Fragment książki, spis treści, index - z księgarni internetowej Grzbiet.pl http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku

1. SPIS TREŚCI
Przedmowa.
Rozdział I - Sytuacja polityczna
- I. Sytuacja polityczna. - II. Opinia publiczna we Francji, pobór rekru­
tów. - III. Postawa Napoleona względem Polaków. - IV. Negocjacje
zWiedniem.- V. Wymagania wobec Prus; zawieszenie broni z 16listo­
pada. - VI. Serdeczność w Dreźnie, chłód w Kassel. - VII. Turecka dy-
wersja
Rozdział II - Sytuacja militarna na początku listopada
- L Napoleon władcą Odry. - II. Pozycje zajęte przez Wielką Armię;
Grupa Odrzańska i oddziały pościgowe. - III. Rozproszenie nie stano­
wiło zagrożenia dla oddziałów na linii frontu. - IV. Stan liczbowy po­
szczególnych oddziałów; jego spadek począwszy od l października.
-V. Morale Wielkiej Armii. -VI. Armia rosyjska, jej siła, stan liczbowy
11
13
i rozmieszczenie oddziałów. - VII. Sytuacja armii pruskiej . . 33
Rozdział III -Między Odrą aWisłą
- I. Zamiar Napoleona, aby poprowadzić armię aż do brzegów Wisły.
-II. Sprzeczne odczucia Lannesa iDavouta.- III. Ruch wstronę Pozna-
nia iPiły. -IV. Przygotowania do bitwy wokolicach Poznania.- V. Przy­
mus wysłania V Korpusu aż do Torunia w celu uzupełnienia zapasów
żywności powoduje nowy ruch naprzód. -VI. Czas postoju wSompol­
nie woczekiwaniu na odpowiedź króla Prus. -VII. Murat obejmuje do-
wództwo nad oddziałami z linii frontu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Rozdział IV - Plan berliński
-l. Charakterystyka działań wczasie pierwszych trzech tygodni listopa-
da. - II. Postawy dyplomacji francuskiej względem przywrócenia pań-
stwa polskiego. - III. Napoleonowi przedstawiono trzy opracowania
dotyczące ogólnej sytuacji politycznej. - IV. Pierwsze pomysły Napole-
ona, co do planu berlińskiego: Prusy powiększają swoje terytorium
kosztem Polski. - V. Ostateczny kształt planu berlińskiego: walki prze­
ciwko Anglii, blokada kontynentalna, próby zawarcia sojuszu z Rosją. . 57
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

2. 6 SPIS TREŚCI
Rozdział V- Rosjanie nad Bzurą
- l. Kwatera cesarska pozbawiona wieści od Duroca. - II. Rozmieszcze­
nie wojsk rosyjskich 20 listopada; Benningsen sytuuje się za Narwią.
- III. Otoczeni przez Lestocqa; różnice w dyspozycjach rosyjskich
i pruskich. - IV Działania zlecone po otrzymaniu depesz od Milhauda
sygnalizujących obecność wroga na Błoniach. - V Ruchy mające na
celu zebranie armii Murata. -VI. Lekka kawaleria nad Wisłą gwarantuje
bezpieczeństwo koncentracji wojsk. - VII. Król Prus odrzuca ugodę;
Napoleon w Poznaniu; jego konsekwentna postawa wobec Polaków.
- VIII. Środki przedsięwzięte wczasie marszu na Poznań wcelu ochro-
ny linii komunikacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Rozdział VI - Od Bzurypo Warszawę
-l. Murat przybywa do Kłodawy. - II. Słaby opór oddziałuJurkowskie­
go; Kawaleria Rezerwy, jako jedyna rusza na Warszawę.- III. Na rozkaz
Napoleona III Korpus kontynuuje marsz na stolicę Polski; zaangażowa­
nie kawalerii nad Utratą. - IV Wkroczenie Murata do Warszawy 28 H­
stopada. -V Kłopoty z zaopatrzeniem i z przekroczeniem rzeki; roz­
mieszczenie trzech korpusów i kawalerii wzdłuż Wisły. - VI. Sedmo-
radzki opuszcza Pragę. - VII. III Korpus zajmuje prawobrzeżną Pragę . 79
Rozdział VII - Druga Grupa Poznańska
- L Ważna rola Durosoela w Toruniu. - II. Murat, Soult i Bernadotte
wezwani do Berlina.- III. Przyczyny długiego pobytu wSchwerin iLu­
bece. - IV VI Korpus toruje sobie drogę na Toruń. - V Strategiczne
znaczenie tego wydarzenia. -VI. I i IV Korpus, oraz trzy dywizje kawa-
lerii spotykają się w Poznaniu . . 95
Rozdział VIII- Okunin i Pomiechówek
- L Benningsen wycofuje się spod Ostrołęki i wraca do Pułtuska.
