PROJECT ΛΥΚΕΙΟ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΛΩΣΣΑ

1. Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ
ΣΤΗΝ ΦΘΟΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΓΛΩΣΣΑΣ!

2. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ελληνική γλώσσα δε
διέρχεται κρίση. Τη θέση αυτήν την θεμελιώνουν με τα
εξής επιχειρήματα:
1) Η γλώσσα είναι δυναμική, ανανεώνεται και
εξελίσσεται
2) Υπάρχει καλύτερο μορφωτικό επίπεδο (εννιάχρονη
εκπαίδευση, πανεπιστημιακή μόρφωση)
3) Οι νέοι ειδικότερα, έχουν πολλές προσλαμβάνουσες
παραστάσεις που τους επιτρέπουν να εκφράζονται
ελεύθερα ( Μ.Μ.Ε, δημοκρατία, παγκόσμια κοινωνία
κ.α.). Το γεγονός ότι η νεολαία εκφράζεται με ιδιότυπο
λεξιλόγιο, δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι σε διαφορετική
επικοινωνιακή περίσταση οι νέοι αδυνατούν να
εκφραστούν ποιοτικά και με ολοκληρωμένα νοήματα.

3. Ωστόσο, κάποιοι άλλοι, διατείνονται ότι η ελληνική γλώσσα
διατρέχει κίνδυνο, όχι με την έννοια της επιβίωσης, αλλά με την
έννοια της ποιότητας.
Αυτό επιβεβαιώνουν :
1) Η αθρόα εισβολή ξενικών γλωσσικών στοιχείων, που
αντικαθιστούν ελληνικές λέξεις προκαλώντας ασυνέχεια και
ασυνέπεια στη γλώσσα μας.
2) Η συρρίκνωση του λεξιλογίου, η λεξιπενία.
3) Η συνθηματική ορολογία.
4) Η λανθασμένη χρήση του λεξιλογίου.
5) Η χρήση τυποποιημένων εκφράσεων.
6) Η βραχυλογία και η χρήση αρκτικόλεξων, που παραβιάζουν τη
δομή και την αισθητική της γλώσσας.
7) Οι ακυριολεξίες, οι πλεονασμοί και οι κακόσχημοι νεολογισμοί.
8) Η «ξύλινη» γλώσσα, τα «κούφια» λόγια.
9) Τα γραμματικά και συντακτικά σφάλματα.
10) Το υβρεολόγιο, η χυδαιότητα.

4. Αυτό το πρόβλημα, μας οδήγησε στην
οργάνωση μιας δημοκοπικής έρευνας, με
σκοπό την καταγραφή και την διαπίστωση
του προβλήματος αυτού.
Στην έρευνα αυτή, τα ερωτήματα τα οποία
τέθηκαν σε ένα δείγμα ανθρώπων, ήταν τα
εξής:
1) Κατά πόσο πιστεύετε πως επηρεάζουν
οι διάφοροι διάλεκτοι την ελληνική
γλώσσα?
2) Ποιές από τι παρακάτω διαλέκτους
γνωρίζετε:
α. Ποντιακή διάλεκτος
β. Βλάχικη διάλεκτος
γ. Κυπριακή διάλεκτος
δ. Κρητική διάλεκτος
Τα άτομα, τα οποία ερωτήθηκαν, ήταν
μεταξύ 20 και 60 ετών και το κοινωνικό
τους επίπεδο διέφερε.
Επιπλέον η χρονική διάρκεια της έρευνας
κράτησε περίπου δύο μήνες.

5. Στα αποτελέσματα της έρευνας, για το πρώτο ερώτημα, διαπιστώθηκε ότι το
μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων, πίστευαν πως οι διάλεκτοι δεν έχουν έντονη
επίδραση στη φθορά της ελληνικής γλώσσας.
Συγκεκριμένα, το 60% των ερωτούμενων απάντησαν θετικά, δηλαδή πίστευαν πως
οι διάλεκτοι δεν επηρεάζουν την ελληνική γλώσσα, ενώ το 40% των ερωτούμενων
απάντησαν αρνητικά, πιστεύοντας πως οι διάλεκτοι έχουν επιρροή στην ελληνική
γλώσσα.
Στο παρακάτω διάγραμμα, καταγράφονται τα ποσοστά της απάντησης των
ανθρώπων, για το πρώτο ερώτημα.
60%(Θετική
απάντηση)
40% (Αρνητική
απάντηση)

6. Στα αποτελέσματα της έρευνας, για το δεύτερο ερώτημα, παρατηρούμε πως το
μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτούμενων, γνώριζαν την Κυπριακή διάλεκτο. Στη
συνέχεια, ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό γνώριζε την Κρητική και την Ποντιακή
διάλεκτο και τέλος το μικρότερο ποσοστό των ερωτούμενων, γνώριζαν την Βλάχικη
διάλεκτο.
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
Κυπριακή
διάλεκτος
Κρητική
και
Ποντιακή
διάλεκτος
Βλάχικη
διάλεκτος

