de cuong on tap giai phau

§Ò c−¬ng «n tËp
Ha néi 2004
gi¶i phÉu ng−êi

Môc lôc
STT Trang
1 §éng m¹ch n¸ch. 1
2 §éng m¹ch çnh tay. 3
3 §éng m¹ch trô. 5
4 §éng m¹ch quay. 7
5 §¸m rèi çnh tay. 9
6 ThÇn kinh quay. 11
7 ThÇn kinh gi÷a. 13
8 ThÇn kinh trô. 15
9 §éng m¹ch ®ïi. 17
10 §éng m¹ch khoeo. 19
11 §éng m¹ch chµy sau. 20
12 §éng m¹ch chµy tr−íc. 22
13 §¸m rèi th¾t l−ng. 23
14 §¸m rèi cïng. 25
15 ThÇn kinh ngåi. 27
16 §éng m¹ch c¶nh chung. 29
17 §éng m¹ch c¶nh ngoµi. 31
18 §éng m¹ch c¶nh trong. 32
19 Çc xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm sau trªn. 34
20 Çc xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm tr−íc d−íi. 35
21 CÊu t¹o tim. 37
22 H×nh thÓ ngoµi cña tim. 39
23 Çc ®éng m¹ch nu«i tim vµ thÇn kinh chi phèi tim. 41
24 Thùc qu¶n. 43
25 TÜnh m¹ch ®¬n. 45

26 èng ngùc. 46
27 Trung thÊt sau. 47
28 Buång trøng. 49
29 H×nh thÓ ngoµi vµ liªn quan cña tö cung. 51
30 Ph−¬ng tiÖn cè ®Þnh tö cung t¹i chç. 54
31 §éng m¹ch tö cung. 56
32 NiÖu qu¶n. 57
33 Liªn quan cña thËn. 60
34 M¹c thËn vµ thiÕt ®å ®øng däc qua thËn ph¶i. 61
35 Khèi t¸ tuþ. 63
36 §éng m¹ch d¹ dµy. 65
37 Liªn quan cña d¹ dµy. 66
38 ThiÕt ®å ®øng däc qua tói m¹c nèi vµ kÓ tªn çc ®−êng vµo. 68
39 M« t¶ tói m¹c nèi. 69
40 M¹c nèi nhá. 71
41 Çc thµnh vµ çc lç cña èng bÑn. 73
42 ThiÕt ®å ngang èng bÑn vµ song song d/c bÑn. Ph©n lo¹i tho¸t vÞ bÑn. 77
43 VÞ trÝ vµ h×nh thÓ ngoµi cña tuû sèng. 78
44 ThiÕt ®å c¾t ngang tuû sèng. 79
45 Bã th¸p. 80
46 Bã gèi. 81
47 Bã thon, bã chªm. 82
48 Bã gai - ®åi thÞ tr−íc vµ gai - ®åi thÞ bªn. 83
49 So s¸nh hÖ thÇn kinh ®éng vËt vµ thÇn kinh thùc vËt. 84
50 So s¸nh hÖ thÇn kinh giao c¶m vµ hÖ thÇn kinh phã giao c¶m. 85

§Ò c−¬ng «n tËp Gi¶i phÉu
§Ó c−¬ng «n tËp gi¶i phÉu
C©u 1: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn, tiÕp
nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch n¸ch.
I. Nguyªn uû:
§m n¸ch ch¹y tiÕp theo ®m d−íi ®ßn, tõ sau ®iÓm gi÷a mÆt d−íi x−¬ng ®ßn.
II. §−êng ®i, tËn cïng:
1. §Ó tay xu«i theo th©n m×nh:
- §m ch¹y chÕch xuèng d−íi, ra ngoµi qua hè n¸ch.
2. §Ó tay vu«ng gãc víi th©n m×nh, bµn tay ®Ó ngöa:
- §m n»m trªn ®.th¼ng kÎ tõ ®iÓm gi÷a x.®ßn tíi ®iÓm gi÷a nÕp gÊp khuûu.
- §m n¸ch ®i ®Õn bê d−íi c¬ ngùc lín th× ®æi tªn lµ ®m çnh tay.
III. Liªn quan:
1. Çc c¬ quanh hè n¸ch:
- C¬ qu¹ çnh tay lµ c¬ tuú hµnh cña ®m n¸ch.
- §m n¸ch ch¹y däc bê trong c¬ qu¹ çnh tay.
2. Tm n¸ch:
- §i kÌm vµ n»m phÝa trong ®m n¸ch.
3. §¸m rèi çnh tay:
C¬ ngùc bÐ b¾t chÐo tr−íc ®m n¸ch vµ chia ®m thµnh 3
®o¹n cã liªn quan víi §RCT: ®o¹n trªn, ®o¹n sau, ®o¹n d−íi c¬
ngùc bÐ.
- §o¹n trªn: th©n cña ®¸m rèi çnh tay n»m ngoµi ®m.
- §o¹n sau: çc bã cña ®¸m rèi çnh tay v©y quanh ®m.
- §o¹n d−íi: cßn 3 nh¸nh tËn cña §RCT (quay, trô, gi÷a) v©y quanh ®m n¸ch.
IV. Çc nh¸nh bªn:
§m n¸ch t¸ch ra 5 hoÆc 6 nh¸nh bªn, theo thø tù tõ trªn xuèng d−íi lµ:
1. §m ngùc trªn:
- Lµ mét nh¸nh nhá t¸ch ra ë mÆt tr−íc ®m n¸ch, ngay d−íi x−¬ng ®ßn.
- CÊp m¸u cho phÇn trªn ngùc vµ vó.
§.D.V (1998 – 2004) 1

2. §m cïng vai ngùc:
T¸ch ra ë mÆt tr−íc §M, ngang møc bê trªn c¬ ngùc bÐ, xuyªn qua m¹c ®ßn ngùc,
chia ra 4 nh¸nh nhá:
- Nh¸nh cïng vai: ph©n nh¸nh cho nhãm c¬ cïng vai vµ khíp
vai, tham gia vµo ®m cïng vai.
- Nh¸nh delta: ch¹y xuèng trong r·nh delta, ph©n nh¸nh cho c¬
delta.
- Nh¸nh ®ßn: cÊp m¸u cho c¬ d−íi ®ßn vµ khíp øc ®ßn.
- Nh¸nh ngùc: ®i vµo c¬ ngùc lín vµ c¬ ngùc bÐ.
3. §m ngùc ngoµi:
- T¸ch tõ mÆt trong ®m n¸ch, sau c¬ ngùc bÐ.
- Ch¹y däc bê ngoµi c¬ nµy vµ cho çc nh¸nh ®i vµo c¬ ngùc
lín, c¬ r¨ng tr−íc vµ çc c¬ gian s−ên.
4. §m d−íi vai:
T¸ch tõ mÆt trong ®m n¸ch, chui qua tam gi¸c b¶ vai - tam ®Çu, chia hai nh¸nh
tËn:
- §m ngùc l−ng: ph©n nh¸nh c¬ l−ng réng, c¬ r¨ng tr−íc, c¬ gian s−ên ë thµnh
bªn ngùc.
- §m mò vai: ®i ra mÆt sau x. vai ®Ó nèi víi ®m vai trªn cña ®m d−íi ®ßn.
5. §m mò çnh tay sau:
- T¸ch ra tõ phÝa sau ®m n¸ch.
- Chui qua lç tø gi¸c cïng víi tk n¸ch, vßng ra sau cæ phÉu thuËt x−¬ng çnh tay
®Ó tíi vïng delta vµ nèi víi ®m mò çnh tay tr−íc.
6. §m mò çnh tay tr−íc:
- Th−êng t¸ch ra tõ mét th©n chung víi ®m mò çnh tay sau
- Ch¹y vßng ra tr−íc cæ phÉu thuËt x−¬ng çnh tay, tíi r·nh gian cñ th× chia lµm
hai nh¸nh. Mét nh¸nh ®i vµo khíp vai, mét nh¸nh ®i tíi c¬ delta vµ nèi víi ®m mò çnh
tay sau.
§.D.V (1998 – 2004) 2

V. TiÕp nèi:
1. Víi ®m d−íi ®ßn: cã 2 vßng nèi
* Vßng nèi quanh ngùc:
§m ngùc ngoµi, ®m ngùc trªn vµ nh¸nh ngùc cña ®m ngùc - cïng vai thuéc ®m
n¸ch tiÕp nèi víi nh¸nh gian s−ên cña ®m ngùc trong thuéc ®m d−íi ®ßn.
* Vßng nèi quanh vai:
Ngµnh d−íi vai thuéc ®m n¸ch tiÕp nèi víi ngµnh vai trªn vµ vai sau thuéc ®m
d−íi ®ßn.
2. Víi ®m çnh tay: t¹o vßng nèi quanh çnh tay
Vßng nèi quanh çnh tay do 2 ®m mò çnh tay tr−íc vµ sau thuéc ®m n¸ch nèi
tiÕp víi nhau vµ nèi víi nh¸nh Delta cña ®m çnh tay s©u thuéc ®m çnh tay.
VI. ¸p dông:
Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m n¸ch cã thÓ th¾t ®−îc, trõ ®o¹n nguy hiÓm lµ ®o¹n
gi÷a nguyªn uû cña ®m d−íi vai vµ ®m mò, hay nãi chung lµ ë d−íi nguyªn uû cña ®m
d−íi vai.
nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch çnh tay.
I. Nguyªn uû:
§m çnh tay ch¹y tiÕp theo ®m n¸ch kÓ tõ bê d−íi c¬ ngùc lín.
* §m ch¹y xuèng d−íi, ra ngoµi qua vïng çnh tay tr−íc vµ vïng khuûu tr−íc
* §−êng ®Þnh h−íng: lµ ®−êng kÎ nèi ®iÓm gi÷a x−¬ng ®ßn víi ®iÓm gi÷a nÕp gÊp
khuûu khi çnh tay d¹ng vu«ng gãc víi th©n m×nh, bµn tay ®Ó ngöa.
* Khi ch¹y xuèng d−íi nÕp gÊp khuûu 3 cm th× ®m çnh tay chia thµnh 2 ®m lµ ®m
quay vµ ®m trô.
§.D.V (1998 – 2004) 3

III. Liªn quan:
1. Vïng çnh tay tr−íc:
- §m ®i trong èng çnh tay, lµ 1 èng ®−îc giíi h¹n bëi çc c¬ vµ m¹c. vµ
ch¹y däc bê trong c¬ nhÞ ®Çu. C¬ nhÞ ®Çu lµ c¬ tuú hµnh cña ®m çnh tay.
- ThÇn kinh gi÷a ®i cïng ®m trong èng çnh tay, ®i xuèng vµ b¾t chÐo tr−íc
®m theo h−íng tõ ngoµi vµo trong theo h×nh ch÷ X kÐo dµi.
2. Vïng khuûu tr−íc:
§m cïng thÇn kinh gi÷a ®i ë r·nh nhÞ ®Çu trong, tk n»m trong ®m.
IV. Nh¸nh bªn:
1. §m çnh tay s©u:
Lµ nh¸nh bªn lín nhÊt cña ®m çnh tay, t¸ch ra ë d−íi çc ®m mò
çnh tay. Cïng tk quay chui qua tam gi¸c çnh tay – tam ®Çu ®Ó ra vïng
çnh tay sau ®i trong r·nh tk quay cña x−¬ng çnh tay.
§m çnh tay s©u t¸ch ra çc nh¸nh bªn vµ 2 nh¸nh cïng lµ:
* Çc nh¸nh bªn:
- Nh¸nh ®m c¬ tam ®Çu.
- Nh¸nh nu«i x−¬ng çnh tay.
- Nh¸nh delta: ®i lªn cÊp m¸u cho phÇn d−íi c¬ delta vµ nèi víi ®m
mò çnh tay sau.
* Çc nh¸nh cïng:
- Nh¸nh bªn quay: xuèng r·nh nhÞ ®Çu ngoµi, nèi víi ®m quÆt ng−îc
quay.
- Nh¸nh bªn gi÷a: xuèng sau mám trªn LCN, nèi víi ®m quÆt ng−îc gian cèt.
2. §m bªn trô trªn:
§i cïng ®©y TK trô, chäc qua v¸ch gian c¬ trong ra vïng çnh tay sau, nèi víi ®m
quÆt ng−îc trô sau ë phÝa sau mám trªn LCT.
3. §m bªn trô d−íi:
- T¸ch ra ë thÊp h¬n, ®i xuèng d−íi th× chia lµm 2 ngµnh.
- Ngµnh tr−íc nèi víi ®m quÆt ng−îc trô tr−íc ë trong r·nh nhÞ ®Çu trong.
- Ngµnh sau nèi víi ®m bªn trô trªn vµ ®m quÆt ng−îc trô sau ë MT LCT.
Ngoµi çc nh¸nh bªn, ®m çnh tay cßn cho çc nh¸nh nu«i c¬ vïng çnh tay tr−íc.
§.D.V (1998 – 2004) 4

V. TiÕp nèi:
1. §m n¸ch:
Nh¸nh delta cña ®m çnh tay s©u thuéc ®m çnh tay nèi víi çc ®m mò çnh tay
tr−íc, mò çnh tay sau thuéc ®m n¸ch.
2. §m quay vµ trô:
- Çc nh¸nh bªn trô trªn vµ bªn trô d−íi thuéc ®m çnh tay tiÕp nèi víi ®m quÆt
ng−îc trô quanh mám trªn låi cÇu trong.
- Nh¸nh bªn quay tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc quay cña ®m quay.
- Nh¸nh bªn gi÷a tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc gian cèt cña ®m gian cèt chung
thuéc ®m trô.
TÊt c¶ çc tiÕp nèi ®ã t¹o nªn vßng nèi quanh khíp khuûu.
VI. ¸p dông:
- §m çnh tay cã thÓ th¾t ®−îc ë d−íi nguyªn uû cña ®m çnh tay s©u vµ nÕu d−íi
nguyªn uû cña ®m bªn trô trªn th× cµng tèt do cã nhiÒu vßng nèi víi çc ®m phÝa d−íi.
- §o¹n nguy hiÓm lµ ®o¹n trªn nguyªn uû cña ®m çnh tay s©u.
C©u 3: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan, nh¸nh bªn,
tiÕp nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch trô.
I. Nguyªn uû:
Lµ mét trong 2 nh¸nh tËn ®−îc t¸ch ra tõ ®m çnh tay, d−íi nÕp gÊp khuûu
3 cm.
1. ë 1/3 trªn c¼ng tay:
§m ®i chÕch xuèng d−íi vµ vµo trong, sau c¬ sÊp trßn vµ cung c¬ gÊp çc
ngãn n«ng.
2. Tíi chç nèi 1/3 trªn vµ 2/3 d−íi:
§m ®i th¼ng xuèng d−íi ë gi÷a c¬ gÊp cæ tay trô vµ c¬ gÊp çc ngãn s©u
vµ tËn hÕt ë gan tay b»ng çch nèi víi nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay t¹o nªn
cung gan tay n«ng.
§.D.V (1998 – 2004) 5

