Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1. Cơ sở khoa học của quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn
mới
1.1.1. Các khái niệm có liên quan
1.1.1.1. Nông thôn
Đã có nhiều học giả nghiên cứu về vấn đề nông thôn và để hiểu vùng
nông thôn là gì họ đã so sánh vùng nông thôn và vùng thành thị theo các tiêu
chí sau:
- Theo tiêu chí mật độ dân số: Nông thôn là vùng có mật độ dân số thấp
hơn nhiều so với thành thị.
- Theo chỉ tiêu phát triển sản xuất hàng hóa: Sự phát triển sản xuất hàng
hóa ở thành thị cao hơn ở nông thôn. Tuy nhiên, sự phát triển này còn tùy thuộc
vào chính sách, cơ chế của mỗi nước.
- Nông thôn thường là nơi có phần lớn những người sống bằng nghề
nông nghiệp.
Nếu so sánh nông thôn và thành thị bằng một trong những tiêu chí này
thì chỉ có thể nói lên một khía cạnh nào đó của vùng nông thôn. Đó mới chỉ là
cách nhìn đơn lẻ, chưa toàn diện, chưa thể hiện hết được bản chất của vùng
nông thôn.
Hiện nay, theo quan điểm chung được nhiều học giả chấp nhận thì nông
thôn là vùng sinh sống, làm việc của cộng đồng chủ yếu là nông dân, là nơi có
mật độ dân cư thấp, môi trường chủ yếu là thiên nhiên, cơ sở hạ tầng kém phát
triển, tiếp cận thị trường và sản xuất hàng hóa thấp. Nhìn chung, hi đưa khái
niệm về nông thôn cần phải được đặt trong điều kiện thời gian, không gian nhất
định của nông thôn mỗi nước, mỗi vùng và cần phải tiếp tục nghiên
9

cứu để có khái niệm chính xác và hoàn chỉnh hơn. Ở Việt Nam, theo từng giai
đoạn mà có cách hiểu về khái niệm nông thôn khác nhau:
Theo Thông tư số 54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21/8/2009 của Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn có đưa ra hái niệm như sau: “Nông thôn là vùng
lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn được
quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân xã”.
Theo Thông tư số 41/2013/TT-BNNPTNT ngày 04/10/2013 của Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đưa ra hái niệm như sau: “Nông thôn
là phần lãnh thổ được quản lý bởi cấp hành chính cơ sở là Ủy ban nhân dân
xã”.
Nhìn chung cả hai khái niệm trên có hạn chế là mới chỉ dựa vào hình
thức mà không dựa vào bản chất để định nghĩa.
Khái niệm nông thôn phải được định nghĩa trên các nội dung sau:
- Xã hội - dân cư: Là vùng sinh sống làm việc của cộng đồng chủ yếu là
nông dân, là nơi có mật độ dân cư thấp.
- Kinh tế: Kém phát triển, tiếp cận thị trường và sản xuất hàng hóa thấp,
ngành nông nghiệp vẫn chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu kinh tế.
- Môi trường: Chủ yếu là thiên nhiên.
- Cơ sở hạ tầng: Chưa được đầu tư bài bản, kém phát triển.
1.1.1.2. Nông thôn mới
Nông thôn mới là mô hình với tổng thể những đặc điểm, cấu trúc tạo
thành một kiểu tổ chức nông thôn theo tiêu chí mới, đáp ứng yêu cầu đặt ra cho
nông thôn trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế,
là kiểu nông thôn được xây dựng khác so với mô hình nông thôn truyền thống
ở tính tiên tiến và phát triển về nhiều mặt.
Nông thôn mới là nông thôn mà trong đời sống vật chất, văn hoá, tinh
thần của người dân không ngừng được nâng cao, giảm dần sự cách biệt giữa
10

nông thôn và thành thị. Nông dân được đào tạo, tiếp thu các tiến bộ k thuật tiên
tiến, có bản lĩnh chính trị vững vàng, đóng vai trò làm chủ nông thôn mới.
Nông thôn mới có kinh tế phát triển toàn diện, bền vững, cơ sở hạ tầng
được xây dựng đồng bộ, hiện đại, phát triển theo quy hoạch, gắn kết hợp lý giữa
nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị; nông thôn ổn định, giàu bản
sắc văn hoá dân tộc, môi trường sinh thái được bảo vệ; sức mạnh của hệ thống
chính trị được nâng cao, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội.
Theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 của Hội nghị lần thứ 7
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn
đã xác định nông thôn mới là khu vực có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện
đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp
với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông
thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường
sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng
được tăng cường. Xây dựng giai cấp nông dân, củng cố liên minh công nhân -
nông dân - trí thức vững mạnh, tạo nền tảng kinh tế - xã hội và chính trị vững
chắc cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Với tinh thần đó, nông thôn mới có 05 đặc trưng
và 19 tiêu chí:
- Các đặc trưng của nông thôn mới: Kinh tế phát triển, đời sống vật chất
và tinh thần của cư dân nông thôn được nâng cao; nông thôn phát triển theo quy
hoạch, có kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội hiện đại, môi trường sinh thái
được bảo vệ; dân trí được nâng cao, bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và
phát huy; an ninh tốt, quản lý dân chủ; chất lương hệ thống chính trị được nâng
cao... [8].
11

- 19 tiêu chí xã nông thôn mới: 1 quy hoạch, 2 giao thông, 3 thủy lợi, 4
điện, 5 trường học, 6 cơ sở vật chất văn hóa, 7 chợ, 8 bưu điện, 9 nhà ở dân cư,
10 thu nhập, 11 tỷ lệ hộ nghèo, 12 cơ cấu lao động, 13 hình thức tổ chức sản
xuất, 14 giáo dục, 15 y tế, 16 văn hóa, 17 môi trường, 18 hệ thông chính trị xã
hội vững mạnh, 19 an ninh trật tự xã hội [10].
Riêng đối với huyện nông thôn mới có 9 tiêu chí: 1 quy hoạch, 2 giao
thông, 3 thủy lợi, 4 điện, 5 y tế - văn hóa – giáo dục, 6 sản xuất, 7 môi trường,
8 an ninh, trật tự xã hội, 9 chỉ đạo xây dựng nông thôn mới [13].
Trong mỗi nội dung và tiêu chí trên đều có xác định cụ thể những công
việc phải làm và mức độ đạt được các tiêu chí để được công nhận là xã, huyện
nông thôn mới. Một số điểm khác biệt có thể nhận thấy giữa xây dựng nông
thôn trước đây (nông thôn truyền thống) và xây dựng nông thôn mới là: Mô
hình nông thôn mới hiện nay ra đời trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị
trường và hội nhập quốc tế với tổng thể những đặc điểm, cấu trúc theo các tiêu
chí mới, thể hiện được tính tiến tiến về mọi mặt so với mô hình nông thôn cũ
trước đây. Xây dựng nông thôn trước đây chủ yếu chỉ tập trung ở cấp huyện,
thôn và thường thông qua các chương trình hay dự án; trong hi đó nội
dung xây dựng nông thôn mới hiện nay mang tính toàn diện hơn theo “Tiêu
chí” chung của cả nước, trong đó có những tiêu chí áp dụng chung và có một
số tiêu chí các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ vào tình hình thực
tế địa phương để xây dựng các “Chỉ tiêu” phù hợp. Xây dựng nông thôn mới
được triển khai ở cấp xã và trong phạm vi cả nước dựa vào nguồn nội lực là
chính và do cộng đồng dân cư làm chủ, không phải do các hộ, người nông dân
tự xây dựng như trước đây. Đây là một hệ thống chương trình hung bao gồm
các chương trình mục tiêu quốc gia và các chương trình có tính chất mục tiêu
được diễn ra tại khu vực nông thôn nhằm xây dựng thành công mô hình nông
thôn mới xã hội chủ nghĩa.
12

1.1.1.3. Chương trình mục tiêu quốc gia
Ở mỗi quốc gia khác nhau thì sẽ có Chương trình mục tiêu quốc gia khác
nhau. Tùy theo chế độ, mục tiêu chính trị, quan điểm của đảng cầm quyền hay
vì xu hướng phát triển khách quan hoặc nguyện vọng của nhân dân
mà các nước đưa ra một triết lý, khái niệm về Chương trình mục tiêu quốc gia
riêng cho minh. Ở Việt Nam, theo Quyết định số 42/2002/QĐ-TTg ngày
19/3/2002 của Thủ tướng Chính phủ có đưa ra hái niệm như sau: “Chương trình
mục tiêu quốc gia là một tập hợp các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đồng bộ
về kinh tế, xã hội, khoa học, công nghệ, môi trường, cơ chế, chính sách, tổ chức
để thực hiện một hoặc một số mục tiêu đã được xác định trong Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội chung của đất nước trong một thời gian nhất định”.
1.1.1.4. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới Trước
đây, ở Việt Nam có rất nhiều Chương trình mục tiêu quốc gia
như: việc làm và dạy nghề; giảm nghèo bền vững; nước sạch và vệ sinh môi
trường nông thôn; y tế; dân số và kế hoạch hóa gia đình; vệ sinh an toàn thực
ph m; văn hóa; giáo dục và đào tạo; phòng, chống ma túy; phòng, chống tội
phạm; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; ứng phó với biến đổi khí hậu;
xây dựng nông thôn mới; phòng, chống HIV/AIDS; đưa thông tin về cơ sở miền
núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo; khắc phục và cải thiện ô nhiễm
môi trường [12]. Nhưng hiện nay, ở nước ta chỉ còn 02 chương trình mục tiêu
quốc gia là xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.
Theo Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính
phủ: “Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là một
chương trình tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc
phòng”, gồm 11 nội dung sau:
- Quy hoạch xây dựng nông thôn mới;
13

- Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội;
- Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập;
- Giảm nghèo và an sinh xã hội;
- Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở
nông thôn;
- Phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn;
- Phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe cư dân nông thôn;
- Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông thôn;
- Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn;
- Nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị -
xã hội trên địa bàn;
- Giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn.
Nội dung chính của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông
thôn mới là: xây dựng, tổ chức cuộc sống của dân cư nông thôn theo hướng văn
minh, hiện đại, giữ gìn bản sắc văn hóa và môi trường sinh thái gắn với phát
triển đô thị, thị trấn, thị tứ.
Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là chương
trình mang tính tổng hợp, sâu rộng, có nội dung toàn diện; bao gồm tất cả các
lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, chính trị, an ninh - quốc phòng. Mục tiêu
chung của chương trình được Đảng, Nhà nước ta xác định là: xây dựng nông
thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế
và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh
công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy hoạch; xã
hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh
thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần
của người dân ngày càng được nâng cao.
14