7. Είναι σημαντικό επίσης να γνωρίζουμε ότι, η έννοια «διάλεκτος»
ορίζεται συνήθως σε σχέση με τη έννοια «γλώσσα». Έτσι συχνά,
στον καθημερινό λόγο, ακούγεται ότι κάποιοι ομιλητές μιλούν
διάλεκτο της τάδε γλώσσας ή ότι δεν μιλούν γλώσσα αλλά διάλεκτο.
Αυτές οι δύο διατυπώσεις εκφράζουν αντίστοιχα δύο διαφορετικές
πτυχές της σχέσης μεταξύ γλώσσας και διαλέκτου: μία τυπική και
μία λειτουργική.
Η πρώτη πτυχή προκύπτει από την ίδια τη μορφή των γλωσσικών
ποικιλιών που χρησιμοποιούν οι ανθρώπινες κοινωνίες με σκοπό την
επικοινωνία. Όπως είναι γνωστό, αυτές οι ποικιλίες παρουσιάζουν
διαφορές, οι οποίες όμως επιδέχονται διαβάθμιση, δεδομένου ότι
συχνά παρατηρούνται, παράλληλα με τις διαφορές, και ομοιότητες.
Έτσι, γλωσσικές ποικιλίες, των οποίων η μορφή είναι διαφορετική,
θα θεωρηθούν ότι υπάγονται σε ξεχωριστές γλώσσες, ενώ ποικιλίες
που, παρά τις διαφορές τους, έχουν να παρουσιάσουν έναν αριθμό
τυπικών ομοιοτήτων -στο επίπεδο της φωνολογίας, της μορφολογίας,
της σύνταξης ή του λεξιλογίου-, θα θεωρηθούν διάλεκτοι, δηλαδή
υποδιαιρέσεις μιας υπερκείμενης έννοιας, της γλώσσας.

8. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα οι διάλεκτοι αττική, ιωνική,
αιολική και δωρική ήταν γλωσσικές ποικιλίες, οι οποίες
παρουσίαζαν μεταξύ τους διαφορές αλλά και τυπικές
ομοιότητες, που επέτρεπαν την υπόταξή τους κάτω από μια
κοινή, αφηρημένη έννοια, την ελληνική γλώσσα. Κατά τον
ίδιο τρόπο, η νέα ελληνική είναι ένα σύνολο διαλέκτων
(π.χ.κυπριακή, ποντιακή), ενώ η κοινή νεοελληνική μπορεί να
θεωρηθεί ως μια διάλεκτος της νέας ελληνικής με ιδιαίτερο
κύρος και γενικευμένη χρήση. Αυτή η σχέση υπαλληλίας
μεταξύ γλώσσας και διαλέκτου έχει τη ρίζα της στη διαχρονία:
είτε διαπιστωμένα είτε υποθετικά, όμοιες γλωσσικές ποικιλίες
προκύπτουν από έναν αρχικό κοινό κορμό, δηλαδή μια
μητέρα-γλώσσα που διασπάται σε διαλέκτους, οι οποίες με τη
σειρά τους ενδέχεται να διαφοροποιηθούν, να αποκτήσουν
δηλαδή τα δικά τους παρακλάδια, τις δικές τους διαλέκτους.

9. H δεύτερη πτυχή της σχέσης γλώσσας-διαλέκτου, η οποία συχνά συνυπάρχει με την
πρώτη, αφορά τη λειτουργία που επιτελούν διαφορετικές γλωσσικές ποικιλίες στο
πλαίσιο μιας γλωσσικής κοινότητας. Σε αυτή την περίπτωση, γλώσσα νοείται η
ποικιλία που καθιερώνεται και λειτουργεί ως νόρμα, ως πρότυπη γλωσσική
μορφή (Haugen 1972, 107), (109-110) · (Hudson1980, 32-34): χρησιμοποιείται
στον γραπτό λόγο, την εκπαίδευση και, γενικά, στη δημόσια ζωή μιας χώρας·
παράλληλα έχει υποστεί διαδικασίες κωδικοποίησης με τη μορφή λεξικών και
γραμματικής. Αντίθετα, η διάλεκτος δεν έχει συνήθως γραπτή μορφή, δεν είναι
κωδικοποιημένη, και το πεδίο χρήσης της είναι αυτό της καθημερινής ζωής μιας
σχετικά μικρής ομάδας ομιλητών, οι οποίοι συχνά δεν έχουν ιδιαίτερη μόρφωση
και δεν παρουσιάζουν γεωγραφική ή κοινωνική κινητικότητα. Επίσης, η
καθιερωμένη γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιείται από ομιλητές διαφορετικών
διαλέκτων, παράλληλα με τη διάλεκτό τους, είτε σε επίσημες μορφές επικοινωνίας
είτε ως lingua franca, δηλαδή ως γλώσσα συνεννόησης. Έτσι, αυτή η δεύτερη
πτυχή της σχέσης γλώσσας-διαλέκτου ενέχει τον κίνδυνο να θεωρηθεί η διάλεκτος
ως αποκλίνουσα από τη νόρμα γλωσσική μορφή, με αποτέλεσμα να γίνεται
αντικείμενο αξιολογικών κρίσεων (λ.χ. ότι η διάλεκτος δεν είναι γλώσσα ή ότι
διαλέκτους μιλούν οι "χωριάτες", οι "αμόρφωτοι", οι "άξεστοι").

10. Τέλος, οι ακόλουθες διευθύνσεις, είναι οι πηγές, απ’ τις
οποίες αντλήσαμε αρκετές χρήσιμες πληροφορίες για το
θέμα της επίδρασης των διαλέκτων στην φθορά της
ελληνικής γλώσσας:
 www.greek-language.gr ‘Πύλη για την ελληνική γλώσσα’
 Sofiaepimorfosi2.blogspot.com ‘Η φθορά της ελληνικής γλώσσας’
Ειρήνη Χουλιάρα
Μαρία Σκούμα
Α’4