- II. Rozmieszczenie wojsk rosyjskich do 22 września; rywalizacja Ben-
ningsena i Buxhowdena; nominacja marszałka polowego Kamieńskie­
go na stanowisko głównodowodzącego. - III. Ukształtowanie terenu
korzystne dla Rosjan. - IV Znaczące dyspozycje wydane przez Davo­
uta, odizolowanego na prawym brzegu Wisły; w III Korpusie brakuje
kawalerii. - V. Wycofanie się Benningsena zostaje odnotowane przez
sztab Murata; skutki, jakie powoduje ta informacja. - VI. Brygada Gau­
thiera przeprawia się przez Narew w Okuninie. - VII. Starcie w Pornie­
chowie 11 grudnia. -VIII. Most w Okuninie zostanie ukończony do­
piero 22 grudnia; zajęcie wyspy u ujścia Wkry. - IX. Wyczerpanie się
zapasów; armia gromadzi się nad Wisłą. - X. Informacje, jakie posiada
Murato wrogu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lOS
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

3. SPIS TREŚCI
Rozdział IX- Pierwsze plany działań
- l. Strategiczny problem przekroczenia Wisły: Toruń czy Warszawa?
Organizacja centrów operacyjnych. - II. Niemożność ustalenia z wy­
przedzeniem drogi wycofywania się wojsk rosyjskich; dwie prawdopo­
dobne linie operacyjne Napoleona otaczają się wzajemnie flankami.
- III. Pierwszy zarys planu działania skierowany na Warszawę.
- IV. Przewidywania Napoleona, co do wycofywania się Rosjan.
- V. Opóźnienia w budowie mostu w Warszawie skłaniają cesarza do
przekroczenia Wisły wToruniu; zmiana planu działania.- VI. Ogólne
rozkazy z l3 grudnia; IV Korpus wysłany do punktu leżącego w poło­
wie drogi pomiędzy Toruniem aWarszawą. - VII. Przedwczesna nowi­
na o ukończeniu mostu w Okuninie sprawia, że cesarz po raz kolejny
zmienia zdanie; rozkazy z 15 grudnia; Napoleon rusza na Warszawę;
bardziej ofensywny charakter operacji z lSgrudnia; Grupa Warszawska
nadal odseparowana od Grupy Poznańskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Rozdział X- Ostatecznyplan działań
- I. Podróż Napoleona z Poznania do Warszawy. - II. Rozkazy z 17 i 19
grudnia. - III. Ostateczny plan działań; dlaczego Napoleon nie skoncen­
trował wszystkich swoich wojsk wWarszawie; jego plan zwabienia Rosjan
do Torunia; linia operacyjna, zpoczątku podwójna, miała się przekształ­
cić wpojedynczą po przekroczeniu Wkry, a następnie skierować na Puł­
tusk. - IV Soult przekraczaWisłę wDobrzykowie iwPłocku, anastępnie
idzie w stronę Płońska. - V. Augereau przekracza Utratę i wyprzedza IV
Korpus wPłońsku. - VI. Niezdecydowanie Neya wToruniu, rozprosze­
nie VI Korpusu; Bemadotte obejmuje dowództwo nad lewym skrzydłem
armii. - VII. Kawaleria Bessieresa rusza wstronę Bieżunia. - VIII. Starcie
wBieżuniu 23 grudnia; Bessieres wypełnił swoją misję do końca . 141
Rozdział XI - Nocne starcie w Czarnowie (23-24 XII 1806)
-L 19grudnia Napoleon przybywa do Warszawy. - II. Ukończenie budo­
wy mostu wOkuninie 22 grudnia; III Korpus iRezerwa Kawalerii otrzy­
mują rozkaz przekroczenia Wkry. - III. Ostatnie rozkazy z 23 grudnia;
przybycie Napoleona do Okunina.- IV Środki obronne przedsięwzięte
przez dywizję Ostermanna w Czamowie. - V. Napoleon osobiście do­
konuje rekonesansu nad Wkrą idyktuje rozkaz do działania. -VI. Prze­
kroczenie ostatniej odnogi Wkry; rozpoznanie pozycji w Czarnowie
przez 13. pułk lekkiej piechoty i 17. pułk piechoty. - VII. Główny atak
l. dywizji III Korpusu na Czarnowo; wtórny atak oddziału Petita na
prawe skrzydło wojsk rosyjskich. - VIII. Wycofanie się dywizji Oster­
manna do Nasielska.- IX. Starcie na tyłach w Nasielsku (24 grudnia)
pomiędzy 2. dywizją wojsk rosyjskich, a dywizją Frianta. - X. VII Kor-
pus śmiało przekracza Wkrę 24 grudnia w Kołozębiu i Sochodnie. . . 161
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

4. ---·8 SPIS TREŚCI
Rozdział XII - Od Nasieiska po Lopacin {25 XII 1806)
-l. Po przybyciu do Pułtuska feldmarszałek Kamieński zaleca ofensywę
wojsk rosyjskich na Nowe Miasto; nieostrożność tego ruchu ułatwia re­
alizację planu Napoleona. - II. Rozkazy Kamieńskiego z 23 grudnia
w Nowym Mieście i 24 w Łopacinie i Ślubowie; krytyczna sytuacja
Benningsena, który powraca do Strzegocina. - III. Koncentracja więk­
szości armii Benningsena w Strzegocinie; wycofanie się tego generała
w stronę Pułtuska w nocy z 24 na 25 grudnia; sytuacja sił rosyjskich
o północy 24 grudnia. - IV. 25 grudnia rano, Napoleon z Gwardią i III
Korpusem przenosi się do Nowego Miasta; powody takiego ruchu. -V.