1.1.1.5. Quản lý và quản lý nhà nước
- Quản lý:
Bất luận một tổ chức có mục đích gì, cơ cấu và quy mô ra sao đều cần có
sự quản l và có người quản l để tổ chức hoạt động và đạt được mục đích của
mình. Có nhiều khái niệm khác nhau về quản l đã được đưa ra như:
+ Theo F.W. Taylor, “Quản lý là biết chính xác điều bạn muốn người
hác làm và sau đó biết được rằng họ đã hoàn thành công việc đó một cách tốt
nhất và rẻ nhất”.
+ Theo Henry Fayol, “Quản lý là một tiến trình bao gồm cả các khâu lập
kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các nỗ lực của mỗi thành viên trong tổ
chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác nhau của tổ chức nhằm đạt mục tiêu
đã định trước”.
+ Theo Mary Parker Follett, “Quản lý là nghệ thuật đạt mục tiêu thông
qua con người”.
Theo Giáo trình Quản lý học đại cương “Quản lý sự tác động có tổ chức,
có định hướng của chủ thể lên khách thể nhằm đạt được mục tiêu định trước”.
- Quản l nhà nước: Theo Giáo trình Lý luận hành chính nhà nước
“Quản l nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà
nước, sử dụng pháp luật và chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ
chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội, do các cơ quan trong bộ máy nhà
nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã
hội”.
1.1.1.6. Quản lý nhà nước trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc
gia xây dựng nông thôn mới
Quản l nhà nước trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây
dựng nông thôn mới là một dạng của hoạt động quản l nhà nước, có đối
15

tượng là hoạt động xây dựng nông thôn mới, chủ thể thực thi là hệ thống các
cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức được trao quyền tác động quản lý thông
qua các cơ chế, chính sách nhằm khai thác, huy động, sử dụng hiệu quả các
nguồn lực của các thành phần kinh tế tham gia xây dựng nông thôn mới theo
quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước.
1.1.2. Cơ sở lý luận của quản lý nhà nước trong thực hiện Chương
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
1.1.2.1. Vai trò, ý nghĩa của xây dựng nông thôn mới
Sự cần thiết phải xây dựng nông thôn mới:
h nhất, nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, xây dựng
tự phát, iến trúc cảnh quan làng quê lộn xộn, môi trường ô nhiễm, nhiều nét
đẹp văn hóa truyền thống bị hủy hoại hoặc mai một.
h hai, ết cấu hạ tầng inh tế - xã hội lạc hậu, hông đáp ứng yêu cầu
phát triển lâu dài.
h ba, quan hệ sản xuất chậm đổi mới, đời sống vật chất, tinh thần của
người nông dân còn thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giàu nghèo giữa nông
thôn và thành thị còn lớn, làm phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc.
Th tư, nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức cạnh tranh thấp,
chuyển giao khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực còn hạn chế.
Xây dựng nông thôn mới là nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần
cho người dân sinh sống ở địa bàn nông thôn, thu hẹp khoảng cách giữa nông
thôn với thành thị, nhằm hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện, hài hòa và
bền vững giữa kinh tế và xã hội, hông để vùng nông thôn bị tụt hậu
trong sự phát triển chung, thúc đ y quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước.
Thông qua xây dựng nông thôn mới sẽ giúp đ y nhanh tốc độ phát triển
kinh tế, xã hội ở vùng nông thôn, thu hẹp hoảng cách chênh lệch giàu nghèo
16

giữa thành thị và nông thôn, có lợi cho bảo vệ quyền lợi hợp pháp và sự công
bằng của đông đảo người nông dân, giải quyết các mâu thuẫn xã hội ở nông
thôn, giảm thiểu nhân tố bất ổn, tạo cơ sở vững chắc cho xây dựng nhà nước xã
hội chủ nghĩa trong tương lai.
Có thể nói xây dựng nông thôn mới là một chương trình nhằm cụ thể hóa
một nội dung rất cơ bản, có nghĩa đặc biệt quan trọng là nông nghiệp, nông dân
và xây dựng nông thôn mới. Đây hông phải là một dự án đầu tư xây dựng hạ
tầng mà là một chương trình phát triển tổng hợp, cả về phát triển kinh tế, văn
hóa, xã hội, phát huy quyền làm chủ của nhân dân và xây dựng hệ thống chính
trị, bảo đảm quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, là chương
trình mà cả Đảng và Nhà nước cùng chăm lo phát triển đời sống của đại bộ
phận nhân dân trên địa bàn nông thôn trong nước.
1.1.2.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước trong thực hiện Chương trình
mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
- Xây dựng nông thôn mới là vấn đề rộng lớn, phức tạp và mang tính lâu
dài liên quan đến nhiều bộ ngành và các địa phương, đòi hỏi phải có sự tham
gia của cả hệ thống chính trị và người dân, do vậy nhà nước giữ vai trò điều
phối, phối hợp giữa các bên liên quan trong quá trình tổ chức triển hai thực hiện
nhằm đạt hiệu quả và các mục tiêu đề ra.
- Định hướng trong đầu tư công, thực hiện các chính sách đảm bảo về an
sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao các mặt đời sống của người dân vùng
nông thôn thông qua thực lực kinh tế nhà nước, vốn đầu tư từ ngân sách
nhà nước và huy động các thành phần inh tế hác cùng tham gia. Nhà nước với
tư cách là chủ sở hữu tài sản quốc gia sẽ có chức năng quản l , phân bổ nguồn
lực của đất nước, cung cấp những dịch vụ hàng hóa công mà thị trường tự do
hông đảm trách được, thông qua đó xóa bỏ chênh lệch giữa khu vực
17

thành thị với nông thôn, kiểm soát và hai thác hiệu quả tài nguyên cho sản xuất
nông nghiệp, phát triển inh tế khu vực nông thôn.
- Nhà nước can thiệp để kiểm soát xã hội nông thôn thông qua hoạch định
ban hành những cơ chế, chính sách, tạo hành lang hung pháp l nhằm tối đa hóa
phúc lợi của xã hội và hướng đến việc ích thích tăng trưởng kinh tế vùng nông
thôn, qua đó chuyển đổi nền tảng sản xuất của xã hội nông thôn, chăm lo thực
hiện các chính sách về văn hoá, giáo dục, môi trường, y tế cho người dân vùng
nông thôn.
1.1.3. Nội dung quản lý nhà nước trong thực hiện Chương trình mục
tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
Xây dựng nông thôn mới là chương trình tổng hợp về chính trị, kinh tế,
văn hóa, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh. Để triển khai thực hiện
chương trình xây dựng nông thôn mới, Chính phủ, Ban Chỉ đạo và các bộ,
ngành ở Trung ương đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, làm cơ sở để các
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tại địa
phương. Theo đó, nội dung hoạt động quản l nhà nước về xây dựng nông thôn
mới tập trung chủ yếu vào 11 công việc sau [11]:
- Một là, quy hoạch xây dựng nông thôn mới:
+ Mục tiêu quy hoạch xây dựng nông thôn mới: đạt yêu cầu tiêu chí 1 -
Quy hoạch của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới. Đến năm 2011, cơ bản phủ
ín quy hoạch xây dựng nông thôn trên địa bàn cả nước làm cơ sở đầu tư xây
dựng nông thôn mới, làm cơ sở để thực hiện mục tiêu quốc gia xây dựng nông
thôn mới đến năm 2020.
+ Nội dung quy hoạch xây dựng nông thôn mới gồm:
(1) Quy hoạch sử dụng đất và hạ tầng thiết yếu cho phát triển sản xuất
nông nghiệp hàng hóa, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ.
18

(2) Quy hoạch phát triển hạ tầng inh tế - xã hội - môi trường; phát triển
các hu dân cư mới và chỉnh trang các hu dân cư hiện có trên địa bàn
xã.
Việc định hướng, xây dựng quy hoạch, đồ án quy hoạch có nghĩa hết
sức quan trọng, là cơ sở triển hai thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới
được liên tục, thống nhất, đúng với mục đích và yêu cầu đặt ra. Quy hoạch là
hâu đầu tiên trong quy trình xây dựng nông thôn mới, trên cơ sở nghiên cứu vị
trí địa lý thế mạnh của từng địa phương để xây dựng quy hoạch cho phát triển
sản xuất, đ y mạnh trao đổi hàng hóa inh doanh thương mại, xác định nhu cầu
đối với sản ph m nông nghiệp, đồng thời tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho sản
xuất nông nghiệp. Theo đó, quy hoạch nông thôn mới là việc các cơ quan nhà
nước căn cứ các nội dung quy định về việc lập, th m định, phê duyệt quy hoạch
xã nông thôn mới của Trung ương để hướng dẫn các địa phương bố trí, sắp xếp
địa điểm, diện tích sử dụng các hu chức năng trên địa bàn xã; khu phát triển
dân cư; hạ tầng kinh tế - xã hội; các khu sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công
nghiệp, dịch vụ theo chu n nông thôn mới. Để quy hoạch có hiệu quả cần khai
thác các tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương,
đồng thời thực hiện lồng ghép giữa quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương với các quy hoạch ngành liên quan trong quá trình thực hiện, trong đó
xác định những lĩnh vực, các công trình, dự án cần ưu tiên đầu tư để việc xây
dựng nông thôn mới theo đúng định hướng chỉ đạo và thống nhất trong cả nước.
- Hai là, phát triển hạ tầng inh tế - xã hội:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 trong Bộ tiêu chí
quốc gia nông thôn mới.
+ Nội dung:
19

