More Related Content
Similar to Байгууллага дахь харилцаа буюу Коммуникаци, харилцааны үүрэг, зарчим ... (20)
More from Adilbishiin Gelegjamts (20)
Байгууллага дахь харилцаа буюу Коммуникаци, харилцааны үүрэг, зарчим ...
- 4. Удирдлагын үйл ажиллагаанд хамгийн
чухал холбогч үйл явц нь харилцаа
байдаг. Байгууллагын зорилгод хүрэх
удирдлагын үйл ажиллагааг холбогч үйл
явц нь харилцаа байдаг. Ер нь
удирдлагад гүйцэтгэх харилцаа
холбооны ач холбогдол асар их юм. Учир
нь байгууллагад ажиллаж байгаа хүн
бүр хоорондоо тодорхой мэдээлэл
дамжуулан харилцаж байж ажил үүргээ
явуулладаг.
- 5. Үргэлжлэл...
Менежер хүн ажлынхаа дийлэнх хувийг (50-90%)
харилцаанд зарцуулдаг гэсэн судалгаа бий. Мөн
судалагаагаар Америк менежерүүдийн 73%, Англи
менежерүүдийн 63%, Япон менежерүүдийн 85%
нь байгууллагын ажлын амжилтанд харилцаа холбоо
бэрхшээл учруулдаг гэж үзсэн байна. Эндээс
байгууллага доторх мэдээлэл солилцоо буюу
харилцааг хамгийн үр ашигтайгаар зохион
байгуулах нь менежерийн үүрэг нөгөө талаас том
хариуцлага гэж ойлгож болно. Үүний тулд
байгууллагын чухам хаана нь үр ашигтай
харилцааны үйл явц шаарлагатай байна вэ? гэдгийг
олж илрүүлэх нь чухал юм.
- 6. Үргэлжлэл...
Харилцаа гэдгийг хамгийн ерөнхий
утгаар нь хоёр буюу түүнээс дээш тооны
хүмүүсийн хооронд мэдээлэл солилцох
үйл явц гэж үздэг. Харилцааны үйл явц
нь ярих, бичих, сонсох , дохио тэмдэгт
гэх мэт хэлбэрээр дамжин илэрнэ.
Коммуникаци гэдэг нь хүмүүс тодорхой
нэг тэмдэгтийн тусламжтагаар ямар нэг
утга санааг солилцох үйл явц (процесс)
юм .
- 7. Үргэлжлэл...
Менежер байгууллагын талаарх гадны
байгууллага, хүмүүсийн сэтгэгдэл, тэдний
юу яриж, бичиж, уншиж байгаад
анхаарлаа хандуулж байх хэрэгтэй. Учир
нь байгууллагын тухай үндэслэлгүй сөрөг
муу мэдээлэл олны дунд тархвал түүнийг
зайлшгүй засаж залруулах, олон нийтийн
мэдээллийн хэрэгслээр зарлах шаардлага
гарч болно. Ер нь байгууллага гадаад
орчинтой харилцаа холбоо тогтоохдоо янз
бүрийн арга хэрэгсэлийг ашигладаг.
- 9. Коммуникацийн үүрэг
Коммуникаци нь байгууллагад дараах үүргүүдийг гүйцэтгэнэ.
1. Хүмүүс хоорондын харилцааны
2. Мэдээллийн
3. Удирдлагын шийдвэр боловсруулах
Коммуникацийг судлаачид янз бүрээр тодорхойлсон байдаг. Тухайлбал
Америкийн удирдах ажилтаи бэлтгэх нийгэмлэг коммуникацийг
хүмүүс харилцан ойлголцохын тулд санаа бодол, мэдээлэл солилцох
явдал, эрдэмтэн Ньюмен, Саммер нар: баримт үзэл бодол, санаа, сэтгэл
хөдлөлөө солилцох үйл явц хэмээн тайлбарласан байдаг.
Ч.Бернард коммуникацид нилээн ач холбогдол өгч судласан бөгөөд
тэрээр коммуникацийг хүмүүсийг байгууллагын нэгэн зорилго,
тэмүүлэлд нэгтгэдэг хэрэгсэл гэж үзсэн.
Коммуникацийн үйл явц нь хүмүүсээс хариуцлага хүлээхийг шаарддаг...
- 11. Үргэлжлэл...
