuất phát từ những thành tựu và hạn chế trong xây dựng nông thôn
mới những năm qua
Có thể nói, quá trình xây dựng NTM đã đạt được thành tựu khá toàn diện. Kết
cấu hạ tầng kinh tế - xã hội cơ bản bảo đảm, tạo sự thuận lợi trong giao lưu buôn bán
và phát triển sản xuất; Kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công
nghiệp, dịch vụ, ngành nghề. Đã xuất hiện nhiều mô hình kinh tế có hiệu quả gắn
với xây dựng NTM, nâng cao thu nhập và đời sống vật chất tinh thần cho người dân,
hệ thống chính trị ở nông thôn được củng cố và tăng cường; dân chủ cơ sở được phát
huy; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; vị thế của giai cấp nông
dân ngày càng được nâng cao. Những thành tựu đó đã góp phần thay đổi toàn diện
bộ mặt nông thôn, tạo cơ sở vững chắc tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
của nhân dân.
Các địa phương đã quan tâm hơn và tập trung chỉ đạo thực hiện những nội
dung trọng điểm, bức xúc trên địa bàn và có nhiều cơ chế, chính sách linh hoạt để
huy động nguồn lực thực hiện chương trình. Nhờ đó, tốc độ đạt tiêu chí của các xã
tăng lên rõ rệt. Kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống người dân
được các địa phương quan tâm xây dựng, nâng cấp; bộ mặt nông thôn có nhiều đổi
mới, thu nhập của cư dân nông thôn tăng nhanh hơn.
Về lập và phê duyệt quy hoạch NTM, đã có 97,4% số xã hoàn thành phê duyệt
quy hoạch, dự kiến hoàn thành 100% số xã vào năm 2015. Về phát triển giao thông

nông thôn, chương trình đã xây dựng được trên 05 nghìn công trình với khoảng
700.000km đường giao thông nông thôn. Đến nay, đã có 23,3% số xã đạt tiêu chí
giao thông, dự kiến đến hết năm 2015 đạt 35,3%. Trên lĩnh vực thủy lợi, hiện có
44,5% số xã đã đạt tiêu chí, dự kiến đến hết năm 2015 đạt 52,7%; 75,6% xã đạt tiêu
chí về điện, dự kiến hết năm 2015 đạt 80,9%.
Cùng với đó, công tác phát triển sản xuất, tăng thu nhập, xóa đói giảm nghèo
được triển khai mạnh mẽ tại nhiều địa phương. Nhiều địa phương thực hiện dồn
điền, đổi thửa, thiết kế lại kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện đưa cơ giới hóa vào sản xuất.
Đồng thời, đổi mới tổ chức sản xuất thông qua tăng cường hoạt động của các hợp
tác xã nông nghiệp, tổ chức liên kết sản xuất với mô hình “cánh đồng lớn”, sản xuất
tập trung, ứng dụng công nghệ cao. Nhiều địa phương đã chủ động ban hành chính
sách hỗ trợ người dân mua máy cày, gặt, sấy, đưa tỷ lệ cơ giới hóa của các khâu này
tăng từ 40% - 50% lên 80 - 90% như các tỉnh: Thái Bình, Hà Tĩnh, An Giang, Hậu
Giang, Đồng Tháp.
Nhờ những nỗ lực đó mà giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích đạt khá cao.
Cụ thể: Thành phố Hồ Chí Minh năm 2014 mức đạt bình quân trên 250 triệu đồng/ha;
Hà Nội đạt trên 200 triệu đồng/ha; An Giang 120 triệu đồng/ha; Lâm Đồng 95 triệu
đồng/ha… Thu nhập của người dân nông thôn đạt bình quân 22,1 triệu
đồng/người/năm, tăng 1,98 lần so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo nông thôn chỉ còn
10,1%, giảm bình quân 2%/năm (2008 - 2014). Đến hết năm 2014 đã có 56,5% số
xã đạt tiêu chí về văn hóa, dự kiến đến hết năm 2015 đạt 66,5%. Đã có trên 60% số
dân nông thôn tham gia các hình thức bảo hiểm y tế tự nguyện; trên 20% số xã có
câu lạc bộ (đội văn nghệ); khoảng 25% người dân thường xuyên tham gia các hoạt
động thể thao; 70% số thôn, xóm được công nhận làng văn hóa; có 40% số xã thành
lập tổ thu gom rác thải. Thêm vào đó, cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng
đời sống văn hóa ở khu dân cư đã động viên, khơi dậy tinh thần đoàn kết giúp đỡ