III. Liªn quan:
§m trô cã nh÷ng ®o¹n liªn quan sau:
1. §o¹n chÕch:
- N»m ë 1/3 trªn c¼ng tay.
- Tk gi÷a b¾t chÐo tr−íc ®m.
- §m n»m rÊt s©u, phÝa sau c¬ sÊp trßn vµ c¬ gÊp n«ng çc ngãn tay, phÝa
tr−íc c¬ gÊp s©u çc ngãn tay.
2. §o¹n th¼ng:
- N»m ë 2/3 d−íi c¼ng tay.
- Ch¹y däc theo c¬ gÊp cæ tay trô lµ c¬ tuú hµnh cña ®m trô.
- §−êng ®Þnh h−íng lµ ®−êng th¼ng nèi mám trªn låi cÇu trong x−¬ng
çnh tay tíi bê ngoµi x−¬ng ®Ëu.
- ThÇn kinh trô ®i cïng ®m vµ n»m phÝa trong ®m.
3. §o¹n ë cæ tay:
§m trô cïng thÇn kinh trô ®i tr−íc mÆt h·m çc g©n gÊp vµ ë phÝa ngoµi x−¬ng
®Ëu xuèng gan tay.
IV. Nh¸nh bªn:
§m trô t¸ch ra 5 nh¸nh bªn:
1. §m quÆt ng−îc trô:
T¸ch ra ë d−íi khíp çnh tay – trô kho¶ng 2 - 3 cm, chia lµm 2 ngµnh
- Ngµnh tr−íc: ®i lªn r·nh nhÞ ®Çu trong, tiÕp nèi víi ®m bªn trô d−íi
thuéc ®m çnh tay.
- Ngµnh sau: ®i ra sau MT LCT, nèi víi ®m bªn trô trªn thuéc ®m çnh tay.
Çc nh¸nh nµy t¹o nªn m¹ng m¹ch quanh mám trªn LCT x−¬ng çnh tay.
2. §m gian cèt chung:
T¸ch ra ë kho¶ng gi÷a 1/3 trªn c¼ng tay, chia lµm 3 ngµnh:
- §m gian cèt tr−íc: ®i tr−íc mµng gian cèt, cÊp m¸u cho çc c¬ ë líp s©u c¼ng
tay vµ mét nh¸nh nhá cho tk gi÷a.
- §m gian cèt sau: ®i qua bê trªn mµng gian cèt ®Ó ra vïng c¼ng tay sau.
- §m quÆt ng−îc gian cèt: t¸ch ra tõ ®m gian cèt chung hoÆc tõ ®m gian cèt sau,
ch¹y ng−îc lªn trªn ®Ó nèi víi ®m bªn gi÷a thuéc ®m çnh tay s©u ë phÝa sau mám trªn
LCN.
Çc m¹ch nµy gãp phÇn t¹o nªn m¹ng m¹ch mám trªn LCN.
§.D.V (1998 – 2004) 6

3. Nh¸nh gan cæ tay: nèi víi nh¸nh gan cæ tay cña ®m quay.
4. Nh¸nh mu cæ tay: nèi víi nh¸nh mu cæ tay cña ®m quay.
5. Nh¸nh gan tay s©u: nèi víi phÇn tËn cña ®m quay, t¹o nªn cung ®m gan tay s©u.
Ngoµi ra, ®m trô cßn cho çc nh¸nh nu«i c¬ vµ x−¬ng.
V. TiÕp nèi:
§m trô nèi tiÕp víi ®m çnh tay vµ ®m quay bëi çc m¹ng m¹ch ë quanh khíp
khuûu - çc m¹ng m¹ch gan cæ tay, mu cæ tay - çc cung gan tay ë bµn tay.
VI. ¸p dông:
Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m trô cã thÓ th¾t ®−îc mµ kh«ng nguy hiÓm.
nèi vµ ¸p dông cña §éng m¹ch quay.
I. Nguyªn uû:
§m quay lµ mét trong hai nh¸nh cña ®m çnh tay, t¸ch ra ë trong r·nh nhÞ
®Çu trong, d−íi nÕp gÊp khuûu 3 cm.
* ë c¼ng tay, ®m quay ch¹y chÕch theo h−íng cña ®m çnh tay, tíi gãc bê ngoµi
x−¬ng quay, råi ch¹y th¼ng xuèng däc theo phÝa ngoµi vïng c¼ng tay tr−íc.
* §Õn cæ tay, ®m luån d−íi mám tr©m quay ra mu tay. Tõ ®ã ®m chui qua khoang
gi÷a çc x−¬ng ®èt bµn tay I, II ®Ó vµo gan tay vµ tËn hÕt b»ng çch nèi víi ®m
gan tay s©u thuéc ®m trô t¹o thµnh cung ®m gan tay s©u.
III. Liªn quan: cã 3 vïng
1. ë 1/3 trªn c¼ng tay:
- §m ®i däc bê trªn c¬ sÊp trßn, lÇn l−ît b¾t chÐo tr−íc c©n c¬ nhÞ ®Çu çnh tay,
c¬ ngöa, phÇn tËn c¬ sÊp trßn.
2. ë 1/3 gi÷a c¼ng tay:
- §m ch¹y th¼ng xuèng däc bê trong c¬ çnh tay quay. §©y lµ c¬ tuú hµnh cña ®m
quay.
- §−êng ®Þnh h−íng cña ®m quay lµ ®−êng v¹ch tõ gi÷a nÕp gÊp khuûu ®Õn r·nh
m¹ch.
§.D.V (1998 – 2004) 7

3. ë 1/3 d−íi c¼ng tay:
- §m ®i trong r·nh quay, lµ r·nh ®−îc t¹o thµnh gi÷a g©n c¬ gÊp cæ tay quay vµ
g©n c¬ çnh tay quay. §©y lµ vïng b¾t m¹ch quay.
4. ë cæ tay vµ mu tay:
- §m vßng d−íi mám tr©m quay ®Ó ra sau råi ch¹y qua hâm lµo gi¶i phÉu.
§©y lµ hâm ®−îc giíi h¹n bëi 2 g©n c¬ duçi ng¾n vµ duçi dµi ngãn çi.
- Sau ®ã ®m chäc qua çc c¬ gian cèt gan tay vµ mu tay råi qua khe gi÷a 2 ®Çu cña
c¬ khÐp ngãn çi ®Ó xuèng gan tay.
IV. Nh¸nh bªn:
1. §m quÆt ng−îc quay:
- T¸ch ra tõ ®m quay ë 1/3 trªn c¼ng tay.
- §i ng−îc lªn r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ®Ó nèi víi ®m bªn quay cña ®m çnh
tay s©u.
2. Nh¸nh gan cæ tay:
- T¸ch ra ngang møc phÇn trªn ®Çu d−íi x−¬ng quay
- Nèi víi nh¸nh gan cæ tay thuéc ®m trô.
3. Nh¸nh mu cæ tay:
- T¸ch ra ngang møc ®Çu trªn mám tr©m quay
- Nèi víi nh¸nh mu cæ tay thuéc ®m trô.
4. Nh¸nh gan tay n«ng:
- T¸ch ra cïng chç nh¸nh mu cæ tay.
- §i xuèng gan tay ®Ó gãp phÇn t¹o thµnh cung gan tay n«ng.
5. Çc nh¸nh nu«i çc nhãm c¬.
V. TiÕp nèi:
1. §m çnh tay:
- §m quÆt ng−îc quay thuéc ®m quay nèi víi nh¸nh bªn quay cña ®m çnh tay
s©u thuéc ®m çnh tay, gãp phÇn t¹o nªn m¹ng m¹ch quanh låi cÇu ngoµi.
2. §m trô:
- Nh¸nh gan cæ tay vµ nh¸nh mu cæ tay thuéc ®m quay nèi víi çc nh¸nh cïng tªn
thuéc ®m trô.
- Nh¸nh gan tay n«ng thuéc ®m quay nèi víi phÇn tËn cña ®m trô, t¹o thµnh cung
gan tay n«ng.
§.D.V (1998 – 2004) 8

- PhÇn tËn cña ®m quay nèi víi nh¸nh gan tay s©u thuéc ®m trô, t¹o thµnh cung
gan tay s©u.
VI. ¸p dông:
Do cã nhiÒu vßng nèi nªn ®m quay cã thÓ th¾t ®−îc mµ kh«ng nguy hiÓm
C©u 5: M« t¶ cung ®m gan tay n«ng.
1. CÊu t¹o:
Nh¸nh tËn cña ®m trô tiÕp nèi víi nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay.
2. §−êng ®i:
* PhÇn tËn ®m trô:
- §m trô ®i tr−íc m¹c h·m çc g©n gÊp, ë bê ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Ó
xuèng gan tay.
- ë gan tay, ®m ch¹y chÕch ra ngoµi, xuèng d−íi ®Ó tiÕp nèi víi nh¸nh
cung gay tay n«ng cña ®m quay.
* Nh¸nh gan tay n«ng cña ®m quay:
- T¸ch ra ë ngang møc mám ch©m quay.
- §i xuyªn qua çc c¬ m« çi ®Ó vµo trong nèi víi phÇn tËn ®m trô.
* §−êng ®Þnh h−íng: gåm 2 ®o¹n
- §o¹n 1: ®−êng th¼ng nèi tõ bê ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Õn kÏ ngãn 2-3.
- §o¹n 2: ®−êng kÎ däc bê d−íi ngãn 1 k hi ngãn nµy d¹ng hÕt cì.
3. Liªn quan:
Cung gan tay n«ng n»m ngay sau c©n gan tay n«ng, tr−íc çc g©n gÊp cña c¬ gÊp
çc ngãn n«ng vµ çc nh¸nh tËn cña tk gi÷a.
4. Ph©n nh¸nh:
Cung gan tay n«ng ph©n nh¸nh cÊp m¸u cho 3 ngãn r−ìi kÓ tõ ngãn 5.
- Nh¸nh riªng bê trong ngãn 5.
- Nh¸nh gan ngãn tay chung: cã 3 ®m gan ngãn tay chung, ®i xuèng phÝa d−íi ®Ó
tíi kho¶ng kÏ gi÷a çc ngãn 2-3, 3-4, 4-5. Mçi ®m gan ngãn tay chung l¹i t¸ch thµnh 2
®m gan ngãn tay riªng, ®i vµo bê bªn çc ngãn t−¬ng øng.
- Çc nh¸nh gan ngãn tay chung cßn nhËn thªm çc ®m gan ®èt bµn tay cña cung
gan tay s©u.
§.D.V (1998 – 2004) 9

C©u 6: M« t¶ cung ®éng m¹ch gan tay s©u.
1. CÊu t¹o:
Do nh¸nh tËn cña ®m quay tiÕp nèi víi nh¸nh gan tay s©u cña
®m trô.
2. §−êng ®i:
* PhÇn tËn ®m quay:
- Sau khi ®m quay ®i qua hâm lµo gi¶i phÉu th× ch¹y vµo ®Çu
gÇn cña çc khoang gian cèt bµn tay 1 (gi÷a ®èt bµn 1 vµ 2).
- §m l¸ch gi÷a 2 ®Çu cña c¬ gian cèt mu tay1 ®Ó vµo trong gan
tay.
- ë gan tay, ®m ®i ngang vµo trong, ngay tr−íc nÒn cña çc ®èt
bµn tay 2-3-4 ®Ó nèi víi nh¸nh gan tay s©u thuéc ®m trô.
* Nh¸nh gan tay s©u cña ®m trô:
- T¸ch ra ë ngang møc x−¬ng mãc.
- Ch¹y vµo s©u, l¸ch gi÷a çc c¬ m« ót råi ®i ngang ra ngoµi ®Ó nèi víi phÇn tËn
®m quay.
3. Liªn quan:
- Cung gan tay s©u n»m trong « m« gian cèt gan tay, phÝa sau c©n gan tay n«ng,
ngay tr−íc nÒn çc x−¬ng bµn tay vµ c¬ gian cèt bµn tay.
- §i cïng gan tay s©u cã nh¸nh s©u tk trô (tk trô cho 2 nh¸nh tËn ë bµn tay lµ
nh¸nh n«ng vµ nh¸nh s©u).
4. Ph©n nh¸nh:
- §m chÝnh ngãn çi: t¸ch ra tõ ®m quay ë ®Çu gÇn khoang gian cèt bµn tay 1, ®i
xuèng tíi ®Çu xa x−¬ng ®èt bµn tay 1 th× chia lµm 2 ngµnh cïng ch¹y theo 2 bê bªn ngãn
çi.
- §m quay ngãn trá: t¸ch ra ë ngay d−íi nguyªn uû ®m chÝnh ngãn çi hoÆc tõ ®m
chÝnh ngãn çi, ®i xuèng däc bê ngoµi ngãn trá. Khi tíi ®Çu xa x−¬ng ®èt bµn tay 2 th×
t¸ch ra mét nh¸nh nèi víi cung gan tay n«ng.
- §m gan bµn bµn tay: gåm 3 ®m gian ®èt bµn tay, t¸ch ra tõ bê låi cña cung gan
tay s©u, ®i xuèng d−íi trong çc khoang gian cèt bµn tay 2-3-4. Trªn ®−êng ®i, çc ®m
m¹ch nµy cho çc nh¸nh xiªn ®i ra sau ®Ó nèi víi çc ®m mu bµn tay. Cuèi cïng tËn hÕt
§.D.V (1998 – 2004) 10

b»ng çch quÆt ng−îc ra tr−íc ®Ó nèi víi 3 ®m gan ngãn tay chung cña cung gan tay
n«ng.
- §m xiªn: gåm 3 nh¸nh xiªn, t¸ch ra tõ bê lâm cña cung gan tay s©u ë phÝa ®Çu
gÇn cac x−¬ng bµn tay, chäc qua çc khoang gian cèt bµn tay 2-3-4 ®Ó nãi víi 3 ®m mu
®èt bµn tay.
- Çc nh¸nh nhá ®i ng−îc lªn phÝa trªn ®Ó tham gia vµo m¹ng m¹ch gan cæ tay.
C©u 7: vÏ s¬ ®å, m« t¶ cÊu t¹o vµ kÓ tªn çc nh¸nh tËn cña §¸m
rèi thÇn kinh çnh tay.
I. CÊu t¹o:
§RCT do ngµnh tr−íc cña çc d©y tk sèng cæ C5 – C6 – C7 – C8
vµ T1 t¹o thµnh.
1. Çc th©n: Çc ngµnh tr−íc nµy t¹o thµnh 3 th©n:
- Th©n trªn: ngµnh tr−íc cña C5 vµ C6, trong ®ã C5
nhËn thªm mét nh¸nh nhá cña C4.
- Th©n gi÷a: riªng ngµnh tr−íc cña C7
- Th©n d−íi: ngµnh tr−íc cña C8 vµ T1
2. Çc bã: Mçi th©n l¹i chia lµm 2 ngµnh tr−íc vµ sau, çc
ngµnh tr−íc vµ sau l¹i hîp víi nhau t¹o thµnh 3 bã:
- Bã ngoµi: ngµnh tr−íc cña th©n trªn vµ th©n gi÷a t¹o
thµnh.
- Bã trong: riªng ngµnh tr−íc cña th©n d−íi t¹o thµnh.
- Bã sau: ngµnh sau cña 3 th©n trªn, gi÷a, d−íi hîp thµnh.
II. VÞ trÝ vµ liªn quan:
Çc th©n vµ bã cña §RCT phÇn lín n»m ë cæ (phÇn trªn ®ßn) vµ mét phÇn nhá ë
n¸ch (phÇn d−íi ®ßn). ChØ cã phÇn cuèi cña çc bã xuèng tíi n¸ch vµ ph©n chia thµnh çc
ngµnh cïng ë sau c¬ ngùc bÐ.
§.D.V (1998 – 2004) 11