Po przybyciu do Słustowa cesarz wysyła III Korpus do Strzegocina, aV
do Pułtuska.- VI. Wykonanie rozkazów wydanych w Słustowie; Lan­
nes dociera do Zbroszy, Davout melduje się o 20.00 w Strzegocinie.
-VII. Starcie pod Łopacinem; oddział Pahlena rozbity przez jazdę Mu­
rata. - VIII. Sytuacja obydwu stron nad Soną wieczorem 25 grudnia;
pozycje IV iVII Korpusu, Pahlena oraz Golicyna. - IX. Ogólny wynik
działań z 25 grudnia nie jest korzystny dla Wielkiej Armii . 183
XIII- Starcie pod Gołyminem (26 XII 1806)
- L Sprzeczne rozkazy wydane w Pułtusku przez feldmarszałka Ka­
mieńskiego wnocy z25 na 26 grudnia, wmomencie opuszczenia armii;
Benningsen, pomimo sprzeciwu dowódcy, decyduje się stoczyć bitwę
pod Pułtuskiem. - II. Napoleon wŁopacinie dopiero 26 grudnia otrzy­
muje szczątkowe informacje dotyczące wroga i jego własnych oddzia­
łów; ludzie i konie nie mogą posuwać się naprzód z powodu błota.
- III. Rozkazy cesarza zgodzin porannych 25 grudnia, wydawane pod­
czas sukcesywnego otrzymywania raportów od Davouta; cały VII Kor­
pus oraz Kawaleria Rezerwy zostają skierowane do Gołymina. - N Wsku
-tek niemożności przekazania informacji przez kawalerię, Napoleon nie
wie o zebraniu głównych sił rosyjskich wPułtusku. -V. Starcie w Goły­
minie; tereny otaczające to miasto sprzyjały obronie rosyjskiej. - VI. Za­
angażowanie się kawalerii Murata i dywizji Moraoda na prawym skrzy­
dle francuskim; ruch brygady Honnieresa na Zawady mający prze­
szkodzić wwycofywaniu się wroga.- VII. Oddzielne starcie VII Korpu­
su na froncie Ruszkowo-Watkowo; pozycja tego oddziału o 21.00.
-VIII. Bilans działań z 26 grudnia; stan liczbowy wojsk, straty, czynni­
ki, które spowolniły francuską ofensywę.- IX. Wycofanie się Golicyna
i Dochturowa; ruch IV Korpusu oraz Gwardii na Ciechanów i Pałuki;
pogląd cesarza na ogólną sytuację rankiem 27 grudnia . 199
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

5. SPIS TREŚCI
Rozdział XIV- Bitwa pod Pułtuskiem (26 XII 1806)
- l. Powody zebrania wszystkich wojsk w Pułtusku, jakie podaje Hen­
ningsen w swoich Pamiętnikach; Buxhowden odmawia mu wsparcia.
- II. Trudna sytuacja wojsk rosyjskich i ich przybycie do Pułtuska.