(1) Hoàn thiện đường giao thông đến trụ sở Ủy ban nhân dân xã và hệ
thống giao thông trên địa bàn xã. Đến 2015 có 35% số xã đạt chu n (các trục
đường xã được nhựa hóa hoặc bê tông hóa) và đến 2020 có 70% số xã đạt chu
n (các trục đường thôn, xóm cơ bản cứng hóa).
(2) Hoàn thiện hệ thống các công trình đảm bảo cung cấp điện phục vụ
sinh hoạt và sản xuất trên địa bàn xã. Đến 2015 có 85% số xã đạt tiêu chí nông
thôn mới và năm 2020 là 95% số xã đạt chu n.
(3) Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ nhu cầu về hoạt động
văn hóa thể thao trên địa bàn xã. Đến 2015 có 30% số xã có nhà văn hóa xã,
thôn đạt chu n, đến 2020 có 75% số xã đạt chu n.
(4) Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ việc chu n hóa về y tế
trên địa bàn xã. Đến 2015 có 50% số xã đạt chu n và đến 2020 có 75% số xã
đạt chu n.
(5) Hoàn thiện hệ thống các công trình phục vụ việc chu n hóa về giáo
dục trên địa bàn xã. Đến 2015 có 45% số xã đạt tiêu chí và năm 2020 có 75%
số xã đạt chu n.
(6) Hoàn chỉnh trụ sở xã và các công trình phụ trợ. Đến 2015 có 65%
số xã đạt tiêu chí và năm 2020 có 85% số xã đạt chu n.
(7) Cải tạo, xây mới hệ thống thủy lợi trên địa bàn xã. Đến 2015 có
45% số xã đạt chu n (có 50% ênh cấp 3 trở lên được iên cố hóa). Đến 2020 có
77% số xã đạt chu n (cơ bản cứng hóa hệ thống ênh mương nội đồng theo quy
hoạch).
Việc xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại sẽ là yếu tố
quan trọng thúc đ y quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, nâng cao hiệu quả, sức
cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời thúc đ y phát triển kinh tế - xã hội của các
địa phương nói riêng và cả nước nói chung.
- Ba là, chuyển dịch cơ cấu, phát triển inh tế, nâng cao thu nhập:

20

+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 10, 12 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới. Đến năm 2015 có 20% số xã đạt, đến 2020 có 50% số xã đạt chu n.
+ Nội dung:
(1) Chuyển dịch cơ cấu inh tế, cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo
hướng phát triển sản xuất hàng hóa, có hiệu quả inh tế cao.
(2) Tăng cường công tác huyến nông; đ y nhanh nghiên cứu ứng dụng
tiến bộ hoa học thuật vào sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp.
(3) Cơ giới hóa nông nghiệp, giảm tổn thất sau thu hoạch trong sản xuất
nông, lâm, ngư nghiệp.
(4) Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống theo phương châm “mỗi
làng một sản ph m”, phát triển ngành nghề theo thế mạnh của địa
phương.
(5) Đ y mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thúc đ y đưa công
nghiệp vào nông thôn, giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ cấu lao
động nông thôn.
Để nâng cao thu nhập cho người dân, phát triển kinh tế, vấn đề đặt ra là
phải tăng cường hỗ trợ phát triển sản xuất cho người dân, phát triển cơ sở hạ
tầng phục vụ sản xuất ở khu vực nông thôn thông qua công tác khuyến nông,
khuyến công; đ y mạnh việc cơ giới hóa nông nghiệp, giảm tổn thất sau thu
hoạch; thực hiện chủ trương dồn điền đổi thửa ở những vùng sản xuất, trồng
trọt tập trung, đ y mạnh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp; khuyến khích
các thành phần kinh tế đầu tư vào nông thôn; xây dựng thương hiệu cho các sản
ph m nông nghiệp có giá trị kinh tế… Phải làm sao để phát triển nông nghiệp
theo hướng tăng giá trị sản ph m nông nghiệp, tập trung, có chất lượng, có thị
trường tiêu thụ ổn định để giải quyết việc làm thường xuyên cho
21

lao động nông thôn, bảo đảm an sinh xã hội, tăng thu nhập dân cư, từ đó sẽ
góp phần thực hiện thắng lợi Chương trình xây dựng nông thôn mới.
- Bốn là, giảm nghèo và an sinh xã hội:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 11 của Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới.
+ Nội dung:
(1) Thực hiện có hiệu quả chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững
cho 62 huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao (Nghị quyết 30a
của Chính phủ) theo Bộ
tiêu chí quốc gia về nông thôn mới.
(2) Tiếp tục triển hai Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo.
(3) Thực hiện các chương trình an sinh xã hội.
Để thực hiện tốt việc giảm nghèo và an sinh xã hội thì các cấp, các ngành
cần tiếp tục tăng đầu tư hợp lý cho phát triển xã hội, an sinh xã hội và phúc lợi
xã hội; phải bảo đảm công bằng xã hội vì mục tiêu phát triển con người, đặc
biệt trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, ưu đãi người có công, giảm
nghèo và trợ giúp xã hội. An sinh xã hội vừa là mục tiêu, vừa là động lực của
sự phát triển, là nền tảng của sự công bằng và ổn định xã hội.
- Năm là, đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu
quả ở nông thôn:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 13 của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn
mới. Đến 2015 có 65% số xã đạt chu n và đến 2020 có 75% số xã đạt chu n.
+ Nội dung:
(1) Phát triển inh tế hộ, trang trại, hợp tác xã.
(2) Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn.
22

(3) Xây dựng cơ chế, chính sách thúc đ y liên ết inh tế giữa các loại hình
inh tế ở nông thôn.
Muốn theo kịp với quá trình hội nhập ngày càng sâu, rộng thì phải đổi
mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, chuyển dần từ mô hình kinh
tế hộ sang mô hình liên kết hộ, phải có sự liên kết giữa 05 nhà: nhà nước, nhà
đầu tư, nhà nông, nhà hoa học và nhà doanh nghiệp.
- Sáu là, phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 5 và 14 của Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới. Đến 2015 có 45% số xã đạt chu n và đến 2020 có 80% số xã đạt chu
n.
+ Nội dung: Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giáo
dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu của Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
Những thành tựu của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đã biến
tri thức thành yếu tố quan trọng bên trong quá trình sản xuất và quyết định sự
phát triển của nền kinh tế. Chính vì vậy mà phát triển giáo dục - đào tạo ở nông
thôn sẽ giúp nâng cao dân trí, đ y nhanh được việc ứng dụng hoa
học thuật vào cuộc sống; cải thiện cuộc sống người dân. Muốn có nông
thôn mới thì phải phải có con người của nông thôn mới.
- Bảy là, phát triển y tế, chăm sóc sức hỏe cư dân nông thôn
thôn mới. Đến 2015 có 50% số xã đạt chu n và đến 2020 có 75% số xã đạt chu
n.
+ Nội dung: Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia trong
lĩnh vực về y tế, đáp ứng yêu cầu Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
Phát triển y tế, chăm sóc sức hỏe cư dân nông thôn nhằm bảo đảm mọi
người dân được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ y tế có chất lượng; người dân
được sống trong cộng đồng an toàn, phát triển tốt về thể chất và tinh thần;
23

giảm tỷ lệ mắc bệnh tật, nâng cao thể lực, tăng tuổi thọ, nâng cao chất lượng
dân số nông thôn.
- Tám là, xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông
thôn:
thôn mới. Đến 2015 có 30% số xã có nhà văn hóa xã, thôn và 45% số xã có bưu
điện và điểm internet đạt chu n. Đến 2020 có 75% số xã có nhà văn hóa xã,
thôn và 70% có điểm bưu điện và điểm internet đạt chu n.
+ Nội dung:
(1) Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, đáp
ứng yêu cầu Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
(2) Thực hiện thông tin và truyền thông nông thôn, đáp ứng yêu cầu Bộ
tiêu chí quốc gia nông thôn mới.
Thực hiện tốt việc xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông
nông thôn sẽ góp phần thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà
nước về xây dựng nông thôn mới, tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh
nhằm giúp cho mỗi người dân có điều kiện phát triển kinh tế, góp phần giữ gìn
và phát huy bản sắc văn hóa, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội
tại địa phương.
- Chín là, cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 17 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới; đảm bảo cung cấp đủ nước sinh hoạt sạch và hợp vệ sinh cho dân cư,
trường học, trạm y tế, công sở và các hu dịch vụ công cộng; thực hiện các yêu
cầu về bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái trên địa bàn xã. Đến 2015 có
35% số xã đạt chu n và đến 2020 có 80% số xã đạt chu n.
+ Nội dung:
24

(1) Tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về nước sạch và
vệ sinh môi trường nông thôn.
(2) Xây dựng các công trình bảo vệ môi trường nông thôn trên địa bàn
xã, thôn theo quy hoạch, gồm: xây dựng, cải tạo nâng cấp hệ thống tiêu thoát
nước trong thôn, xóm; xây dựng các điểm thu gom, xử l rác thải ở các xã; chỉnh
trang, cải tạo nghĩa trang; cải tạo, xây dựng các ao, hồ sinh thái trong
hu dân cư, phát triển cây xanh ở các công trình công cộng….
Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn là một trong những điều
kiện cơ bản để bảo vệ sức khỏe cho con người. Bảo vệ môi trường sống để phát
triển bền vững phải luôn được thực hiện bằng việc bảo đảm nguồn nước sạch
và làm tốt vệ sinh môi trường ở mỗi địa phương.
- Mười là, nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể
chính trị - xã hội trên địa bàn:
+ Mục tiêu: đạt yêu cầu tiêu chí số 18 trong Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới. Đến 2015 có 85% số xã đạt chu n và năm 2020 là 95% số xã đạt chu
n.
+ Nội dung:
(1) Tổ chức đào tạo cán bộ đạt chu n theo quy định của Bộ Nội vụ, đáp
ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới.
(2) Ban hành chính sách huyến hích, thu hút cán bộ trẻ đã được đào tạo,
đủ tiêu chu n về công tác ở các xã, đặc biệt là các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc
biệt hó hăn để nhanh chóng chu n hóa đội ngũ cán bộ ở các vùng
này.
(3) Bổ sung chức năng, nhiệm vụ và cơ chế hoạt động của các tổ chức
trong hệ thống chính trị phù hợp với yêu cầu xây dựng nông thôn mới.
Muốn xây dựng nông thôn mới thành công tại các địa phương thì phải có
được tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể chính trị - xã hội trong sạch,
25