III. Nh¸nh tËn:
1. Bã ngoµi: cã 2 nh¸nh tËn
- TK c¬ b×.
- RÔ ngoµi TK gi÷a.
2. Bã trong: cã 4 nh¸nh tËn
- RÔ trong Tk gi÷a.
- Tk trô.
- Tk b× c¼ng tay trong.
- Tk b× çnh tay trong.
3. Bã sau: cã 2 nh¸nh tËn
- Tk mò.
- Tk quay.
Trong sè çc ngµnh cïng nµy, cã 2 ngµnh
hoµn toµn c¶m gi¸c lµ d©y b× c¼ng tay trong vµ d©y b× çnh tay trong. Çc d©y cßn l¹i võa
vËn ®éng, võa c¶m gi¸c.
IV. Nh¸nh bªn:
1. Tk l−ng vai: t¸ch ra tõ C5, chi phèi 2 c¬ tr¸m.
2. Tk trªn vai: t¸ch ra tõ th©n trªn, chi phèi çc c¬ trªn gai, d−íi gai.
3. Tk ngùc dµi: t¸ch ra tõ C5, C6, C7, chi phèi c¬ r¨ng tr−íc.
4. Tk d−íi ®ßn: t¸ch ra tõ th©n trªn, chi phèi c¬ d−íi ®ßn.
5. Tk ngùc trong: t¸ch tõ bã trong, chi phèi c¬ ngùc bÐ vµ 1 phÇn c¬ ngùc lín.
6. Tk ngùc ngoµi: t¸ch tõ bã ngoµi, chi phèi phÇn cßn l¹i c¬ ngùc lín. Tk ngùc
trong nèi víi tk ngùc ngoµi t¹o nªn quai tk ngùc.
7. Tk d−íi vai trªn, Tk d−íi vai d−íi: t¸ch ra tõ bã sau, chi phèi c¬ d−íi vai.
8. Tk ngùc l−ng: t¸ch tõ bã sau, ®i cïng ®m ngùc l−ng, chi phèi c¬ l−ng réng.
§.D.V (1998 – 2004) 12

C©u 8: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn, nh¸nh
tËn vµ ¸p dông cña ThÇn kinh quay.
I. Nguyªn uû:
Lµ nh¸nh tËn t¸ch ra tõ bã sau §RCT
II. §−êng ®i, liªn quan, tËn cïng:
Tk quay lµ 1 trong 3 d©y lín cña chi trªn, kÐo dµi tõ n¸ch xuèng tËn
cïng ë bµn tay.
1. Vïng n¸ch:
- N»m sau ®m n¸ch.
- Chui qua tam gi¸c çnh tay – tam ®Çu ®Ó cïng ®m çnh tay s©u ®Ó
ra vïng çnh tay sau.
2. Vïng çnh tay:
- Tk kinh ch¹y chÕch xuèng d−íi vµ ra ngoµi trong r·nh tk quay ë mÆt sau x−¬ng
çnh tay.
- Sau ®ã chäc xuyªn qua v¸ch gian c¬ ngoµi ®Ó vµo r·nh nhÞ ®Çu ngoµi.
- Tk quay n»m trong r·nh nhÞ ®Çu ngoµi.
- Khi tk quay tíi ngang møc nÕp gÊp khuûu th× chia ra lµm 2 ngµnh tËn lµ ngµnh
n«ng vµ ngµnh s©u, tiÕp tôc ®i xuèng c¼ng tay vµ bµn tay.
III. Nh¸nh bªn:
1. Vïng n¸ch: kh«ng cho nh¸nh bªn nµo
2. Vïng çnh tay sau: cho 2 nh¸nh vËn ®éng vµ 3 nh¸nh c¶m gi¸c
* VËn ®éng: c¬ tam ®Çu, c¬ khuûu
* C¶m gi¸c: lµ 3 nh¸nh b×
- Tk b× çnh tay sau: c.gi¸c da mÆt sau çnh tay (d−íi c¬ delta).
- Tk b× çnh tay ngoµi d−íi: c.gi¸c da phÇn d−íi mÆt ngoµi çnh tay.
- Tk b× c¼ng tay sau: ®i qua líp n«ng vïng khuûu sau ®Ó xuèng c¶m gi¸c da ë
phÇn gi÷a mÆt sau c¼ng tay.
3. Vïng r·nh nhÞ ®Çu ngoµi:
Tõ phÇn cuèi d©y quay hoÆc tõ ngµnh s©u d©y quay, t¸ch ra çc nh¸nh vËn ®éng
cho 3 c¬: çnh tay quay - duçi cæ tay quay dµi - duçi cæ tay quay ng¾n.
§.D.V (1998 – 2004) 13

IV. Nh¸nh tËn: gåm 2 ngµnh
1. Ngµnh n«ng:
- Tõ r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ch¹y th¼ng xuèng vïng c¼ng tay d−íi sù che phñ cña c¬
çnh tay quay vµ n»m trong bao c¬.
- Tíi chç nèi 1/3 gi÷a vµ 1/3 d−íi c¼ng tay th× luån d−íi g©n c¬ çnh tay quay ®Ó
ra vïng c¼ng tay sau, ®i xuèng mu bµn tay.
- Ngµnh n«ng t¸ch ra çc nh¸nh tk mu ngãn tay, c¶m gi¸c cho nöa ngoµi mu bµn
tay vµ mu 2 ngãn r−ìi ë nöa ngoµi (mu ngãn çi, ®èt I ngãn trá, nöa ngoµi mu ®èt I ngãn
gi÷a).
2. Ngµnh s©u:
- Tõ r·nh nhÞ ®Çu ngoµi ®i xuèng, ch¹y vßng quay ®Çu trªn x−¬ng quay, gi÷a 2 bã
c¬ ngöa ®Ó ra vïng c¼ng tay sau, ®i gi÷a 2 líp c¬ cña vïng nµy (líp n«ng vµ líp s©u) ph©n
nh¸nh vËn ®éng cho çc c¬ ë ®©y.
- PhÇn d−íi c¬ ngöa, ngµnh s©u tk quay ®i cïng ®m gian cèt sau vµ mang tªn tk
gian cèt sau, tiÕp tôc ®i tíi çc c¬ d−íi cïng ë líp s©u vµ tËn cïng ë khíp cæ tay.
- Ngµnh s©u chi phèi vËn ®éng çc c¬ vïng c¼ng tay sau:
C¬ ngöa C¬ çnh tay quay
C¬ duçi cæ tay quay dµi C¬ duçi cæ tay quay ng¾n
C¬ duçi çc ngãn tay C¬ duçi ngãn ót
C¬ d¹ng ngãn çi dµi C¬ duçi ngãn çi dµi
C¬ duçi ngãn çi ng¾n C¬ duçi cæ tay trô
C¬ duçi ngãn trá
V. ¸p dông:
Khi tk quay bÞ ®øt, tuú theo vÞ trÝ tæn th−¬ng mµ sÏ g©y Ýt nhiÒu çc biÓu hiÖn kh¸c
nhau: liÖt çc c¬ duçi c¼ng tay, liÖt çc c¬ duçi vµ c¬ ngöa bµn tay, ngãn tay, bµn tay bÞ
kÐo rñ xuèng (bµn tay cæ cß, bµn tay r¬i).
§.D.V (1998 – 2004) 14

C©u 9: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn, nh¸nh
tËn vµ ¸p dông cña thÇn kinh gi÷a.
I. Nguyªn uû: ®−îc t¹o nªn bëi 2 rÔ
- RÔ ngoµi: t¸ch ra tõ bã ngoµi §RCT.
- RÔ trong: t¸ch ra tõ bã trong §RCT.
Tk gi÷a lµ d©y tk lín cña chi trªn, ch¹y dµi tõ n¸ch ®Õn tËn cïng bµn tay.
1. Vïng n¸ch:
- Tk gi÷a ch¹y chÕch xuèng d−íi vµ ra ngoµi ë tr−íc ®m n¸ch.
2. Vïng çnh tay tr−íc:
- Tk gi÷a ®i trong èng çnh tay cïng ®m çnh tay.
- B¾t chÐo phÝa tr−íc ®m çnh tay theo h−íng tõ ngoµi vµo trong (h×nh ch÷ X
kÐo dµi).
- Tk n»m trong ®m çnh tay ë trong r·nh nhÞ ®Çu trong.
4. Vïng c¼ng tay tr−íc:
- Tk ®i theo trôc däc gi÷a c¼ng tay, lóc ®Çu ®i gi÷a 2 bã cña c¬ sÊp trßn
vµ b¾t chÐo gi¸n tiÕp tr−íc ®m trô, sau ®ã ®i sau c¬ gÊp çc ngãn n«ng.
- §Õn vïng 1/3 d−íi c¼ng tay, khi c¬ gÊp çc ngãn n«ng thu l¹i thµnh 4
g©n gÊp th× tk gi÷a luån ra tr−íc g©n gÊp n«ng ngãn trá, ngoµi g©n gÊp n«ng
ngãn gi÷a.
5. Vïng cæ tay:
- Tk gi÷© ®i sau m¹c h·m çc g©n gÊp, xuèng bê d−íi th× chia thµnh çc
nh¸nh tËn ë gan tay.
III. Nh¸nh bªn:
Khi qua vïng n¸ch vµ vïng çnh tay tr−íc, kh«ng cho nh¸nh bªn nµo.
§Õn vïng khuûu tr−íc (trong r·nh nhÞ ®Çu trong) vµ vïng c¼ng tay th× tk gi÷a cho
çc nh¸nh:
§.D.V (1998 – 2004) 15

1. Çc nh¸nh c¬:
§i tíi çc c¬ líp n«ng vµ líp gi÷a vïng c¾ng tay tr−íc, bao gåm:
C¬ sÊp trßn C¬ gÊp cæ tay quay
C¬ gan tay dµi C¬ gÊp çc ngãn n«ng
2. Tk gian cèt c¼ng tay tr−íc:
§i cïng ®m gian cèt tr−íc, chi phèi vËn ®éng cho çc c¬ líp s©u vïng c¼ng tay tr−íc, bao
gåm:
C¬ gÊp dµi ngãn çi
C¬ gÊp s©u çc ngãn
C¬ sÊp vu«ng
3. Nh¸nh gan tay cña tk gi÷a:
Lµ mét nh¸nh nhá t¸ch ra ë trªn m¹c h·m çc g©n gÊp, chi phèi c¶m gi¸c cho da
phÇn trªn ngoµi gan tay.
IV. Ngµnh cïng:
Sau khi ®i qua èng cæ tay ®Ó xuèng bµn tay, tk gi÷a chia thµnh 5 ngµnh cïng:
1. Nh¸nh m« çi: vËn ®éng çc c¬ m« çi
- C¬ d¹ng ng¾n ngãn çi
- C¬ ®èi chiÕu ngãn çi
- Bã n«ng c¬ gÊp ng¾n ngãn çi
3. Tk ngãn tay chung:
* Gåm 3 nh¸nh, ch¹y tr−íc çc khoang gian cèt bµn tay I, II, III.
* Tk ngãn tay chung ë khoang gian cèt bµn tay I l¹i t¸ch ra 3 tk gan ngãn tay riªng, ®i
vµo 2 bªn ngãn çi vµ bê ngoµi ngãn trá.
* Mçi Tk ngãn tay chung ë khoang gian cèt bµn tay II, III t¸ch ra 2 nh¸nh tk gan ngãn tay
riªng ®i vµo 2 bªn çc ngãn tay t−¬ng øng:
- Nh¸nh ngãn chung 1 chia vµo 2 bê ngãn çi vµ bê ngoµi ngãn trá.
- Nh¸nh ngãn chung 2 chia vµo bê trong ngãn trá vµ bê ngoµi ngãn gi÷a.
- Nh¸nh ngãn chung 3 chia vµo bê trong ngãn gi÷a vµ bê ngoµi ngãn nhÉn.
Nh÷ng tk gan ngãn tay riªng cña ngãn trá, ngãn gi÷a vµ ngãn nhÉn cßn
cho nh¸nh ®i vµo mu ®èt 2, ®èt 3 cña çc ngãn t−¬ng øng ®Ó c¶m gi¸c cho mÆt
gan tay 3 ngãn r−ìi kÓ tõ ngãn çi vµ mÆt mu ®èt 2, ®èt 3 cña çc ngãn t−¬ng øng.
4. Nh¸nh trong cïng lµ mét nh¸nh nèi víi d©y tk trô.
§.D.V (1998 – 2004) 16