- III. Rozsądne decyzje taktyczne podjęte przez Benningsena na za-
chód od Narwi. - IV Niezwykle trudne podchody V Korpusu; pierw­
szy rekonesans Lannesa na skraju lasu. - V. Atak i rozwinięcie dywizji
Sucheta oraz dywizji dragonów Beckera; dywizja Gazana pozostaje na
drugiej linii. -VI. Ataki Claparede'a iYedela na oddział zlewego skrzy­
dła wojsk Baggowuta. - VII. Natarcie Victora pod lasem Moszyńskim
odparty przez tylną straż Barclaya de Tolly; uderzenie 3. dywizji III
Korpusu na rozkaz Daultanne'a.- VIII. Rozwinięcie iatak dywizji Daul­
tanne'a pod Lasem Moszyńskim; brak łączności pomiędzy III i V Kor­
pusem; załamanie się 34. pułku piechoty, które powoduje zatrzymanie
się dywizji Daultanne'a. - IX. Ostatnie wysiłki Vedela i Claparede'a
przeciwko oddziałom Baggowuta; wycofanie się armii rosyjskiej.
-X. Rankiem 27grudnia III Korpus zajmuje Pułtusk; straty poniesione
przez obie armie. - XI. Wynik bitwy pod Pułtuskiem i zachowanie wo-
dzów obu stron. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Rozdział XV- Działania lewego skrzydła armii
francuskiej pod dowództwem Bernadotte'a
- l. Powody, dla których lewe skrzydło armii francuskiej, pod wodzą
Bemadotte'a, nie uczestniczyło w operacjach skierowanych przeciwko
Rosjanom. -II. Bierność l iVI Korpusu nad Drwęcą wdniach 18 do 22
grudnia. - III. Po otrzymaniu datowanego na 19 grudnia listu od Ber­
thiera, Bernadotte kieruje VI Korpus do Mławy, a l do Bieżunia, gdzie
pozostaje on aż do wieczora 26 grudnia.- IV 27 grudnia, l Korpus kon­
tynuuje marsz na Mławę; Lestocq nakazuje czekać w Działdowie i Ni­
dzicy. -V. Potrójny ruch VI Korpusu do Lidzbarka, Działdowa iMławy.
- VI. Atak z zaskoczenia i zajęcie Działdowa 25 grudnia przez brygadę
Vonderweidta z dywizji Marchanda. - VII. Próby odbicia Działdowa
przez Lestocqa; wycofanie się sił pruskich wstronę Nidzicy ido Węgo­
rzewa. -VIII. Rozproszenie VI Korpusu, który atakując wojska pruskie
nie wypełnił instrukcji wysłanych Bernadotte'owi przez Berthiera.
- IX. Dalszy marsz VI i I Korpusu oraz II Korpusu Kawalerii Rezerwo­
wej na północny wschód; konsekwencje upierania się Bernadotte'a przy
decyzji nie wkraczania do Polski . . . . . . . . . . 239
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

6. lO SPIS TREŚCI
Rozdział XVI - Kwatery styczniowe
- l. Raporty Murata i Lannesa otrzymane przez Napoleona wieczorem
27 grudnia wGołyminie. - II. Cesarz dostrzega możliwość koncentracji
wojsk rosyjskich wokół Makowa, której celem byłoby stoczenie gene­
ralnej bitwy. Przedsięwzięte kroki. - III. Dwie armie rosyjskie, połączo­
ne po raz pierwszy nad nurtami Omulewa, rozdzielają się; Benningsen
wycofuje się lewym brzegiem Narwi do Nowogrodu. - N. Benningsen
wycofuje się do Łomży i obejmuje dowództwo nad całą armią, ponie­
waż Buxhowden zostaje wezwany do Rosji; koncentracja wszystkich sił
rosyjskich w Białej. - V. Dowiedziawszy się, o wycofaniu Rosjan do
Ostrołęki, Napoleon postanawia wstrzymać pochód i przeczekać zi­
mę. - VI. Pierwsze prowizoryczne zakwaterowanie; działania Soulta
nad Orzycem; alarm z Zabieli Wielkich 30 grudnia. -VII. Kawaleria
Rezerwy na południe od Omulewa; formuje się dywizja Lasalle'a.