trong cộng đồng dân cư.
Về hệ thống chính trị, tổ chức cơ sở đảng ở nông thôn được đổi mới nội dung,
phương thức hoạt động, nâng cao vai trò hạt nhân lãnh đạo. Đội ngũ cán bộ xã đã có
bước trưởng thành nhanh; công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cơ sở đạt
chuẩn được quan tâm. Đến hết năm 2014 có 68,2% số xã đạt tiêu chí về hệ thống tổ
chức chính trị, xã hội, dự kiến đến hết năm 2015 đạt 79,5%.
Nhìn chung, đến hết năm 2014, có 785 xã đạt chuẩn (8,8%) và bình quân mỗi
xã còn lại đạt 10 tiêu chí, tăng 5,38 tiêu chí so với năm 2010. Dự kiến đến hết năm
2015, cả nước sẽ có 1.800 xã đạt chuẩn (đạt 20%), 1.527 xã đạt từ 15-18 tiêu chí và
chỉ còn 600 xã đạt dưới 5 tiêu chí [17; tr.56].
Tuy nhiên quá trình xây dựng NTM cũng còn nhiều vấn đề đặt ra cần giải
quyết, đó là:
Thứ nhất, chưa có quy hoạch và quản lý có hiệu quả về không gian chung
nông thôn - đô thị, công nghiệp - nông nghiệp, về hạ tầng nông thôn, nên đã dẫn
đến không gian nông thôn truyền thống đang bị phá vỡ tại nhiều nơi, mất đi tính đặc
thù với các giá trị bản sắc văn hóa, mất cân bằng sinh thái, ô nhiễm môi trường gia
tăng.
Thứ hai, xã hội nông thôn chưa được tổ chức thích hợp với quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, dân chủ cơ sở còn bị vi phạm ở nhiều nơi, mâu thuẫn xã
hội gia tăng, văn hóa truyền thống bị mai một.
Thứ ba, kinh tế nông thôn phát triển nhưng thiếu tính bền vững cả về kinh tế,
xã hội và môi trường. Người dân thiếu việc làm ổn định, nghèo đói giảm chậm và
có xu thế tái nghèo ở một số địa phương, một bộ phận dân cư còn sống dưới mức
nghèo khổ.
Thứ tư, cơ chế lồng ghép các nguồn lực từ các chương trình, dự án chưa rõ
ràng và chưa quan tâm tới đặc thù từng địa phương. Thực tế các địa phương mới

chỉ tiến hành ghép vốn đối với các công việc, mục tiêu có cùng nội dung. Tuy
nhiên, điều này lại gây khó trong tổng hợp kết quả đạt được của từng dự án,
chương trình từ việc ghép các nguồn vốn của các chương trình, dự án trên địa
bàn.
Muốn phát huy những thành quả đạt được, khắc phục những khó khăn hạn
chế, vai trò của cấp ủy đảng các cấp trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Kết luận chương 1
Chương trình xây dựng NTM là một chương trình trọng tâm, xuyên suốt của
Đảng ta, chủ trương đó ngày càng làm rõ, hoàn thiện hơn qua các kỳ Đại hội và Hội
nghị Ban Chấp hành Trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam. Xây dựng NTM
thực chất là chương trình do nhân dân lựa chọn, đóng góp công sức thực hiện và trực
tiếp hưởng lợi. Chương trình có ý nghĩa rất lớn cả về kinh tế - chính trị - xã hội vì
nó mang lại lợi ích thiết thực cho cư dân nông thôn (chiếm gần 70% dân số cả nước).
Thông qua đó, chương trình sẽ điều hòa lợi ích, thành quả công cuộc đổi mới cho
người dân khu vực nông thôn.
Ngay trong những năm đầu triển khai, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây
dựng nông thôn mới đã nhanh chóng trở thành phong trào của cả nước, thu hút sự
tham gia của cả cộng đồng, phát huy được sức mạnh của cả xã hội. Xây dựng NTM
luôn được xác định là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong giai
đoạn hiện nay ở nước ta, được cấp ủy đảng các cấp đưa vào Nghị quyết để triển khai
thực hiện. Vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong xây dựng NTM thể hiện trên
nhiều nội dung quan trọng.
Vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng các cấp trong xây dựng NTM là nhân tố
quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng to lớn này ở nông thôn. Chính vì
vậy, các cấp ủy đảng cần căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mình và thực tiễn của

địa phương để có những nghị quyết sát đúng nhằm triển khai hiệu quả Chương trình
mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM.

Cơ sở lý luận về vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở lý luận về vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới.docx

Similar to Cơ sở lý luận về vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở lý luận về vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng trong xây dựng nông thôn mới.docx