IV. ¸p dông:
Khi tk gi÷a bÞ tæn th−¬ng, çc c¬ gÊp vµ sÊp bÞ liÖt, bµn tay bÞ çc c¬ duçi
kÐo ra sau, m« çi bÞ teo ®Ðt vµ lu«n ë t− thÕ ngöa (bµn tay khØ).
C©u 10: Nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn,
nh¸nh tËn vµ ¸p dông cña ThÇn kinh trô.
I. Nguyªn uû:
Lµ nh¸nh tËn t¸ch ra tõ bã trong cña §RCT, gi÷a rÔ trong tk gi÷a vµ tk b× c¼ng tay
trong.
Tk trô lµ mét d©y lín cña chi trªn, ®i tõ n¸ch xuèng bµn tay.
1. Vïng n¸ch:
- Ch¹y däc phÝa trong ®m n¸ch, ë tr−íc khe gi÷a ®m vµ tm n¸ch.
2. Vïng çnh tay:
- 1/3 trªn: Tk trô n»m phÝa trong ®m çnh tay ë trong èng çnh tay.
- 1/3 gi÷a: Tk trô chäc qua v¸ch gian c¬ trong (cïng ®m bªn trô trªn) ®Ó
ra vïng çnh tay sau råi ®i th¼ng xuèng vïng khuûu sau.
3. Vïng khuûu:
- Tk trô n»m trong r·nh gi÷a mám trªn låi cÇu trong vµ mám khuûu.
- L¸ch gi÷a 2 ®Çu c¬ gÊp cæ tay trô vµ theo c¬ nµy ®i vµo vïng c¼ng tay tr−íc.
4. Vïng c¼ng tay tr−íc:
- Tk trô ch¹y däc theo c¬ gÊp cæ tay trô, gi÷a c¬ gÊp cæ tay trô vµ c¬ gÊp çc ngãn
n«ng, song song phÝa trong ®m trô.
- §−êng ®Þnh h−íng lµ ®−êng nèi mám trªn låi cÇu trong x−¬ng çnh tay ®Õn bê
ngoµi x−¬ng ®Ëu.
5. Vïng cæ tay:
- Tk trô ch¹y tr−íc m¹c h·m çc g©n gÊp, ë phÝa ngoµi x−¬ng ®Ëu ®Ó xuèng gan
tay, tËn cïng b»ng 2 ngµnh n«ng vµ s©u.
§.D.V (1998 – 2004) 17

III. Nh¸nh bªn:
1. Vïng n¸ch vµ çnh tay: Tk trô kh«ng cho nh¸nh bªn nµo.
2. Vïng c¼ng tay: Tk trô cho çc nh¸nh sau:
* Çc nh¸nh c¬: vËn ®éng cho c¬ gÊp cæ tay trô vµ 2 bã trong c¬ gÊp s©u çc ngãn (ngãn
IV vµ V)
* Nh¸nh mu tay tk trô:
- T¸ch ra ë 1/3 d−íi c¼ng tay, vßng ra sau qua g©n c¬ gÊp cæ tay trô, ®i xuèng mu
tay ph©n ra çc nh¸nh tk mu ngãn tay.
- C¶m gi¸c cho nöa trong mu tay vµ mÆt mu 2 ngãn r−ìi kÓ tõ ngãn ót (trõ phÇn
mu cña ®èt 2 - 3 nöa ngoµi ngãn nhÉn vµ ngãn gi÷a do tk gi÷a c¶m gi¸c).
3. Vïng cæ tay:
- Tk trô cho 1 nh¸nh gan tay thÇn kinh trô tr−íc khi chia 2 nh¸nh tËn.
IV. Nh¸nh tËn:
1. Nh¸nh n«ng: ®i tr−íc çc c¬ m« ót vµ chia ra
- 1 nh¸nh vËn ®éng cho c¬ gan tay ng¾n.
- 1 nh¸nh nèi víi Tk gi÷a.
- 2 nh¸nh Tk gan ngãn tay: Tk gan ngãn tay riªng cho bê trô ngãn ót vµ Tk gan
ngãn tay chung.
Nh¸nh tk gan ngãn tay chung l¹i chia thµnh 2 tk gan ngãn tay riªng cho 2 nöa
ngãn IV, V t−¬ng øng ®Ó c¶m gi¸c cho nöa trong mÆt gan tay cña mét ngãn r−ìi kÓ tõ
ngãn ót.
2. Nh¸nh s©u:
L¸ch gi÷a çc c¬ m« ót (cïng nh¸nh gan tay s©u cña ®m trô) råi chäc qua m¹c s©u
gan tay, ®i ngang ra ngoµi theo cung ®m gan tay s©u, s¸t çc x−¬ng ®èt bµn tay. Nh¸nh
s©u t¸ch ra çc nh¸nh vËn ®éng cho:
- C¬ ë « m« ót: c¬ d¹ng ngãn ót, c¬ gÊp ng¾n ngãn ót, c¬ ®èi chiÕu ngãn ót.
- Çc c¬ giun III, IV.
- C¬ khÐp ngãn çi vµ bã s©u c¬ gÊp ng¾n ngãn çi.
V. ¸p dông:
Khi thÇn kinh trô bÞ tæn th−¬ng, çc c¬ do tk trô vËn ®éng bÞ liÖt, m« ót teo
®Ðt, ngãn ót vµ ngãn nhÉn lu«n ë t− thÕ ®èt I bÞ duçi, ®èt II, III bÞ gÊp (bµn tay vuèt trô).
§.D.V (1998 – 2004) 18

C©u 11: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan chÝnh, kÓ tªn
çc nh¸hh bªn vµ tiÕp nèi cña §éng m¹ch ®ïi.
I. Nguyªn ñy:
§m ®ïi tiÕp theo ®m chËu ngoµi, b¾t ®Çu sau ®iÓm gi÷a d©y ch»ng bÑn.
- Tõ ®iÓm gi÷a d©y ch»ng bÑn, ®m ®ïi ®i qua tam gi¸c ®ïi, qua èng c¬ khÐp
theo ®−êng nèi tõ ®iÓm gi÷a nÕp bÑn tíi bê sau låi cÇu trong x−¬ng ®ïi.
- §Õn lç g©n c¬ khÐp, ®m ®ïi ®æi tªn thµnh ®m khoeo
III. Liªn quan:
1. Vïng tam gi¸c ®ïi:
- Liªn quan víi tk ®ïi vµ tm ®ïi.
- Tõ ngoµi vµo trong lµ TK - §M – TM.
2. Trong èng g©n c¬ khÐp:
- §m ®ïi ch¹y däc d−íi c¬ may vµ b¾t chÐo tr−íc tm theo h−íng tõ ngoµi vµo
trong. C¬ may lµ c¬ tuú hµnh ë ®o¹n nµy.
- Tk hiÓn b¾t chÐo tr−íc §m ®ïi ®Ó vµo trong.
IV. Nh¸nh bªn:
1. §m th−îng vÞ n«ng:
- T¸ch ra tõ ®m ®ïi ë d−íi d©y ch»ng bÑn kho¶ng 1-2 cm.
- Xuyªn qua m¹c sµng ®Ó ®i ra n«ng, h−íng vÒ phÝa rèn.
2. §m mò chËu n«ng:
- Th−êng t¸ch ngang møc ®m th−îng vÞ n«ng.
- §i vÒ phÝa mµo chËu, ph©n nh¸nh vµ tiÕp nèi víi ®m mò chËu s©u.
3. Çc ®m thÑn ngoµi: ®m thÑn ngoµi n«ng, ®m thÑn ngoµi s©u
- §i ra n«ng, h−íng vÒ vïng sinh dôc ngoµi.
- Cho çc nh¸nh b×u tr−íc (nam), m«i tr−íc (n÷) vµ çc nh¸nh bÑn.
4. §m ®ïi s©u:
* Lµ ®m chÝnh cña ®ïi, t¸ch d−íi d©y ch»ng bÑn 4 cm.
* Tíi bê trªn c¬ khÐp dµi råi ch¹y sau c¬ nµy, tr−íc c¬ khÐp ng¾n vµ khÐp lín.
* §m ®ïi s©u cÊp m¸u cho hÇu hÕt çc c¬ ë ®ïi bëi çc nh¸nh:
- §m mò ®ïi ngoµi: ®i gi÷a çc c¬ th¼ng ®ïi vµ c¬ th¾t l−ng chËu, chia lµm 3
nh¸nh: nh¸nh lªn, nh¸nh ngang, nh¸nh xuèng.
§.D.V (1998 – 2004) 19

- §m mò ®ïi trong: l¸ch gi÷a c¬ l−îc vµ c¬ th¾t l−ng chËu, ®i ra sau, vßng quanh
cæ x−¬ng ®ïi, ph©n nh¸nh cho phÇn trªn çc c¬ khÐp vµ vïng sau khíp h¸ng bëi çc
nh¸nh n«ng, nh¸nh s©u vµ nh¸nh æ cèi.
- 3 nh¸nh xiªn: mçi nh¸nh xiªn l¹i cho 1 nh¸nh lªn vµ 1 nh¸nh xuèng.
5. §m gèi xuèng:
- Lµ nh¸nh bªn cuèi cïng, t¸ch ra tõ èng c¬ khÐp, xuyªn ra n«ng, ®i xuèng d−íi vµ
chia lµm 2 nh¸nh: nh¸nh khíp, nh¸nh hiÓn.
- Nh¸nh khíp nèi víi m¹ng khíp gèi.
- Nh¸nh hiÓn cÊp m¸u cho vïng c¬ bông ch©n.
IV. TiÕp nèi:
1. §m chËu ngoµi:
- §m mò chËu n«ng thuéc ®m ®ïi tiÕp nèi víi ®m mò chËu s©u thuéc ®m chËu
ngoµi.
- §m th−îng vÞ n«ng thuéc ®m ®ïi tiÕp nèi víi ®m th−îng vÞ d−íi thuéc ®m chËu
ngoµi.
2. §m chËu trong:
- Nh¸nh lªn thuéc ®m mò ®ïi ngoµi tiÕp nèi víi ®m m«ng trªn thuéc ®m chËu
trong.
- Nh¸nh ngang cña ®m mò ®ïi ngoµi, nh¸nh lªn cña ®m xiªn I vµ ®m mò ®ïi trong
tiÕp nèi víi nhau vµ tiÕp nèi víi ®m m«ng d−íi cña ®m chËu trong. Çc ®m nµy t¹o nªn
vßng nèi h×nh ch÷ thËp.
3. §m khoeo:
- Nh¸nh xuèng cña ®m xiªn III vµ nh¸nh xuèng cña ®m mò ®ïi ngoµi tiÕp nèi víi
®m gèi trªn ngoµi cña ®m khoeo.
- Nh¸nh khíp gèi cña ®m gèi xuèng thuéc ®m ®ïi tiÕp nèi víi ®m gèi trªn trong
thuéc ®m khoeo.
§.D.V (1998 – 2004) 20

C©u 12: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan chÝnh, c¸c
nh¸hh bªn vµ tiÕp nèi cña §éng m¹ch khoeo.
I. Nguyªn uû:
§m khoeo ch¹y tiÕp nèi theo ®m ®ïi, b¾t ®Çu tõ lç g©n c¬ khÐp.
- §m ch¹y tõ trªn xuèng d−íi, qua tr¸m khoeo, lóc ®Çu ch¹y chÕch theo h−íng
tõ trong ra ngoµi, khi tíi gi÷a khoeo th× ®i th¼ng xuèng d−íi.
- Tíi bê d−íi c¬ khoeo th× ®m khoeo tËn cïng b»ng 2 ®m lµ ®m chµy tr−íc vµ
®m chµy sau.
III. Liªn quan:
- §m khoeo ®i qua tr¸m khoeo vµ liªn quan víi c¸c thµnh phÇn chÝnh trong tr¸m
kheo: tm khoeo, tk chµy.
- §m khoeo ®i tr−íc nhÊt vµ ë trong cïng, thÇn kinh chµy ®i sau nhÊt vµ ë ngoµi
cïng.
IV. Nh¸nh bªn:
§m khoeo cho 7 nh¸nh bªn:
1,2. §m gèi trªn trong - ®m gèi trªn ngoµi.
3,4. §m gèi d−íi trong - ®m gèi d−íi ngoµi.
5. §m gèi gi÷a.
6,7. §m cho c¬ bông ch©n.
Bèn nh¸nh gèi: trªn trong – trªn ngoµi – d−íi trong – d−íi ngoµi ph©n
nh¸nh vµ tiÕp nèi víi nhau t¹o thµnh 2 m¹ng m¹ch: m¹ng m¹ch khíp gèi vµ m¹ng
m¹ch b¸nh chÌ.
V. TiÕp nèi:
1. Víi ®m ®ïi:
- §m gèi trªn ngoµi thuéc ®m khoeo tiÕp nèi víi nh¸nh xuèng cña ®m xiªn 3 vµ
nh¸nh mò ®ïi ngoµi thuéc ®m ®ïi.
- §m gèi trªn trong thuéc ®m khoeo tiÕp nèi víi nh¸nh khíp gèi cña ®m gèi
xuèng thuéc ®m ®ïi.
2. Víi ®m chµy tr−íc:
- §m gèi d−íi ngoµi thuéc ®m khoeo tiÕp nèi víi ®m quÆt ng−îc chµy tr−íc vµ ®m
quÆt ng−îc chµy sau, c¶ hai ®Òu thuéc ®m chµy tr−íc.
§.D.V (1998 – 2004) 21

3. Víi ®m chµy sau:
- §m gèi d−íi ngoµi thuéc ®m khoeo tiÕp nèi víi nh¸nh mò m¸c thuéc ®m chµy
sau.
Çc nh¸nh cña ®m khoeo tiÕp nèi víi çc nh¸nh cña ®m ®ïi - ®m chµy tr−íc - ®m
chµy sau t¹o thµnh 2 m¹ng m¹ch: quanh khíp gèi vµ quanh x−¬ng b¸nh chÌ.
VI. ¸p dông:
MÆc dï cã nhiÒu vßng nèi nh−ng ®m khoeo khi th¾t vÉn rÊt nguy hiÓm v× nh÷ng
m¹ng m¹ch nèi nhá vµ n»m trong m« x¬ cña khíp gèi nªn khã gi·n ra ®−îc.
nh¸hh bªn vµ tiÕp nèi cña §éng m¹ch chµy sau.
I. Nguyªn uû:
Lµ mét trong hai nh¸nh tËn cña ®m khoeo, t¸ch ra tõ ngay bê d−íi c¬ khoeo.
- TiÕp theo ®m khoeo xuèng khu c¼ng ch©n sau theo h−íng th¼ng tõ gi÷a
nÕp gÊp khoeo ®Õn gi÷a 2 m¾t ç ch©n. §©y lµ ®−êng ®Þnh h−íng cña ®m.
- Khi tíi 1/3 d−íi c¼ng ch©n th× ch¹y h¬i chÕch vµo trong ®Ó vµo r·nh c¬ gÊp
dµi ngãn çi ë mÆt trong x−¬ng gãt.
- §m chµy sau tËn cïng b»ng çch chia 2 nh¸nh tËn lµ ®m gan ch©n trong vµ
®m gan ch©n ngoµi.
III. Liªn quan:
- §m n»m gi÷a 2 líp c¬ cña vïng c¼ng ch©n sau: ®i tr−íc c¬ dÐp vµ ®i sau c¬
chµy sau, d−íi m¹c s©u c¼ng ch©n.
- Cïng ®i víi ®m chµy sau lµ 2 tm chµy sau vµ tk chµy.
- Tk chµy n»m ngoµi ®m.
IV. Nh¸nh bªn:
1. Çc nh¸nh c¬: nuåi c¬ khu c¼ng ch©n sau
2. Nh¸nh mò m¸c:
- §i vßng qua chám x−¬ng m¸c lªn phÝa trªn ®Ó nèi víi nh¸nh gèi d−íi ngoµi
thuéc ®m khoeo.
§.D.V (1998 – 2004) 22