- VIII. 2 stycznia Napoleon wraca do Warszawy; ogólne decyzje doty­
czące ostatecznego zakwaterowania. - IX. Zakwaterowanie, reorganiza­
cja oddziałów; wbrew rozkazom cesarza, VI Korpus kieruje się wstronę
Królewca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Rozdział XVII - Sytuacja ogólna
-l. Konsekwencje wynikające zukształtowania terenu ibraku dróg; Na­
poleon, nie posiadając wystarczających informacji o przeciwniku, po­
zbawiony środków transportu, prawie bez artylerii, musi zrezygnować
z wykonania zamierzonego planu. - II. Podwójne znaczenie manewru
pułtuskiego, jego koncepcja, a wykonanie; strategiczny problem prze­
kroczenia Wisły; waga węzła rzecznego wModlinie.- III. Kolejne roz­
wiązania rozważane przez Napoleona; ostateczny plan. - IY. Wykona­
nie wnieprzemyślany strategicznie sposób, Napoleon zaczyna spieszyć
się w Nasielsku; Wielka Armia rusza trzema potencjalnymi drogami
odwrotu wroga. -V. Manewr na Pułtusk jest pierwszą próbą wojny ar­
mii; różne postawy marszałków. - VI. W swojej taktyce Wielka Armia
stawia na działania i ofensywę; wspaniała jakość piechoty; zajmowanie
okolicznych miejscowości; artyleria przygotowuje swe pozycje; kawale­
ria sparaliżowana przez szczególne warunki terenowe. -VII. Wgrudniu
1806 roku Wielka Armia musiała stawić czoła nie tylko wrogowi, ale
i przeciwnościom losu. . . . . . . . . . 273
Bibliografia ....... .
Mapy
291
299
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

7. PRZEDMOWA
Zwycięstwa spodJeny i Frydlandu miały miejsce w tak nieodległym czasie
zarówno przed jak i po ponurych, ale i chwalebnych walkach spod Pułtu­
ska oraz Gołymina, że zupełnie przyćmiły je swoją sławą. Naturalną koleją rze­
czy francuscy pisarze zainteresowani tematyką militarną wolą zajmować się
tymi zwycięstwami, które przyniosły najbardziej znaczące rezultaty i które
okryły armię francuską największą chwałą.
Wspomniane operacje mające miejsce wPolsce pod koniec grudnia 1806 są
ze względu na ich nieco mniejsze znaczenie mało znane czytelnikom francu­
skim. Niemniej jednak stanowią one przedmiot licznych badań ukazujących
nam energicznie walczącą z nieprzyjaznym ukształtowaniem terenu Wielką
Armię, której koniec końców udaje się odrzucić daleko od brzegówWisły zna­
nego ze swej odwagi ilegendarnego wręcz oporu wroga. Ponadto, co być może
jest jeszcze ważniejsze, pozwalają nam zobaczyć Napoleona wstarciu z nowy­
mi dla niego przeciwnikami: głodem, zimnem, błotem unieruchamiającym
ludzi i konie, oraz Napoleona umiejącego w niezwykle plastyczny sposób do­
pasować swój geniusz do wymogów sytuacji, która pokonała już wiele innych
umysłów.
Niniejsza pozycja jest pierwszą relacją, opowiadającą o tym tak pięknym
okresie naszej historii, która powstała na bazie licznych, w większości dotąd
niepublikowanych dokumentów, kryjących się w przepastnych zasobach Ar­
chiwów Wojennych.
Jeśli zbadać bliżej te teksty, wydaje się, że udało się odnaleźć wnich rozwią­
zanie strategicznego problemu, który nieraz był obiektem badań historyków
niemieckich, chętnie zajmujących się tą kampanią- dlaczego Napoleon, mając
do dyspozycji dwa możliwe punkty przekroczenia Wisły (w Toruniu iWarsza­
wie) podzielił swoje wojska na dwie części i zaatakował wroga z dwóch stron
w taki sposób, że obydwa natarcia wydawały się Rosjanom zupełnie ze sobą
niepowiązane?
Po przeanalizowaniu korespondencji Berthiera okazało się, że to braki
wzaopatrzeniu nie pozwoliły cesarzowi skoncentrować wszystkich sił na War­
szawie tak, aby móc wysłać do Torunia jedynie niewielki oddział, który pozwo­
liłby mu zachować linię łączności na lewej flance. Ponadto udowodniono, że
Napoleon postanowił nie przekraczać Wisły nie mając wpierw pewności, że
-
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

8. ---·12 PRZEDMOWA
teren leżący pomiędzy nią, a równoległą Wkrą jest wolny od wroga. Poza tym
jasne stało się, że cesarz wolał bezpiecznie zgromadzić wszystkie swoje wojska
chronione tym samym przez nurty Wkry, aby następnie "za jednym razem"
przerzucić je do Pułtuska.
To, że działania Wielkiej Armii nie przyjęły takiej formy było wynikiem nie
wykonania przez dowódcę lewego skrzydła Bernadotte'a rozkazów głównego
wodza. Podział sił francuskich na dwa obozy i słabe zaangażowanie lewego
skrzydła były efektem niewybaczalnej bierności przyszłego Króla Szwecji, któ­
ry pod pretekstem fałszywych zresztą informacji odmówił wkroczenia do Pol­
ski iprowadzenia operacji przeciw Rosjanom.
