MESOPOTAMIA

1. ARALIN 12

2. MATATANDAAN NATIN NA SA MGA UNANG ARALIN NATALAKAY
NATIN NA ANGASYA AY ANG NAGING SENTRO NG PAGHUBOG NG
SANGKATAUHAN.
DITO NAGSIMULA ANG KAUNA UNAHANG MGA PAMAYANANG
PALEOLITIKO NA KALAUNAN AY SISIBOL BILANG KAUNA-UNAHANG
EMPERYO SA BUONG DAIGDIG.

3. SA PANAHONG NEOLITIKO NAKARATING ANG MGA PANGKAT
NOMADIKO.
TANONG:
ANO NGA BA ANG IBIG SABIHIN NG NOMADIKO?

4. SA PANAHONG NEOLITIKO NAKARATING ANG MGA PANGKAT
NOMADIKO.
SAGOT:
ANG MGA NOMADIKO AY GRUPO NGTAONG WALANG
PERMANENTENG TIRAHAN AT NABUBUHAY SA PAMAMAGITAN NG
PANGANGASO. KUNG KAYAT SILA AY NAGLALAKBAY HABANG
SINUSUNDAN NILA ANG KANILANG MGA PINAGKUKUNAN NG
PAGKAIN NA MGA HAYOP .

5. NANG LUMAON NAKARATING ANG MGA PANGKAT NOMADIKONG
ITO SA LUGAR SA KANLURANG ASYA NA HUGIS PAARKO NA ANG
TAWAG AY ANG FERTILE CRESCENT. SA LUGAR NA ITO AY NAPAPA
GITNAAN NG DALAWANG MALALAKING ILOG,TIGRIS-EUPHRATES
KUNG KAYA ANG LUGAR AY PUNO NG MGA HALAMAN, MARAMING
MGA NAGKALAT NA MGA DAMONG MAYROONG BUTIL, MGA
SINAUANNAG WHEAT AT BARLEY, NAPANSIN ITO NG MGA PANGKAT
NOMADIKO AT HINDI NAGLAON AY NATUTUNAN NILANG GAMITIN
ITO BILANG PAGKAIN. DAHIL DITO HINDI NA SILA NAKA ASA LAMANG
SA PANGANGASO SILA AY NAGING SEMITIC.

6. ANO NAMAN ANG IBIG SABIHIN NG PAGBABAGO NILA BILANG MGA
SEMITIC NA PAMUMUHAY?

7. ANG SEMITIC NA PAMUMUHAY – AY MGA GRUPO NGTAO NA
NAGMULA SA MGA NOMADIKO NA NATUTONG MANIRAHAN NG
PERMANENTE SA ISANG LUGAR, SILA ANG MGA UNANG PANGKAT
NGTAO NA NATUTONG MAGTANIM NG MGA HALAMAN KUNG
KAYA SILA AY HINDI NA NAKA ASA SA PANGANGASO NG HAYOP
KUNDI DAHIL SA AGRIKULTURA NATUTUSTUSAN NILA ANG ARAW
ARAW NA PANGANGAILANGAN.

8. ANG MGA SEMITIC NA GRUPO NGTAO NA ITO AY ANG MGA UNANG
GRUPO NGTAO NA BUMUO NG MGA PAMAYANAN SA REHIYON
NG KANLURANG ASYA.
SILA ANG BUMUO NG MGA PAMAYANAN NG HUYUK, JERICHOAT
HACILAR.

9. BAGO NATINTALAKAYIN ANG MGA SUSUNOD NA MGA EMPERYO
SA MESOPOTAMIA, MAG BALIK-ARAL MUNATAYO SA MGA
IMPORTANTENG PANGYAYARI SA MESOPOTAMIA PATI NA SA
SUMER UPANG MAS MAINTINDIHAN NATIN ANG PANGYAYARI SA
SUSUNOD NA MGA EMPERYO.

10. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
TANONG:
SAANG KONTINENTE MATATAGPUAN ANG KABIHASNAN
NG MESOPOTAMIA?

11. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
SAGOT:
ASYA

12. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
TANONG:
SAANG REHIYON SA ASYA MATATAGPUAN ANG
KABIHASNAN NG MESOPOTAMIA?

13. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
SAGOT: KANLURANG ASYA

14. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
TANONG:
ANO ANG DALAWANG ILOG NA NAKAPAGITNA SA
LAMBAK NG MESOPOTAMIA?

15. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
SAGOT:
TIGRIS
EUPHRATES

16. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
TANONG:
SA KALALUKUYAN ANONG BANSA ANG PANGALAN NG
MESOPOTAMIA NA MAKIKITA SA KANLURANG ASYA?

17. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
SAGOT:
IRAQ

18. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
TANONG:
ANO ANGTAWAG SA LUGAR SA KANLURANG ASYA NA
HUGIS PAARKO NA SIYANG SINASABING LUGAR KUNG
SAAN MATATAGPUAN ANG MESOPOTAMIA NA ISANG
LUPAIN MATABA ANG LUPA NA MAINAMTAMNAN?

19. TAYO’Y MAG BALIK – ARAL:
SAGOT:
FERTILE CRESCENT

20. MAPA NG SINAUNANG AKKADIA
IMPERYONG AKKADIAN

21. MATATANDAAN SA MGA UNANG ARALIN NA ANG KANLURANGASYA ANGTIRAHAN
NG MGA SINAUNANG KABIHASNAN NATIN.
TINALAKAY NATIN NA ANG MGA ITO AY ANG: (JERICHO, HUYUK AT HACILAR.)
ANG MESOPOTAMIA DINANG KILALA BILANG SENTRO NG AGRIKULTURA SA REHIYON
NG KANLURANG ASYA.
SUMIBOL DIN SA KANLURANG ASYA ANG PINAKAUNANG KABIHASNAN SA BUONG
DAIGDIG – ANG SUMER.
Ibat – ibang grupo ng tao ang naitatag sa mesopotamia, sa araling ito tunghayan natin ang
iba pang mga grupo ng tao na umusbong sa kanlurang asya.

22. ANG KASAYSAYAN NG MESOPOTAMIAAY KINAKITAAN NG PAMAMAYANIAT PAG
BAGSAK NG IBA’T – IBANG KAHARIANAT IMPERYO.
ILAN SA MGA ITO AY ANG:
AKKADIAN
BABYLONIAN
ASSYRIAN
PHOENICIAN
HEBREW
HITTITE
PERSIAN

23. ANG AKKADIA O AKKAD AY ISA LAMANG MALIIT NA LUNGSOD
ESTADO SA TIMOG-KANLURANG BAHAGI NG MESOPOTAMIA
NAGING IMPERYO ANG AKKADIA MATAPOS NITONG MAGAPI
NG KANILANG PINUNO O HARI NA SI (SARGON I) ANG KARATING
IMPERYO NG (SUMER).
INILUKLOK NA HARI SA SARGON I AT NAMUNO SA PAGPAPAUNLAD
NG IMPERYO INIWAN ANG SENTRO NG SUMER AT GINAWANG
KABISERA ANG LUNGSOD NG AKKAD KUNG KAYATTINAWAG NA
AKKADIA ANG IMPERYONG ITO.

25. BILANG EMPERADOR O HARI, KINILALA NG BUONG IMPERYO ANG
KADAKILAAN NI SARGON I. NAGTALAGA SIYA NG MGA LOKAL NA
PINUNO UPANG PANGASIWAAN ANG KANYANG MALAYONG MGA
TERIRTORYO.
BAWAT LOKAL NA PINUNO AY SUPPORTADO NG MGA HUKBONG
MILITAR UPANG MAPANATILI ANG SEGURIDAD NG LOKAL NA
NASASAKUPAN
DAHIL DITO NAGING HIGIT NA ORGANISADO ANG SYSTEMA NG
PAMAHALAAN.