3. §m m¸c:
- T¸ch ra tõ ®m chµy sau ë ngang møc d−íi c¬ khoeo 2-3 cm.
- Lóc ®Çu n»m gi÷a c¬ chµy sau vµ c¬ gÊp dµi ngãn çi råi ®i s©u vµo gi÷a c¬ gÊp
dµi ngãn çi vµ x−¬ng m¸c.
- §m m¸c ph©n nh¸nh vµo x−¬ng m¸c vµ c¬ bao quanh x−¬ng m¸c.
- Cuèi cïng ®m m¸c t¸ch ra: nh¸nh xiªn - nh¸nh m¾t ç ngoµi - nh¸nh nèi víi ®m
chµy sau vµ çc nh¸nh gãt.
4. Nh¸nh m¾t ç trong:
Nèi víi ®m m¾t ç tr−íc trong thuéc ®m chµy tr−íc vµ çc nh¸nh ®m cæ ch©n
trong thuéc ®m mu ch©n.
5. Çc nh¸nh gãt:
CÊp m¸u cho vïng gãt vµ tiÕp nèi víi nhau t¹o thµnh m¹ng m¹ch quanh gãt.
V. TiÕp nèi:
1. Víi ®m khoeo:
- Nh¸nh mò m¸c thuéc ®m chµy sau nèi víi ®m gèi d−íi ngoµi thuéc ®m khoeo,
gãp phÇn t¹o nªn m¹ng m¹ch quanh khíp gèi.
2. Víi ®m chµy tr−íc vµ ®m mu ch©n:
TiÕp nèi víi nhau ë m¹ng m¹ch m¨t ç trong vµ m¹ng m¹ch quanh m¾t ç ngoµi.
- M¹ng m¹ch quanh m¾t ç trong: Nh¸nh m¾t ç trong thuéc ®m chµy sau tiÕp nèi
víi nh¸nh m¾t ç tr−íc trong cña ®m chµy tr−íc vµ ®m cæ ch©n trong thuéc ®m mu ch©n.
- M¹ng m¹ch quanh m¾t ç ngoµi: Nh¸nh xiªn vµ nh¸nh m¾t ç ngoµi cña ®m m¸c
thuéc ®m chµy sau tiÕp nèi víi nh¸nh m¾t ç tr−íc ngoµi thuéc ®m chµy tr−íc vµ nh¸nh
cæ ch©n ngoµi thuéc ®m mu ch©n.
§.D.V (1998 – 2004) 23

nh¸hh bªn vµ tiÕp nèi cña §éng m¹ch chµy tr−íc.
I. Nguyªn uû:
Lµ mét trong 2 nh¸nh tËn cña ®m khoeo, ®−îc t¸ch ra ë ngang møc bê
d−íi c¬ khoeo.
- Tõ bê d−íi c¬ khoeo, co mét ®o¹n ng¾n ®i ë c¼ng ch©n sau, ®m chµy
tr−íc ®i qua bê trªn mµng gian cèt ®Ó ra khu c¼ng ch©n tr−íc.
- TiÕp tôc ®i xuèng theo ®−êng ®Þnh h−íng lµ ®−êng kÎ tõ hâm tr−íc ®Çu
trªn x−¬ng m¸c ®Õn ®iÓm gi÷a 2 m¾t ç.
- Khi chui qua m¹c h·m çc g©n duçi, ®m chµy tr−íc ®æi tªn thµnh ®m mu
ch©n.
III. Liªn quan:
- §m chµy tr−íc ch¹y trong khe gi÷a çc c¬ cña vïng c¼ng ch©n tr−íc
cïng víi tk m¸c s©u.
- C¬ chµy tr−íc n»m phÝa trong ®m, c¬ duçi dµi ngãn çi n»m phÝa ngoµi
®m.
- Cã hai tm ®i kÌm.
§Õn 1/3 d−íi c¼ng ch©n, c¬ duçi dµi ngãn çi b¾t chÐo tr−íc ®m ®Ó vµo trong.
IV. Nh¸nh bªn:
1. §m quÆt ng−îc chµy sau:
- T¸ch ra khi ®m cßn ë khu c¼ng ch©n sau.§m nµy kh«ng h»ng ®Þnh, cã thÓ cã
hoÆc kh«ng.
- Nèi víi ®m gèi d−íi ngoµi, thô«c ®m khoeo.
2. §m quÆt ng−îc chµy tr−íc:
- T¸ch ra sau khi ®i qua bê trªn mµng gian cèt.
- Nèi víi ®m gèi d−íi ngoµi, thô«c ®m khoeo.
§.D.V (1998 – 2004) 24

3. §m m¾t ç tr−íc trong vµ ®m m¾t ç tr−íc ngoµi:
- Nèi víi çc nh¸nh m¾t ç trong thuéc ®m chµy sau.
- Nèi víi çc ®m cæ ch©n trong, thuéc ®m mu ch©n (®m chµy tr−íc ®æi tªn).
4. Çc nh¸nh c¬ nu«i c¬ khu c¼ng ch©n tr−íc vµ khu c¼ng ch©n ngoµi.
V. TiÕp nèi:
1. Víi ®m khoeo:
- §m quÆt ng−îc chµy tr−íc vµ ®m quÆt ng−îc chµy sau thuéc ®m chµy tr−íc tiÕp
nèi víi ®m gèi d−íi ngoµi cña ®m khoeo.
- Gãp phÇn t¹o thµnh m¹ng m¹ch quanh khíp gèi.
2. Víi ®m chµy sau vµ ®m mu ch©n:
ë çc m¹ng m¹ch quanh m¾t ç trong vµ quanh m¾t ç ngoµi:
- M¹ng m¹ch quanh m¾t ç trong: Nh¸nh m¾t ç trong thuéc ®m chµy sau tiÕp nèi
víi nh¸nh m¾t ç tr−íc trong cña ®m chµy tr−íc vµ ®m cæ ch©n trong thuéc ®m mu ch©n.
- M¹ng m¹ch quanh m¾t ç ngoµi: Nh¸nh xiªn vµ nh¸nh m¾t ç ngoµi cña ®m m¸c
thuéc ®m chµy sau tiÕp nèi víi nh¸nh m¾t ç tr−íc ngoµi thuéc ®m chµy tr−íc vµ nh¸nh
cæ ch©n ngoµi thuéc ®m mu ch©n.
C©u 15: M« t¶ khíp h¸ng (khíp chËu ®ïi).
Khíp h¸ng lµ lo¹i khíp ho¹t dÞch, khíp chám cÇu. Nèi x−¬ng chËu víi x−¬ng ®ïi.
I. DiÖn khíp:
1. PhÝa x−¬ng chËu:
- PhÇn tiÕp khíp: gåm diÖn nguyÖt, diÖn æ cèi.
- PhÇn kh«ng tiÕp khíp: cã hè æ cèi.
- Vµnh æ cèi: v©y quanh æ cèi, cã mét chç khuyÕt ë phÝa d−íi gäi lµ
khuyÕt vµnh.
- Sôn viÒn æ cèi: lµ mét vµnh sôn sîi, viÒn quanh vµnh æ cèi. PhÇn sôn
viÒn b¾c cÇu qua khuyÕt vµnh æ cèi gäi lµ d©y ch»ng ngang.
2. PhÝa x−¬ng ®ïi:
- Lµ chám x−¬ng ®ïi, cã h×nh 2/3 khèi cÇu.
- H−íng lªn trªn, vµo trong.
- ë gÇn ®Ønh cña chám cÇu cã hâm ®Ó d©y ch»ng chám ®ïi b¸m.
TÊt c¶ çc diÖn khíp cña x−¬ng chËu vµ x−¬ng ®ïi ®Òu ®−îc bäc bëi sôn khíp.
§.D.V (1998 – 2004) 25

II. Bao khíp:
Gåm hai líp: líp x¬ vµ líp mµng ho¹t dÞch.
1. Bao x¬:
- X. chËu: bao x¬ b¸m vµo vµnh æ cèi vµ mÆt ngoµi sôn viÒn.
- X. ®ïi: phÝa tr−íc b¸m vµo ®−êng gian mÊu, phÝa sau b¸m vµo ®−êng n
1/3 ngoµi vµ 2/3 trong cæ x−¬ng ®ïi.
èi
2. Bao ho¹t dÞch:
- Phñ mÆt trong cña bao x¬ vµ c¶ mÆt trong sôn viÒn.
- ë chç bao x¬ b¸m vµo x−¬ng ®ïi, bao ho¹t dÞch lËt lªn ®Ó bäc cæ x−¬ng
®ïi tíi tËn r×a sôn khíp.
- ë hè æ cèi, bao ho¹t dÞch bäc d/c chám ®ïi do vËy d©y ch»ng chám ®ïi
n»m trong bao x¬ vµ n»m ngoµi bao ho¹t dÞch.
III. D©y ch»ng:
1. D/c ngoµi bao khíp:
* MÆt tr−íc cã 2 d.c:
- D.c chËu ®ïi: ®i tõ gai chËu tr−íc d−íi ®Õn ®−êng gian mÊu x.®ïi, t¹o thµnh h×nh
tam gi¸c, cã hai c¹nh dÇy lªn.
- D.c mu ®ïi: ®i tõ ngµnh trªn x.mu ®Õn mÊu chuyÓn bÐ x.®ïi.
* MÆt sau cã 1 d.c:
- D.c ngåi ®ïi: ®i tõ x−¬ng ngåi ®Õn mÊu chuyÓn lín x.®ïi. Cã c¸c thí ë s©u nhÊt
®−îc gäi lµ ®ai vßng.
2. D/c trong bao khíp:
- D.c chám ®ïi: ®i tõ chám cÇu x−¬ng ®ïi ®Õn b¸m vµo hai mÐp cña khuyÕt vµnh æ
cèi vµ d.c ngang. Trong d.c chám ®ïi cã ®m ®i tõ hè æ cèi ®Õn nu«i chám x−¬ng ®ïi.
VI. Cö ®éng:
1 GÊp:
- C¬ th¾t l−ng chËu
- C¬ th¼ng ®ïi
- C¬ may.
2. Duçi:
- C¬ m«ng lín
- Nhãm c¬ ngåi c¼ng: c¬ b¸n g©n, c¬ b¸n mµng, ®Çu dµi c¬ nhÞ ®Çu ®ïi.
§.D.V (1998 – 2004) 26

3. KhÐp:
- Nhãm c¬ khÐp: c¬ khÐp dµi, c¬ khÐp ng¾n, c¬ khÐp lín.
- C¬ l−îc.
- C¬ thon.
4. D¹ng:
- C¬ m«ng nhì.
- C¬ m«ng nhá.
5. Xoay trong: Sîi tr−íc cña çc c¬ m«ng nhì, c¬ m«ng bÐ.
6. Xoay ngoµi: Çc c¬ chËu h«ng mÊu chuyÓn: c¬ h×nh lª, c¬ sinh ®«i trªn, c¬ sinh ®«i
d−íi, c¬ bÞt trong, c¬ vu«ng ®ïi.
Çc c¬ vËn ®éng khíp h«ng ®Òu cã liªn quan ®Õn bao khíp. PhÝa tr−íc lµ c¬ th¾t
l−ng chËu, phÝa trªn lµ c¬ m«ng nhì vµ c¬ m«ng nhá, phÝa sau lµ c¬ m«ng lín vµ çc c¬
chËu h«ng mÊu chuyÓn.
C©u 16: M« t¶ khíp gèi.
Khíp gèi lµ lo¹i khíp ho¹t dÞch, khíp phøc hîp (khíp cã hai cÆp diÖn
khíp trë lªn).Khíp gèi bao gåm khíp b¶n lÒ gi÷a x−¬ng ®ïi víi x−¬ng chµy vµ
khíp ph¼ng gi÷a x−¬ng b¸nh chÌ vµ x−¬ng ®ïi.
I. DiÖn khíp:
1. Khíp b¶n lÒ (x−¬ng ®ïi – x−¬ng chµy):
Hai låi cÇu cña x−¬ng ®ïi tiÕp khíp víi 2 diÖn khíp trªn x−¬ng chµy.
2. Khíp ph¼ng (x−¬ng ®ïi – x−¬ng b¸nh chÌ):
DiÖn b¸nh chÌ cña x−¬ng ®ïi n»m gi÷a mÆt tr−íc 2 låi cÇu x−¬ng
®ïi tiÕp khíp víi mÆt sau x−¬ng b¸nh chÌ.
3. Çc sôn chªm: cã 2 sôn chªm ®Öm ë diÖn khíp trªn cña x−¬ng chµy.
- Sôn chªm trong h×nh ch÷ C cßn sôn chªm ngoµi h×nh ch÷ O.
- §Çu tr−íc mçi sôn chªm gäi lµ sõng tr−íc, ®Çu sau gäi lµ sõng s
Çc sõng nµy ®−îc g¾n chÆt víi x−¬ng chµy. Chu vi cña sôn chªm trong
®−îc dÝnh víi d.c bªn chµy.
au.
- §Çu tr−íc hai sôn ®−îc nèi víi nhau bëi d©y ch»ng ngang gèi
- MÆt d−íi t−¬ng ®èi ph¼ng, mÆt trªn lâm ®Ó tiÕp khíp chám cÇu x−¬ng ®ïi.
- Sôn chªm máng dÇn tõ ngo¹i vi vµ trung t©m.
§.D.V (1998 – 2004) 27