W 47. Biuletynie Napoleon tak pisał o Manewrze na Pułtusk: "Ruchy ko­
lumn francuskich irosyjskich będą się przedstawiały niezwykle interesująco na
mapie; okaże się wtedy jak mało brakowało, żeby cała armia została pochwy·co­
na i pokonana ...': To, że brakowało rzeczywiście "mało", nad czym szwagier
królowej Dezyderii Clary-Bernadotte woli się zbytnio nie rozwodzić, nie pozo­
stawia dziś żadnych wątpliwości. Odpowiedzialność za to, że Rosjanom udało
się wymknąć bez ponoszenia większych strat, należy zrzucić na bierność księ­
cia Ponte-Corvo i na to, że nie informował on cesarza o sytuacji na lewym
skrzydle.
W grudniu 1806 Napoleon postanowił spróbować konfrontacji między ar­
miami. Pierwsza próba okazała się niefortunna, tak sarno jak kolejne. Według
zamysłu wielkiego wodza wposzczególnych operacjach dowódcy mieli być, do
pewnego stopnia, niezależni i pozostawieni sami sobie. Jednak do sukcesu za­
brakło odpowiedniego wykształcenia poruczników, poddania ich napoleoń­
skiej szkole, nasączenia ich jego doktryną iotoczenia ich oficerami wyznający­
mi jego metody prowadzenia wojny.
Jomini jako pierwszy zdał sobie sprawę z tych uchybień. Moltke wyciągnął
wnioski ztej lekcji, co opłaciło mu się w roku 1870. Nie tak dawno temu armia
francuska wykryła u siebie podobną lukę i uzupełniła ją, wyciągając wnioski
z tragicznych doświadczeń lat 1813, 1815 i 1870.
G.L.
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

9. RozDZIAŁ l
SYTUACJA POLITYCZNA
- l. Sytuacja polityczna. - II. Opinia publiczna we Francji, pobór rekrutów.
- III. Postawa Napoleona względem Połaków. - IV Negocjacje zWiedniem.
-V. Wymagania wobec Prus; zawieszenie broni z 16 listopada.- VI. Serdecz-
ność wDreźnie, chłód wKasseł. -VII. Turecka dywersja.
I. - Ci, którzy widzieli Napoleona wdniu zwycięstwa spodJeny oraz wdniach
następnych twierdzą, że jego twarz, spokojna iufna wczasie bitwy, zachmurzy­
ła się po zwycięstwie. Jego oblicze przyjęło w tym momencie wyraz zacięty,
zdradzając tym samym wielką troskę oraz kotłujące się wjego głowie myśli 1•
Bez wątpienia właśnie zdał sobie sprawę ze złożoności problemu, wynikają­
cego ze splotu okoliczności, którego analiza wymagała większego wysiłku ikal­
kulacji niż opracowanie planu kampanii wojskowej. Do pokonania 50 tys. pru­
skich żołnierzy wystarczyło, aby jego geniusz zamanifestował się wzwyczajowy
już w takich sytuacjach sposób. Natomiast nowa organizacja cesarstw i kró­
lestw, zrównoważenie niedawnych strat odpowiednimi żądaniami, wszystko to
miało określić przyszłość Francji oraz stać się zaczątkiem przeznaczenia wielu
narodów.
Wielkiej Armii wystarczyło 20 trudnych dni, aby wkroczyć do Berlina.
Stamtąd, przez pryzmat stojących dla niego otworem Prus, Napoleon ujrzał
otwierającą przed nim swoje podwoje Europę. Niedobitki armii Fryderyka
Wilhelma, które szacowano na jakieś 18 tys. łudzi, wycofały się za Wisłę. Wie­
ści niosły za to, że 60 tys. Rosjan przekroczyło Niemen, awCzechach, na flan­
kach Wielkiej Armii, zgromadziła się taka sama liczba Austriaków, mimo że
rządy w Wiedniu i w Tuiłeries utrzymywały, przynajmniej pozornie, bardzo
przyjazne stosunki. Zdrugiej strony nad brzegiem Morza Północnego lub Bał­
tyku mogły pojawić się nieoczekiwanie oddziały angielskie lub szwedzkie.
Jak stawić czoła wrogom napływającym naraz ze wszystkich stron?Jak dale­
ko się posunąć? Jak najlepiej wykorzystać niedawne zwycięstwa nie wzbudza­
jąc jednocześnie niepokoju państw neutralnych i nie przysparzając sobie tym
samym nowych nieprzyjaciół? Jakimi sposobami osiągnąć wreszcie trwały po­
kój? Nie zaprzestając prowadzenia operacji wojskowych i decydując w nich
nawet o najdrobniejszych szczegółach, Napoleon musiał jednocześnie podjąć
wysiłek ogarnięcia umysłem całej sceny politycznej izająć się na powrót liczny­
mi zagadnieniami, które wferworze walk zostały zepchnięte na dalszy plan~.