vững mạnh. Các tổ chức cần phải được quan tâm tạo điều kiện để xây dựng, cả
về đội ngũ tổ chức, cơ chế làm việc và những quy định liên quan cần thiết cho
việc thực hiện vị trí, vai trò của mỗi tổ chức đó; có như vậy mới thực hiện được
hiệu quả chức trách nhiệm vụ được giao với những nguồn lực hạn chế.
- Mười một là, giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn:
+ Mục tiêu: Đạt yêu cầu tiêu chí số 19 của Bộ tiêu chí quốc gia nông
thôn mới. Đến 2015 có 85% số xã đạt chu n và năm 2020 là 95% số xã đạt chu
n.
+ Nội dung:
(1) Ban hành nội quy, quy ước làng xóm về trật tự, an ninh; phòng,
chống các tệ nạn xã hội và các hủ tục lạc hậu.
(2) Điều chỉnh và bổ sung chức năng, nhiệm vụ và chính sách tạo điều
iện cho lực lượng an ninh xã, thôn, xóm hoàn thành nhiệm vụ đảm bảo an
ninh, trật tự xã hội trên địa bàn theo yêu cầu xây dựng nông thôn mới.
Trước ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa diễn ra với
tốc độ nhanh chóng, những tác động không mong muốn của lối sống hiện đại
tới an ninh khu vực nông thôn là điều khó tránh khỏi. Chính vì vậy, công tác
đảm bảo an ninh, trật tự trong giai đoạn mới càng cần phải được các cấp, các
ngành chuyên môn coi trọng thường xuyên.
1.2. Bài học kinh nghiệm trong quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông
thôn mới ở cấp huyện
1.2.1. Xây dựng nông thôn mới tại một số huyện, thị ở các tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương của Việt Nam
* Huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu: Khi Chương trình xây
dựng nông thôn mới bước đầu được triển khai; nhằm kịp thời thực hiện công
tác chỉ đạo điều hành xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Long Điền,
UBND huyện đã ban hành Quyết định số 822/QĐ-UBND ngày 02/4/2010 về
26

việc thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Long Điền do đồng
chí Chủ tịch UBND huyện làm Trưởng ban, Phó Chủ tịch huyện phụ trách lĩnh
vực nông nghiệp và Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện
làm Phó Trưởng ban; thành viên là thủ trưởng các phòng, ban thuộc huyện, thực
hiện chức năng tham mưu UBND huyện, hỗ trợ các xã trong việc xây dựng
nông thôn mới. UBND các xã xây dựng nông thôn mới thành lập Ban Tuyên
truyền vận động, Ban Giám sát, Ban Phát triển ấp để thực hiện công tác xây
dựng nông thôn mới ở địa phương. Đến nay, các ban đều được kiện toàn, củng
cố theo quy định.
Ngay khi bắt đầu triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới, huyện
Long Điền đã xác định phải tập trung đầu tư cho công tác tuyên truyền, vận
động để người dân hiểu đúng, hiểu rõ đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước và phát huy tinh thần, ý thức tự tham gia đóng
góp ( ể cả ý thức cộng đồng làm chủ, cộng đồng giám sát và quản lý công trình
đường giao thông, ênh mương thủy lợi,... sau khi việc xây dựng hoàn thành).
Tất cả các nội dung có liên quan đến xây dựng nông thôn mới đều được Huyện
đưa ra bàn bạc công khai, dân chủ trên cơ sở có sự tham gia của cộng đồng dân
cư, đặc biệt là các đối tượng chịu ảnh hưởng từ các chương trình, dự án có liên
quan đến xây dựng nông thôn mới. Không những vậy mà Huyện còn tạo điều
kiện để cộng đồng dân cư tham gia giám sát tốt các công trình xây dựng cơ sở
hạ tầng, kịp thời ghi nhận và phản ánh các ý kiến của người dân. Đồng thời,
Huyện còn phát huy vai trò của các ban, ngành, đoàn thể trong việc vận động,
kêu gọi huy động tổng hợp các nguồn lực (doanh nghiệp, hợp tác xã,...) tham
gia xây dựng nông thôn mới ở địa phương; chú trọng tổ chức phát động phong
trào thi đua giữa các ấp, các xã trong xây dựng nông thôn mới thông qua các
cuộc vận động “Toàn dân đoàn
27

kết xây dựng đời sống văn hóa hu dân cư gắn với xây dựng nông thôn mới” và
phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới của địa phương.
Giai đoạn 2011-2015, huyện Long Điền triển khai xây dựng nông thôn
mới 03 xã: An Ngãi, An Nhứt, Tam Phước. Sau những nỗ lực phấn đấu của
Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân huyện Long Điền, tính đến cuối năm 2015,
huyện Long Điền đã có 1/3 xã đạt chu n nông thôn mới trong giai đoạn 2011-
2015. Bằng sự phấn đấu, nỗ lực của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, diện
mạo nông thôn của 03 xã: An Ngãi, An Nhứt, Tam Phước đã có những thay đổi
rõ nét hơn, tích cực hơn, các tuyến đường giao thông, các tuyến kênh mương
thủy lợi, các công trình: chợ, trạm y tế, trường học,...được đầu tư đã góp phần
phát triển kinh tế, văn hóa xã hội của địa phương và cải thiện đời sống người
dân.
* Huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông: Trong điều kiện còn gặp nhiều
hó hăn trên nhiều lĩnh vực, nhưng được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của
Thường vụ Huyện ủy, Hội đồng nhân dân, UBND huyện, các phòng, ban,
ngành, đoàn thể, các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và Ban Chỉ đạo
Chương trình xây dựng nông thôn mới huyện, Ban Quản lý xây dựng nông thôn
mới xã, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân huyện Tuy
Đức đã chung sức xây dựng nông thôn mới và đã đạt được nhiều kết quả quan
trọng trong hơn 5 năm thực hiện. Các tiêu chí đạt được đều tăng, các công trình
cơ sở hạ tầng được xây dựng tăng, sản xuất được duy trì và phát triển, môi
trường được cải thiện, đời sống của nhân dân được nâng cao, trật tự an ninh xã
hội được đảm bảo và ổn định. Người dân ngày càng hiểu rõ hơn mục đích, nghĩa
của việc thực hiện Chương trình cũng như phát huy vai trò chủ thể của mình
trong xây dựng nông thôn mới.
Để thực hiện có kết quả tốt công tác xây dựng nông thôn mới thì toàn thể
hệ thống chính trị huyện Tuy Đức luôn có quyết tâm cao, có kế hoạch chỉ
28

đạo cụ thể, chủ động, sáng tạo, sâu sát, liên tục của các cấp ủy, chính quyền,
nhất là có vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy và chính quyền các
cấp và của Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý để huy động cả hệ thống chính trị vào
cuộc cùng với sự quan tâm của toàn xã hội. Đồng thời, Huyện còn khẳng định
và tạo điều kiện về cơ chế chính sách để người dân thực sự làm chủ thể, phát
huy vai trò tích cực của các thôn, bon, bản trong xây dựng nông thôn mới; làm
tốt công tác tuyên truyền, vận động nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo
của người dân, quan tâm tới lợi ích thiết thực của người dân trong việc quyết
định lựa chọn nội dung, quản l , giám sát và đánh giá ết quả thực hiện Chương
trình nông thôn mới ở địa phương. Huyện đã nắm vững mục tiêu và hệ thống
tiêu chí nông thôn mới để từ đó có cách làm chủ động, sáng tạo, phù hợp với
điều kiện và yêu cầu bức thiết của người dân ở từng địa phương; phát huy cao
các nguồn lực tại chỗ; lồng ghép các chương trình, dự án; lựa chọn, tập trung
hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ, ưu tiên tạo ra sự chuyển biến thực tế trên diện
rộng, tạo niềm tin vào Chương trình. Trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện, huyện
Tuy Đức đã có kế hoạch, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện nhiệm
vụ đề ra để có sự điều chỉnh và có giải pháp phù hợp tháo gỡ
hó hăn, vướng mắc; làm tốt công tác thi đua, hen thưởng để động viên kịp thời
các địa phương làm tốt, các tổ chức, cá nhân có nhiều đóng góp cho Chương
trình. Ngoài ra, Huyện còn quan tâm phát triển sản xuất, nâng cao đời sống cho
nhân dân. Mỗi xã đã xây dựng được đề án phát triển sản xuất theo lộ trình cụ
thể, phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Phát triển các cây, con có thế
mạnh tại địa phương, gắn với thị trường tiêu thụ.
* Huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long: Năm 2011, Huyện đã thành lập Ban
Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới, các tiểu ban, tổ giúp việc Ban Chỉ đạo; kịp
thời bổ sung, kiện toàn Ban Chỉ đạo, tổ giúp việc khi có biến động nhân sự. Ban
Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện gồm 43 thành viên, do Bí thư
29