II. Bao khíp:
1. Bao x¬:
- Hai ®Çu bao x¬ dÝnh vµo chu vi diÖn khíp cña x. chµy, x. ®ïi vµ chu vi
cña x. b¸nh chÌ, chu vi sôn chªm.
- Bao x¬ cã mét lç thñng ë mÆt sau ®Ó c¬ khoeo chui qua.
2. Bao ho¹t dÞch:
- Lãt mÆt trong bao x¬ vµ phñ ®Õn r×a cña sôn chªm.
- PhÝa tr−íc: bao ho¹t dÞch cßn më lªn trªn x. b¸nh chÌ ®Ó t¹o nªn tói
ho¹t dÞch trªn b¸nh chÌ, n»m sau c¬ tø ®Çu ®ïi.
- PhÝa sau: bao ho¹t dÞch quÆt ra tr−íc ®Ó bäc çc d.c b¾t chÐo (çc d.c
nµy n»m trong bao x¬ nh−ng ngoµi bao ho¹t dÞch).
- Bao ho¹t dÞch phñ xuèng d−íi x. b¸nh chÌ t¹o nªn nÕp ho¹t dÞch d−íi
b¸nh chÌ.
III. D©y ch»ng:
1. D.c ngoµi bao khíp:
- D.c b¸nh chÌ: ë phÝa tr−íc, ®i tõ x. b¸nh chÌ ®Õn låi cñ chÇy. D.c nµy chÝnh lµ
phÇn kÐo dµi cña g©n c¬ tø ®Çu ®ïi.
- M¹c h·m b¸nh chÌ: ë phÝa tr−íc, ®i tõ g©n c¬ tø ®Çu ®ïi sang bªn ®Ó dÝnh vµo
m¹c ®ïi. Gäi lµ h·m b¸nh chÌ trong vµ h·m b¸nh chÌ ngoµi,
- D.c bªn chµy: ë phÝa trong, ®i tõ mám trªn LCT x. ®ïi ®Õn mÆt trong cña ®Çu
trªn x. chÇy.
- D.c bªn m¸c: ë phÝa ngoµi, ®i tõ mám trªn LCN x. ®ïi ®Õn chám x. m¸c.
- D.c khoeo chÐo: cã 2 d.c khoeo chÐo n»m ë phÝa sau, t¹i chç b¸m tËn cña c¬ b¸n
mµng vµo LCT x. chµy, ch¹y chÕch lªn trªn, ra ngoµi ®Ó b¸m vµo LCN x−¬ng ®ïi.
- D.c khoeo cung: lµ chç dÇy lªn cña bê lç g©n c¬ khoeo. Do çc thí sîi tõ chám
x. m¸c ch¹y lªn b¸m vµo LCN x−¬ng ®ïi vµ ®Çu trong x. chµy.
2. Trong bao khíp:
- D.c chÐo tr−íc: ®i tõ mÆt trong cña LCN ®Õn b¸m vµo diÖn gian låi cÇu tr−íc
x−¬ng chµy.
- D.c chÐo sau: ®i tõ mÆt ngoµi cña LCT ®Õn b¸m vµo diÖn gian låi cÇu sau x−¬ng
chµy.
§.D.V (1998 – 2004) 28

VI. Cö ®éng khíp:
1. GÊp:
- C¬ bông ch©n.
- 3 c¬ ngåi c¼ng: c¬ b¸n g©n, c¬ b¸n mµng, c¬ nhÞ ®Çu ®ïi.
- C¬ may.
2. Duçi: c¬ tø ®Çu ®ïi.
C©u 17: VÏ s¬ ®å, m« t¶ cÊu t¹o vµ çc nh¸nh tËn cña §¸m rèi
thÇn kinh th¾t l−ng.
I. CÊu t¹o:
- §RTL ®−îc t¹o bëi ngµnh tr−íc cña 4 d©y tk sèng th¾t l−ng L1 -
L2 - L3 - L4. Çc ngµnh nµy l¹i chia ra lµm çc nh¸nh tr−íc vµ nh¸nh sau.
- Çc nh¸nh sau t¹o thµnh: tk chËu h¹ vÞ, tk chËu bÑn, tk ®ïi b×
ngoµi, tk ®ïi.
- Çc nh¸nh tr−íc t¹o thµnh: tk sinh dôc ®ïi, tk bÞt.
- Mét phÇn ngµnh tr−íc cña d©y tk L4 chËp víi ngµnh tr−íc cña L5
t¹o thµnh th©n th¾t l−ng cïng.
II. Çc nh¸nh tËn:
1. Tk chËu - h¹ vÞ:
* Nguyªn ñy: nh¸nh sau ngµnh tr−íc L1.
* §−êng ®i: tõ trªn xuèng d−íi, tõ s©u ra n«ng däc theo mµo chËu, chia
lµm 2 nh¸nh:
- Nh¸nh b× ngoµi: c¶m gi¸c da vïng mò chËu.
- Nh¸nh b× tr−íc: c¶m gi¸c da vïng bÑn bông.
- Vµ mét sè çc nh¸nh ®i vµo çc c¬ réng bông.
2. Tk chËu - bÑn:
* Nguyªn uû: nh¸nh sau ngµnh tr−íc L1.
* §−êng ®i: tõ trªn xuãng d−íi, tõ s©u ra néng, däc trªn mµo chËu, cho çc nh¸nh chi
phèi c¶m gi¸c da bé phËn sinh dôc.
§.D.V (1998 – 2004) 29

3. Tk ®ïi - b× ngoµi:
* Nguyªn uû: hîp bëi nh¸nh sau ngµnh tr−íc L2 vµ L3.
* §−êng ®i: qua phÇn th¾t l−ng c¬ th¾t l−ng chËu råi tho¸t ra ë bê ngoµi c¬ tíi hè chËu,
chui xuèng d−íi d©y ch»ng bÑn ë ngoµi bao c¬ th¾t l−ng chËu råi chia thµnh 2 nhãm ®i
xuèng mÆt ngoµi ®ïi:
- Nh¸nh tr−íc: c¶m gi¸c da phÝa tr−íc ngoµi ®ïi.
- Nh¸nh sau: c¶m gi¸c da phÝa sau ngoµi ®ïi.
4. Tk ®ïi:
* Nguyªn uû: hîp bêi nh¸nh sau cña çc ngµnh tr−íc L2 – L3 – L4.
* §−êng ®i: tõ trªn xuèng d−íi, lóc ®Çu ®i tõ gi÷a 2 bã c¬ th¾t l−ng chËu råi theo däc bê
ngoµi c¬ ®ã ®Ó chui xuèng d−íi d©y ch»ng bÑn ë trong bao c¬ th¾t l−ng chËu, xuèng ®ïi
th× chia lµm 3 lo¹i nh¸nh tËn:
- Çc nh¸nh c¬: c¬ tø ®Çu ®ïi, c¬ l−îc, c¬ may vµ mét phÇn c¬ khÐp dµi.
- Çc nh¸nh b× tr−íc: chäc qua c¬ may, c¶m gi¸c phÝa tr−íc trong ®ïi.
- Tk hiÓn: ®i qua tam gi¸c ®ïi vµo èng c¬ khÐp råi ra n«ng, chia 2 nh¸nh:
> Nh¸nh d−íi b¸nh chÌ: c¶m gi¸c da mÆt trong khíp gèi.
> Nh¸nh b× c¼ng ch©n trong: ®i xuèng c¶m gi¸c da mÆt trong c¼ng
ch©n vµ bê trong bµn ch©n.
* ë ®o¹n trªn d©y ch»ng bÑn, Tk ®ïi cßn cho nh¸nh vËn ®éng c¬ th¾t l−ng chËu.
5. Tk sinh dôc ®ïi:
* Nguyªn uû: nh¸nh tr−íc ngµnh tr−íc L1 vµ mét nh¸nh nhá tõ L2.
* §−êng ®i: xuèng d−íi, ra ngoµi. Sau khi tho¸t ra ë mÆt tr−íc c¬ th¾t l−ng chËu, ®i x
d−íi vµ ra ngoµi qua d©y ch»ng bÑn, chia lµm 2 lo¹i nh¸nh:
uèng
- Nh¸nh ®ïi: c¶m gi¸c da vïng tam gi¸c ®ïi.
- Nh¸nh sinh dôc: c¶m gi¸c da vïng sinh dôc ngoµi.
6. Tk bÞt:
* Nguyªn uû: nh¸nh tr−íc, ngµnh tr−íc L2, L3, L4.
* §−êng ®i: xuèng d−íi, däc theo bê trong c¬ th¾t l−ng chËu, qua th¸nh chËu h«ng bÐ ®Ó
tíi lç bÞt, qua r·nh bÞt ®Ó xuèng ®ïi vµ chia lµm 2 nh¸nh:
- Nh¸nh tr−íc: ph©n nh¸nh vËn ®éng çc c¬ bÞt ngoµi, khÐp ng¾n, mét phÇn c¬
khÐp dµi, c¬ thon. Nh¸nh nµy cßn cho mét nh¸nh b× ®i xuèng c¶m gi¸c da mét phÇn nhá
mÆt trong ®ïi, phÝa trªn khíp gèi.
§.D.V (1998 – 2004) 30

- Nh¸nh sau: ®i gi÷a çc c¬ khu ®ïi trong, ph©n nh¸nh vËn ®éng c¬ khÐp lín vµ
c¶m gi¸c da vïng khíp h«ng.
C©u 18: M« t¶ cÊu t¹o vµ çc nh¸nh chÝnh (trõ tk ngåi) cña §¸m
rèi thÇn kinh cïng.
I. CÊu t¹o:
1. §¸m rèi cïng ®−îc t¹o bëi th©n th¾t l−ng cïng vµ ngµnh tr−íc cña çc d©y S1 - S2 - S3
- S4.
- Th©n th¾t l−ng cïng do mét phÇn ngµnh tr−íc L4 vµ toµn bé ngµnh tr−íc L5 t¹o
thµnh.
- Çc nh¸nh kÓ trªn gãp phÇn t¹o thµnh d©y tk ngåi vµ çc nh¸nh kh¸c cña ®¸m rèi
cïng b»ng çch còng chia lµm çc nh¸nh tr−íc vµ sau.
(T−¬ng tù nh− ®¸m rèi çnh tay nh−ng kh«ng t¸ch rêi râ rÖt nh− ®¸m rèi çnh tay).
2. Çc nh¸nh tr−íc t¹o thµnh:
- PhÇn chµy tk ngåi: nguyªn uû tõ L4 - L5 - S1 - S2 - S3
- Tk thÑn: S2 - S3 - S4
- Tk c¬ m«ng ®ïi vµ c¬ sinh ®«i d−íi: L4 - L5 - S1
- Tk c¬ sinh ®«i trªn vµ c¬ bÞt trong: L4 - S1 - S2
- Tk c¬ n©ng hËu m«n vµ çc c¬ ngåi côt: S3 - S4
- Tk ®ïi b× sau: sîi sau S1 - S2 vµ sîi tr−íc S2 - S3
3. Çc nh¸nh sau t¹o thµnh:
- Tk m«ng trªn: L4 - L5 - S1
- Tk m«ng d−íi: L5 - S1 - S2
- PhÇn m¸c chung tk ngåi: L4 - L5 - S1 - S2
- Tk c¬ h×nh qu¶ lª: S2
- Tk xiªn b×: S2 - S3
II. M« t¶ çc nh¸nh chÝnh:
1. Tk m«ng trªn:
* Nguyªn uû: Çc nh¸nh tõ phÇn sau th©n th¾t l−ng cïng vµ S1
* §−êng ®i:
Tõ trong chËu h«ng ®i cïng ®m m«ng trªn, qua khuyÕt ngåi lín ë bê trªn c¬ h×nh qu¶ lª,
sau ®ã chia lµm 2 ngµnh, ®i gi÷a c¬ m«ng nhì vµ c¬ m«ng bÐ.
* Chi phèi: c¬ m«ng nhì, c¬ m«ng bÐ, c¬ c¨ng m¹c ®ïi.
§.D.V (1998 – 2004) 31

2. Tk m«ng d−íi:
* Nguyªn uû: Çc nh¸nh tõ phÇn sau L5, S1, S2
* §−êng ®i:
Tõ trong chËu h«ng, ®i cïng ®m m«ng d−íi, qua khuyÕt ngåi lín ë bê d−íi c¬ h×nh qu¶ lª
®Ó ra vïng m«ng.
* Chi phèi: C¬ m«ng lín.
3. Tk ®ïi b× sau:
* Nguyªn uû: gåm 2 phÇn hîp l¹i
- PhÇn ngoµi: do çc sîi tõ phÇn sau, ngµnh tr−íc S1, S2.
- PhÇn trong: do çc sîi tõ phÇn tr−íc, ngµnh tr−íc S2, S3.
* §−êng ®i:
Tõ trong chËu h«ng, qua khuyÕt ngåi lín ë bê d−íi c¬ h×nh qu¶ lª ®Ó ra vïng
m«ng, n»m gi÷a c¬ m«ng lín vµ çc c¬ chËu h«ng mÊu chuyÓn, tiÕp tôc ®i xuèng khu ®ïi
sau vµ xuèng tËn khoeo.
* Chi phèi:
- Çc nh¸nh b× m«ng d−íi: c¶m gi¸c phÇn d−íi cña m«ng
- Çc nh¸nh ®¸y chËu: c¶m gi¸c c¬ quan sinh dôc ngoµi
- Nh¸nh tËn: ch¹y xuèng tíi khoeo, ph©n nh¸nh c.gi¸c vïng ®ïi sau vµ khoeo
4. Tk thÑn:
* Nguyªn uû: tõ çc nh¸nh tr−íc, ngµnh tr−íc S2 - S3 - S4.
* §−êng ®i:
Tõ trong chËu h«ng, chui qua khuyÕt ngåi lín ë bê d−íi c¬ h×nh lª ®Ó ra m«ng,
cïng ®m thÑn trong vßng qua gai ngåi, chui qua khuyÕt ngåi bÐ råi vßng trë l¹i trong chËu
h«ng, ®i s¸t thµnh bªn chËu h«ng ®Ó lªn m¹c c¬ bÞt trong vµ vßng xuèng ®¸y chËu.
* Chi phèi:
- C¬ ®¸y chËu.
- C¶m gi¸c da vïng ®¸y chËu, bé phËn sinh dôc.
§.D.V (1998 – 2004) 32