' Mollien, Memoires, t. II, s. 2.
1 Correspondance de Napo/ton, por. nr ll010, 11013, 11023, 11031, 11038, 11042, 11045, 11046,
11054, 11062, 11063, 11115, 11116, llll7, 11142, 11180, itd.
-
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

10. 14 ROZDZIALI
II. -Jeśli spojrzymy na obraz, jaki przedstawiała sobą ówczesna Europa, do­
strzeżemy, że nastroje we Francji się uspokajały. Istnieją świadectwa twierdzą­
ce, że w chwili, kiedy cesarz wyjechał do Moguncji, "kraj był zmartwiony i za­
troskany"'. Liczni cudzoziemcy przebywający wtym czasie wParyżu lubowali
się wstwierdzeniu, że Napoleona zaskoczyło zerwanie przyjaznych stosunków
z Prusami. Niewielu także wątpiło wto, że iRosja pójdzie ich śladem 4•
Mollien wspomina, że na salonach spodziewano się samych klęsk. Stopy
procentowe spadły do 63% i niejednego spekulanta, wieszczącego koniec suk­
cesów wojsk francuskich, skłoniło to do odsprzedania obligacji po niskim kur­
sie. Dzień zwycięstwa pod Jeną okazał się być surową nauczką dla nieostroż­
nych. Począwszy od 21 października, kiedy to w"Monitorze" ukazała się sucha
wiadomość o wielkim zwycięstwie nad Prusami niedaleko Weimaru, stopy
wzrosły do 67, a niedługo potem osiągnęły 74% 5•
Pomimo to, we Francji dało się odczuć zmęczenie faktem, że kolejne kam­
panie wojskowe tak często stawiają na szali przyszłość kraju oraz interesy jego
obywateli. Nawet zapowiedź oszałamiających sukcesów militarnych nie zdoła­
ła rozwiać wszystkich wątpliwości i zmienić nieprzychylnych opinii, jakie
wzbudzała nowa wojna. Pani de Remusat, nieco lekkomyślnie, pisała w liście
do męża przebywającego w otoczeniu cesarza: "Sytuacja i nastroje bardzo się
zmieniły; wojskowe cuda nie wzbudzają wtym roku nawet wpołowie takiego
zachwytu jak w roku poprzednim. Nie potrafię dziś odnaleźć wsobie tego en­
tuzjazmu, jaki żywiłam po bitwie pod Austerlitz"6•
Napoleona interesuje najbardziej funkcjonowanie poboru do wojska. Zro­
biono wszystko, aby uczynić go bardziej skutecznym. Prefektom dano do zro­
zumienia, że wojna z Prusami jest kolejnym powodem do przyspieszenia pro­
cesu wcielania do armii. Uwaga policji skupiła się na jak najszybszym wymar­
szu poborowych z rezerwy. W życie wszedł dekret ustanaliiający nowy kate­
chizm Kościoła Francuskiego, zatwierdzony przez kardynała legata Carrarę.
W dziele tym można było przeczytać, co następuje: "Jesteśmy winni Napole­
onowi, naszemu cesarzowi, miłość, szacunek, posłuszeństwo, wierność, służbę
wojskową ...", a to wszystko pod groźbą"wiecznego potępienia"-. Kler zresztą
wykazał się w tej kwestii wyjątkową gorliwością- w niektórych departamen­
tach biskupi głoszą w listach pasterskich konieczność odbycia służby wojsko­
wej, księża podczas kazań czytają biuletyny Wielkiej Armii, co nawet Napole­
on uważa za przesadę H.
1 Barante, Sout•cnirs, t. l, s. PS.
' Mollien, op. cit., t. II, s. 7.
5 "Le moniteur universd", 28 wr:eśnia, 21 p<tzdzicrnik.t, 25 grudu;,, 1806 roku; l'ltollien, op. .:it., t. II,
s. 9.
' Mme de Remusat, Memoires, t. III, s. 64; Barante, op. dt., s. 187.
7 Napoleon do Champagr1y'ego, Saint Clo11d, 24 września 1806 rokuComsp,mdau.-c nr 1087_,); Nap,,­
leon do Fouche, Moguncjd, 29 września 1806 roku (Ibid. nr 10889); n,·hct .:oarski: 4 kl··ittnia 1806
roku dotyczący katechizmu obowiązującego wKościele Kall,lickim w Ces<lrstwic; Bullfttn de.~ L<lis, t. l.