Huyện ủy làm Trưởng ban, Chủ tịch UBND huyện làm Phó Trưởng ban, Thủ
trưởng các phòng, ban, ngành chuyên môn, đoàn thể huyện và Bí thư các xã
làm thành viên. Huyện đã phân công thành viên Ban Chỉ đạo, các phòng, ban,
ngành, đoàn thể huyện tham gia hỗ trợ các xã trong công tác xây dựng nông
thôn mới; đồng thời Ban Thường vụ Huyện ủy phân công các ủy viên Ban
Thường vụ, ủy viên Ban Chấp hành phụ trách chỉ đạo từng xã. Chỉ đạo các xã
thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới do Bí thư Đảng ủy
làm Trưởng ban, Ban Quản lý xây dựng nông thôn mới xã do Chủ tịch UBND
làm Trưởng ban. Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện bám sát các văn
bản hướng dẫn của các Bộ, ngành và các văn bản hướng dẫn của tỉnh để ban
hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý các xã xây
dựng và triển khai kế hoạch thực hiện đạt các tiêu chí nông thôn mới, duy trì và
nâng cao chất lượng những tiêu chí đã đạt. Hàng năm, tổ chức sơ ết, tổng kết;
triển khai kế hoạch thực hiện năm tiếp theo; theo dõi chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra
các xã tăng cường công tác triển khai thực hiện Chương trình xây dựng nông
thôn mới để đạt kết quả theo Nghị quyết đã đề ra.
Nhìn chung, công tác thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng
nông thôn mới trên địa bàn huyện Trà Ôn đã đạt được kết quả quan trọng, cơ
sở hạ tầng thiết yếu nông thôn được quan tâm đầu tư há đồng bộ, góp phần thúc
đ y phát triển kinh tế - xã hội; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân từng
bước được nâng lên, bộ mặt nông thôn có nhiều khởi sắc. Kinh tế nông thôn
của Huyện chuyển dịch đúng hướng, tích cực, các hình thức tổ chức sản xuất,
dịch vụ có hiệu quả như inh tế hộ, kinh tế trang trại tiếp tục phát triển; sản xuất
nông nghiệp phát triển khá toàn diện, trong đó lĩnh vực trồng trọt đầu tư theo
hướng sản xuất hàng hóa, có năng suất, chất lượng, hiệu quả. Quá trình triển
khai thực hiện được lồng ghép có hiệu quả các chương trình mục tiêu, nhất là
chương trình giảm nghèo, giáo dục - đào tạo, y tế, giải
30

quyết việc làm, hỗ trợ nhà ở, nước sạch… Đại bộ phận nông dân được thụ
hưởng nhiều chính sách từ các chương trình mang lại, từ đó đời sống vật chất,
tinh thần ngày càng được cải thiện, nâng lên. Công tác đào tạo nguồn nhân lực,
đào tào nghề cho lao động nông thôn được quan tâm và đạt kết quả tốt. Tỷ lệ
hộ nghèo được kéo giảm đáng ể; lĩnh vực giáo dục đào tạo, nước sạch, mạng
lưới chăm sóc sức khỏe cho nhân dân được đầu tư phát triển mạnh, góp phần
nâng cao dân trí cho người dân nông thôn. Hệ thống chính trị được củng cố; vai
trò tự chủ của nông dân ngày càng được thể hiện rõ nét hơn; dân chủ ở cơ sở
được phát huy, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn được đảm
bảo.
* Huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh: Ngày từ đầu Chương trình,
Huyện ủy Củ Chi đã có Quyết định số 2310-QĐ/HU ngày 12/6/2009 về việc
thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới của huyện do
đồng chí Bí thư Huyện ủy làm Trưởng ban, đồng chí Phó Chủ tịch Ủy ban nhân
dân huyện phụ trách kinh tế làm Phó Trưởng ban thường trực, cùng 17 thành
viên là thủ trưởng các phòng, ban, ngành chuyên môn, ban Đảng và hội, đoàn
thể huyện. Ban Chỉ đạo huyện đã tổ chức hội nghị quán triệt và giao nhiệm vụ
cho các phòng, ban, ngành, đoàn thể cùng các đơn vị có liên quan phối hợp với
các xã để triển hai đề án. Định kỳ họp tổ chức giao ban, kiểm tra tiến độ thực
hiện và giải quyết các nội dung phát sinh thuộc th m quyền và đề xuất Ban Chỉ
đạo thành phố xem xét giải quyết trong quá trình thực hiện các tiêu chí. Ngoài
ra, Ban Chỉ đạo còn xây dựng chương trình, ế hoạch, văn bản chỉ đạo đến từng
xã yêu cầu thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, phổ biến
quán triệt 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, các văn bản hướng dẫn của Bộ,
ngành trực thuộc Trung ương về xây dựng nông thôn mới. Không những vậy,
Ban Chỉ đạo huyện còn tham mưu Ban Thường vụ Huyện ủy phân công các
đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy và
31

thành viên Ban Chỉ đạo phụ trách các xã; thường xuyên chỉ đạo kiễm tra đôn
đốc các xã tiếp tục tăng cường tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân
xây dựng nông thôn mới. Huyện thường xuyên phát động phong trào thi đua,
thực hiện các chương trình đang triển hai trên địa bàn Huyện của các ban Đảng
và các hội, đoàn thể như: “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh”, “Toàn dân đoàn ết xây dựng đời sống văn hóa ở hu dân cư” của Mặt
trận Tổ quốc, “Cựu Chiến binh gương mẫu” của Hội Cựu chiến binh, “Mô hình
5 giúp thanh niên” của Huyện đoàn, “Phong trào nông dân sản xuất, kinh doanh
giỏi” của Hội Nông dân, “Phụ nữ giúp nhau làm kinh tế gia đình” của Hội Liên
hiệp Phụ nữ... Qua các phong trào, kịp thời biểu dương, hen thưởng nhân rộng
các gương tập thể và các cá nhân tiên tiến.
Qua gần 6 năm triển khai xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Củ
Chi, có thể nói những nhân tố nông thôn mới của huyện ven đô thị đã hình
thành, bắt đầu phát huy tác dụng: cơ sở hạ tầng phát triển đáp ứng được nhu
cầu sản xuất và dân sinh; sản xuất phát triển, góp phần đưa thu nhập hộ tăng
cao, bền vững; đời sống vật chất, tinh thần không quá cách biệt so với nội thành,
nhân dân ngày một hưởng thụ nhiều hơn về nét đẹp văn hóa làng quê với môi
trường xanh, sạch; quy chế dân chủ cơ sở ngày một mở rộng. Đã hoàn thành
gần hết các nội dung theo như các đề án đã được UBND thành phố Hồ Chí
Minh phê duyệt. Các tiêu chí chính như thu nhập, chuyển dịch lao động, quy
hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông … đã hoàn thành. Không những vậy mà
trong giải pháp thực hiện, nếu như những năm đầu Chương trình chủ yếu tập
trung cho xây dựng cơ sở hạ tầng, thì năm 2013 trở về sau, Huyện đã phối hợp
với các cơ quan chức năng và Tổ Công tác giúp việc Ban Chỉ đạo Chương trình
xây dựng nông thôn mới thành phố đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo để thực
hiện các dự án phát triển sản xuất, chuyển dịch lao động, góp phần nâng cao
thu nhập hộ bền vững. Tạo điều kiện thuận lợi cho
32

các hộ gia đình tổ chức lại sản xuất; tạo điều kiện và thu hút các doanh nghiệp
về Huyện liên kết phát triển sản xuất và tiêu thụ sản ph m. Bên cạnh đó, thông
qua Chương trình xây dựng nông thôn mới, trình độ năng lực của đội ngũ cán
bộ, công chức từ huyện đến xã trực tiếp tham gia, cán bộ ấp được nâng lên một
bước. Vai trò hạt nhân Đảng lãnh đạo, đảng viên gương mẫu, tiên phong, nòng
cốt trong thực hiện nhiệm vụ tại cơ quan, đơn vị và địa phương với mục tiêu
xây dựng xã nông thôn mới được phát huy. Nhận thức trong nhân dân đã có sự
chuyển biến tích cực, người dân tin tưởng, tự tin và chủ động tham gia vào từng
việc trong xây dựng nông thôn mới. Trong công tác chỉ đạo, điều hành, Ban
Chỉ đạo huyện có phân công nhiệm vụ từng tập thể, cá nhân trực tiếp giúp xã
xây dựng kế hoạch phù hợp với nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Thường xuyên
cử cán bộ, chuyên viên theo dõi địa bàn và kịp thời báo cáo, giúp xã tháo gỡ hó
hăn. Đã huy động thành công được sức mạnh của cộng đồng và cả hệ thống
chính trị trong xây dựng nông thôn mới. Việc hoàn thành tiêu chí do từng đơn
vị phụ trách cũng xem như hoàn thành nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Qua
Chương trình xây dựng nông thôn mới đã ghi nhận các điển hình tập thể và cá
nhân trong hiến đất làm đường, trong phát triển sản xuất nâng cao thu nhập,
vượt hó vươn lên làm giàu, hiếu học
... làm cơ sở hen thưởng và nhân rộng. Kết quả đạt được của từng mô hình cho
phép xác định rõ hơn nội dung, phương pháp, cách làm, cơ chế và chính sách
cần thay đổi để xây dựng nông thôn mới cho huyện ven đô có hiệu quả hơn
trong giai đoạn nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt.
* Huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định: Để triển khai thực hiện Chương
trình, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị
chuyên đề về xây dựng NTM, lựa chọn các nội dung đột phá trong xây dựng
NTM; mở các hội nghị quán triệt, triển hai các văn bản chỉ đạo của Trung ương,
của tỉnh về xây dựng NTM tới các xã, thị trấn và các ngành chức năng.
33

Căn cứ bộ tiêu chí xây dựng NTM của Trung ương, của tỉnh, Ban Thường vụ
Huyện ủy, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện đã vận dụng, cụ thể hóa ban
hành bộ tiêu chí xây dựng xóm, tổ dân phố NTM sát thực tế, cụ thể ở địa phương
với 12 tiêu chí xây dựng xóm NTM, 8 tiêu chí xây dựng gia đình NTM, công
khai ở tất cả các xóm, tổ dân phố trong toàn Huyện; từ đó xác định được đối
tượng hướng đến và cũng là người thực hiện xây dựng NTM chính là người dân
để tập trung chỉ đạo, tổ chức thực hiện, qua đó hướng dẫn người dân thực hiện
các nội dung xây dựng các tiêu chí NTM.
Hiện nay, Hải Hậu đã có 100% số xã đều hoàn thành tiêu chí quy hoạch:
Quy hoạch xây dựng nông thôn mới, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết
phát triển sản xuất nông nghiệp. Đã ban hành quy chế quản lý, cắm mốc quy
hoạch ngoài thực địa, cắm mốc chỉ giới các công trình hạ tầng theo quy hoạch
được duyệt và phổ biến rộng rãi đến người dân. Bên cạnh đó, xác định việc dồn
điền đổi thửa là bước đột phá để xây dựng nông thôn mới. Do đó, Huyện đã tập
trung chỉ đạo ngay từ đầu năm 2011 và đến cuối năm 2011 hoàn thành trên
phạm vi toàn Huyện. Từ phong trào hiến đất, góp đất làm đường giao thông nội
đồng và hưởng ứng phong trào giải phóng mặt bằng theo cơ chế nông thôn mới
do UBND tỉnh phát động; tại huyện Hải Hậu các tuyến đường quốc lộ, tỉnh lộ
và các tuyến đường trục xã, liên xã, giao thông trong xóm đều do nhân dân hiến
đất và tự di chuyển tường rào, cây cối, hoa màu, bàn giao mặt bằng cho đơn vị
thi công đúng tiến độ.
Nhìn chung, an ninh nông thôn trong Huyện được giữ vững, không có
đột xuất, bất ngờ, không có khiếu kiện đông người, đặc biệt không có khiếu
kiện phức tạp liên quan đến dồn điền đổi thửa và xây dựng nông thôn mới...
Hàng năm, có trên 90% số xóm, tổ dân phố của các xã, thị trấn được công nhận
đạt tiêu chu n an toàn về an ninh trật tự. Trong các kinh nghiệm rút ra được từ
xây dựng NTM, Hải Hậu rất thấm bài học về phát huy sức dân. Nhờ
34

làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, giúp người dân nhận thức rõ xây dựng
NTM không phải là một dự án đầu tư của nhà nước, người dân chỉ việc hưởng
lợi, mà là việc của chính mình, cho mình nên các xã, thị trấn trong Huyện đã
hơi dậy, phát huy được trí tuệ, công sức của người dân tham gia thực hiện xây
dựng NTM.
1.2.2. Xây dựng nông thôn mới tại một số huyện, thị của tỉnh Bình
Dương
* Thị xã Tân Uyên: Thực hiện các văn bản chỉ đạo của Trung ương và
tỉnh Bình Dương về việc triển khai tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu
quốc gia xây dựng nông thôn mới, Huyện ủy Tân Uyên (nay là Thị ủy Tân
Uyên) đã ban hành Chương trình hành động số 35-Ctr/HU ngày 01/12/2011 về
“Chương trình xây dựng nông thôn mới huyện Tân Uyên giai đoạn 2011-2015”
để lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai, quán triệt nội dung Chương trình đến
các cấp ủy đảng, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể Thị xã; đồng thời chỉ đạo
tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân; chỉ đạo UBND thị xã xây
dựng kế hoạch cụ thể để triển khai tổ chức thực hiện. Trên cơ sở Chương trình
số 35-Ctr/HU của Huyện ủy Tân uyên, UBND huyện Tân Uyên (nay là thị xã
Tân Uyên) đã ban hành Kế hoạch số 2560/QĐ-UBND ngày 09/4/2012 về việc
triển khai thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015
và quán triệt đến các ban, ngành, đoàn thể của Thị xã và UBND các xã; đồng
thời hàng năm đều xây dựng kế hoạch và sơ ết việc thực hiện Chương trình
nhằm đánh giá ết quả đạt được mục tiêu, nhiệm vụ, đề ra giải pháp thực hiện
hoàn thành các mục tiêu mà Chương trình đã đề ra. Qua triển khai, cấp ủy các
cấp, các ban, ngành, đoàn thể, các xã đều xác định được mục tiêu, nhiệm vụ và
các giải pháp thực hiện Chương trình. Từ đó, xây dựng kế hoạch cụ thể của
từng ngành, từng địa phương, vận động các thành phần kinh tế và nhân dân
tham gia xây dựng nông thôn mới; tập trung
35

tổ chức triển khai thực hiện các biện pháp để đạt được mục tiêu cụ thể của
Chương trình.
Bên cạnh đó, thị xã Tân Uyên đã thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình
xây dựng nông thôn mới thị xã theo Quyết định số 831/QĐ-UBND ngày
12/5/2014 của UBND thị xã Tân Uyên và được củng cố, kiện toàn tại Quyết
định số 1160/QĐ-UBND ngày 01/4/2015 với 28 thành viên; Ban Chỉ đạo đã
ban hành quy chế và phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên; thành
viên Ban Chỉ đạo làm việc theo chế độ kiêm nhiệm. Đồng thời, thành lập Văn
phòng Điều phối thực hiện Chương trình nông thôn mới thị xã tại Quyết định
số 1025/QĐ-UBND ngày 20/3/2015, gồm 10 thành viên, do Phó Chủ tịch
UBND thị xã (Phụ trách khối kinh tế) làm Chánh Văn phòng. Đối với cấp xã:
đã thành lập và bổ sung kiện toàn Ban Quản lý xây dựng nông thôn mới 6 xã;
thành lập 30 Ban Phát triển ấp với 293 thành viên và các tổ khảo sát phục vụ
cho công tác xây dựng nông thôn mới tại xã; hàng năm Đảng ủy xã đã ban hành
nghị quyết lãnh đạo thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới để UBND
xã tổ chức thực hiện.
Không những vậy, cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn
mới thị xã còn phối hợp Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh tổ chức các lớp tập
huấn về nông thôn mới, cấp phát tài liệu, các văn bản có liên quan về Chương
trình xây dựng nông thôn mới cho Ban Quản lý xã và Ban Phát triển ấp của 6/6
xã trên địa bàn Thị xã. Từ khi triển khai thực hiện đến nay đã tổ chức được 15
lớp tập huấn cho các đối tượng là thành viên Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý, cán bộ
nghiệp vụ của xã, thành viên Ban Phát triển ấp của các xã, với nội dung thực
hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới tại địa bàn 06 xã điểm và tại Thị xã
với hơn 1.000 lượt người tham dự. Đồng thời, cơ quan thường trực còn phối
hợp với Chi cục Thống kê tổ chức tập huấn hướng dẫn tạm thời cách tính thu
nhập bình quân đầu người/năm của xã (tiêu chí số 10 –
36

thu nhập thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới) cho các thành viên Tổ
giúp việc Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới và công chức văn phòng thống
ê, Trưởng các ấp của 06 xã xây dựng nông thôn mới. Qua các lớp tập huấn, cán
bộ Thị xã và các xã, ấp đã nhận thức rõ hơn về nội dung xây dựng nông thôn
mới; xác định được trách nhiệm của mình trong quản l , điều hành, tổ chức thực
hiện và công tác tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới.
Nhìn chung, Thị ủy, UBND thị xã và Ban Chỉ đạo thị xã đã ịp thời ban
hành văn bản chỉ đạo, kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện Chương trình xây
dựng nông thôn mới; thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các xã đ y nhanh
tiến độ thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo kế hoạch đề ra. Ban
Chỉ đạo nông thôn mới, các ngành chuyên môn Thị xã đã tham mưu UBND thị
xã cân đối bố trí ngân sách để từng bước đầu tư các tiêu chí chưa đạt; cấp ủy,
chính quyền, mặt trận và đoàn thể cấp xã ra sức phát huy nội lực, huy động
nguồn lực từ xã hội hóa để đầu tư thực hiện một số tiêu chí trong Chương trình;
vận động nhân dân cùng tham gia xây dựng và chung sức giữ vững các tiêu chí
đã đạt. Các nội dung xây dựng nông thôn mới đã được đưa vào Nghị quyết
Đảng bộ, văn bản chỉ đạo, quản lý của chính quyền từ thị xã đến các xã; đã tổ
chức thực hiện phong trào thi đua “Toàn thị xã chung tay xây dựng nông thôn
mới” và được nhân dân đồng tình hưởng ứng. Nhờ đó đã có sự chuyển biến tốt
về nhận thức, quyết tâm của cấp ủy, chính quyền, sự đồng thuận của người dân
trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, là cơ sở để tiếp tục thực
hiện có hiệu quả Chương trình trong thời gian tới. Hệ thống quản l , điều hành
và tổ chức thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới được thành lập kịp
thời, đúng quy định từ thị xã đến xã, ấp và thường xuyên được củng cố, kiện
toàn ở các cấp; Đảng ủy các xã đã ban hành Nghị quyết chuyên đề về xây dựng
nông thôn mới ở địa phương; công tác tập huấn tuyên truyền, vận động các tầng
lớp nhân dân chung tay xây dựng nông
37

thôn mới được thực hiện thường xuyên bằng nhiều hình thức phong phú, đa
dạng từ tỉnh đến thị xã, xã. Qua đó, nghĩa, tầm quan trọng và nội dung của
Chương trình xây dựng nông thôn mới từng bước được người dân nắm bắt, góp
phần nâng cao nhận thức của người dân về xây dựng nông thôn mới. Qua gần
06 năm thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới, bộ mặt nông thôn trên
địa bàn thị xã Tân Uyên đã có nhiều thay đổi tích cực. Hạ tầng giao thông nông
thôn phát triển, hệ thống thủy lợi được nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi để phát
triển sản xuất; công tác an sinh xã hội, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của
người dân được nâng cao; môi trường nông thôn được cải thiện; an ninh trật tự
xã hội được ổn định…
* Thị xã Bến Cát: Chương trình xây dựng nông thôn mới của thị xã Bến
Cát được sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của Thị ủy, UBND thị xã trong việc định
hướng các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp thực hiện các nội dung của đề án
NTM. Qua gần 6 năm thực hiện Chương trình, thị xã Bến Cát đã đạt
được một số kết quả khả quan về cơ sở hạ tầng ở nông thôn; các ban, ngành và
địa phương đã tích cực triển khai thực hiện đồng bộ gắn với thực hiện quy
hoạch, kế hoạch của ngành và địa phương; các chương trình mục tiêu quốc gia
tiếp tục được các địa phương đầu tư theo các tiêu chí nông thôn mới. Các nội
dung xây dựng nông thôn mới đã được Đảng bộ, chính quyền các cấp tổ chức
thực hiện và được nhân dân đồng tình hưởng ứng. Nhờ đó đã có sự chuyển biển
tốt về nhận thức, tạo ra sự quyết tâm của cấp ủy, chính quyền, sự đồng thuận
của người dân và thực hiện đạt được một số kết quả bước đầu đáng hích lệ, là
cơ sở để tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chương trình trong thời gian tới. Công
tác tập huấn, tuyên truyền, vận động và tổ chức hưởng ứng các cuộc thi đua do
Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát dộng được
Ban Chỉ đạo các cấp tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện rộng rãi bằng
nhiều hình thức phong phú, đa dạng, sáng tạo tới các tầng
38