Тодорхой байх зарчим:
Энэ нь мэдээ хүлээн авч байгаа хүнд ойлгомжтой
байхаар томъёологдож дамжуулагдсан байх зарчим
юм. Өөрөөр хэлбэл мэдээлэл хүлээн авч байгаа хүнд
дутуу эсвэл буруу ойлгогдохгүй байх ёстой. Үүний
тулд мэдээг дамжуулж буй этгээд явуулах мэдээллээ
аль болох ойлгомжтой томъёолж бичгийн болон аман
хэлбэрээр илэрхийлэх хэрэгтэй. Гэвч энд ажиглагдаж
болох нэг сөрөг зүйл бол мэдээлэл сайн томъёологдож,
хариуцлагатай дамжуулагдсан ч хүлээн авч байгаа хүн
түүнийг ойлгохгүй, эсвэл анхааралгүй хандаж болно.
Иймээс хүмүүсийг мэдээллийг хүлээн авч
хариуцлагатай хандахад сургаж, бэлтгэх хэрэгтэй.
- 12. Үргэлжлэл...
Бүхэл бүтэн байх зарчим:
Энэ нь байгууллагын бүтцийн шат дамжлага, албан
тушаал бүрийг мэдээлэл дамжуулах процесст зөв
ашиглах хэрэгтэй гэсэн зарчим.
Байгууллагын мэдээлэл нь зорилго зорилтыг
биелүүлэхэд чиглэгдсэн хамтын ажиллагааны явцад
хүмүүсийн хооронд харилцан ойлголцлыг бий болгоход
чиглэгдэх учиртай. Иймээс удирдлагын түвшин бүрт
мэдээлэл дамжих гүйцэтгэгчид хүрч байвал зохих ба
энэ нь цаанаа мэдээлэл шаардлагатай xүн бүрт хүрч
байх ёстой гэсэн зарчмыг агуулж байна.
- 13. Үргэлжлэл...
Албан бус сувгийг ашиглах зарчим:
Мэдээллийг албан ёснь сувгийн зэрэгцээ албан бус
сувгийг ашиглан дамжуулвал илүү үр дүнтэй болно
гэж үздэг. Ялангуяа зөвхөн албан ёсны сувгаар
мэдээлэл дамжих нь учир дутагдалтай, үр нөлөөгүй
байж болох талтай. Албан ёсны бус сувгийн сонгодог
жишээ нь цуу яриа юм. Цуу яриа нь албан ёсны
мэдээллээс илүү хурдан тархдаг бөгөөд хүмүүс хэсэг
бүлгээрээ цугларсан газруудад олон тохиолддог.
- 15. Харилцааны үйл явцын үндсэн загвар
Харилцааны үйл явцад илгээгч, хүлээн авагч гэсэн хоёр
субьект оролцох бөгөөд дараах энгийн загвараар мэдээлэл
солилцоо явагддаг.
Илгээгч Кодлох Илгээгч Код тайлах Хүлээн авагч
(шүүлт хийх) (томъёолох) (шүүлт хийх) (шүүлт хийх)
Чимээ
(саад)
Буцах холбоо
- 16. Үргэлжлэл...
Илгээгч гэдэг нь мэдээллийг дамжуулж буй субъект.
Хулээн авагч гэдэг нь мэдээллийн утгыг тайлж ойлгож буй субъект
Кодлох гэдэг нь тодорхой үзэл санааг ямар нэг тэмдэг буюу үг, аялгуу, дүрс,
дохио зангааг ашиглан мэдээний хэлбэрт оруулах үйл явц юм.
Суваг гэдэг нь кодлогдсон мэдээллийг илгээгч аман болон бичгийн, видео
бичлэг, комьютерийн сүлжээний аль оновчтой гэсэн сувгаар нь дамжуулдаг.
Код тайлах: Илгээгчийн дамжуулсан мэдээллийг хүлээн авагч өөрийн санаанд
хувиргах үйл явц юм. Кодыг тайлах үед дараах :хэд хэдэн тохиолдлуудаар мэдээ
өөрчлөгдөж байж болохыг анхаарах хэрэгтэй.
1. Илгээгчийн шүүлтүүрээр шүүгдсэн
2. Чимээ саадаар гажуудсан
3. Хүлээн авагчийн шүүлтүүрээр шүүгдсэн
Илгээгчийн явуулсан тэмдэгт, томьёололын утга нь хүлээн авагчийнхтай
тохирч байвал мэдээ амжилтай дамжигдлаа гэж үзэж болно. Мэдээнд хариу
өгөх шаардлагагүй бол мэдээлэл солилцох үйл ажиллагаа үүгээр төгсөнө.