C©u19 : nguyªn uû, ®−êng ®i, liªn quan chÝnh, nh¸nh bªn vµ
nh¸nh tËn cña ThÇn kinh ngåi.
I. CÊu t¹o:
- ThÇn kinh ngåi cßn gäi lµ thÇn kinh to¹ hay thÇn kinh h«ng to bao gåm 2 phÇn
hîp l¹i: phÇn chµy vµ phÇn m¸c chung.
- Hai phÇn nµy cïng n»m trong mét bao x¬ chung, ®i tõ chËu h«ng bÐ tíi ®Ønh
tr¸m khoeo th× chia ®«i.
- Cã khi 2 d©y nµy t¸ch sím h¬n tr−íc khi ®Õn tr¸m khoeo hoÆc kh«ng dÝnh víi
nhau. Khi ®ã 1 d©y chäc qua c¬ h×nh lª vµ 1 d©y ®i d−íi c¬ h×nh lª ®Ó ra
vïng m«ng.
II. Nguyªn uû:
- D©y m¸c chung: çc sîi sau, ngµnh tr−íc cña L4 - L5 - S1 - S2
- D©y chµy: çc sîi tr−íc, ngµnh tr−íc cña L4 – L5 – S1 – S2 – S3
III. §−êng ®i:
- Tõ chËu h«ng bÐ, qua khuyÕt ngåi lín ë bê d−íi c¬ h×nh lª ®Ó ra
vïng m«ng. Sau ®ã ®i qua vïng m«ng vµ khu ®ïi sau ®Ó tíi ®Ønh tr¸m
khoeo th× chia lµm 2 ngµnh tËn lµ tk chµy vµ tk m¸c chung.
- ë vïng m«ng: tk n»m tr−íc c¬ m«ng lín, sau çc c¬ chËu h«ng mÊu chuyÓn vµ
n»m trong r·nh gi÷a ô ngåi vµ mÊu chuyÓn lín.
- ë khu ®ïi sau: tk n»m tr−íc c¬ ngåi c¼ng, sau c¬ khÐp lín. §Çu dµi c¬ nhÞ ®Çu
®ïi b¾t chÐo phÝa sau, tõ trong ra ngoµi.
IV. Nh¸nh bªn:
- ë vïng m«ng: tk ngåi kh«ng cho nh¸nh bªn nµo.
- ë khu ®ïi sau: cho çc nh¸nh vËn ®éng çc c¬:
Tk chµy: C¬ b¸n g©n C¬ b¸n mµng
C¬ khÐp lín C¬ nhÞ ®Çu ®ïi (®Çu dµi)
Tk m¸c chung:Vïng khíp gèiC¬ nhÞ ®Çu ®ïi (®Çu ng¾n)
§.D.V (1998 – 2004) 33

V. Ngµnh tËn:
Tk ngåi cho 2 ngµnh tËn lµ tk chµy vµ tk m¸c chung, çc d©y thÇn kinh nµy chi phèi c¶m
gi¸c, vËn ®éng ë c¼ng ch©n vµ bµn ch©n.
1. Tk chµy:
* T¸ch ra tõ tk ngåi ë ®Ønh tr¸m khoeo, ®i th¼ng xuèng theo trôc cña khoeo cïng víi ®m,
tm khoeo.
* Tk chµy ch¹y th¼ng xuèng c¼ng ch©n, ®i gi÷a 2 líp c¬ c¼ng ch©n sau, tíi ®Ønh m¾t ç
trong th× chui d−íi mÆt h·m çc g©n gÊp, ®i trong r·nh g©n gÊp dµi ngãn çi.
* Tk chµy kÕt thóc b»ng çch chia 2 ngµnh tËn lµ tk gan ch©n trong vµ tk gan ch©n ngoµi.
* Ngµnh bªn:
- Tk b× b¾p ch©n trong
- Nh¸nh v®: c¬ bông ch©n, gan ch©n, khoeo
- Nh¸nh v®: c¬ dÐp, chµy sau, gÊp dµi ngãn ch©n, gÊp dµi ngãn çi
2. Tk m¸c chung:
* Tõ ®Ønh tr¸m khoeo, tk m¸c chung ch¹y chÕch ra ngoµi däc theo bê trong g©n c¬ nhÞ
®Çu ®ïi. Khi tíi ®Çu trªn x−¬ng m¸c th× vßng quanh cæ x−¬ng m¸c, chia lµm2 nh¸nh tËn
lµ tk m¸c n«ng vµ tk m¸c s©u
* Nh¸nh bªn:
- Tk b× b¾p ch©n ngoµi:
- Nh¸nh th«ng m¸c: th−êng t¸ch ra tõ tk b× b¾p ch©n ngoµi, cïng tk b× b¾p ch©n
trong cña tk chµy t¹o nªn tk b¾p ch©n.
C©u 20: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan ë ®o¹n cæ cña
®éng m¹ch c¶nh chung.
I. Nguyªn uû:
1. §mc chung ph¶i:
- §mc chung ph¶i lµ mét trong 2 nh¸nh tËn cña th©n çnh tay ®Çu, b¾t ®Çu tõ
phÝa sau khíp øc ®ßn ph¶i.
- §mc chung n»m hoµn toµn ë cæ.
2. §mc chung tr¸i:
- §mc chung tr¸i t¸ch ra trùc tiÕp tõ cung ®m chñ.
- §mc chung tr¸i cã mét ®o¹n n»m trong ngùc.
§.D.V (1998 – 2004) 34

1. Riªng ®mc chung (T) cã mét ®o¹n ®i trong ngùc, tõ nguyªn uû tíi sau khíp øc ®ßn (T).
Tõ nÒn cæ trë lªn, ®−êng ®i cña 2 ®mc chung ®Òu gièng nhau.
2. §mc chung ch¹y chÕch lªn trªn, ra ngoµi, däc 2 bªn khÝ qu¶n, thùc qu¶n, hÇu vµ thanh
qu¶n.
3. Khi tíi ngang møc bê trªn sôn gi¸p, ®mc chung t¸ch ®«i thµnh 2 ®m: ®m c¶nh
trong vµ ®m c¶nh ngoµi.
4. Xoang c¶nh:
- VÞ trÝ: phÇn tËn cïng cña ®mc chung vµ phÇn ®Çu cña ®m c¶nh trong h¬i
ph×nh ra, gäi lµ xoang c¶nh.
- §K kho¶ng 1 cm, cã chøc n¨ng gãp phÇn vµo c¬ chÕ ®iÒu hoµ huyÕt ¸p.
- Trong thµnh xoang c¶nh cã c¸c nh¸nh cña tk l−ìi hÇu (IX) dÉn truyÒn xung
®éng thô c¶m vÒ ¸p suÊt m¸u.
- Xoang c¶nh ®¸p øng víi THA b»ng nh÷ng xung ®éng ph¶n x¹ lµm h¹ huyÕt ¸p.
5. TiÓu thÓ c¶nh:
- VÞ trÝ: t¹i chç chia ®«i cña ®mc chung.
- K.th−íc: dµi kho¶ng 5-7 mm, réng 2,5-4 mm, gièng nh− h¹t g¹o máng.
- TiÓu thÓ c¶nh cã mµu x¸m hoÆc n©u nh¹t, n»m trong mét bao x¬ cã chøa
nh÷ng sîi thÇn kinh ®Æc biÖt (t¸ch ra tõ h¹ch cæ trªn hoÆc tk l−ìi hÇu, tk lang thang, tk
d−íi l−ìi) ®i vµo cùc trªn cña tiÓu thÓ c¶nh.
- TiÓu thÓ c¶nh cã c¸c bé phËn nhËn c¶m vÒ nång ®é Oxy vµ CO2 trong m¸u, ®Æc
biÖt ®¸p øng víi sù gi¶m nång ®é Oxy m¸u b»ng ph¶n x¹ t¨ng tÇn sè vµ biªn ®é thë,
m¹ch vµ HA còng t¨ng.
III. Liªn quan:
1. ë cæ, ®mc chung ®i trong mét èng h×nh l¨ng trô tam gi¸c cã 3 thµnh:
* Thµnh trong: ®−îc t¹o bëi:
KhÝ qu¶n, Thùc qu¶n.
HÇu, Thanh qu¶n.
Thuú bªn tuyÕn gi¸p.
Tk thanh qu¶n quÆt ng−îc.
§.D.V (1998 – 2004) 35

* Thµnh sau: ®−îc t¹o bëi:
- Mám ngang C4 – C5 – C6
- C¬ tr−íc sèng vµ bªn cét sèng: dµi ®Çu, dµi cæ, bËc thang tr−íc
- M¹c tr−íc sèng
* Thµnh tr−íc ngoµi: ®−îc t¹o bëi:
- C¬ vai mãng: b¾t chÐo tr−íc ®m
- C¬ øc ®ßn chòm.
2. Bao c¶nh:
- §mc chung cïng Tm c¶nh trong vµ Tk lang thang (X) ®i trong mét bao x¬ chung
gäi lµ bao c¶nh.
- Trong bao c¶nh, tm c¶nh trong n»m ngoµi ®m, tk X n»m sau trong gãc nhÞ diÖn
®−îc t¹o bëi ®m c¶nh chung vµ tm c¶nh trong.
3. Nh¸nh bªn: ®mc chung kh«ng cho nh¸nh bªn nµo
C©u 21: Nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng, liªn quan vµ kÓ tªn c¸c
nh¸nh bªn cña ®éng m¹ch c¶nh ngoµi.
I. Nguyªn uû:
§mc ngoµi lµ mét trong 2 nh¸nh tËn cña ®mc chung, t¸ch ra ë ngang møc
bê trªn sôn gi¸p.
§mc ngoµi ®i lªn, ra ngoµi, b¾t chÐo sau bông sau c¬ 2 bông ®Ó tíi vïng
mang tai vµ tËn hÕt ë phÝa sau cæ x−¬ng hµm d−íi b»ng c¸ch chia lµm 2 nh¸nh
tËn:
- §m th¸i d−¬ng n«ng.
- §m hµm trªn.
III. Liªn quan:
1. §M c¶nh trong:
Tõ nguyªn ñy, ®mc ngoµi cßn n»m tr−íc vµ trong ®m c¶nh trong. Sau khi ®i
lªn, ®mc ngoµi h¬i cong ra sau vµ ra ngoµi ®Ó thùc sù ë bªn ngoµi so víi ®mc trong.
2. C¬ 2 bông:
Bông sau c¬ 2 bông b¾t chÐo ®m vµ chia ®m thµnh 2 ®o¹n:
- §o¹n trªn bông sau c¬ 2 bông.
- §o¹n d−íi bông sau c¬ 2 bông.
§.D.V (1998 – 2004) 36

3. §o¹n d−íi bông sau c¬ 2 bông:
§m n»m trong tam gi¸c c¶nh ®−îc giíi h¹n bëi:
- C¹nh sau: bê tr−íc c¬ øc ®ßn chòm.
- C¹nh tr−íc trªn: bông sau c¬ 2 bông.
- C¹nh tr−íc d−íi: bê trªn c¬ vai mãng.
Trong tam gi¸c c¶nh cßn cã ®o¹n ®Çu cña ®mc trong khi võa t¸ch ra khái ®mc
chung. §mc ngoµi n»m tr−íc vµ trong h¬n ®m c¶nh trong.
4. §o¹n trªn bông sau c¬ 2 bông:
- Ban ®Çu, ®m ®i ë mÆt trong tuyÕn n−íc bät mang tai, xuyªn theo h−íng tõ trong
ra ngoµi.
- ë mÆt trong tuyÕn n−íc bät mang tai, ®mc ngoµi liªn quan phÝa tr−íc víi thµnh
bªn cña hÇu.
- ë phÝa sau, ®mc ngoµi ®−îc ng¨n c¸ch víi ®mc trong bëi mám tr©m, c¸c c¬ tr©m
l−ìi, c¬ tr©m hÇu, tk l−ìi hÇu (IX)
- ë trong tuyÕn n−íc bät mang tai, ®mc ngoµi liªn quan víi tk mÆt vµ tm hµm trªn.
Tk ®i n«ng nhÊt, ®m ®i s©u nhÊt.
IV. Nh¸nh bªn:
§mc ngoµi cho 6 nh¸nh bªn vµ 2 nh¸nh tËn:
1. Nh¸nh bªn:
- §m gi¸p trªn - §m chÈm
- §m l−ìi - §m hÇu lªn
- §m mÆt - §m tai sau
2. Nh¸nh tËn:
- §m th¸i d−¬ng n«ng
- §m hµm trªn
§.D.V (1998 – 2004) 37

C©u 22: Nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng vµ liªn quan cña ®éng
m¹ch c¶nh trong.
I. Nguyªn uû:
Lµ mét trong 2 nh¸nh tËn cña ®m c¶nh chung, t¸ch ra ë ngang møc bê trªn sôn
gi¸p.
1. §−êng ®i:
§mc trong ch¹y theo 4 ®o¹n: ®o¹n cæ - ®o¹n ®¸ - ®o¹n xoang hang - ®o¹n n·o.
* §o¹n cæ:
Tõ nguyªn uû cho ®Õn nÒn sä, ®m ch¹y chÕch lªn trªn vµo trong, luån qua bông
sau c¬ 2 bông vµ c¸c c¬ tr©m ®Ó ®Õn lç èng ®m c¶nh cña x−¬ng ®¸.
* §o¹n ®¸:
§mc trong ®i qua èng ®m c¶nh cña phÇn ®¸ x−¬ng th¸i d−¬ng. èng nµy
b¾t ®Çu b»ng 1 lç vµo ë nÒn sä vµ kÕt thóc b»ng 1 lç tho¸t ra ë ®Ønh x−¬ng ®¸.
* §o¹n xoang hang:
Sau khi ra khái èng ®m c¶nh trong phÇn ®¸ x−¬ng th¸i d−¬ng, ®m c¶nh
trong ®i ra tr−íc, chui qua thµnh sau xoang hang råi tiÕp tôc ®i ra tr−íc qua
xoang hang ®Ó tíi ®Çu tr−íc cña xoang, uèn cong lªn trªn vµ chui ra khái xoang ë bê
trong cña mám yªn tr−íc.
* §o¹n n·o:
Lµ ®o¹n ng¾n nhÊt. Tõ bê trong mám yªn tr−íc, ®m ®i ra sau ë mÆt d−íi cña n·o
cho tíi khi chia ra c¸c nh¸nh tËn.
2. TËn cïng:
§m c¶nh trong tËn cïng t¹i ®Çu trong cña hè n·o bªn (chÊt thñng tr−íc) b»ng 2
nh¸nh lµ:
- §m n·o tr−íc.
- §m n·o gi÷a.
§.D.V (1998 – 2004) 38