lớp nhân dân, với sự tham gia của Mặt trận, các tổ chức thành viên và các hội
quần chúng. Nhờ đó, nghĩa, vai trò, tầm quan trọng và nội dung của Chương
trình xây dựng nông thôn mới bước đầu được trực tiếp chuyển tải đến người
dân, góp phần nâng cao nhận thức về xây dựng nông thôn mới. Ngoài ra, công
tác lập quy hoạch chung và đề án xây dựng được UBND các xã tập trung thực
hiện. Trong quá trình xây dựng, các xã đều có tổ chức lấy ý kiến của nhân dân;
các quy hoạch chung được thông qua HĐND xã trước khi trình UBND thị xã
phê duyệt. Đến nay, Thị xã có 100% số xã xây dựng nông thôn mới giai đoạn
2011 – 2015 được phê duyệt đồ án quy hoạch và đề án.
Không những vậy, trong thời gian qua, tổ chức bộ máy thực hiện Chương
trình luôn được quan tâm kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban
Chỉ đạo và bộ máy giúp việc cho Ban Chỉ đạo thị xã, đã huy động nguồn lực để
thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Chương trình; tăng cường phân cấp cho
cấp xã, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người dân và cộng đồng thực hiện mục
tiêu, nhiệm vụ đề ra. Tuy nhiên, từng thành viên chưa phát huy hết được tính
chủ động, sáng tạo, chủ yếu còn phụ thuộc vào sự điều hành của Trưởng ban
và Phó Trưởng Ban Chỉ đạo nên hiệu quả chưa được như mong muốn.
Đối với công tác đào tạo, tập huấn cán bộ thực hiện Chương trình xây
dựng nông thôn: Nhìn chung chương trình đào tạo, tập huấn cho cán bộ làm
công tác xây dựng nông thôn mới từng bước nâng cao năng lực, đi đúng định
hướng, trọng tâm, trọng điểm, thực hiện công tác tuyên truyền, vận động cho
người dân hiểu rõ vai trò chủ thể của mình trong công tác xây dựng nông thôn
mới. Tuy nhiên, việc vận dụng các kiến thức được đào tạo vào công tác thực
tiễn cũng còn hạn chế, chưa phát huy hết sức mạnh lan tỏa, một phần chưa có
cán bộ chuyên trách, đa số là kiêm nhiệm. Trong quá trình thực hiện xây dựng
nông thôn mới, một số thay đổi về công tác nhân sự cũng ảnh hưởng phần nào
39

đến sự chỉ đạo xuyên suốt của kế hoạch xây dựng nông thôn mới tại các địa
phương.
Qua công tác xây dựng nông thôn mới, thị xã Bến Cát đã rút ra các bài
học kinh nghiệm sau:
- Công tác tuyên truyền, vận động phải được đặc biệt chú trọng, đa dạng
về hình thức, nội dung, triển hai đến nhân dân để mọi người hiểu rõ, thấy rõ
trách nhiệm của mình trong việc tham gia đóng góp về vật chất, hỗ trợ về tinh
thần xây dựng nông thôn mới với phương châm nhà nước và nhân dân cùng
đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, các công trình công ích với mục đích cuối cùng
là phục vụ cho đời sống người dân.
- Trong quá trình xây dựng nông thôn mới phải thực hiện tốt quy chế dân
chủ ở cơ sở, tất cả các công trình đầu tư xây dựng từ ngân sách, vận động doanh
nghiệp và nhân dân đóng góp đầu tư xây dựng đều phải công khai, minh bạch
trong từng tổ, ấp, hu dân cư; cán bộ lãnh đạo xã, các ngành phải trực tiếp tham
dự họp ở các ấp để thông báo, tuyên truyền, giải thích rõ cho người dân về chủ
trương, biện pháp thực hiện nhằm tạo sự thống nhất, đồng tình ủng hộ trong
nhân dân; phát huy vai trò của nhân dân trong giám sát đầu tư cộng đồng, kịp
thời phát hiện, đấu tranh với các hành vi tiêu cực trong đầu tư xây dựng.
- Lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và
các đoàn thể phải xây dựng mối liên hệ chặt chẽ với các doanh nghiệp trên địa
bàn để phối hợp, tranh thủ vận động doanh nghiệp đầu tư xây dựng các công
trình vừa phục vụ doanh nghiệp, vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, dân
sinh ở địa phương.
- Công tác củng cố, xây dựng hệ thống chính trị phải được tập trung lãnh
đạo, chỉ đạo xuyên suốt, từng bước nâng lên về tổ chức và chất lượng hoạt
động. Trước hết là củng cố, xây dựng đoàn ết trong cấp ủy, lãnh đạo
40

chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể; cán bộ lãnh đạo phải
gương mẫu, gần gửi, gắn bó với cán bộ đảng viên, quần chúng nhân dân, thường
xuyên xuống các ấp, tổ, hu dân cư, hộ dân để lắng nghe, nắm bắt tình hình tư
tưởng, tâm tư nguyện vọng của nhân dân, thông qua đó vận động nhân dân tham
gia thực hiện các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước.
- Cần tập trung chỉ đạo thực hiện tốt công tác quản lý quy hoạch (công
bố, cắm mốc chỉ giới, ban hành quy định quản lý quy hoạch…). Tổ chức rà
soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới (quy hoạch
xây dựng, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch sản xuất) cho phù hợp với tình
hình thực tiễn, đảm bảo liên kết vùng và các quy hoạch chuyên ngành khác,
trong đó quy hoạch sản xuất nông nghiệp điều chỉnh phù hợp với yêu cầu tái
cơ cấu ngành nông nghiệp.
- Phải đ y mạnh chỉ đạo phát triển sản xuất, chuyển đổi mạnh cơ cấu sản
xuất, thúc đ y chuyển dịch cơ cấu lao động và đa dạng hóa thu nhập của
cư dân nông thôn. Có đề án, kế hoạch cụ thể để triển khai kế hoạch hành động
thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia
tăng và phát triển bền vững.
- Thường xuyên tổ chức các cuộc họp, sơ ết rút kinh nghiệm và chỉ đạo
tập trung quyết liệt cho công tác xây dựng nông thôn mới.
* Huyện Bắc Tân Uyên: UBND huyện đã thành lập Ban Chỉ đạo thực
hiện xây dựng nông thôn mới tại Quyết định số 246/QĐ-UBND ngày 15/5/2014
với 30 thành viên và được bổ sung kiện toàn tại Quyết định số
2116/QĐ-UBND ngày 09/10/2015. Trên cơ sở đó, Trưởng Ban Chỉ đạo đã
ban hành quyết định phân công nhiệm vụ thành viên, quy chế hoạt động của
Ban Chỉ đạo. Ngoài ra, UBND huyện còn ban hành Quyết định thành lập Văn
phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới
41

huyện và thực hiện kiện toàn với cơ cấu thành phần đảm bảo theo quy định
(tại Quyết định số 1728/QĐ-UBND ngày 03/9/2015), do đồng chí Phó Chủ
tịch UBND huyện (Phụ trách khối kinh tế) làm Chánh Văn phòng và 12 thành
viên. Căn cứ các văn bản hướng dẫn, huyện đã ban hành Quyết định về việc
thành lập Tổ th m định Đồ án quy hoạch nông thôn mới do Trưởng Phòng
Quản l đô thị làm Tổ trưởng; Quyết định về việc thành lập Tổ th m định Đề án
xây dựng xã nông thôn mới do Trưởng Phòng Kinh tế làm Tổ trưởng. Ban
Chỉ đạo huyện đã tổ chức họp thông qua nhiệm vụ lập đồ án quy hoạch nông
thôn mới các xã, họp định kỳ sơ ết 06 tháng và tổng kết 01 năm thực hiện
Chương trình; đồng thời, tổ chức các cuộc họp đột xuất để giải quyết những
vấn đề thuộc Chương trình xây dựng xã nông thôn mới trên địa bàn Huyện.
Ngoài ra, UBND huyện đã chỉ đạo các ban ngành của Huyện, UBND các xã
và đề nghị các tổ chức đoàn thể, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện
tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về Chương
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trong các buổi họp, sinh hoạt
nhằm tuyên truyền sâu rộng trong dân, giúp người dân hiểu và nhận thức được
vai trò chủ thể của mình trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn
mới. Nhìn chung, công tác tuyên truyền chỉ mới nêu được mục đích, nghĩa,
vai trò chủ thể của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới, chưa nêu
lên được phương pháp, nguyên tắc, kinh nghiệm, những cách làm hay trong
việc xây dựng nông thôn mới. Cho nên, còn một số cán bộ xã, ấp và người
dân nhận thức chưa đầy đủ và sâu sắc vai trò, trách nhiệm trong việc thực hiện
Chương trình nông thôn mới tại địa phương, còn trông chờ vào sự đầu tư, hỗ
trợ của Nhà nước, cấp trên mà không chủ động, sáng tạo trong việc huy động,
phát huy các nguồn lực để xây dựng nông thôn mới.
Tóm lại, các cấp ủy Đảng, chính quyền đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo
thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; nâng cao chất
42

lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tạo sự đoàn ết, thống nhất trong
Đảng và đồng thuận trong nhân dân về các chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Các tổ chức cơ sở Đảng đã nhận thức đúng, thực hiện tốt chức năng hạt nhân
lãnh đạo chính trị ở cơ sở; quán triệt sâu sắc quan điểm về nông nghiệp, nông
dân, nông thôn và xây dựng nông thôn mới trong cán bộ, đảng viên và các tầng
lớp nhân dân, tạo sự thống nhất cao trong nhận thức và hành động. Nhiều cán
bộ, đảng viên cốt cán ở cơ sở đã nêu cao vai trò gương mẫu, xung
ích đi đầu vào những công việc hó như xây dựng các mô hình phát triển sản
xuất hiệu quả, làm đường giao thông nông thôn... Các cấp ủy Đảng, chính quyền
đã thực hiện tốt công tác phân công, phân nhiệm nên đã tuyên truyền, vận động
tốt trong nhân dân về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.
Mặc khác, với sự nỗ lực, quyết tâm cao của Đảng bộ và các tầng lớp nhân dân,
sự quan tâm giúp đỡ to lớn, hiệu quả của sở, ngành chuyên môn cùng sự tham
gia tích cực của các thành phần kinh tế, sau gần 6 năm thực hiện Chương trình,
bộ mặt nông thôn đã đổi thay rất nhiều so với những năm về trước; nền nông
nghiệp của Huyện cũng đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng sản xuất
hàng hóa; đời sống nông dân từng bước cải thiện và nâng cao; phong trào xây
dựng nông thôn mới đạt được kết quả bước đầu quan trọng:
- Hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn được quan tâm đầu tư đồng bộ, tạo
ra diện mạo mới cho nông thôn: Giao thông nông thôn được chú trọng đầu tư
nâng cấp; nhiều tuyến đường liên xã được nhựa hóa, bê tông hóa. Hạ tầng thủy
lợi từng bước được tăng cường, củng cố theo hướng hiện đại, đáp ứng ngày
càng tốt hơn yêu cầu sản xuất. Mạng lưới điện nông thôn phát triển nhanh, tạo
động lực để phát triển sản xuất, nâng cao đời sống ở nông thôn. Hệ thống trường
học được quy hoạch, sắp xếp hợp lý, quy mô lớn hơn, cơ sở vật chất hang trang
hơn, đảm bảo tốt yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục và
43

nhu cầu học tập của con em nhân dân. Cơ sở vật chất y tế, văn hoá, thể thao,
mạng lưới thông tin truyền thông, chợ nông thôn cũng đã được quan tâm đầu
tư và nâng cấp. Thiết chế văn hóa nông thôn dần được hoàn thiện, môi trường
văn hóa có sự cải thiện; góp phần thúc đ y xây dựng và thực hiện tốt các phong
trào văn hóa nông thôn; nâng cao mức hưởng thụ, tham gia hoạt động và sáng
tạo văn hóa trong cộng đồng nhân dân.
- Nhờ việc chú trọng đầu tư vào cơ sở hạ tầng nên nền kinh tế Huyện đã
gặt hái được nhiều kết quả đáng hích lệ trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp
lẫn dịch vụ. Cụ thể như: Hệ thống điện, đường, thủy lợi được cải thiện đã góp
phần nâng cao năng suất, sản lượng cây trồng, thu hút nguồn vốn đầu tư từ các
địa phương hác cũng như góp phần thúc đ y ngành du lịch Huyện ngày càng
phát triển. Song song đó, nhờ phát triển cơ sở vật chất, hạ tầng mà chất lượng
giáo dục trên địa bàn Huyện ngày càng đi lên, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung
học cơ sở tiếp tục học trung học phổ thông trên 90%; tỷ lệ lao động qua đào tạo
đạt hơn 45% trên tổng số lao động. Nhờ vậy, đời sống vật chất tinh thần của
người dân đang ngày càng được cải thiện, người dân đã biết chú trọng quan tâm
hơn đến môi trường và sức khỏe bản thân, điều này được thể hiện rõ qua tỷ lệ
hộ sử dụng nước sạch và hợp vệ sinh đạt trên 98%; tỷ lệ người dân tham gia
bảo hiểm y tế trên 70%; vấn đề môi trường cũng được quan tâm chú trọng: chất
thải, nước thải được thu gom và xử l theo quy định, nghĩa trang được xây dựng
theo quy hoạch.
- Đối với hệ thống chính trị, an ninh trật tự: Đảng, Nhà nước, chính quyền
đạt trong sạch vững mạnh, đội ngũ cán bộ, công chức đạt chu n, việc luân
chuyển hợp lý, an ninh trật tự đảm bảo, đời sống nhân dân được ấm no, hạnh
phúc.
* Huyện Phú Giáo: Hệ thống quản lý, chỉ đạo thực hiện Chương trình
từ cấp huyện đến cấp xã đều được thành lập, củng cố, kiện toàn theo quy
44

định. Ban Chỉ đạo huyện có 35 thành viên do Chủ tịch UBND huyện làm
Trưởng ban; Văn phòng Điều phối giúp việc Ban Chỉ đạo nông thôn mới của
huyện gồm 18 thành viên do Phó Chủ tịch UBND huyện (Phụ trách khối kinh
tế) làm Chánh Văn phòng, Ban Quản lý xây dựng nông thôn mới các xã có tổng
số 201 thành viên do Chủ tịch UBND các xã làm Trưởng ban và Ban Phát triển
các ấp gồm tổng số có 460 thành viên; có quy chế hoạt động và phân công
nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên trong Ban; UBND huyện và Ban Chỉ đạo
huyện đã ban hành trên 60 văn bản liên quan để chỉ đạo thực hiện Chương trình
xây dựng nông thôn mới; ngoài ra, còn có các Nghị quyết, Chương trình iểm
tra, giám sát của Hội đồng nhân dân huyện liên quan đến Chương trình xây
dựng nông thôn mới trên địa bàn. Song song với công tác thành lập, kiện toàn
tổ chức bộ máy, ban hành các văn bản chỉ đạo, Huyện còn luôn quan tâm, thực
hiện tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về xây dựng nông thôn mới và
công tác tuyên truyền, vận động. Nhìn chung, Chương trình mục tiêu quốc gia
xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phú Giáo giai đoạn 2011 – 2015
được triển khai thực hiện trên địa bàn 08 xã. Đến cuối năm 2016, toàn Huyện
đã có 8/10 xã được UBND tỉnh công nhận đạt chu n nông thôn mới, UBND
huyện, Ban Chỉ đạo nông thôn mới huyện đã có văn bản chỉ đạo các xã đạt chu
n nông thôn mới tiếp tục thực hiện Chương trình và yêu cầu Ban Quản lý nông
thôn mới các xã xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch nhằm duy trì
và tiếp tục phát triển các tiêu chí, chỉ tiêu đạt được ở mức cao hơn, bền vững
hơn; cần chú trọng đến việc phát triển các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp
theo quy hoạch, từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, nâng cao thu
nhập của người dân địa phương. Định kỳ hàng quý tiền hành rà soát đánh giá
hiện trạng nông thôn theo 19 tiêu chí và thực hiện đầy đủ các chế độ báo cáo
về UBND huyện, Ban Chỉ đạo nông thôn mới huyện để có sự chỉ đạo kịp thời.
45

Bênh cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình triển khai thực hiện
Chương trình còn tồn tại hông ít hó hăn, hạn chế; cụ thể như: nhận thức của
nhiều người dân và một số cán bộ, đảng viên về tầm quan trọng của Chương
trình xây dựng nông thôn mới chưa đầy đủ, công tác chỉ đạo ở một số ban,
ngành chuyên môn và các xã còn lúng túng, thiếu tính chủ động phối hợp; công
tác tuyên truyền vận động tuy được quan tâm nhưng thực hiện chưa được
thường xuyên trong cộng đồng dân cư, hình thức tuyên truyền chưa phong phú;
đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách Chương trình xây dựng nông thôn mới chủ
yếu là kiêm nhiệm và có thay đổi nhân sự nên chưa tập trung, thiếu kinh nghiệm
về xây dựng nông thôn mới; với vai trò chủ đầu tư nhưng Ban Quản l xã chưa
thật sự chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên môn trong quá trình triển
khai, tổ chức thực hiện Chương trình, còn trông chờ vào sự chỉ đạo của cấp
trên; các chế độ báo cáo thực hiện chưa đầy đủ, nội dung báo cáo chưa đúng
theo đề cương của Ban Chỉ đạo huyện; đối với các tiêu chí, chỉ tiêu chưa đạt,
các xã chỉ liệt kê trong báo cáo chứ chưa đề xuất phương án, giải pháp hiệu quả
và nguồn vốn, nguồn lực cụ thể để thực hiện cho từng chỉ tiêu, tiêu chí; từ đó
ảnh hưởng đến công tác tổng hợp báo cáo tiến độ thực hiện Chương trình và sự
chỉ đạo kịp thời của Ban Chỉ đạo huyện.
1.2.3. Một số bài học rút ra từ kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây
dựng nông thôn mới
Bài học kinh nghiệm rút ra từ xây dựng nông thôn tại các huyện, thị trong
và ngoài tỉnh Bình Dương sẽ rất có nghĩa đối với công tác chỉ đạo, điều hành
trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới tại huyện Dầu Tiếng; cụ thể:
(1) Cần có sự tập trung chỉ đạo cụ thể, liên tục, đồng bộ và huy động
được sự tham gia của cả hệ thống chính trị. Ban Chỉ đạo, Ban Quản lý xây dựng
nông thôn mới các cấp cần phải xây dựng chương trình và quy chế làm
46

việc, phải phân công mỗi cá nhân, tập thể chịu trách nhiệm một loại việc và địa
bàn cụ thể. Đặc biệt, phải phát huy được vai trò người đứng đầu cấp ủy. Để
thực hiện có kết quả tốt phải có quyết tâm chính trị cao, có kế hoạch chỉ đạo cụ
thể, chủ động, sáng tạo, sâu sát, liên tục của các cấp ủy, chính quyền; nhất là
vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và của
Ban Chỉ đạo để huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc cùng với sự quan tâm
của toàn xã hội. Tất cả những điều này có nghĩa rất quan trọng trong việc dẫn
dắt và thúc đ y thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt mục đích,
yêu cầu đề ra.
(2) Phải coi trọng công tác xây dựng và đào tạo đội ngũ cán bộ, công
chức nòng cốt ở các cấp, nhất là đội ngũ cán bộ cơ sở.
(3) Mọi việc làm phải dựa trên nguyện vọng chính đáng của nhân dân,
phát huy tốt nhất vai trò của cộng đồng, quán triệt sâu sắc nguyên tắc: “Dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân thụ hưởng”, tránh tư tưởng nóng
vội chạy theo thành tích, gây nợ đọng xây dựng cơ bản.
(4) Lồng ghép các nguồn lực đầu tư, huyến khích nhân dân cùng tham
gia với Nhà nước đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở địa phương
theo phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”. Vốn người dân đóng
góp để cho người dân tự tổ chức xây dựng, tự giám sát; chính quyền xã, ban
lãnh đạo ấp hông cất giữ tiền của dân, hông làm thay mà chỉ làm
nhiệm vụ theo dõi, báo cáo về trên để tránh sự nghi tiêu cực của người dân đối
với cán bộ, công chức. Trường hợp huy động nguồn lực trong dân hết hả năng,
UBND xã báo cáo UBND huyện hỗ trợ ngân sách để bù đắp hoàn thành công
trình. Bài học inh nghiệm này rất qu giá đối với các địa phương, vừa thể hiện
tính dân chủ, vừa giảm sức đóng góp của dân, vừa giảm áp lực chi từ ngân sách
nhà nước, chi phí đầu tư thấp, hiệu quả cao.
47

Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx

Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx

Similar to Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới.docx