Янз бүрийн шалтгаанаар хүлээн авагч мэдээг илгээгчийн бодож байснаас
өөр агуулгаар ойлгож болзошгүй, харин хүлээн авагч илгээгчийн хүлээсэн
хариу үйлдлийг хийж байвал коммуникаци үр дүнтэй болсныг гэрчилнэ.
- 17. Үргэлжлэл...
Саад (чимээ): Үүнийг шуугиан гэж бас нэрлэдэг бөгөөд коммуникацийн
үед мэдээний утга санааг гажуудуулж байгаа хөндлөнгийн хүчин зүйлс
юм. Нэг үгээр хэлвэл мэдээлэл солилцооны замд учрах янз бүрийн саад
тотгор юм. Мэдээллийн системд хэл яриа, мэдрэхүй, биеийн xapилцан
үйлчлэлийн гэх мэт хүчин зүйлийн нөлөөлөлөөр мэдээллийн утга алдагдах
Тохиолдол олон байдаг.
Буцах холбоо: Мэдээлэл солилцоо нь хоёр талын байх ёстой.
Дамжуулсан мэдээг хүлээн авагч тал хэрхэн хүлээн авснаа буцах холбооны
тусламжтайгаар илэрхийлдэг. Бизнесийн мэдээлэл солилцооны
мэргэжилтэн профессор Филипп Льюис: "Буцах холбоог хүлээн авагч уг
мэдээг хэрхэн ойлгож, итгэж зөвшөөрч мэдэх эсэхээ илгээгчид мэдэгдэж
буй хэрэг" хэмээн тодорхойлсон байна. Буцах холбоо нь удирдлагын
мэдээллийн солилцооны үр ашгийг дээшлүүлэх чухал нөлөөтэй.
Шүүлт хийх: Илгээгч, хүлээн авагч хоёрт хоёуланд нь тохиолддог зүйл
бол шүүлт хийх юм. Мэдээнд хувь хүн өөрийн үзэл бодол санаа,
үнэлэмжээрээ хандаж мэдээг кодлон цааш дамжуулах үйл явц бөгөөд
мэдээ гажуудах нэг үндсэн шалтгаан болдог.
- 18. Байгууллага дахь коммуникацийн сүлжээ
Байгууллагад коммуникацийн процесс явагдаж байгаа
сувгуудын иж бүрдлийг коммуникацийн сүлжээ гэдэг.
Байгууллага дахь
коммуникацийн сүлжээ нь:
Босоо (өгсөх, уруудах)
Хэвтээ
Диагналь
Солбицох коммуникаци гэсэн төрлүүдтэй байна.
- 20. Үргэлжлэл...
Босоо коммуникаци: Удирдлагын өөр өөр түвшингийн хооронд
өгсөх уруудах чиглэлээр мэдээлэл дамжих үйл явц юм. Энэ нь өгсөх
уруудах гэсэн хоёр чиглэлтэй. Уруудах коммуникаци: удирдлагаас
захирагдагсад руу чиглэсэн шугаман харилцаа, өгсөх коммуникаци: нь
захирагдагсдаас удирдлага руу хандсан харилцаа юм.
Хэвтээ коммуникаци: Энэ нь байгууллагын удирдлагын нэг
түвшингийн буюу ижил түвшний нэгж, хувь хүмүүсийн хооронд
явагддаг харилцаа юм. Жишээ нь байгууллагын албадуудын дарга
нарын хоорондын харилцаа байж болно.
Диагналь коммуникаци: Энэ нь өөр өөр дарга нарийн болон
захирагдагсадын хоорондын харилцаа юм. Энэ харилцаагаар хоорондоо
огт харилцдаггүй нэгж, бүлэг, хувь хүмүүсийг холбож өгдөг. Эдгээр
харилцааны хэлбэрүүд нь албан ёсны сувгуудыг ашиглахгүйгээр мэдээг
хурдан дамжуулахад өргөн хэрэглэддэг байна.
