Cơ sở lý thuyết về mô hình kinh tế nền tảng. Do mô hình kinh tế nền tảng chủ yếu dựa trên những giao dịch thực hiện bằng các tương tác tạo nên giá trị giữa các nhà sản xuất và người tiêu dùng, các tương tác cốt lõi (Core Interaction) là đối tượng cần được chú trọng nhất để thiết kế được một nền tảng thành công. Cấu trúc của tương tác cốt lõi được minh họa như sau:

1. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
LÝ THUYẾT VỀ MÔ HÌNH KINH TẾ NỀN TẢNG
1.1 Tổng quan chung mô hình kinh tế nền tảng
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, mô hình kinh tế nền tảng, một khái
niệm đã giúp nhiều doanh nghiệp tạo ra sự đột phá và thống trị các ngành công nghiệp
truyền thống chỉ trong thời gian ngắn, đang làm thay đổi nguyên tắc quản trị sự phát
triển kinh tế và sự cạnh tranh của doanh nghiệp. Trong năm 2014, ba trong năm công
ty lớn nhất thế giới về vốn hóa thị trường, Apple, Google và Microsoft, đều đã sử
dụng mô hình kinh tế nền tảng. Vậy cụ thể, mô hình kinh tế nền tảng là gì? Theo định
nghĩa của Parker, Van Alstyne & Choudary (2016, tr. 9) trong cuốn sách “Cuộc cách
mạng nền tảng”, mô hình kinh tế nền tảng là một mô hình kinh doanh dựa trên những
giao dịch thực hiện bằng cách kích hoạt sự tương tác tạo nên giá trị giữa các nhà sản
xuất và người tiêu dùng. Nền tảng cung cấp cơ cấu hạ tầng mở, hỗ trợ những tương
tác này và thiết lập trạng thái điều hành cho chúng (Parker, Van Alstyne & Choudary
2016, tr. 12). Mục đích chính của nền tảng là nhằm tạo sự tương thích hoàn hảo với
người dùng và sự thuận lợi trong trao đổi hàng hóa, từ đó kích hoạt tạo ra giá trị cho
người tham gia (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 13). Do đó, mô hình kinh
tế nền tảng đang dần thay thế mô hình đường ống truyền thống, đồng thời đã và đang
tạo nên bước chuyển mình cho nhiều doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực, tạo nên một
cuộc cách mạng nền tảng trong thế kỷ XXI.
1.2 Đặc điểm mô hình kinh tế nền tảng
1.2.1 Cấu trúc mô hình kinh tế nền tảng
Do mô hình kinh tế nền tảng chủ yếu dựa trên những giao dịch thực hiện bằng
các tương tác tạo nên giá trị giữa các nhà sản xuất và người tiêu dùng, các tương tác
cốt lõi (Core Interaction) là đối tượng cần được chú trọng nhất để thiết kế được một
nền tảng thành công. Cấu trúc của tương tác cốt lõi được minh họa như sau:
Người tham gia + Đơn vị giá trị + Bộ lọc → Tương tác cốt lõi
Về người tham gia, một tương tác cốt lõi sẽ bao gồm hai đối tượng tham gia
chính, là nhà sản xuất, những người tạo ra giá trị và người tiêu dùng, những người
tiêu thụ giá trị (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 31). Điều đặc biệt của mô

2. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
8
hình kinh tế nền tảng là trong những giao dịch khác nhau, một người dùng có thể
đóng những vai trò khác nhau. Ví dụ, trên nền tảng Airbnb, một chủ nhà trọ ở New
York có thể trở thành khách trọ khi đi du lịch tại Los Angeles, hay nói cách khác, vai
trò của một người dùng có thể thay đổi theo từng giao dịch. Một nền tảng thành công
là nền tảng có thể người dùng dễ dàng chuyển giữa các vị trí, từ người mua sang
người bán, hoặc ngược lại.
Về đơn vị giá trị, đây là một trong những yếu tố tạo thành tương tác cốt lõi,
được tạo ra bởi các nhà sản xuất (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 32). Ví
dụ, trên nền tảng thị trường như Ebay hay Airbnb, đơn vị giá trị là những thông tin
sản phẩm/dịch vụ được đăng bởi người bán và người mua có thể tiếp cận các thông
tin này bằng công cụ tìm kiếm có trên nền tảng. Tương tự, các bài đăng trên Twitter,
các video trên Youtube, hay các hồ sơ cá nhân trên LinkedIn cũng là những đơn vị
giá trị của các nền tảng này. Vì các đơn vị giá trị được tạo ra bởi các nhà sản xuất,
những người xây dựng nền tảng thường không có quyền kiểm soát trực tiếp chất lượng
của các đơn vị giá trị này. Tuy nhiên, các đơn vị giá trị lại chính là những giá trị mà
người tiêu dùng tìm kiếm, do đó, để xây dựng một nền tảng thành công, chất lượng
của những đơn vị giá trị này là rất quan trọng. Vì vậy, những người xây dựng nền
tảng cần chú trọng việc khuyến khích những nhà sản xuất tạo ra các đơn vị giá trị
chính xác, hữu ích và gây hứng thú cho người tiêu dùng và cần kiểm soát, chọn lọc
chặt chẽ các đơn vị giá trị xuất hiện trên nền tảng.
Về bộ lọc, đây là một công cụ giúp lựa chọn các đơn vị giá trị được phân phối
đến những người tiêu dùng nhất định. Bộ lọc là một thuật toán hỗ trợ việc giao dịch
những đơn vị giá trị phù hợp giữa những người dùng bằng cách kết hợp các thông tin đầu
vào (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 32). Một nền tảng thành công là một nền
tảng có thể đưa ra những gợi ý về các đơn vị giá trị phù hợp cho từng đối tượng người
dùng nhất định, và hạn chế đưa ra những gợi ý không liên quan.
1.2.2 Quá trình xây dựng nền tảng
Một nền tảng thành công sẽ được xây dựng dựa trên việc kết hợp ba cách thức
xây dựng chiến lược kéo, tạo điều kiện thuận lợi và tạo kết nối phù hợp. Cách thức
đầu tiên là chiến lược kéo, nhằm thu hút người tiêu dùng và nhà sản xuất sử dụng

3. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
9
nền tảng, từ đó tạo ra các giao dịch giữa họ. Người dùng sẽ không sử dụng một nền
tảng nếu nó không có giá trị, và ngược lại, một nền tảng sẽ không có giá trị nếu không
có người dùng. Để thực hiện tính năng này, các nền tảng có thể sử dụng vòng lặp
phản hồi của một người dùng đơn lẻ và của nhiều người dùng cùng lúc. Dựa trên phản
hồi của người dùng về một đơn vị giá trị, thuật toán sẽ phân tích và đưa ra các gợi ý
về các đơn vị giá trị có thể thu hút sự chú ý hoặc đáp ứng nhu cầu của người dùng, từ
đó khiến người dùng tiếp tục sử dụng nền tảng và tạo ra nhiều các tương tác có giá trị
và thu hút thêm những người dùng mới (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr.
35).
Cách thức thứ hai, tạo điều kiện thuận lợi, là một điểm đặc biệt của mô hình
kinh tế nền tảng so với mô hình đường ống truyền thống. Thay vì trực tiếp tạo ra các
giá trị, nền tảng xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm giúp các nhà sản xuất dễ dàng tạo ra và
trao đổi các sản phẩm, đồng thời thiết lập các nguyên tắc để quản lý các giao dịch này
(Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 36). Việc tạo điều kiện thuận lợi còn bao
gồm việc xóa bỏ các rào cản sử dụng, ví dụ, Instagram được tích hợp các chức năng
cho phép người dùng chụp ảnh, chỉnh sửa và đăng ảnh chỉ với vài thao tác trên cùng
một thiết bị. Chính sự dễ dàng trong sử dụng này đã giúp gia tăng sự tương tác và mở
rộng mạng lưới người sử dụng nền tảng này. Tuy nhiên, trong một số trường hợp,
việc gia tăng rào cản lại mang lại lợi ích cho một số nền tảng. Sittercity, một nền tảng
giúp các bậc phụ huynh tìm kiếm người trông trẻ, đã gia tăng độ tin tưởng của người
dùng bằng cách thiết lập một bộ quy tắc nghiêm ngặt để tìm ra người trông trẻ phù
hợp. Do đó, việc xóa bỏ hay gia tăng rào cản cần được tính toán kỹ lưỡng nhằm thúc
đẩy những tương tác tích cực và hạn chế các tương tác tiêu cực giữa những người sử
dụng nền tảng, từ đó tạo ra những giao dịch phù hợp và có giá trị.
Tạo kết nối phù hợp, cách thức cuối cùng, quyết định đến tính hiệu quả của một
nền tảng bằng việc kết nối những người tiêu dùng có nhu cầu sử dụng hoặc tiêu dùng
một loại hàng hóa hoặc dịch vụ nhất định với những nhà sản xuất cung cấp những sản
phẩm, dịch vụ đó (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 37). Việc kết nối những
người dùng phù hợp với nhau được thiết lập thông qua việc phân tích

4. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
10
các dữ liệu về người tiêu dùng, nhà sản xuất, hàng hóa/dịch vụ, và đơn vị giá trị. Kho
dữ liệu của một nền tảng càng lớn thì thuật toán để thu thập, phân tích và xử lý dữ
liệu càng chính xác, tạo ra những bộ lọc càng hiệu quả và các thông tin được đề xuất
đến người dùng sẽ phù hợp và liên quan. Vì vậy, chiến lược thu thập dữ liệu cũng cần
được chú trọng trong quá trình xây dựng một nền tảng.
Cả ba tính năng nêu trên, chiến lược kéo, tạo điều kiện thuận lợi và tạo kết nối
phù hợp đều là những yếu tố cần thiết trong việc xây dựng một nền tảng thành công,
do đó, cần phát triển cân bằng cả ba tính năng này.
1.2.3 Doanh thu từ nền tảng
Việc xác định các nguồn doanh thu từ nền tảng luôn là một bài toán khó với
những nhà sáng lập các nền tảng. Trong cuốn sách “Cuộc cách mạng nền tảng”,
Parker, Van Alstyne & Choudary (2016, tr. 70) đã chia doanh thu từ nền tảng thành
bốn nguồn thu chính: phí giao dịch, phí tiếp cận, phí tiếp cận nâng cao và phí quản lý
nâng cao.
Nguồn doanh thu đầu tiên, phí giao dịch, là chi phí mà người tiêu dùng hoặc nhà
sản xuất hoặc cả hai bên cùng phải trả cho một nền tảng khi một giao dịch thực sự
xảy ra (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 72). Phí giao dịch sẽ không làm
ảnh hưởng đến quyết định sử dụng một nền tảng hay gia nhập một mạng lưới của
người dùng nếu được đặt ở mức phù hợp, không quá cao khiến người tiêu dùng và
nhà sản xuất không chấp nhận các điều khoản dịch vụ, và không quá thấp để nền tảng
vẫn thu được lãi. Tuy nhiên, việc thu phí giao dịch có thể khiến người bán và người
mua tự thỏa thuận để phát sinh giao dịch ngoài nền tảng nhằm tránh phải trả phí giao
dịch cho nền tảng (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 74). Để giải quyết vấn
đề này, những nền tảng như Fiverr, Groupon hay Airbnb đã hạn chế những người
dùng tương tác trực tiếp với nhau bằng cách cung cấp những thông tin cần thiết để
người tiêu dùng có thể quyết định như cơ chế xếp hạng hay mức độ tin cậy, nhưng
không cho phép người tiêu dùng trực tiếp trao đổi với nhà sản xuất. Tuy nhiên, với
thị trường các dịch vụ chuyên nghiệp, những dịch vụ cần sự trao đổi thông tin và quản
lý tiến độ liên tục trước, trong và sau giao dịch, các nền tảng không thể luôn kiểm
soát việc trao đổi giữa các bên, cũng như việc thu phí giao dịch

5. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
11
ngay từ đầu là không phù hợp. Trong trường hợp này, nền tảng nên mở rộng vai trò, trở
thành một người hỗ trợ tương tác, nhằm tạo ra nhiều giá trị hơn. Ví dụ, Upwork, một nền
tảng cung cấp công cụ để theo dõi các nhà cung cấp dịch vụ từ xa, cho phép người sử
dụng các dịch vụ chuyên nghiệp quản lý các dự án và thanh toán dựa trên khối lượng
công việc thực tế. Có thể thấy, để quản lý và kiếm tiền từ các tương tác, các nền tảng
cung cấp dịch vụ cần tạo ra các công cụ hỗ trợ cả người bán và người mua bằng cách xóa
bỏ các mâu thuẫn, giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy các giao dịch .
Nguồn thu thứ hai, phí tiếp cận, là doanh thu mà một nền tảng có thể kiếm được
từ việc tính phí nhà sản xuất cho việc truy cập vào một cộng đồng người dùng, những
người tham gia vào nền tảng để tương tác với người dùng khác (Parker, Van Alstyne
& Choudary 2016, tr. 75). Dribble, một nền tảng được nhiều nhà thiết kế tin tưởng
chọn là nơi để đăng tải các tác phẩm nhằm nhận được sự công nhận, đánh giá và góp
ý từ các nhà thiết kế khác, đã lựa chọn không thu phí thành viên nhằm bảo vệ giá trị
lâu dài của nền tảng này. Dribble cũng không cho phép các hình ảnh trả phí để gia
tăng lượt tiếp cận (như hiện quảng cáo trên trang chủ) vì lo ngại những ảnh hưởng
tiêu cực đến uy tín của cộng đồng này. Vậy nguồn doanh thu của Dribble đến từ đâu?
Nền tảng này đã mời các bên thứ ba gia trả phí cho việc tiếp cận cộng đồng, đặc biệt
là các công ty đang tìm kiếm nhà thiết kế đăng tin tuyển dụng. Phương pháp kiếm
tiền này mang lại lợi ích cho cả hai bên, công ty cần tuyển dụng có thể tìm được
những ứng viên sáng giá, đồng thời các nhà thiết kế cũng có động lực để đăng tải các
tác phẩm tốt nhất của họ với hy vọng tìm thấy các cơ hội phát triển sự nghiệp tốt hơn.
Vì vậy, tuy cùng nguyên lý với “quảng cáo”, phương pháp này giúp Dribble mang lại
nhiều giá trị hơn cho cộng đồng người dùng, gia tăng hiệu ứng mạng lưới và tăng
doanh thu từ phí tiếp cận.
Nguồn doanh thu thứ ba, phí tiếp cận nâng cao, là nguồn thu từ việc cung cấp
các công cụ giúp nhà sản xuất này nổi bật hơn so với các nhà sản xuất khác (Parker,
Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 77). Việc thu phí này sẽ không làm ảnh hưởng đến
hiệu ứng mạng lưới của nền tảng, vì tất cả người dùng vẫn có thể tham gia vào nền
tảng hoàn toàn miễn phí nếu không sử dụng công cụ tiếp cận nâng cao này. Các nhà
sản xuất có thể lựa chọn trả phí cho nền tảng nếu muốn tiếp cận đến nhiều

6. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
12
khách hàng tiềm năng hơn hay quảng cáo các sản phẩm, dịch vụ của họ một cách thu
hút hơn. Một ví dụ tiêu biểu cho nền tảng kiếm tiền chủ yếu từ nguồn thu này là Yelp.
Nền tảng này đã thu phí các nhà hàng nếu muốn xuất hiện trong một danh sách cao
cấp được hiển thị trong kết quả tìm kiếm. Các nhà hàng sẽ sử dụng dịch vụ này nếu
họ muốn loại bỏ bớt sự phiền nhiễu và thu hút sự chú ý của khách hàng tiềm năng.
Bên cạnh đó, một loại phí tiếp cận nâng cao khác là chi phí được chi trả bởi người
dùng để giảm bớt các rào cản giữa họ (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 78).
Ví dụ, một trang web hẹn hò chỉ cho phép nam giới tiếp cận một vài thông tin cơ bản
của nữ giới, và chỉ những người dùng trả phí đăng ký (subscription fee) mới được
tiếp cận những thông tin chi tiết khác. Để khai thác hiệu quả nguồn thu này, một nền
tảng cần đảm bảo có thể giúp những người dùng trả phí tiếp cận đúng những đối tượng
mục tiêu của họ, đồng thời vẫn không làm những người dùng khác cảm thấy khả năng
truy cập của họ bị hạn chế vì họ không trả phí, nếu không, người dùng sẽ không tiếp
tục sử dụng nền tảng, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu ứng mạng lưới đã xây dựng.
Nguồn doanh thu cuối cùng, tính phí quản lý cấp cao, là chi phí được chi trả bởi
người dùng để tiếp cận với những nội dung được đảm bảo về chất lượng (Parker, Van
Alstyne & Choudary 2016, tr. 79). Khi nền tảng ngày càng phát triển, hiệu ứng mạng
lưới ngày càng mạnh mẽ sẽ dẫn tới sự gia tăng trong số lượng các nội dung được đăng
tải trên nền tảng, do đó, người dùng có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm những
thông tin mong muốn. Điều này khiến họ sẵn sàng chi trả một chi phí cho việc quản
lý cấp cao của nền tảng để đảm bảo việc truy cập đúng những thông tin họ cần tìm
kiếm. Một ví dụ về nền tảng khai thác nguồn doanh thu này là Sittercity, như đã chỉ
ra trong ví dụ ở trên, là một nền tảng giúp các bậc phụ huynh tìm kiếm người trông
trẻ. Nền tảng này đã tạo dựng sự tin tưởng của người dùng bằng cách thiết lập một bộ
quy tắc nghiêm ngặt để sàng lọc, quản lý nghiêm ngặt những người giữ trẻ. Chính
quy trình tuyển chọn nghiêm ngặt này đã tạo ra nguồn giá trị gia tăng đặc biệt cho các
phụ huynh tìm bảo mẫu, từ đó, Sittercity có thể thu phí theo dõi hàng tháng thay vì
phí giao dịch như các nền tảng dịch vụ khác.

7. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
13
1.2.4 Quản trị và vận hành nền tảng
Sau khi hoàn tất việc thiết kế và xây dựng nền tảng, quản trị và vận hành cũng
là một trong những công việc tiếp theo cần được chú trọng, đặc biệt là những chính
sách gia tăng giá trị và thúc đẩy tăng trưởng. Mục tiêu chính của việc quản trị là nhằm
tạo ra thật nhiều lợi nhuận và phân bố công bằng những lợi nhuận đó cho những người
đóng góp giá trị. Tầm quan trọng của việc quản trị của một nền tảng được thể hiện
qua mức độ ảnh hưởng của nền tảng đó. Cụ thể, trong năm 2016, Google xử lý khoảng
64% lượt tìm kiếm ở Mỹ và 90% lượt tìm kiếm ở Châu Âu, trong khi đó Facebook
đang “giám sát” khoảng 1.5 tỷ người dùng, lớn hơn dân số Trung Quốc trong cùng
thời điểm (Osawa 2014). Có thể thấy, với tầm ảnh hưởng và mức độ quan trọng của
việc quản trị, các công ty xây dựng nền tảng cần có những công cụ quản trị và vận
hành hiệu quả và phù hợp. Trong cuốn sách “Codes and Other Laws of Cyberspace”,
học giả Lawrence Lessig (1999, tr. 80) đã xây dựng một công thức cho hệ thống kiểm
soát nền tảng bao gồm bốn công cụ chính: luật, quy tắc, kết cấu nền tảng và thị trường.
Công cụ đầu tiên trong việc quản trị nền tảng, Luật, là những điều lệ rõ ràng,
minh bạch được áp dụng ở cả cấp độ từng cá nhân người dùng và cả hệ sinh thái trên
nền tảng (Lessig 1999, tr. 81). Ví dụ, ở cấp độ người dùng, Apple cho phép chia sẻ
nội dung trên tối đa sáu thiết bị điện tử hoặc thành viên trong gia đình nhằm ngăn
chặn việc chia sẻ không giới hạn. Ở cấp độ hệ sinh thái, việc Apple yêu cầu các công
ty phát triển ứng dụng gửi toàn bộ mã để xét duyệt, kết hợp với các chính sách về bảo
mật, đã giúp Apple đảm bảo chất lượng vận hành nền tảng. Để sử dụng công cụ này
hiệu quả, các nhà quản trị nền tảng cần đưa ra những phản hồi cởi mở và kịp thời khi
áp dụng luật với các hành vi tích cực, và ngược lại, đưa ra những phản hồi chậm và
không rõ ràng khi áp dụng luật với những hành vi tiêu cực để tránh các đối tượng xấu
tìm ra quy tắc và “lách luật”.
Công cụ thứ hai được Lessig (1999, tr. 85) đề cập đến là những quy tắc mà các
nhà điều hành sử dụng để thiết lập hành vi, văn hóa, cách ứng xử, … trên nền tảng.
Cụ thể, các quy tắc này, thông qua việc sử dụng một chuỗi các tính năng lặp lại bao
gồm kích hoạt, hành động, khen thưởng và đầu tư. Kích hoạt là một thông báo hoặc

8. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
14
tín hiệu từ nền tảng gửi đến người dùng để khuyến khích họ thực hiện một hành động
nào đó. Bằng việc thực hiện hành động này, người dùng sẽ nhận được một phần
thưởng xứng đáng. Sau cùng, nền tảng sẽ yêu cầu người dùng đầu tư thời gian, dữ
liệu hoặc các nguồn vốn khác để duy trì hành động này. Chính việc đầu tư này sẽ gia
tăng độ gắn bó của người dùng với nền tảng và củng cố hoạt động mà nhà điều hành
muốn thiết lập.
Công cụ quản trị thứ ba, Kết cấu nền tảng công nghệ, là những mã lập trình giúp
nền tảng có khả năng “tự cải thiện” bằng cách khích lệ những hành vi tốt, từ đó tạo ra
nhiều hành vi tương tự (Lessig 1999, tr. 88). Kết cấu của nền tảng công nghệ cũng được
sử dụng để ngăn chặn và khắc phục những thất bại của thị trường. Một ví dụ cho tầm
quan trọng của kết cấu là Bitcoin với giao thức quản trị phân tầng Blockchain ra đời vào
năm 2008. Blockchain giúp các giao dịch phân quyền hoàn toàn và các tương tác đáng
tin cậy tuyệt đối bằng cách cho phép các dữ liệu trong những cơ sở dữ liệu này (the block)
kết nối với các cơ sở dữ liệu khác (the chain). Bên cạnh đó, chỉ chủ sở hữu dữ liệu mới
có quyền truy cập và xác minh các thông tin đó, đồng thời có khả năng soạn thảo các hợp
đồng thông minh để tự động chuyển quyền sở hữu. Do đó, đây là một nền tảng mở, không
có quyền lực tập trung.
Công cụ quản trị cuối cùng, thị trường, quản trị hành vi người dùng thông qua
việc thiết kế cơ chế và các ưu đãi như tiền, niềm vui, danh vọng, tài sản và công nhận
xã hội. Trong cuốn sách “Cuộc cách mạng nền tảng”, Parker, Van Alstyne &
Choudary (2016, tr. 108) gọi các ưu đãi này là “công nhận xã hội” (social currency),
một loại hình giá trị kinh tế phi vật thể được tạo ra từ các tương tác trên nền tảng như
các lượt thích và chia sẻ trên mạng xã hội Facebook, số lượng người theo dõi trên
Twitter hay các chứng thực kỹ năng trên LinkedIn. Các nền tảng thường điều phối
các “công nhận xã hội” này như hàng hóa trên thị trường với quy tắc cung cầu truyền
thống nhằm mục đích phát triển kinh tế cho nền tảng. Bên cạnh việc thúc đẩy phát
triển kinh tế, cơ chế thị trường của nền tảng còn khuyến khích người dùng tạo ra và
chia sẻ các quyền sở hữu trí tuệ nhằm giảm thiểu các rủi ro tương tác. Thay vì giảm
thiểu các rủi ro của mình, các nền tảng nên sử dụng cơ chế thị trường như một công
cụ bảo hiểm hoặc chia sẻ rủi ro cho những người sử dụng, từ đó tạo ra giá trị tổng thể
(Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 110). Quản trị tốt là chăm sóc sức khỏe
cho mọi đối tác trong hệ sinh thái.

9. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
15
1.2.5 Chiến lược
Trong suốt ba thập kỷ vừa qua, mô hình năm yếu tố cạnh tranh của giáo sư
Michael Porter (1979) thuộc đại học Harvard Business School đã thống trị các lý
thuyết về chiến lược quản lý. Porter (1979) đã chỉ ra năm yếu tố ảnh hưởng đến vị trí
chiến lược của một doanh nghiệp: mối đe dọa từ những đối thủ mới ra nhập thị trường,
mối đe dọa từ các sản phẩm hoặc dịch vụ thay thế, khả năng mặc cả của khách hàng,
khả năng mặc cả của nhà cung ứng và mức độ cạnh tranh trên thị trường. Mục đích
chính của việc xây dựng chiến lược là nhằm kiểm soát năm yếu tố này bằng cách
ngăn chặn những yếu tố cạnh tranh cho chính công ty của mình nhưng đồng thời, gia
tăng các yếu tố này với những công ty khác trên thị trường (Porter, 1979). Dựa trên
lý thuyết này, vào năm 1984, giáo sư Birger Wernerfelt đến từ Học viện Công nghệ
Massachusetts thành Quan điểm dựa trên nguồn lực (Resource-based view). Lý thuyết
này chỉ ra rằng để đạt được và duy trì lợi thế cạnh tranh, nguồn lực doanh nghiệp
đóng vai trò vô cùng quan trọng, và phương pháp hữu hiệu nhất để hạn chế việc gia
nhập thị trường là kiểm soát những tài nguyên không thể thiếu (Wernerfelt, 1984).
Tuy nhiên, trong cuộc cạnh tranh của các nền tảng, có hai thực tế đã và đang
làm lung lay hai lý thuyết nổi tiếng nêu trên. Sự thật đầu tiên là những doanh nghiệp
hiểu được cách thức nền tảng vận hành không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng thị trường
hiện tại mà còn có thể tạo ra thị trường mới. Giả thuyết ngầm trong hầu hết các lý
thuyết truyền thống về sự cạnh tranh, “trò chơi có tổng bằng không” (zero-sum game),
đã không còn thích hợp trong thế giới nền tảng. Thay vì chia nhỏ thị phần, các doanh
nghiệp có thể phát triển thị trường lớn hơn, từ đó tạo ra thị phần mới (như cách
Amazon tạo ra nền tảng tự xuất bản sách) hoặc tiếp cận một thị trường mới chưa được
khai thác (như việc Airbnb và Uber đã làm với khách sạn và taxi truyền thống). Thực
tế thứ hai là các nền tảng có thể chuyển doanh nghiệp từ bên trong ra bên ngoài, cụ
thể, doanh nghiệp không cần trực tiếp theo đuổi mọi cơ hội mới mà chỉ cần theo đuổi
những cơ hội thực sự tốt và để các đối tác tham gia vào hệ sinh thái của nền tảng nắm
lấy các cơ hội khác, vì các giá trị thu được đều được chia sẻ. Hai thực tế này đã làm
gia tăng mạnh mẽ sự phức tạp của cuộc cạnh tranh trong kinh doanh nền tảng, với ba
cấp độ cạnh tranh: giữa các nền tảng với

10. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
16
nhau, giữa nền tảng với đối tác và giữa các đối tác. Vậy các chiến lược để các nền
tảng cạnh tranh với nhau là gì?
Chiến lược đầu tiên là ngăn cản đa kết nối bằng cách hạn chế truy cập (Parker,
Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 130) . Dựa trên lý thuyết của Porter (1979), các
doanh nghiệp phát triển nền tảng xác định được các những người tham gia vào hệ
sinh thái của nền tảng, giá trị họ tạo ra, ai kiểm soát những giá trị đó và quy mô thị
trường. Từ đó, các công ty có thể phát triển các bộ luật và quy tắc nhằm hạn chế việc
sử dụng đa kết nối và thâu tóm được phần lớn các giá trị tạo ra trên nền tảng. Một ví
dụ cho chiến lược này là Alibaba. Công ty này đã chặn Baidu, một công cụ tìm kiếm
rất phổ biến ở Trung Quốc, tìm kiếm trên trang web của mình và thực hiện quảng cáo
hướng tới khách hàng trên nền tảng Alibaba. Dù thời gian đầu mất một lượng lớn
khách hàng, Alibaba đã dần kiểm soát được người dùng và đảm bảo quảng cáo chỉ
xuất hiện trên Alibaba, rồi từ từ thay thế Baidu trở thành nền tảng có doanh thu quảng
cáo online lớn nhất tại Trung Quốc.
Chiến lược thứ hai là đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và nắm lấy giá trị của nó
(Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 131). Các nền tảng không cần sở hữu toàn
bộ nguồn lực không thể thay thế trong hệ sinh thái như trong lý thuyết của Wernerfelt
(1984) mà chỉ nên sở hữu nguồn lực có giá trị lớn nhất. Ví dụ, Facebook sở hữu công
cụ tìm kiếm trên chính nền tảng của mình (không cần thông qua Google), Microsoft
sở hữu Excel, Word, Powerpoint mà không phụ thuộc vào các nhà phát triển phần
mềm bên ngoài, hay Alibaba cũng tự sở hữu công cụ tìm kiếm mà không sử dụng
Baidu, …
Chiến lược thứ ba là sử dụng giá trị của dữ liệu làm đòn bẩy, thông qua hai
phương pháp, chiến thuật và chiến lược (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr.
132). Phương pháp chiến thuật sử dụng dữ liệu để thực hiện thử nghiệm A/B, từ đó
tối ưu hóa một công cụ hoặc tính năng của nền tảng. Phương pháp chiến lược có phạm
vi rộng hơn (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 132). Phương pháp này hỗ
trợ việc tối ưu hóa hệ sinh thái bằng cách theo dõi người đang tạo ra, kiểm soát hoặc
di chuyển giá trị, đồng thời nghiên cứu bản chất của các hoạt động này.
Chiến lược thứ tư là tái xác định việc sát nhập và mua lại (M&A). Khác với việc
sát nhập và mua lại dựa trên mô hình năm yếu tố cạnh tranh của Porter (1979),

11. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
17
các nhà quản trị nền tảng cần xác định vấn đề chính trong hoạt động M&A là liệu
công ty họ định thu mua có tạo ra giá trị cho đúng đối tượng người dùng họ đang
phục vụ hay không. Nếu có, công ty mục tiêu này có thể đáng để họ thu mua. Tuy
nhiên, vì các doanh nghiệp vận hành nền tảng không bắt buộc phải sở hữu toàn bộ tài
sản cần thiết nếu họ có thể sử dụng chúng thông qua nền tảng, họ có hai ưu thế trong
việc sát nhập và thu mua so với các công ty truyền thống. Thứ nhất, họ có thể mua
một phần giá trị để giảm thiểu rủi ro thay vì mua hẳn một công ty mục tiêu. Thứ hai,
các doanh nghiệp vận hành nền tảng có thể giữ mối quan hệ đối tác ở mức hợp tác
thay vì tích hợp các công nghệ của công ty mục tiêu vào nền tảng, từ đó giảm độ phức
tạp về mặt công nghệ của nền tảng để tránh việc thất bại của một đối tác dẫn đến việc
sụp đổ của cả một nền tảng (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 133). Vì vậy,
lãnh đạo các doanh nghiệp sở hữu nền tảng có thể sử dụng chiến lược sát nhập và
mua lại một cách hiệu quả và thận trọng hơn các doanh nghiệp truyền thống.
Chiến lược thứ năm, bao phủ nền tảng, là việc các nhà quản lý nền tảng cần liên
tục cập nhật các tính năng mới xuất hiện trên các nền tảng khác, đặc biệt là các nền
tảng lân cận, những nền tảng cùng phục vụ những đối tượng người dùng giống nền
tảng của mình (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 134). Các tính năng mới
này chính là những mối đe dọa vì chúng có thể lôi kéo người dùng sang nền tảng cạnh
tranh khác. Để ứng phó, các nhà quản lý cần trực tiếp cung cấp một tính năng tương
tự hoặc gián tiếp cung cấp thông qua một đối tác của hệ sinh thái.
Chiến lược cuối cùng là thiết kế nền tảng cải tiến, bằng cách liên tục cải thiện
chất lượng các tính năng để thu hút người dùng, hỗ trợ quá trình tương tác và kết nối
nhà sản xuất với người tiêu dùng (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 135).
Chính những thiết kế với các công cụ ưu việt đã trở thành lợi thế cạnh tranh giúp một
nền tảng hoàn toàn chiến thắng các nền tảng khác đã tồn tại trên thị trường. Một ví
dụ điển hình cho tác dụng của chiến lược này là việc Airbnb đã chiến thắng Craigslist
dù xâm nhập thị trường sau. Với công cụ tìm kiếm và bộ lọc thông minh giúp người
dùng tìm ra những lựa chọn phù hợp tùy theo nhu cầu về số lượng, chất lượng, giá cả
và địa điểm của phòng, Airbnb, dù xuất hiện sau, đã đánh bại Craigslist khi người
dùng của nền tảng này phải lướt qua một danh sách dài với

12. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
18
nhiều các lựa chọn không liên quan. Chính điều này đã giúp Airbnb trở thành một
nền tảng thân thiện với người dùng và nhanh chóng vươn lên dẫn đầu trong lĩnh vực
du lịch.
1.2.6 Chính sách
Sự xuất hiện của thế giới nền tảng đã đặt ra một thách thức mới vô cùng quan
trọng cho xã hội: cần phải xây dựng hệ thống điều hành nội bộ cũng như chế độ luật
pháp để đảm bảo việc vận hành nền tảng một cách công bằng. Cụ thể, theo như kiến
nghị của các công ty kinh doanh nền tảng, có bảy vấn đề chính về chính sách pháp
luật cần được các nhà lập pháp quan tâm. Đó là việc truy cập nền tảng, định giá công
bằng, tính riêng tư của dữ liệu và bảo mật, kiểm soát quốc gia về tài sản thông tin,
chính sách thuế, quy chế lao động, sự thao túng tiềm năng đối với người tiêu dùng và
thị trường (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 145).
Đầu tiên, khi các nền tảng ngày càng trở thành một thị trường quan trọng cho
việc mua bán và trao đổi hàng hóa, dịch vụ bên cạnh các thị trường truyền thống, việc
truy cập vào nền tảng đã trở thành một vấn đề mang tính pháp lý với các nhà chức
trách. Khi các người tham gia tiềm năng bị loại khỏi một nền tảng, câu hỏi đặt ra là
ai là người được hưởng lợi từ việc này, liệu việc loại trừ này có công bằng và ảnh
hưởng dài hạn của hành động này tới thị trường là gì. Vấn đề này sẽ càng quan trọng
với những nền tảng có lượng người dùng lớn, ví dụ như Alibaba với 80% tổng số giao
dịch thương điện tử tại Trung Quốc. Thứ hai, việc định giá công bằng cũng là một
vấn đề mà các nhà chức trách cần quan tâm, đặc biệt để tránh việc bán phá giá, một
chiến lược cạnh tranh vẫn luôn là vấn đề nhức nhối của mọi nền kinh tế thị trường.
Tuy nhiên, trong nghiên cứu của Parker, Van Alstyne & Choudary (2016, tr.
146) với các doanh nghiệp nền tảng có hiệu ứng mạng hai chiều, việc định giá sản
phẩm ở mức bằng không cho nhóm khách hàng nhất định cũng không được coi là
hành vi bán phá giá. Các doanh nghiệp này có thể tối ưu hóa lợi nhuận ngay khi hàng
hóa phân phối đến người dùng với giá bằng không thông qua việc thu lợi từ bên còn
lại. Do đó, các luật định về cạnh tranh giữa các nền tảng vẫn đang là vấn đề tranh cãi,
với rất nhiều vụ kiện đã phát sinh giữa các nền tảng về vấn đề định giá công bằng.

13. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
19
Bên cạnh đó, tính riêng tư của dữ liệu và bảo mật thông tin cũng là một trong
những vấn đề pháp lý gây tranh cãi. Với sự ra đời của thẻ tín dụng cá nhân, người
dùng ngày càng lo lắng về việc các nền tảng sẽ làm gì với những dữ liệu cá nhân đã
thu thập được từ họ. Các công ty có thể sử dụng các thông tin cá nhân đã thu thập
được để đưa ra quảng cáo các sản phẩm đến với đúng đối tượng khách hàng tiềm
năng hoặc bán dữ liệu cho các công ty khác để kiếm về nguồn lợi khổng lồ. Do đó,
các vụ kiện về việc bảo mật thông tin vẫn thường xảy ra với các nền tảng lớn, tiêu
biểu như vụ bê bối của Facebook trong năm 2018. Một vấn đề khác cũng liên quan
đến dữ liệu là việc kiểm soát quốc gia về tài sản thông tin. Trong thời đại Internet kết
nối toàn cầu, mức độ phức tạp của các quy định kinh doanh ngày càng gia tăng, đặc
biệt là việc ban hành và thực thi các luật lệ về biên giới quốc gia trong các giao dịch
thương mại quốc tế một cách nhất quán và công bằng. Khi các công ty đa quốc gia
mở rộng sang các nước đang phát triển, họ phải tuân thủ theo quy định về thông tin
quốc gia, những quy định được đặt ra nhằm thúc đẩy nền kinh tế địa phương và đảm
bảo một phần giá trị kinh tế tạo ra bởi các doanh nghiệp này sẽ thuộc về nước sở tại
thay vì bị chuyển toàn bộ về trụ sở chính. Tại một số nước, điển hình như liên minh
Châu Âu, chính sách này cũng áp dụng với dữ liệu bằng cách yêu cầu các công ty lưu
trữ và xử lý dữ liệu tại nước sở tại thay vì trong một mạng lưới toàn cầu.
Chính sách thứ năm, chính sách thuế, là một trong những vấn đề được quan tâm
nhiều nhất trong thế giới nền tảng vì nó trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận của việc
vận hành nền tảng. Có rất nhiều câu hỏi được đặt ra xung quanh các chính sách thuế
cho nền tảng như ai là người được hưởng lợi từ thuế doanh thu, thuế nên được thu ở
địa điểm của nhà sản xuất chính hay tại thời điểm tiêu dùng, … Có thể thấy, các doanh
nghiệp kinh doanh nền tảng phải làm việc với rất nhiều cơ quan thuế và các công ty
thường từ chối nộp thuế cho đến khi các luật mới bắt buộc phải thực hiện. Bên cạnh
thuế, chính sách về các quy chế lao động cũng là một vấn đề gây tranh cãi, đặc biệt
với các nền tảng về lao động. Các nền tảng lao động là mối giới trung gian kết nối
người lao động với nhu cầu về dịch vụ, nhưng cũng cần chú ý đến các phúc lợi cho
người lao động nhằm đáp ứng luật lao động.
Cuối cùng, khả năng thao túng người tiêu dùng và thị trường cũng là một vấn
đề khiến các nhà chức trách phải quan tâm. Khi nền tảng đủ lớn, nó có khả năng

14. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
20
ngừng giới hạn những người tham gia, nhằm kết hợp hiệu quả cung - cầu, từ đó điều
khiển người tiêu dùng cá nhân và toàn bộ thị trường. Các nền tảng lớn có thể tận dụng
năng lực thị trường cũng như khả năng tiếp cận nguồn dữ liệu lớn của mình để thao
túng hành vi tiêu dùng, do đó, các nhà chức trách cần kịp thời phát hiện và xử lý
nghiêm những hành vi thiếu đạo đức này.
1.2.7 Đo lường
Vòng đời của một nền tảng có thể được chia thành ba giai đoạn: giai đoạn khởi
nghiệp, giai đoạn phát triển và giai đoạn lớn mạnh với các chỉ số để đo lường mức độ
hiệu quả của nền tảng khác nhau theo từng giai đoạn. Trong giai đoạn đầu tiên, thời
kỳ khởi nghiệp, vấn đề chính cần được chú trọng là việc thiết kế và ra mắt nền tảng,
bao gồm việc thiết kế các tương tác cốt lõi; phát triển các công cụ để thu hút người
dùng, hỗ trợ tương tác, kết nối nhà sản xuất với người tiêu dùng; tạo ra các hệ thống
quản trị hiệu quả; và xác định mức độ mở của nền tảng với từng đối tượng người dùng
khác nhau. Để đánh giá thành công của nền tảng trong giai đoạn này, theo Parker,
Van Alstyne & Choudary (2016, tr. 116) có ba chỉ số chính cần được sử dụng: chất
lượng kết hợp người dùng, lòng tin và số lần tương tác. Cụ thể, chất lượng kết hợp
người dùng là độ chính xác của thuật toán tìm kiếm và tính trực giác của các công cụ
điều hướng cung cấp cho người dùng thông qua việc quản lý hiệu quả các dịch vụ và
sản phẩm (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 116) Lòng tin là mức độ người
dùng cảm thấy thoải mái với mức độ rủi ro trên nền tảng (Parker, Van Alstyne &
Choudary 2016, tr. 117). Một nền tảng vận hành tốt là những người tham gia ở hai
phía được tổ chức thành công người dùng thấy thoải mái với mức độ rủi ro khi tham
gia. Cuối cùng, số lần tương tác là thước đo tuyệt đối phản ánh dòng chảy hoạt động
trên nền tảng. Thang đo mức độ thành công của nền tảng là tỷ lệ giao dịch thành công
cao nhất với một số lần tương tác nhất định (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016,
tr. 118).
Sang giai đoạn phát triển, các thang đo cần tập trung vào khả năng giữ chân
khách hàng và khả năng chuyển từ khách hàng hoạt động tích cực sang người tiêu
dùng (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 119). Điều này có thể được đo lường
thông qua tỷ lệ nhà sản xuất với người tiêu dùng, với việc điều chỉnh để chỉ bao gồm
những người dùng hoạt động tích cực trên nền tảng ở một tỷ lệ tương tác

15. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
21
nhất định. Về phía nhà sản xuất, nền tảng nền đo lường các yếu tố: tần suất tham gia
của nhà sản xuất, danh mục hàng hóa tạo ra, và kết quả đạt được. Đồng thời, sự thất
bại của nhà sản xuất trong tương tác và khả năng gian lận của nhà sản xuất cũng cần
được chú trọng. Kết hợp các thông tin này, giá trị của một nhà sản xuất có thể được
tính toán dựa trên mô hình dòng đời được sử dụng ở nhiều doanh nghiệp truyền thống
để giúp các nhà sản xuất liên tục cung cấp doanh thu định kỳ cho nền tảng mà không
phải chịu chi phí phát sinh, từ đó giữ chân các nhà sản xuất (Parker, Van Alstyne &
Choudary 2016, tr. 120). Về phía người tiêu dùng, các chỉ số cần đo lường là tần suất
tiêu dùng, tìm kiếm; tỷ lệ chuyển đổi thành giao dịch (% tương tác nhấp chuột vào
kết quả trở thành giao dịch đã hoàn thành) và tỷ lệ chuyển đổi tương tác (từ người
tiêu dùng trở thành nhà sản xuất) (Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 121).
Cuối cùng, ở thời kỳ lớn mạnh, khi các nền tảng đã phát triển thành công mô
hình kinh doanh để giữ chân khách hàng, để tiếp tục phát triển, các nền tảng cần sự
đổi mới. Một phương pháp đo lường hiệu quả của giai đoạn này cần thúc đẩy sự đổi
mới, có tỷ số tín hiệu trên yếu tố gây nhiễu cao, và hỗ trợ việc phân bổ nguồn lực
(Parker, Van Alstyne & Choudary 2016, tr. 121). Cụ thể, nền tảng cần sẵn sàng đổi
mới để đáp ứng nhu cầu của người dùng và thích ứng với môi trường cạnh tranh và
pháp lý luôn thay đổi hiện nay. Đồng thời, nền tảng cũng cần nghiên cứu áp dụng các
tính năng mở rộng được cung cấp bởi các bên thứ ba để tạo ra sự đổi mới. Từ đó, các
nhà quản lý nền tảng có thể tự xây dựng phương pháp đo lường phù hợp cho nền tảng
của mình trong thời kỳ này.
1.3 Một số mô hình kinh tế nền tảng thành công trên thế giới và Việt Nam
Dưới đây là thống kê một số nền tảng thành công ở các lĩnh vực trên thế giới và
Việt Nam:

16. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
22
Bảng 1 - Thống kê một số nền tảng tiêu biểu theo từng lĩnh vực
Thị trường Nền tảng thế giới Nền tảng Việt Nam
Du lịch Airbnb, TripAdvisor Asia Platform Trave,
TubuddV
Vận tải Uber, Waze, Grab, Lyft Be
Bán lẻ Amazon, Alibaba Tiki, Vatgia, Adayroi
Hệ điều hành iOS, Android, Windows,
Microsoft
Mạng xã hội Facebook, Instagram, Zalo, Lotus
Twitter, Wechat
Giáo dục Udemy, EdX, Coursera, Edumall, Kyna, Hocmai
Doulingo
Tài chính Bitcoin, Lending Club, Verig, Kalapa
Kickstarter
Chăm sóc sức khỏe Cohealo, SimplyInsured, Ecomedic, Vicare
Kaiser Permanete
Dịch vụ cung ứng việc Upwork, Sittercity, Vietnamwork, 24h
làm Fiverr, 99designs
Nông nghiệp John Deere, Intuit Fasal NextFarm, Hachi
Năng lượng và công Nest, Tesia Powerwall,
nghiệp nặng EnerNOC
Logistics Munchery, Foodpanda, AhaMove, Ship60
Haier Group
Nguồn: Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách

17. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
23
1.3.1 Mô hình Airbnb
Airbnb, viết tắt của cụm từ Air Bed and Breakfast, là một nền tảng công nghệ
với mô hình kết nối người cần thuê nhà, thuê phòng nghỉ với những người có phòng
cho thuê trên khắp thế giới thông qua ứng dụng di động và trang web. Airbnb cho
phép người chủ đăng tải hình ảnh và các thông tin liên quan đến phòng nghỉ hoặc căn
nhà họ muốn cho thuê như mô tả địa điểm, dịch vụ, tiện ích, quy định của nhà trọ, ...
trên ứng dụng này. Các khách thuê trọ sẽ sử dụng công cụ tìm kiếm thông minh của
Airbnb để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất với yêu cầu của họ. Tất cả các trao đổi với
chủ nhà cũng như việc thanh toán đều phải được thực hiện thông qua Airbnb, và nền
tảng này sẽ thu một khoản vụ dịch vụ cho mỗi giao dịch hoàn thành, đối với cả người
đặt phòng và chủ nhà trọ. Khoản phí đối với chủ nhà là 3% và với khách thuê là
khoảng từ 6% đến 12%, và mức phí này sẽ được hiển thị công khai trong lúc khách
sử dụng dịch vụ. Tính đến tháng 1 năm 2020, Airbnb đang có hàng triệu danh sách
nhà trọ, khách sạn tại hơn 220 quốc gia trên thế giới và trên 100,000 thành phố. Những
người cho thuê phòng thông qua Airbnb đã thu được hơn 80 tỷ đô la Mỹ. Bên cạnh
đó, những tour du lịch trải nghiệm, một trong những tính năng khác của Airbnb, cũng
đang nhận được sự ủng hộ của khách du lịch, với tất cả 400,000 trải nghiệm trên toàn
thế giới.
Vậy tại sao Airbnb ngày càng thành công trên thế giới? Câu trả lời đến từ mô
hình kinh doanh đặc biệt của nền tảng này, giúp Airbnb phát triển theo cấp số nhân
so với các doanh nghiệp truyền thông hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ du lịch. Đầu
tiên, mô hình kinh doanh của Airbnb hướng tới thị trường du lịch đại chúng với mục
tiêu kết nối các thị trường này như khách du lịch, chủ nhà, những nhà cung cấp các
dịch vụ trải nghiệm, … theo một cách riêng biệt. Thông qua hệ thống đánh giá và khả
năng đáp ứng nhu cầu của từng khách hàng riêng biệt, Airbnb đã tạo ra một hệ sinh
thái các dịch vụ có thể phục vụ được mọi tầng lớp khách hàng. Cũng giống như các
nền tảng khác, giá trị cốt lõi của Airbnb là nguồn dữ liệu, nền tảng này không trực
tiếp sở hữu bất kỳ một nhà nghỉ hay khách sạn nào, mà chỉ đóng vai trò kết nối giữa
hai bên cung và cầu. Bên cạnh đó, về mặt vận hành, Airbnb có khả năng nhanh chóng
và liên tục cải tiến và mở rộng các công cụ, tính năng cung cấp

18. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
24
cho người dùng, cũng như mở rộng các dịch vụ cung cấp với tốc độ mà một công ty
du lịch truyền thống không thể bắt kịp. Để làm được điều này, Airbnb đã xây dựng
được một thuật toán hết sức thông minh với khả năng kết nối chính xác những khách
thuê với chủ nhà theo đúng yêu cầu của họ, từ đó tạo ra các tương tác và giao dịch có
giá trị, rồi lại từ các phản hồi và đánh giá thu được để tiếp tục cải tiến và nâng cao
hiệu quả của thuật toán này.
Đồng thời, chính sách đảm bảo an toàn cho cả người thuê và chủ nhà cũng là
một trong những điều khiến Airbnb được người dùng tin tưởng. Trong năm 2020,
Airbnb tuyên bố sẽ tiếp tục đầu tư 150 triệu đô la cho các chính sách và công cụ nhằm
bảo vệ cộng đồng chủ cho thuê phòng và khách thuê phòng thông qua nền tảng này
trên toàn thế giới.
1.3.2 Các nền tảng điển hình ở Việt Nam
Tác giả sẽ tiến hành phân tích top 10 nền tảng tiêu biểu ở Việt Nam trên các
khía cạnh: lịch sử hình thành, chủ sở hữu, dịch vụ/sản phẩm cung cấp, cấu trúc nền
tảng và các thành tựu điển hình.
- Mô hình Now: Được xây dựng từ giữa năm 2012 tại TP Hồ Chí Minh bởi nhà
sáng lập Đặng Hoàng Minh, Foody.vn là một startup trong ngành thực phẩm và dịch
vụ ăn uống (F&B) với tham vọng trở thành cộng đồng tin cậy cho người dùng tìm
kiếm, đánh giá và bình luận các địa điểm ăn uống như nhà hàng, quán cafe, bar,
karaoke, tiệm bánh, khu du lịch, … tại Việt Nam với nền tảng ứng dụng di động và
trang web. Đến hiện tại, Foody.vn đã có hàng ngàn địa điểm và hàng trăm ngàn bình
luận, hình ảnh về các địa điểm ăn uống lớn nhỏ trên khắp cả nước, ở hầu hết các vùng
miền. Là dịch vụ giao hàng đồ ăn trực tuyến được phát triển bởi Foody.vn, Now.vn,
cùng với Grab Food, đang chiếm lĩnh thị trường này. Theo khảo sát của Kantar TNS
vào tháng 1 năm 2019, 19% người tiêu dùng bình chọn Now.vn là dịch vụ giao thức
ăn được sử dụng thường xuyên nhất tại Việt Nam. Giống với các nền tảng khác,
Now.vn cũng là một nền tảng trung gian kết nối các nhà hàng, quán ăn, đóng vai trò
như những nhà sản xuất với khách hàng đặt đồ ăn. Bộ lọc của Now.vn được xây dựng
khá thông minh với các tiêu chí cụ thể như thành phố, khu vực (quận/huyện), và phân
loại (đồ ăn, bánh kem, đồ uống, tráng miệng, v..v..) giúp

19. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
25
khách hàng có thể tìm kiếm được những món ăn đáp ứng đúng yêu cầu của họ. Đồng
thời, vì là nền tảng được tích hợp cùng Foody.vn, người dùng có thể xem được các
bình luận, nhận xét của những thực khách đi trước về một nhà hàng, quán ăn, từ đó
có thể đưa ra lựa chọn hài lòng hơn. Một ưu điểm khác của Now.vn là số lượng đông
đảo các nhà hàng, quán ăn có mặt trên ứng dụng này, ví dụ như ở Hà Nội, có gần
18,000 hàng quán ăn giao hàng qua Now, từ đó tạo ra hiệu ứng mạng lưới thu hút
ngày càng nhiều thực khách sử dụng dịch vụ giao đồ ăn này. Bên cạnh các tính năng
và tiện ích, Now.vn còn thu hút người dùng bằng các khuyến mại. Ứng dụng này
không chỉ thường xuyên có các khuyến mại giảm giá theo sự kiện hay cho từng nhà
hàng mà còn gửi code giảm giá riêng đến từng người dùng nhằm kích cầu tiêu dùng.
Từ các lý do trên, có thể hiểu tại sao Now.vn đang ngày càng trở nên phổ biến với
giới trẻ hiện nay. Hiện tại, bên cạnh dịch vụ giao đồ ăn, thức uống truyền thông,
Now.vn đã ra mắt thêm các dịch vụ mới như giao thực phẩm tươi sống, hàng tiêu
dùng, rượu bia, hoa tươi, thuốc, đồ dùng cho thú cưng với tham vọng mở rộng sang
thị trường giao hàng khác, đồng thời cùng Foody.vn và TableNow chiếm lĩnh thị
trường hàng tiêu dùng nhanh.
- Nền tảng Grab: Được thành lập vào năm 2011 tại Malaysia, Grab, với tên
ban đầu là Grab Taxi, được xây dựng là một nền tảng đặt xe taxi công nghệ. Khi gia
nhập thị trường Việt Nam vào năm 2014, Grab Taxi mở thêm dịch vụ xe ôm công
nghệ do sự phổ biến của phương tiện xe máy ở Việt Nam. Đến năm 2016, Grab Taxi
chính thức đổi tên thành Grab và hiện đang là một trong những nền tảng đặt xe lớn
nhất ở khu vực Đông Nam Á. Về chủ sở hữu, năm 2019, tại vòng series H, Grab gọi
được 4,5 tỷ USD, trong đó ngoài Vision Fund, một quỹ đầu tư trực thuộc Soft Bank,
đầu tư 1,46 tỷ USD, các nhà đầu tư khác của Grab bao gồm Toyota Motor
Corporation, Oppenheimer Funds, Hyundai Motor Group, Booking Holdings,
Microsoft Corporation, Ping An Capital và Yamaha Motor. Về dịch vụ, Grab hiện tại
đang có mặt trên 6 quốc gia Đông Nam Á với các dịch vụ rất đa dạng, đang dần hình
thành một hệ sinh thái. Tại Việt Nam, Grab hiện đang có ba mảng dịch vụ chính là
vận tải (cả vận tải hành khách và giao đồ) với GrabBike, GrabCar, GrabTaxi,
GrabExpress, GrabShare; giao đồ ăn với GrabFood; và ví điện tử

20. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
26
GrabPay. Về cấu trúc của nền tảng, các tương tác cốt lõi của Grab cũng được tạo
thành từ sự kết hợp của người tham gia, đơn vị giá trị và bộ lọc. Những người tham
gia chính trên Grab là tài xế (các tài xế GrabCar, GrabBike, những người giao hàng
của GrabExpress và GrabFood) và hành khách là những khách đi xe hoặc sử dụng
dịch vụ giao hàng của Grab. Đơn vị giá trị mà Grab tạo ra là các dịch vụ giao thông
và vận chuyển. Grab thực hiện dịch vụ di chuyển của mình trên ứng dụng do chính
công ty cung cấp. Người gọi xe có thể dùng ứng dụng này để đặt xe (xe máy, ô tô,
taxi, giao hàng, thức ăn). Chỉ cần nhập điểm đón và điểm đến, ứng dụng sẽ tự động
tính phí cho quãng đường. Công đoạn tiếp theo chỉ đơn giản là đặt xe và đợi tài xế
đến đón. Grab sẽ là cầu nối cho các đối tác tài xế có xe rảnh và muốn kiếm thêm thu
nhập với khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ xe ôm công nghệ. Đây sẽ là cách tốt
nhất để đáp ứng nhu cầu và lợi nhuận cho cả hai bên. Đồng thời giải quyết được các
vấn đề giao thông đông đúc tại Việt Nam. Bộ lọc của Grab là công nghệ giúp hành
khách tìm được những tài xế ở gần mình, cũng như giúp tài xế kết nối được với hành
khách ở gần mình, từ đó giúp giảm tối đa thời gian chờ đợi của hành khách và tăng
tính hiệu quả cho các tài xế. Nhờ những tương tác cốt lõi này, Grab đã tạo dựng được
lợi thế cạnh tranh của mình trên thị trường vận tải, và đang từng bước thay đổi thói
quen tiêu dùng của người dùng. Nhờ vậy, theo ước tính của Owler.com, doanh thu
năm 2019 của Grab được ước tính khoảng hơn 2 tỷ USD. Bên cạnh đó, Grab cũng đã
đạt được một số thành tựu nổi bật tại thị trường Việt Nam nói riêng và thị trường
Đông Nam Á nói chung. Lĩnh vực kinh doanh kết nối di chuyển của Grab đã phát
triển ấn tượng sau khi mua lại hoạt động kinh doanh của Uber tại Đông Nam Á, với
doanh thu tăng gần gấp đôi chỉ từ tháng 3/2018 đến tháng 12/2018. Grab hiện đang
có tốc độ phát triển mạnh mẽ tại 8 quốc gia và 195 thành phố thuộc khuôn khổ Đông
Nam Á. Ứng dụng di động đặt xe công nghệ này được thống kê là đã có tới 90 triệu
thiết bị sử dụng. Mỗi ngày có hơn năm triệu người sử dụng. Hơn hai triệu tài xế tính
tới thời điểm hiện tại. Và chiếm tới 95% thị trường xe ôm công nghệ trên toàn thế
giới. Doanh thu của GrabFood tăng gấp 45 lần trong cùng thời gian này. GrabFood
hiện là dịch vụ giao nhận thức ăn duy nhất trong khu vực có được sự hiện diện tại 199
thành phố khắp 6 quốc gia Đông Nam

21. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
27
Á. Năm 2018, Grab Financial Group trở thành nền tảng duy nhất có được sự tiếp cận
với các giấy phép tiền điện tử khắp 6 nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Từ khi ra
mắt vào tháng 3/2018, Grab Financial Group có số lượng giao dịch hằng tháng tăng
gần gấp 5 lần tính đến tháng 12/2018. Cùng khoảng thời gian này, GrabExpress cũng
đã tăng khối lượng đơn hàng giao nhận siêu tốc và giao nhận trong ngày lên hơn gấp
3 lần trên toàn Đông Nam Á.
- Nền tảng Zalo: Là một ứng dụng thuộc sở hữu của VNG, Zalo được phát triển
từ một ứng dụng chat đa phương tiện (OTT) và dần mở rộng tính năng chia sẻ thông
tin trên tường theo dòng thời gian (timeline) tương tự các mạng xã hội chính thức
khác. Tuy nhiên, Zalo hiện nay chỉ được cấp phép dịch vụ nhắn tin đa phương tiện
nhưng lại hoạt động như một mạng xã hội. Ngoài các tính năng phục vụ như một ứng
dụng chat đa phương tiện, Zalo hiện tại đang mở rộng dịch vụ trên nền tảng ra việc
hỗ trợ các tương tác liên lạc, trao đổi thông tin số (hình ảnh, âm thanh) giữa cửa hàng
- người tiêu dùng, và các khu vực hành chính công với người dân. Một cách từ từ,
Zalo đang tiến dần tích hợp giải pháp cho những nhu cầu thiết yếu trong việc liên lạc
và trao đổi thông tin của người dân Việt Nam. Về cấu trúc nền tảng, Zalo hiện có ba
đối tượng tham gia chính là người liên lạc, những người dùng Zalo để nhắn tin, gọi
điện; các cửa hàng, những người sử dụng Zalo như một kênh buôn bán; và cơ quan
hành chính, đối tượng sử dụng Zalo như một phương tiện truyền thông đại chúng (ví
dụ, trong đợt dịch bệnh Covid 19 vừa qua, Bộ Y tế đã sử dụng Zalo như một phương
tiện để phát đi các thông báo khẩn đến người dân). Đơn vị giá trị mà Zalo tạo ra chủ
yếu là các phương tiện để trao đổi thông tin, liên lạc,. dưới nhiều dạng như tin nhắn,
gọi điện, gửi hình ảnh, tin nhắn âm thanh,... Nhờ sự kết hợp của người tham gia và
đơn vị giá trị nêu trên, Zalo đã tạo ra các tương tác cốt lõi có giá trị và có đủ sức hút
với người dùng. Cuối năm 2019, Zalo vừa chính thức cán mốc 100 triệu người dùng.
Hiện nay, ứng dụng không chỉ đáp ứng nhu cầu liên lạc mà còn là nền tảng được các
cơ quan Nhà nước sử dụng để xây dựng chính quyền 4.0. Đến tháng 5/2018, đã có
hơn 20 tỉnh thành gồm Đà Nẵng, Đồng Nai, Tiền Giang, Thái Bình, Đồng Tháp,
Quảng Ngãi... chọn Zalo để giải quyết các thủ tục hành chính và tương tác với người
dân. Bên cạnh đó, Zalo cũng đang có doanh

22. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
28
thu tăng trưởng ở mức 20% trong năm 2019 và lợi nhuận trước thuế tăng 1,5 lần lên
mức 641 tỷ đồng.
- Nền tảng Be: Được thành lập vào cuối năm 2018, Be hiện đang là một trong
các đối thủ cạnh tranh chính của Grab trên thị trường vận tải công nghệ tại Việt Nam.
Các dịch vụ Be hiện đang cung cấp cũng tương tự như Grab, cụ thể là các dịch vụ
BeBike, dịch vụ đặt xe ôm tiện lợi, tiết kiệm nhất; BeCar, dịch vụ đặt xe ô tô bốn chỗ
và bảy chỗ với cả hai loại hình tiết kiệm và sang trọng; Be đi tỉnh, dịch vụ đặt xe, thuê
xe hơi đi các tỉnh thành với giá tốt nhất; BeDelivery, dịch vụ giao hàng nhanh, dễ
dàng theo dõi tình trạng đơn hàng; BeCorporate, giải pháp di chuyển trọn gói cho
doanh nghiệp. Đồng thời, Be cũng có cấu trúc nền tảng tương tự như Grab với cùng
đối tượng tham gia, đơn vị giá trị và bộ lọc. Những người tham gia chính trên Be cũng
là tài xế (các tài xế BeCar, BeBike, những người giao hàng của BeDelivery) và hành
khách là những khách đi xe hoặc sử dụng dịch vụ giao hàng của Be. Đơn vị giá trị mà
Be tạo ra cũng là các dịch vụ giao thông và vận chuyển. Be thực hiện dịch vụ di
chuyển của mình trên ứng dụng do chính công ty
cung cấp, được mua nguồn lập trình từ Ấn Độ và phát triển chỉ trong vòng một tháng.
Người gọi xe có thể dùng ứng dụng này để đặt xe (xe máy, ô tô, taxi, giao hàng). Chỉ
cần nhập điểm đón và điểm đến, ứng dụng sẽ tự động tính phí cho quãng đường. Be
sẽ là cầu nối cho các đối tác tài xế có xe rảnh và muốn kiếm thêm thu nhập với khách
hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ đặt xe công nghệ. Tuy nhiên, vì là nền tảng ra đời
sau, bộ lọc của Be hiện chưa được chính xác và nhanh nhạy như Grab. Quá trình tìm
tài xế ở gần và xác định vị trí trên Be còn chưa được nhanh và trơn tru như trên Grab,
nhưng bộ lọc này cũng đang được Be liên tục nâng cấp để theo kịp Grab. Đồng thời,
hiện tại hệ sinh thái trên Be chưa được đa dạng như Grab khi chưa có dịch vụ giao đồ
ăn và ví điện tử, nhưng nhận thấy tiềm năng của thị trường, Be sẽ sớm phát triển và
ra mắt các tính năng này trên ứng dụng của mình để theo kịp đối thủ. Hiện tại, theo
số liệu các công ty tự công bố, Grab hiện đang có gần 200.000 tài xế, Go-Viet công
bố có 125.000 tài xế thì Be tuyên bố có khoảng 40.000 người. Dù số lượng tài xế chỉ
bằng 1/3 Go-Viet, nhưng Be đã vươn lên giành thị phần lớn thứ hai sau Grab. Theo
ABI Research, trong tổng số 200 triệu

23. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
29
cuốc xe thực hiện trong sáu tháng đầu năm 2019, Be đứng thứ hai với 31 triệu cuốc
với tỷ lệ gần 16% – chỉ sau Grab với 146 triệu chuyến và tỷ lệ 73%. Hãng Go-Viet
dù ra mắt trước Be bốn tháng và sở hữu gấp ba lần đội ngũ tài xế nhưng lại xếp sau
Be – 21 triệu chuyến với tỷ lệ hơn 10%. Theo kết quả nghiên cứu của ABI Research,
trong nửa đầu năm 2019, Grab chiếm tới 73% thị phần gọi xe, start-up Indonesia Go-
Viet nắm 10%, trong khi Be - một ứng dụng mới ra mắt cuối năm ngoái đã hoàn tất
31 triệu cuốc xe và giành được 16% thị phần.
- Nền tảng Waves: Được xây dựng bởi hai nhà sáng lập, Lê Tự Quốc Minh và
Kevin Cao, những người quan tâm và hứng thú với việc làm content (nội dung), nền
tảng âm thanh Waves hiện đang là một trong những nền tảng hàng đầu khu vực trong
lĩnh vực podcast và các nội dung âm thanh khác. Waves hiện có hơn 30 show
tự sản xuất và 50 đối tác sản xuất nội dung tiếng Việt, và hơn 500 ngàn show khác
bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, trên nền ứng dụng miễn phí. Các show gồm talk
show, tóm tắt sách, thư giãn và thiền, hài, kinh dị. Trong giai đoạn đầu, Waves chú
trọng hỗ trợ những nhà sáng tạo nội dung âm thanh ở Việt Nam trở thành một phần
trong xu hướng âm thanh trước nhất (audio first) đang nở rộ trong khu vực, khi các
nhà sáng tạo hiện đang sản xuất podcast và âm thanh trực tiếp trên các nền tảng như
YouTube và TikTok. Về cấu trúc nền tảng, Waves hiện có hai đối tượng người tham
gia chính là những người tạo dựng podcast (podcaster) và thính giả. Với Waves, người
dùng có thể nghe được những podcast của người nổi tiếng. Hơn thế, họ còn có thể
xây dựng chương trình podcast cho riêng mình. Đơn vị giá trị mà Waves tạo ra là các
nội dung âm thanh bao gồm podcast, talkshow, audiobook, … Nhờ sự kết hợp của
người tham gia và đơn vị giá trị, Waves đã tạo dựng được những tương tác cốt lõi có
giá trị với người dùng, và đang ngày càng gia tăng hiệu ứng nền tảng của mình. Vì
vậy, nền tảng đã gọi vốn thành công 1,2 triệu USD từ quỹ đầu tư Insignia Ventures
Partners trong Seed Round.
- Nền tảng Vicare: Trước khi ViCare ra đời, nhiều trang thông tin liên quan
đến phòng khám, bác sỹ đã xuất hiện trên thế giới như Practo của Ấn Độ hay Zocdoc
của Mỹ. Ở Việt Nam, công chúng cũng biết tới Alobacsi, Easycare. Song chưa dịch
vụ nào thực sự nổi bật và cung cấp thông tin một cách đầy đủ về các cơ

24. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
30
sở y tế, bác sỹ, giúp người dùng có thể đưa ra quyết định khi có nhu cầu khám chữa
bệnh. Những thông tin y tế vẫn khá phân mảnh và nhỏ lẻ trên các diễn đàn, cơ sở dữ
liệu về các cơ sở y tế cũng rất ít. Nhận thấy điều này, Vicare đã ra đời với sứ mệnh là
cầu nối giữa người dùng và bác sỹ và cơ sở y tế. Các thắc mắc của người bệnh sẽ
được ViCare kết nối đến chuyên gia phù hợp nhất, từ đó giúp giải đáp các thắc mắc
này với các câu trả lời có chuyên môn. Về cấu trúc nền tảng, có hai đối tượng người
tham gia chính của Vicare là các bác sĩ, cơ sở y tế và bệnh nhân. Đơn vị giá trị mà
ViCare tạo ra là việc kết nối người bệnh đến bác sĩ, giúp họ được nhận các chẩn đoán
sơ bộ dựa trên các triệu chứng lâm sàng, từ đó có biện pháp tiếp theo để chữa bệnh.
Kết hợp hai yếu tố này, các tương tác cốt lõi của ViCare đã mang lại giá trị cho người
dùng và cũng là yếu tố giúp ViCare đang ngày càng trở nên phổ biến trong thị trường
y tế Việt Nam.
- Nền tảng AhaMove: Ra mắt vào tháng 8 năm 2015, trực thuộc tập đoàn
Scommerce, AhaMove là dịch vụ giúp hơn 50.000 chủ cửa hàng, chủ doanh nghiệp
giao hàng nội thành tại Hà Nội hoặc thành phố Hồ Chí Minh với tốc độ nhanh, chi
phí hợp lý và đội ngũ shipper hùng hậu. AhaMove cũng giúp hơn 10.000 nghìn tài xế
Việt có thu nhập hàng tháng với chính sách phí và thưởng hấp dẫn. Cùng với các
thương hiệu GHN Express, GHN Logistic, nền tảng đã đảm nhận dịch vụ giao hàng
giữa 63 tỉnh, thành và mạng lưới phủ tới 11.000 xã, phường khắp cả nước. AhaMove
hiện đang cung cấp dịch vụ giao hàng với các phương tiện: xe máy (với gói Siêu tốc
& Siêu rẻ với mức giá 25,000 VND/chuyến), xe ba gác, xe tải 500KG (1/2 tấn), xe
tải 1000KG (1 tấn). Về cơ cấu nền tảng, ứng dụng sẽ kết nối với các tài xế có xe nhàn
rỗi muốn kiếm thêm thu nhập và khách hàng có nhu cầu đặt giao hàng từ đây giải
quyết được của 2 bên cũng như cải thiện vấn đề giao thông. Do đó, đối tượng chính
tham gia AhaMove là các tài xế và các khách hàng có nhu cầu đặt giao hàng. Đơn vị
giá trị mà nền tảng này tạo ra là các chuyến vận chuyển hàng hóa với nhiều loại
phương tiện ở mọi tỉnh thành trên cả nước, đáp ứng được đa dạng nhu cầu của khách
hàng. Nhờ sự kết hợp của người tham gia và đơn vị giá trị giúp tạo nên các tương tác
cốt lõi hiệu quả, AhaMove hiện đang có hơn 60.000 đơn hàng mỗi ngày với tốc độ
tăng trưởng 10% đến 40% mỗi tháng. Giá trị khoản vốn được

25. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
31
rót vào Giao Hàng Nhanh và AhaMove cho đến nay vẫn được giữ bí mật, nhưng một
số nguồn tin cho biết, vòng gọi vốn tương đương vòng C, nghĩa là tương đương vốn
góp từ 20 đến 100 triệu USD. Các công ty nhận vòng C thường khá thành công (mức
doanh thu từ 1 triệu USD/tháng) và đang cần vốn để phát triển sản phẩm mới, mở
rộng thị trường và thậm chí là mua lại các công ty trong ngành. Do đó, có thể nói,
AhaMove đang là một nền tảng tương đối thành công trên thị trường với mức vốn
hóa lý tưởng và mức độ phủ sóng trên thị trường cao.
- Nền tảng Topica: Topica là một sản phẩm của tập đoàn công nghệ giáo dục
Topica EdTech Group, một trong những tập đoàn lớn về lĩnh vực công nghệ giáo dục
không chỉ ở Việt Nam mà còn ở cả Đông Nam Á. Nền tảng cung cấp các khóa
học tiếng Anh, chủ yếu là tiếng Anh giao tiếp, với đối tượng khách hàng mục tiêu là
đối tượng trí thức trẻ tuổi, những người phải sử dụng tiếng Anh để giao tiếp hàng
ngày trong công việc. Topica là một nền tảng được xây dựng theo mô hình B2C. Các
giáo viên, đa phần là giảng viên người nước ngoài đến từ các nước nói tiếng Anh với
bằng cấp, chứng nhận sư phạm chuyên nghiệp, sẽ sử dụng nền tảng Topica để quay
và đăng tải các video bài giảng. Học phí của các khóa học sẽ dao động phụ thuộc vào
nhu cầu học của học viên. Trung bình, một khóa học kéo dài sáu tháng với số lượng
buổi học không giới hạn thường có giá khoảng 1,500 USD. Tính đến năm 2019,
Topica đang có mặt tại năm quốc gia Đông Nam Á với hơn 2000 giảng viên và hơn
80,000 học viên. Topica cũng nhận được cả phản hồi tiêu cực lẫn tích cực từ học viên.
Các phản hồi tích cực cho thấy học viên đánh giá cao sự linh hoạt trong quá trình học,
tính thực tế của giáo trình học và chất lượng giảng dạy của các giảng viên người bản
xứ. Tuy nhiên, các phản hồi tiêu cực cho thấy Topica vẫn còn thiếu nhiều tính năng
mà các học viên mong muốn, đặc biệt là việc xây dựng các khóa học phù hợp với
những người ở trình độ tiếng Anh mới bắt đầu, vì các khóa học của Topica đa phần
là tiếng Anh giao tiếp, nên để có thể học tập hiệu quả nhất, học viên cần có một vốn
tiếng Anh trung bình để có thể trao đổi với giáo viên bản xứ. Đồng thời, mức học phí
cao cũng là một điểm khiến nhiều người dùng chần chờ khi đăng ký các khóa học của
Topica.

26. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
32
- Nền tảng Unica: Unica hiện là một trong các nền tảng cung cấp các khóa học
mở trực tuyến (MOOC) lớn nhất Việt Nam hiện nay. Lựa chọn mô hình B2C, Unica
hiện đang cung cấp đa dạng nhiều khóa học ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề như Sales,
Marketing, Thiết kế, Tiếng Anh, … Các khóa học được cung cấp trên Unica đều có
mức giá rất phải chăng, dao động từ 20 USD đến 35 USD. Đây là mức giá trung bình
cho một khóa học gồm 33 bài giảng với tổng thời lượng khoảng 7 tiếng. Đồng thời,
Unica cũng luôn có nhiều chính sách ưu đãi về giá như chiết khấu đăng ký sớm, chiết
khấu đăng ký theo nhóm, … Đây là một chiến lược marketing của Unica và cũng là
một dấu hiệu cho thấy nền tảng này đang sử dụng chiến lược cạnh tranh về giá để gia
tăng thị phần trên thị trường. Về cấu trúc nền tảng, là một
nền tảng công nghệ giáo dục, Unica có hai đối tượng tham gia chính là giảng viên
(với vai trò là nhà sản xuất) và học viên (với vai trò là người tiêu thụ). Các đơn vị giá
trị mà Unica mang lại cho người dùng cuối, cũng chính là học viên, là các khóa học
và nội dung đào tạo được tạo lập bởi các giảng viên tham gia vào nền tảng. Nhờ công
cụ tìm kiếm đóng vai trò như một bộ lọc, học viên có thể tìm kiếm được khóa học
trong lĩnh vực mình cần tìm hiểu với trình độ và lộ trình học phù hợp. Nhờ sự tổng
hòa ba yếu tố này, các tương tác cốt lõi của Unica được đánh giá là khá hiệu quả và
mang lại nhiều lợi ích cho người dùng. Vì vậy, theo ước tính đến cuối năm 2019,
Unica đang có hơn 200,000 học viên tham gia vào hơn 800 khóa học với khoảng 450
giảng viên.
- Nền tảng Kyna: Cũng là một nền tảng giáo dục theo mô hình B2C, Kyna có
nhiều điểm tương đồn với Unica, đặc biệt là về khách hàng và cấu trúc nền tảng. Tuy
nhiên, Kyna cũng sử dụng chiến lược cạnh tranh về giá, với mức học phí trung bình
của các khóa học thấp hơn các khóa học của Unica khoảng 20%. Điểm khác biệt nữa
giữa Kyna và Unica là Kyna còn tập trung xây dựng các sản phẩm cho từng phân
khúc khách hàng. Ví dụ, bên cạnh các khóa học chung dành cho mọi đối tượng, Kyna
còn phát triển Kyna dành cho trẻ em, Kyna for Kids, một nền tảng học tiếng Anh cho
thiếu nhi đang rất được các bậc phụ huynh tin dùng. Hiện tại, Kyna đang có hơn
100,000 học viên với hơn 250 khóa học, hơn 6000 video và hơn 150 giảng viên.

27. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
33
- Nền tảng ELSA Speak: Cũng là một nền tảng giáo dục trực tuyến, ELSA
Speak được thành lập tại San Francisco, Hoa Kỳ bởi một nhà sáng lập người Việt
Nam. Hiện nay, nền tảng đã tạo dựng được danh tiếng không chỉ ở Việt Nam mà còn
ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và machine
learning để phân tích ngữ điệu và khả năng phát âm của người học, từ đó đưa ra các
đề xuất giúp học viên cải thiện khả năng giao tiếp tiếng Anh của mình. Trong mỗi chủ
đề hội thoại, học viên sẽ sử dụng microphone để ghi âm, sau đó phần mềm sẽ tiến
hành phân tích và đưa ra các nhận xét. Mục đích của việc này là giúp học viên cải
thiện các khía cạnh của khả năng giao tiếp tiếng Anh của họ như phát âm, ngữ điệu,
và trọng âm đến khi họ có thể thành thục như người bản xứ. Vào năm 2019, sau khi
đạt được bốn triệu lượt tải về, ELSA Speak đã gọi vốn được bảy triệu USD. Về mô
hình doanh thu, ELSA Speak sử dụng mô hình doanh thu đăng ký. Cụ thể, học viên
sẽ trả phí đăng ký để có thể sử dụng không giới hạn các bài giảng và tiện ích (ví dụ:
từ điển), với mức phí khoảng 40 USD một năm. Hiện nay, công ty đang sử dụng thuật
toán nhận diện giọng nói do chính công ty tự xây dựng để dạy phát âm. Trong tương
lai, ELSA Speak đang dự định mở rộng khả năng trí tuệ nhân tạo (AI) và machine
learning của nền tảng sang cả các kỹ năng khác như viết với cách thức tương tự như
nền tảng Grammarly, nền tảng giúp phát hiện và sửa các lỗi chính tả hay lỗi chọn từ).
Có thể nói, công nghệ cao hiện đang là lợi thế cạnh tranh của ELSA Speak so với rất
nhiều các nền tảng về công nghệ giáo dục khác. Chính các thuật toán học máy và trí
tuệ nhân tạo đã giúp ELSA Speak ngày càng mang lại nhiều lợi ích cho người dùng
khi số lượng người dùng tăng lên, với một mức chi phí cận biên rất nhỏ. Đây cũng
chính là lợi thế của mô hình kinh tế nền tảng so với các mô hình kinh tế truyền thống.