1806; CaUchisme al'ust~ge de l'Eglise de France, s. 55; ]ournt1l de l'Empire z Smaja.
1 Napoleon do Fouche, Berlrn, 4listopada 1806 roku (Correspondana nr 11163).
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

11. SYTUACJA POLITYCZNA
Rząd także włącza się wdziałania administracji. Zokazji przekazania szpady
i insygniów Fryderyka II do Palacu Inwalidów, Napoleon poleca Carnbace­
resowi zorganizować uroczystość, która "zapowiedziana kilka dni naprzód,
wzbudzi odpowiednie zainteresowanie': Z tej okazji należy skomponować odę
na cześć zwycięzców spod Jeny, wnieść do Pałacu 400 pruskich sztandarów
zdobytych w czasie kampanii, a także "w momencie, kiedy rusza nowy pobór
do wojska, polecić przemawiającemu, aby wygłosił przemówienie wychwalają­
ce zalety prowadzenia wojny zdala od ojczyzny, zasługi i cnoty wojskowe oraz
odniesione sukcesy"~.
Nieustanne apele do prefektów oraz zapewnienie, że od wyników poboru
zależeć będzie opinia cesarza na temat sprawowanych przez nich rządów wzbu­
dziły wielkie ożywienie 10• Prefekt departamentu Dyle donosił, że rekruci ze­
brani na Placu Brukselskim wyruszyli do armii "przy dźwiękach muzyki woj­
skowej': Prefekt z Meuse-lnferieure okazał się jeszcze bardziej kreatywny: pa­
miętając, że podczas poboru wXIII roku [według kalendarza republikańskiego
zaczynającego się w 1793 roku - S.T.] "na twarzach rekrutów malował się taki
smutek, że wzbudzali oni współczucie", zorganizował przedstawienie porusza­
jące całą społeczność. W dniu wymarszu zaprezentował wszystkich przyszłych
bohaterów, zorganizował konkurs muzyki wojskowej oraz sam ruszył na czele
kolumny, aż do bram miasta. Mieszkańcy podążający za pochodem, jak isami
rekruci wypełnili ulice okrzykami "Niech żyje cesarz!" 11 •
Naturalnie wszystkie te wysiłki odniosły skutek. Mimo, że Napoleon zebrał
niemal natychmiast rezerwę zroku 1806, kontyngent z1807 anawet, zsześcio­
miesięcznym wyprzedzeniem, 60 tys. rekrutów z 1808, wydaje się, iż początek
roku 1807 był okresem ojednej znajwyższych efektywności poboru do wojska
wCesarstwie 12• Wkwietniu 1807 roku na 80 tys. rekrutów zkontyngentu 1806
roku nie brakuje więcej niż 8 tys., lub też używając wyrażenia samego cesarza,
dług sięga nie więcej niż 8 tys. żołnierzy, a więc jednego na dziesięciu. W mo­
mencie, kiedy uzupełnienie szeregów armii stało się konieczne, tj. podczas re­
organizacji nad Pasłęką, ten bilans jest dla Napoleona ciągle zbyt mało korzyst­
ny. W liście do Laucee'go, pisał on: "Trzeba popędzić prefektów, zmniejszenie
liczebności armii wynikające zniedostatecznego poboru nie może przekroczyć
2,5%"13.
Efektywność zaciągu do armii na początku 1807 roku była względnie zado­
walająca, jednakże pojawiły się pierwsze sygnały mówiące, że dla narodu ciężar
ten zaczyna być trudny do udźwignięcia. Beugnot, ówczesny prefekt wRouen,
sygnalizował początki niechęci ze strony mieszkańców Normandii już podczas
' Napoleon do Cambaceresa, Finkenstein, 21 kwietnia i 26 maja 1807 roku (Correspondance nr 12432,
12648).
w Napvleon do Fouche, Poznań, l 5grudnia 1806 roku (Ibid. nr 11475)
" Roggieri do Ministra Spraw Wewnętrznych, 26 stycznia 1807 roku (Archiwa Państwowe, nr 176)
11 Napoleon do Lacuee'go, Moguncja, 29 września l806 roku (Correspondance nr 10891); Dekret Senatu
z 4grudnia 1806 roku i 7kwietnia 1807 roku; G. Lechartier, Les Services de l'arriere ala Grande Armee,
s. 488.
'' Napoleon do Lacuee'go, Finkenstein, 21 kwietnia l807 roku (Correspor1dance nr 12434).
http://grzbiet.pl/sklep/manewr-na-pultusk-kampania-jesienna-w-polsce-1806-roku
Przykładowy rozdział książki: Manewr na Pułtusk. Kampania jesienna w Polsce 1806 roku
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl