Hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp là một nội dung mới của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Bài viết này chỉ giới hạn trong việc trình bày cùng các giáo viên kỹ năng thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp cho học sinh tại lớp học, nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động này.

1. 1
KỸ NĂNG THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC
CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM – HƯỚNG NGHIỆP TẠI LỚP HỌC
Lại Thế Luyện1
TÓM TẮT: Hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp là một nội dung mới của chương trình
giáo dục phổ thông tổng thể. Bài viết này chỉ giới hạn trong việc trình bày cùng các giáo viên kỹ năng
thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp cho học sinh tại lớp học, nhằm nâng
cao hiệu quả của hoạt động này.
TỪ KHÓA: chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, học qua trải nghiệm, lớp học…
ABSTRACT: Experience activity - vocational guidance is a new content of the general
education program. This article is limited to demonstrating the skills of designing and organizing
classroom activities for pupils in the classroom to improve the effectiveness of this activity.
KEY WORDS: the general education program, experiential learning, classroom ...
1.Đặt vấn đề
Dự thảo Chương trình Giáo dục Phổ thông tổng thể mới (2017) đã xác định thời
lượng dành cho các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở bậc trung học cơ sở và ở bậc
trung học phổ thông là: 105 tiết/ năm học. Theo đó, hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp
được thiết kế thành các chủ đề. Học sinh được lựa chọn các chủ đề phù hợp với nguyện vọng
của bản thân và khả năng tổ chức của nhà trường.
Một trong những vấn đề khó khăn hiện nay là cách thức triển khai nội dung giáo dục
này tại các nhà trường phổ thông trên cả nước. Việc thực hiện những thay đổi tích cực này
phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ giáo viên, bởi từng giáo viên là người trực tiếp đứng lớp để
thực hiện các thay đổi đó. Nếu không chuẩn bị kỹ việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, thì việc
triển khai thực hiện nội dung trải nghiệm – hướng nghiệp trong chương trình giáo dục phổ
thông mới sẽ gặp nhiều khó khăn. Bài viết này chỉ giới hạn trong việc chia sẻ cùng các giáo
viên kỹ năng thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp cho học sinh tại
lớp học.
2.Vị trí của hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp trong chương trình giáo dục phổ
thông tổng thể
1
Giảng viên Bộ môn Kỹ năng mềm, Đại học Tài Chính – Marketing – Email: luyenlt@ufm.edu.vn

2. 2
Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp là một nội dung mới trong dự thảo chương
trình phổ thông tổng thể. Trước hết, cần nhấn mạnh rằng, đây không phải là một môn học
riêng biệt, mà là hoạt động giáo dục gắn liền và đan xen với các môn học trong chương trình
giáo dục phổ thông. Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp là hoạt động giáo dục trong đó
từng học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc trong xã hội dưới sự
hướng dẫn và tổ chức của giáo viên, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, các kỹ năng và tích
lũy kinh nghiệm riêng của từng cá nhân.
Mục tiêu chung của hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp nhằm hình thành và phát
triển phẩm chất nhân cách, các năng lực tâm lý – xã hội..., giúp học sinh tích luỹ kinh nghiệm
riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình, làm tiền đề cho mỗi cá nhân
tạo dựng được sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc sau này. Hoạt động trải nghiệm – hướng
nghiệp được đưa vào chương trình với mục đích chính là chuyển hóa kiến thức, kỹ năng, thái
độ của học sinh thành năng lực.
Nội dung cơ bản của hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp gồm 5 lĩnh vực: Phát
triển cá nhân; Cuộc sống gia đình; Đời sống nhà trường; Quê hương, đất nước và cộng đồng
xã hội; Nghề nghiệp và phẩm chất người lao động. Nội dung được thiết kế theo nguyên tắc
tích hợp, kết hợp đồng tâm và tuyến tính. Các chủ đề được xây dựng mang tính chất mở với
những hoạt động bắt buộc cho tất cả học sinh trong cả nước và nội dung mang tính phân hóa
tùy theo nhu cầu, năng lực, sở trường của học sinh cũng như điều kiện đáp ứng của cơ sở giáo
dục. Có thể thấy, chương trình lần này đã trao quyền chủ động cho nhà trường và giáo viên
trong việc lựa chọn, bổ sung một số nội dung giáo dục và triển khai kế hoạch giáo dục phù
hợp với điều kiện thực tế.
Hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp có thể diễn ra tại lớp học với các hình thức tổ
chức đa dạng, như: đóng vai theo chủ đề, các trò chơi mô phỏng, nghiên cứu tình huống,
thuyết trình, làm việc nhóm, bài tập nhóm, bài tập cá nhân,…
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, cùng với việc áp dụng các phương pháp
và kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học các môn học để học sinh được học qua hoạt động,
hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp là cơ hội để học sinh không những rèn luyện được
năng lực thực hiện mà còn có những trải nghiệm phong phú về cảm xúc, ý chí và nhiều trạng
thái tâm lý khác nhau... Nói cách khác, trong hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp, học sinh
được hoạt động thực hành trải nghiệm những kiến thức, kỹ năng đã học trong các môn học,
qua đó tiếp tục tìm tòi, mở rộng kiến thức và áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tiễn.
Với nội dung và cách thực hiện đa dạng như vậy, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp có
vai trò quyết định đối với việc hình thành và phát triển các năng lực, phẩm chất của học sinh.
Bên cạnh việc nắm vững những thay đổi của chương trình giáo dục phổ thông mới nói
chung và những thay đổi của hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp nói riêng, đội ngũ giáo
viên các trường phổ thông trên cả nước hiện nay rất cần thay đổi phương pháp giáo dục,
nhằm đáp ứng tốt những yêu cầu của chương trình mới, góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục học sinh.
3.Kỹ năng thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm tại lớp học cho học sinh

3. 3
Khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp cho học sinh tại lớp học, giáo
viên chỉ đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ, tạo điều kiện cho học sinh thực hiện và đánh
giá kết quả thực hiện của học sinh. Học sinh chủ động thực hiện, tích cực tham gia vào các
hoạt động của tập thể, phát huy vai trò tự chủ của chính mình trong các hoạt động đa dạng tại
lớp học.
Thông qua các hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, cho dù nội dung hoạt động liên
quan đến kiến thức của môn học nào, thì học sinh đều phải thực hiện bằng hành động. Từ
việc tham gia hoạt động trải nghiệm đó, các em sẽ được vận dụng kiến thức được học ở trong
trường, qua đó học sinh được mở rộng, tìm tòi, sáng tạo hơn trong kiến thức. Bên cạnh đó,
học sinh phải tìm hiểu, sử dụng các sản phẩm, công cụ và thiết bị trong thực tế; phải nghe,
nói, viết, làm; phải giao tiếp, hợp tác với bạn bè, thầy cô và những người xung quanh để hoàn
thành nhiệm vụ. Nói chung, hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp giúp học sinh hình thành rất
nhiều kỹ năng, để hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất theo mục tiêu của chương
trình giáo dục phổ thông mới.
Mục tiêu cao nhất là học sinh phải được tạo cơ hội để vận dụng kiến thức trong các
môn học trong quá trình trải nghiệm của bản thân, không để học sinh thiếu sự chủ động, thiếu
tích cực khi tham gia hoạt động. Khi giáo viên đặt ra một yêu cầu trải nghiệm, học sinh phải
tích cực hoạt động và hoàn thành sản phẩm. Sản phẩm đó chính là kết quả nhìn thấy được của
hoạt động trải nghiệm. Vì vậy, điều quan trọng nhất là phải xây dựng được chủ đề phù hợp
với nội dung học tập, khả năng của học sinh và điều kiện thực tiễn.
Khi thiết kế các hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, giáo viên cần quan tâm một
số vấn đề sau đây:
- Phân tích đặc điểm tâm lý và xác định nhu cầu học tập của học sinh: Giáo viên
cần hiểu rằng: “Mỗi con người là chịu ảnh hưởng của môi trường văn hóa của họ.
Mỗi học sinh được lớn lên trong môi trường văn hóa khác nhau. Điều đó ảnh
hưởng đến cách các em tương tác với người khác khi học qua trải nghiệm”
(Cantor, 1995, p.80). Giáo viên cần biết được trình độ của học sinh hiện nay như
thế nào? Kinh nghiệm thực tế của học sinh? Các em đã trải qua những hoạt động
thực tế nào ở địa phương? Các em sẽ cần trải nghiệm những gì?
- Xác định những hoạt động trải nghiệm phù hợp đối với người học và phù hợp với
nội dung giáo dục: Những hoạt động trải nghiệm mà giáo viên thiết kế phải phù
hợp với trình độ nhận thức và đón đầu sự phát triển trí tuệ của người học. Trong
số những nội dung giáo dục phong phú của chương trình, giáo viên phải xác định
được những khía cạnh hay nội dung nào có thể thiết kế thành các hoạt động cho
học sinh trải nghiệm. Đặc biệt là, các hoạt động đó có bảo đảm tính sư phạm hay
không, có giúp người học lĩnh hội các khái niệm then chốt và làm phong phú trải
nghiệm của người học hay không? (Cantor, 1995, p.82).
- Khi thiết kế các hoạt động trải nghiệm cho lớp học, giáo viên phải nhận thức rõ
ràng về quan điểm “lấy người học làm trung tâm”: Các hoạt động phải thu hút
được sự tham gia tích cực của học sinh, đòi hỏi các em phải giải quyết những vấn
đề phù hợp với cuộc sống của các em. Học sinh phải thể hiện mối quan tâm đối