Солбицох коммуникаци: Энэ нь нэг нэгж хэсгийн ажилтан, өөр
нэгжийн адил албан тушаалын бусад ажилтнуудын хооронд явагддаг
коммуникаци юм. Солбицох коммуникацийг хэрэгжүүлэх боломж
нөхцөлийг ажилтнуудад олгож байх нь чухал.
- 21. Байгууллага дахь коммуникацийн процессыг
гажуудуулагч хүчин зүйлс
Мэдээллийн гажуудал
Сул анхаарал
Яарсан дүгнэлт
Нийтлэг үгсийн сангийн хомсдол
Зөвтгөх
Эсэргүүцэл
Мэдээлэл дамжуулах хадгалах үеийн алдагдал
Мэдээ дамжуулах сувгийн сонголт
- 22. Байгууллагын харилцаа холбоог сайжруулах
арга зам
Байгууллагын мэдээлэл солилцоог зохицуулан
удирдах олон арга бий. Тухайлбал:
Мэдээллийн урсгалыг чөлөөтэй байлгах
Буцах холбооны системийг бий болгох
Удирдлагын зүгээс уулзалт хийх
Санал хүсэл цуглуулах
Мэдээллийн хэрэгсэл ашиглах
Эсэргүүцэл
- 23. Үргэлжлэл...
Байгууллагын ажил хэргийн болон хувь хүмүүсийн хоорондын харилцаанд
хувь хүний зан төрх үйлдэл их нөлөөлдөг. Хамгийн энгийн жишээ авахад xүн
бүр бусдыг сонсох чадварыг эзэмшээгүйгээс мэдээлэл солилцох явцад олон
бэрхшээл учирдаг. Удирдагч хүн сонсох чадварынхаа зөвхөн 25%-ийг
ашигладаг гэсэн судалгаа бий. Иймээс хүн бусдыг сомсох чадвараа хөгжүүлэх
хэрэгтэй.
Просрессор Кет Девис үр ашигтай сонсох 10-н дүрмийг санал болгожээ.
1. Ярихаа боль. Ярьснаар та сонсож чадахгүй
2. Ярьж байгаа хүндээ чөлөөтэй байх боломжийг болго.
3. Сонсоход бэлэн, сонсож байгаагаа ярьж буй хүндээ харуул.
4. Эвгүүцэх байдал бүү гарга. Зураг бүү зур. Ширээ тогшихгүй бай.
5. Ярилцаж буй хүнийхээ оронд өөрийгөө тавь.
6. Тэвчээртэй байж ярьж буй хүнийхээ үгийг бүү тасал, гарахыг бүү яар.
7. Өөрийн зан авираа барьж бай. Эргүүцсэн байдлаа шууд илэрхийлж болохгүй.
8. Маргалдах хэрэггүй. Шүүмжлэлтэй байдал бүү гарга.
9. Асуулт тавь. Энэ нь ярьж байгаа хүнийг урамшуулдаг.
10.Ярихаа боль. Энэ нь зөвөлгөөг энд дахин давтан Хэлье. Хэрэв та ярьвал сонсож
чадахгүй.
- 28. Менежментийн үндэс хичээл 1-р курс
Ашигласан ном
Заавал судлах ном:
•Н.Цэнд ба бус
Менежмент. УБ.: 2005., 497 хууд.
•Т.Дорж, Ү.Чимэд
Менежемент. УБ.: 2000., 325 хууд.
•Д.Болормаа
Менежмент. УБ.: 2001, 2008., 247 хууд
•Б.Мөнхжаргал, Б.Амаржаргал
Менемент. УБ.: 2002., 323 хууд.
•Ю.Адъяа
Менежментийн ухаан. УБ.: 2002., 291 хууд.
•Н.Отгонбаяр
Менежмент. УБ.: 2006., 123 хууд.
•П.Наранцэцэг
Монгол менежмент. уб.: 2003., 98 хууд.
•Ч. Пүрэвдорж
Менежментийн удиртгал. УБ.: 2002., 291 хууд.
•К.Боуман, М.Жаррет
Менежмент практикт. уб.: 2002., 271 хууд.
•Менежментийн шинэ парадигма. уб.: 2005., 262 хууд.
•Х.Пүрэвдагва
Менежерийн арга барил. УБ.: 1994., 147 хууд.
•П. Мөнх, Б.Норжваанчиг
Менежмент. УБ.: 1997., 239 хууд.
•Х.Лутчимэг
Менежмент менежерийн арга барил. УБ.: 2005., 217 хууд.