26. ANG BAWAT

27. LUMAKI NG LUMAKI ANG IMPERYONG NASASAKUPAN NI SARGON I
SIYA AY NANAKOP NG MGA KARATIG NA MALILIIT NA LUNGSOD SA
MESOPOTAMIA, DAHIL DITO NAGING MALAKAS ANG KALAKALAN
NG IMPERYO. BAWAT LUNGSOD AY KINUKUNAN NG BUWIS, AT
PATI NA RIN ANG LAHAT NG MGA PANGANGAILANGAN NG ISANG
IMPERYO UPANG LUMAGO.
BILANG MALAKING IMPERYONG NAKATUON SA AGRIKULTURA
NAGAWANGTUSTUSAN NG AKKADIA ANG PAG LOBO NG
POPULASYON. ANG PAGLOBO NAMAN NG POPULASYON ANG
NAGING DAAN SA PAGDAMI NG LAKAS MILITAR NITO KUNG SAAN
KINAILANGAN SA PANANAKOP NG IBA PANG PROBINSIYA.

28. PANSININ ANG MAPA NG
AKKADIAN EMPIRE:
ANO ANG MAPAPANSIN MO
SA HEOGRAPIYA NITO?

29. PANSININ ANG MAPA NG
AKKADIAN EMPIRE:
ANO ANG MAPAPANSIN MO
SA HEOGRAPIYA NITO?

30. NAPANSIN NYO BA NA ANG
EMPERYO NG AKKADIAN
O MAGING ANG KABUUAN
NG MESOPOTAMIA AY
NAPAPALIBUTAN NGTUBIG
AT KONEKTADO NG MGA
KURSO NG ILOG MAGMULA
TIGRIS-EUPHRATES PATI SA
KARATIG LUGAR NITO?

31. SA HILAGA AY NAHIHIMLAY
ANG HANGGANAN NG
MIDETTERANEAN SEA
SA TIMOG NAMAN ITO AY
ANG HANGGANAN NG
PERSIAN GULF
HABANG SA SILANGAN NITO
AY ANG CASPIAN SEA ANG
PINAKA MALAKING LAWA
SA BUONG MUNDO.

32. SA KADAHILANANG ITO,
ANG EMPERYO NG AKKADIA
NAGING PUNTIRYA NG MGA
PANANAKOP NG MGA KA-
RATIG LUNGSOD.
DAHIL SATINATAMASANG
PAGLAKI AT PAG-UNLAD NG
EMPERYO MARAMI ANG NAG
KA INTEREST SA LUGAR NA
ITO.

33. HINDI NAGLAON AY HINDI
NA NAPIGILAN ANG MGA
PANANALAKAY SA IMPERYO
KUNG KAYAT BUMAGSAK
ITO.
INATAKE ANG KABISERANG
LUNGSOD NITO ANG
AKKADIA/AKKADE ATTULOY
ANG PAGKALUGMOK NITO.

34. HINDI NAGLAON AY HINDI
NA NAPIGILAN ANG MGA
PANANALAKAY SA IMPERYO
KUNG KAYAT BUMAGSAK
ITO.
INATAKE ANG KABISERANG
LUNGSOD NITO ANG
AKKADIA/AKKADE ATTULOY
ANG PAGKALUGMOK NITO.

35. MATAPOS ANG PAGBAGSAK
NG IMPERYONG AKKADIAN
LALO PANG DUMAMI ANG
MGA GRUPONG ETNIKO NA
LUMIKAS NG MARAMIHAN
PATUNGO SA MESOPOTAMIA.
KABILANG DITO ANG MGA
ELAMITE MULA SA ELAM SA
GAWING SILANGAN AT ANG
MGA AMORITE SA
KANLURAN.

69. LYDIA

88. PAGLITAW NG IBA PANG KATUTUBO
AT DAYUHANG IMPERYO SA REHIYON
EMPIRE