4. 4
với vấn đề, có tư duy phê phán và tự mình tổ chức các hoạt động, chứ không phải
mang những cảm nhận rằng bản thân mình bị giao việc. Bởi vì, các hoạt động sẽ
là những thử thách có ý nghĩa khiến học sinh phải suy nghĩ, lập kế hoạch, thực
hiện những ý tưởng để tìm ra giải pháp mang tính sáng tạo để giải quyết các vấn
đề.
- Khi thiết kế các hoạt động trải nghiệm cho lớp học, giáo viên phải đảm bảo mang
lại những trải nghiệm phong phú cho học sinh: Giáo viên phải suy nghĩ về những
vấn đề mà học sinh có thể giải quyết được hơn là chỉ dừng lại ở việc ghi nhớ
thông tin (Wurdinger, 2005, p.51). Đối với mỗi vấn đề hoặc câu hỏi nêu ra, học
sinh phải giải quyết được thông qua các hoạt động, các dự án và những kinh
nghiệm liên quan đã có ở những lĩnh vực khác. Điều này giúp đảm bảo có một sự
nối kết giữa tư duy và hành động của học sinh, nảy sinh trong quá trình học tập
của các em (Wurdinger, 2005, p.13).
- Trong lớp học, học sinh có thể học cách xử lý các tình huống thực tế: Các em trải
nghiệm những hoạt động mới, đón nhận phản hồi của giáo viên trong một môi
trường giáo dục an toàn – không bị bình phẩm, chê bai,... Qua các nhiệm vụ cụ thể
mà các em thực hiện, các em có thể liên hệ từ lý thuyết đến thực tế, phân tích các
tình huống thực tế liên quan đến cuộc sống hay nghề nghiệp dưới hướng dẫn của
những tài liệu mà giáo viên cung cấp trong lớp học (Lewis & Williams, 1994, p.
8).
- Khi thiết kế các hoạt động trải nghiệm cho lớp học, giáo viên phải đảm bảo các
hoạt động có tính thử thách nhưng vẫn vừa sức đối với học sinh: Khi học sinh bắt
tay vào thực hiện các yêu cầu của bài học, giáo viên phải chắc chắn rằng các em
có thể hoàn thành được chúng (Chapman, McPhee & Proudman, 1995, p. 243).
- Giáo viên cần chú ý đến tầm quan trọng của sự liên quan giữa các hoạt động với
cá nhân học sinh: Hãy tìm hiểu xem học sinh của mình quan tâm những gì, và sau
đó lựa chọn, thiết kế các hoạt động thích hợp với các em. Khi hứng thú học tập
của các em bắt nguồn từ bên trong, chứ không phải là sự ép buộc từ bên ngoài,
học sinh sẽ thích thú và đầu tư sức lực, trí tuệ vào quá trình học tập (Wurdinger,
2005, p. 18).
- Khi thực hiện các hoạt động trải nghiệm, điều quan trọng là học sinh phải hiểu
được lý do tại sao họ làm: Nếu học sinh không hiểu được lý do ẩn đằng sau những
gì họ phải làm trong lớp học, hoặc không hiểu được những gì họ làm có liên quan
đến bản thân như thế nào, thì rất có khả năng họ sẽ không học được điều gì
(Wurdinger, 2005, p. 13).
- Giáo viên cần xác định những khó khăn có thể nảy sinh khi tiến hành phương
pháp học qua trải nghiệm: Liệu có đủ thời gian trên lớp để cho học sinh thực hành
các hoạt động? Những nội dung nào mà học sinh có thể tự đọc sách nhằm có thêm
thời gian trên lớp dành cho các hoạt động? Khi tiến hành đổi mới các hoạt động đa
dạng trong lớp học, liệu có xảy ra những tai nạn đáng tiếc hay vấp phải những
phản đối của phụ huynh hoặc nhà quản lý cấp trên hay không? Liệu tất cả học sinh
trong lớp có công bằng về cơ hội tham gia và thực hành các hoạt động trải nghiệm
tại lớp hay không? (Cantor, 1995, p.84).

5. 5
Cuối cùng, khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, giáo viên cần hết
sức chú trọng việc giúp cho học sinh xác định rõ nhiệm vụ học tập trước khi thực hiện, để
đảm bảo mỗi học sinh hiểu rõ và chủ động, sáng tạo trong quá trình thực hiện. Đối với mỗi
hoạt động, giáo viên cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương thức tiến hành hoạt động và
đặc biệt là phải mô tả rõ ràng các yêu cầu về sản phẩm học tập mà mỗi học sinh hay nhóm
học sinh phải hoàn thành. Kết quả của hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp sẽ được đánh
giá thông qua các sản phẩm như video clip, bài trình bày, báo cáo và các sản phẩm cụ thể của
học sinh.
4.Các giải pháp tổ chức thực hiện các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp trong
chương trình giáo dục phổ thông:
4.1.Để việc triển khai hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp tại các trường phổ thông
một cách thiết thực và hiệu quả, cán bộ quản lí, giáo viên trước hết cần có nhận thức đúng về
bản chất của hoạt động trải nghiệm. Bên cạnh đó, nhà trường cần đầu tư từng bước về cơ sở
vật chất, trang thiết bị, tài chính phục vụ cho hoạt động của các em; khuyến khích, động viên
đội ngũ giáo viên tích cực, sáng tạo trong quá trình thiết kế và tổ chức các hoạt động trải
nghiệm - hướng nghiệp.
4.2.Muốn thiết kế các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp thật sự có giá trị cho học
sinh, mỗi nhà trường cần căn cứ vào đặc điểm nguồn lực của mình và yêu cầu của chương
trình giáo dục phổ thông để xây dựng được các chủ đề hoạt động tích hợp, liên môn, từ đó tổ
chức cho học sinh thực hiện. Để thiết kế nội dung các hoạt động có tính thực tế trong từng
chủ đề, nhà trường cần rà soát và thiết kế hoạt động phù hợp với tình hình thực tế của xã hội,
nhu cầu học tập của học sinh và định hướng tiếp cận năng lực cho học sinh.
4.3.Mỗi giáo viên và tổ bộ môn có thể và có trách nhiệm tham gia xây dựng và tổ
chức thực hiện các chủ đề hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp phù hợp với yêu cầu của bộ
môn. Một chủ đề có thể cần sự thiết kế, tham gia thực hiện của nhiều giáo viên các bộ môn
khác nhau. Và việc này cần có sự chủ động của lãnh đạo nhà trường khi thiết kế nội dung
tổng thể kế hoạch dạy học của nhà trường trong năm học với tất cả các khối lớp. Nhà trường
phải dự kiến được thời gian tổ chức hoạt động trải nghiệm ngay từ đầu năm học thể hiện
trong kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học, đảm bảo tính hệ thống từ nhà trường đến các tổ
chuyên môn. Trong đó, giáo viên các bộ môn tham gia xây dựng các chủ đề hoạt động, chịu
trách nhiệm đưa ra mục tiêu, nội dung, phương thức và sản phẩm hoạt động; tham gia đánh
giá kết quả hoạt động của học sinh.
4.4.Mỗi giáo viên cần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong việc đổi mới
phương pháp giáo dục với các hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, coi đây là nhiệm vụ
quan trọng hàng đầu của mình trước yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Mỗi
giáo viên cần nhận thức được vai trò trách nhiệm của mình, tầm quan trọng của công tác tự
bồi dưỡng năng lực chuyên môn của mình nhằm nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng yêu
cầu chương trình phổ thông mới. Điều quan trọng nhất vẫn là cần tìm ra các ý tưởng tốt để
xây dựng chủ đề, nhiệm vụ học tập cụ thể cho từng hoạt động; đồng thời, cần phải thật sự tâm
huyết vì hoạt động này sẽ đòi hỏi nhiều công sức hơn là chỉ giảng lý thuyết. Đồng thời, mỗi

6. 6
giáo viên cần khắc phục khó khăn, để tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng chuyên môn về
chương trình phổ thông mới do Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT, trường tổ chức.
4.5.Mỗi giáo viên cần tích cực tham gia dự giờ đồng nghiệp, không chỉ trong trường
mà cả các trường khác trong cụm thông qua hình thức hội giảng, thao giảng do cụm trường tổ
chức; chủ động tìm kiếm các thông tin có liên quan để kịp thời cập nhật những kiến thức, kỹ
năng cần thiết để chuẩn bị thích ứng với chương trình giáo dục phổ thông mới, đặc biệt là nội
dung trải nghiệm hướng nghiệp.
4.6.Trong quá trình thực hiện hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp ở các nhà trường,
nếu cần người hỗ trợ tổ chức thì nhà trường có thể cử các giáo viên, mời các chuyên gia, huy
động sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp tại địa phương... Đây cũng là một cách để
huy động sự phối hợp của các lực lượng xã hội và gia đình vào công tác giáo dục học sinh.
4.7.Qua thực tế thực hiện các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp ở từng học kỳ
hoặc mỗi năm học, ban giám hiệu và giáo viên các trường phổ thông có thể nhìn nhận những
chỗ vướng mắc, chưa hợp lý để tự rút kinh nghiệm, điều chỉnh phù hợp và kịp thời.
5.Kết luận
Khi áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới với các hoạt động trải nghiệm -
hướng nghiệp, đội ngũ giáo viên sẽ là lực lượng nòng cốt thực hiện và quyết định sự thành
công của chương trình. Tinh thần tích cực của đội ngũ giáo viên khi thiết kế và tổ chức các
hoạt động trải nghiệm cho học sinh sẽ góp phần nâng cao năng lực sư phạm cho đội ngũ giáo
viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Hơn thế nữa, việc nỗ lực
thiết kế và tổ chức tốt các hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp sẽ nâng cao hứng thú học tập
của học sinh, tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện các năng lực và phẩm chất cần thiết, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục học sinh tại các trường phổ thông trên cả nước.

7. 7
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ GD-ĐT (2017), Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.
2. Thanh Hùng (2017), Những môn học lần đầu tiên xuất hiện trong thời khóa biểu học
sinh sau năm 2017, http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/khoa-hoc/nhung-mon-hoc-lan-
dau-tien-xuat-hien-trong-thoi-khoa-bieu-hoc-sinh-sau-nam-2017-366683.html
3. Cantor, J.A. (1995). Experiential Learning in Higher Education. Washington, D.C.:
ASHEERIC Higher Education Report No. 7.
4. Chapman, S., McPhee, P., & Proudman, B. (1995). What is Experiential Education?.
In Warren, K. (Ed.), The Theory of Experiential Education. Dubuque: Kendall/Hunt
Publishing Company.
5. Lewis, L.H. & Williams, C.J. (1994). In Jackson, L. & Caffarella, R.S. (Eds.).
Experiential Learning: A New Approach. San Francisco: Jossey-Bass.
6. Wurdinger, S.D. (2005). Using Experiential Learning in the Classroom. Lanham:
ScarecrowEducation.

8. 8

9. 9

10. 10

11. 11