III. Liªn quan:
1. §o¹n cæ:
* §m c¶nh trong ®i cïng tm c¶nh trong vµ tk X. Tm n»m ngoµi ®m, tk X n»m
phÝa sau, trong gãc nhÞ diÖn t¹o bëi ®m vµ tm.
- PhÝa trong, liªn quan ®Õn thµnh bªn cña hÇu.
- PhÝa ngoµi, liªn quan ®Õn c¬ øc ®ßn chòm.
- PhÝa tr−íc, ®m bÞ bông sau c¬ 2 bông b¨t chÐo.
- PhÝa sau, liªn quan víi mám ngang çc ®èt sèng cæ C1 – C2 – C3.
* ë gÇn nÒn sä, tm c¶nh trong ch¹y ra phÝa sau ®m. Lóc nµy cã 4 d©y tk sä
n»m gi÷a ®m vµ tm lµ: IX – X – XI – XII.
* ë d−íi bông sau c¬ 2 bông: ®m n»m trong tam gi¸c c¶nh nh−ng ë sau vµ ngoµi h¬n so
víi ®mc ngoµi.
* ë trªn bông sau c¬ 2 bông: ®m c¶nh trong çch ®m c¶nh ngoµi bëi mám tr©m vµ çc c¬
tr©m.
2. §o¹n ®¸:
Lóc ®Çu ®m ch¹y th¼ng lªn, vÒ sau ®i ra tr−íc vµ vµo trong, ch¹y s¸t thµnh tr−íc
hßm nhÜ. Bao quanh ®m cã ®¸m rèi Tm vµ ®¸m rèi Tk giao c¶m
3. §o¹n xoang hang:
- §m ch¹y trong xoang hang cïng d©y VI, tk n»m phÝa tr−íc vµ
phÝa ngoµi ®m.
- Thµnh ngoµi cña xoang hang cã çc d©y III, IV, V1, V2.
4. §o¹n n·o:
- §m ®i ë mÆt d−íi d©y II.
- Khi lªn ®Õn chÊt thñng tr−íc th× chia thµnh 2 nh¸nh tËn lµ ®m n·o gi÷a vµ ®m
n·o tr−íc.
§.D.V (1998 – 2004) 39

C©u 23: Çc xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm sau trªn.
Nhãm xoang tÜnh m¹ch mµng cøng sau trªn bao gåm: héi l−u çc
xoang, çc xoang ®Õn héi l−u, çc xoang tõ héi l−u ch¹y ®i.
I. Héi l−u çc xoang:
- Lµ n¬i héi tô tÊt c¶ çc xoang tÜnh m¹ch cña nhãm sau trªn.
- Th−êng n»m ë ô chÈm trong, lÖch vÒ 1 bªn cña ô chÈm.
- Chñ yÕu lµ do ®Çu sau cña xoang däc trªn t¹o nªn.
II. Çc xoang ®Õn:
1. Xoang däc trªn:
- B¾t ®Çu tõ lç tÞt ch¹y ra sau theo ®−êng däc gi÷a cña vßm sä, n»m
gi÷a x−¬ng vßm sä vµ bê låi cña liÒm ®¹i n·o, cuèi cïng ®æ vµo héi l−u çc
xoang.
- Trªn ®−êng ®i cã tiÕp nhËn çc tÜnh m¹ch n·o trªn ®æ vµo
- Trong lßng xoang däc trªn cã nh÷ng h¹t mµng nhÖn ®ãng vai trß
dÉn l−u dÞch n·o tuû tõ khoang d−íi nhÖn vµo xoang.
- Trªn ®−êng ®i cã th«ng víi mét sè hå tÜnh m¹ch.
2. Xoang däc d−íi:
- §i trong mµng n·o cøng.
- Ch¹y däc theo 2/3 sau bê tù do cña liÒm ®¹i n·o, ®æ vµo ®Çu tr−íc cña xoang
th¼ng.
3. Xoang th¼ng:
- Ch¹y däc theo chç dÝnh cña liÒm ®¹i n·o víi lÒu tiÓu n·o.
- §Çu tr−íc tiÕp nhËn tm n·o lín vµ xoang däc d−íi.
- §Çu sau ®æ vµo héi l−u çc xoang.
4. Xoang chÈm:
- Cã thÓ cã 1 hoÆc 2 xoang.
- Lµ mét xoang nhá, ch¹y tõ bê sau cña hè lín x−¬ng chÈm, ch¹y däc theo mµo
chÈm trong vµ ®æ vµo héi l−u xoang.
§.D.V (1998 – 2004) 40

II. Çc xoang ®i:
1. Xoang tm ngang:
- Tõ héi l−u xoang, çc xoang tm ngang ch¹y ngang sang hai bªn, ra tr−íc, ë gi÷a
r·nh xoang ngang vµ bê dÝnh cña lÒu tiÓu n·o.
- Sau ®ã ®i vµo trai x−¬ng chÈm vµ liªn tiÕp víi xoang sigma.
2. Xoang Sigma:
- Ch¹y tiÕp theo xoang ngang, ®i vµo trong, xuèng d−íi råi ch¹y ra tr−íc ë mÆt
trong mám chòm x−¬ng th¸i d−¬ng.
- Cuèi cïng, xoang sigma chui qua lç tm c¶nh ®æ vµo hµnh trªn tm c¶nh trong.
C©u 24: Çc xoang tÜnh m¹ch mµng cøng nhãm tr−íc d−íi.
Çc xoang tÜnh m¹ch nhãm tr−íc d−ãi bao gåm: xoang hang, çc xoang ®Õn vµ
çc xoang ®i.
I. Xoang hang:
- Xoang hang n»m ë mÆt bªn th©n x−¬ng b−ím, ®i tõ khe æ m¾t trªn tíi ®Ønh cña
phÇn ®¸ x−¬ng th¸i d−¬ng.
- Mçi xoang dµi 2 cm, réng 1 cm.
- Thµnh trªn vµ thµnh ngoµi ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu bëi trÏ cña
mµng n·o cøng.
- §i trong xoang hang cã 2 thµnh phÇn lµ ®m c¶nh trong vµ d©y
VI. Tk n»m d−íi ngoµi ®m.
- Thµnh ngoµi cña xoang cã çc d©y tk sä: III - IV - V1 - V2
II. Çc xoang ®Õn:
1. Çc tm m¾t trªn vµ tm m¾t d−íi:
- Çc tm nµy tõ æ m¾t qua khe æ m¾t trªn, ®Õn ®Çu tr−íc cña xoang
hang.
- Tm m¾t trªn tiÕp nèi víi tm gãc lµ nguyªn uû cña tm mÆt.
- Tm m¾t d−íi tiÕp nèi víi ®¸m rèi tm ch©n b−ím.
2. Xoang b−ím ®Ønh:
- Lµ xoang nhá, ch¹y däc bê sau çnh nhá x−¬ng b−ím ®æ vµo ®Çu
tr−íc xoang hang.
3. Çc xoang gian hang:
- Gåm 2 xoang tm nèi 2 xoang hang víi nhau.
§.D.V (1998 – 2004) 41

- Mét xoang n»m phÝa tr−íc vµ mét xoang n»m phÝa sau «m lÊy hoµnh yªn.
III. Çc xoang ®i:
1. Xoang ®¸ trªn:
- Tõ ®Çu sau xoang hang, ch¹y ra ngoµi vµ ra sau däc bê trªn cña phÇn ®¸ x−¬ng
th¸i d−¬ng råi ®æ vµo xoang Sigma.
2. Xoang ®¸ d−íi:
- Tõ ®Çu sau xoang hang, ch¹y ra ngoµi vµ ra sau trong r·nh ®¸ chÈm, chui qua lç
tm c¶nh ®Ó ®æ vµo hµnh trªn tm c¶nh trong.
3. §¸m rèi tm nÒn:
- Gåm nhiÒu tÜnh m¹ch nhá n»m trong çc líp cña mµng cøng ë gi÷a mÆt dèc
x−¬ng b−ím vµ mám nÒn x−¬ng chÈm.
- §¸m rèi tm nÒn nèi th«ng ®Çu sau xoang hang vµ xoang ®¸ d−íi.
C©u 25: cÊu t¹o cña tim.
Tim gåm 3 líp, tõ ngoµi vµo trong lµ: ngo¹i t©m m¹c, c¬ tim, néi t©m m¹c
I. Ngo¹i t©m m¹c:
Lµ mµng bäc quanh tim, gåm 2 phÇn: ngo¹i t©m m¹c sîi vµ ngo¹i t©m
m¹c thanh m¹c.
1. Ngo¹i t©m m¹c sîi:
- Lµ mét bao sîi dai, ch¾c bäc quanh tim.
- Kh«ng dÝnh vµo tim mµ chØ liªn tiÕp víi líp ¸o ngoµi cña çc m¹ch
m¸u lín th«ng víi tim.
- MÆt trong NTM sîi cã l¸ thµnh cña NTM thanh m¹c dÝnh vµo.
- MÆt ngoµi NTM sîi dÝnh víi çc cÊu tróc bao quanh tim nh− x−¬ng øc,
c¬ hoµnh, cét sèng.
2. Ngo¹i t©m m¹c thanh m¹c:
- Lµ tói thanh m¹c kÝn, gåm l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng.
- L¸ thµnh: dÝnh víi ngo¹i t©m m¹c sîi.
- L¸ t¹ng: dÝnh s¸t mÆt ngoµi c¬ tim. ë ®¸y tim, l¸ t¹ng lËt lªn phñ mét ®o¹n cña
çc m¹ch m¸u lín th«ng víi tim råi liªn tiÕp víi l¸ thµnh.
- Gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng cã khoang ngo¹i t©m m¹c, b×nh th−¬ng th× ®©y lµ mét
khoang ¶o.
§.D.V (1998 – 2004) 42

- NTM thanh m¹c bao quanh çc m¹ch m¸u lín th«ng víi tim t¹o thµnh 2 bao: 1
bao bäc ®m chñ vµ ®m phæi, 1 bao bäc tm chñ trªn vµ 4 tm phæi.
- Gi÷a 2 bao nµy cã xoang ngo¹i t©m m¹c, gäi lµ xoang Valsava.
- PhÇn æ ngo¹i t©m m¹c n»m gi÷a 4 tm phæi gäi lµ xoang chÕch NTM.
II. C¬ tim:
C¬ tim t¹o nªn phÇn lín chiÒu dµy cña thµnh tim, ®−îc cÊu t¹o bëi 2
lo¹i tÕ bµo: çc sîi co bãp vµ tÕ bµo cã tÝnh chÊt thÇn kinh.
1. Çc sîi co bãp:
- Çc sîi co bãp b¸m vµo hÖ thèng gåm 4 vßng sîi, v©y quanh 4 lç lín
cña tim: lç ®m phæi - lç ®m chñ - lç N – T (P) - lç N - T (T).
- Çc vßng sîi nµy t¹o nªn cèt b¸m cho çc sîi c¬ tim.
- Vïng liªn tiÕp nhau gi÷a vßng sîi lç ®m chñ vµ vßng sîi çc lç N-T
t¹o nªn tam gi¸c sîi P vµ T.
- Çc sîi c¬ t©m nhÜ b¸m vµo bê trªn cña çc vßng sîi, bao gåm çc
sîi riªng cho tõng t©m nhÜ vµ çc sîi chung cho 2 t©m nhÜ.
- Çc sîi c¬ t©m thÊt b¸m vµo bê d−íi cña çc vßng sîi, bao gåm çc
sîi riªng cho tõng t©m thÊt vµ çc sîi chung cho 2 t©m thÊt.
2. Çc sîi cã tÝnh chÊt thÇn kinh:
- §©y lµ nh÷ng tÕ bµo cã kh¶ n¨ng tù ph¸t ra xung ®éng thÇn kinh ®Ó
kÝch thÝch c¬ tim co bãp.
- Chóng chØ chiÕm 1% çc tÕ bµo c¬ tim.
Çc tÕ bµo nµy t¹o nªn hÖ thèng dÉn truyÒn trong tim, bao gåm: nót xoang
nhÜ, nót nhÜ thÊt, bã nhÜ thÊt.
- Nót xoang nhÜ: n»m trong thµnh t©m nhÜ P, ë phÝa bê ph¶i cña lç tm
chñ trªn.
- Nót nhÜ - thÊt: n»m trong thµnh t©m nhÜ P, ë v¸ch liªn nhÜ, gi÷a lç xoang
vµnh vµ l¸ trong cña van 3 l¸.
- Bã nhÜ – thÊt: ch¹y tiÕp theo nót nhÜ – thÊt, xuyªn qua tam gi¸c sîi (P) ®Ó
xuèng t©m thÊt (P), n»m ë mÆt (P) phÇn mµng cña v¸ch liªn thÊt.
Khi tíi bê trªn phÇn c¬ cña v¸ch liªn thÊt, bã nhÜ – thÊt t¸ch thµnh 2 trô lµ trô ph¶i
vµ trô tr¸i.
> Trô (P) tiÕp tôc ®i xuèng d−íi ë mÆt ph¶i phÇn c¬ v¸ch liªn thÊt.
§.D.V (1998 – 2004) 43

> Trô (T) xuyªn qua phÇn mµng, ®i xuèng ë mÆt tr¸i phÇn c¬ v¸ch liªn thÊt.
Çc trô nµy ch¹y tíi ®Ønh cña v¸ch liªn thÊt, ch©n çc c¬ nhó th× chia ra thµnh m¹ng l−íi
sîi ë d−íi néi t©m m¹c.
III. Néi t©m m¹c:
- Lµ líp néi m« che phñ mÆt trong cña çc buång tim, kÓ c¶ bÒ mÆt cña çc l¸ van
tim.
- Néi t©m m¹c liªn tiÕp víi néi m« cña çc m¹ch m¸u th«ng víi tim.
- Khi viªm néi t©m m¹c cã thÓ g©y çc chøng hÑp, hë çc van tim hoÆc g©y çc
côc huyÕt khèi lµm t¾c ®m.
C©u 26: H×nh thÓ ngoµi vµ liªn quan cña tim.
I. H×nh thÓ ngoµi:
- Tim cã d¹ng h×nh th¸p, 1 ®¸y, 1, ®Ønh vµ 3 mÆt (øc s−ên, hoµnh, tr¸i).
- §¸y tim: h−íng lªn trªn, ra sau, sang ph¶i.
- §Ønh tim: h−íng xuèng d−íi, ra tr−íc, sang tr¸i.
- Trôc tim: lµ ®−êng th¼ng kÎ chÕch xuèng d−íi, ra tr−íc, sang tr¸i.
II. MÆt øc s−ên:
1. H×nh thÓ:
- Cã r·nh vµnh ch¹y ngang, ng¨n çch phÇn t©m nhÜ víi phÇn t©m thÊt.
- PhÇn t©m nhÜ ë sau - trªn, phÇn t©m thÊt ë tr−íc – d−íi.
- Kho¶ng gi÷a vïng t©m nhÜ bÞ çc ®m lín cña tim ®i ra che lÊp, bao
gåm ®m chñ ë bªn (P), ®m phæi ë bªn (T).
- Hai bªn çc ®m chñ vµ phæi lµ tiÓu nhÜ ph¶i vµ tr¸i.
- PhÇn t©m thÊt cã r·nh gian thÊt tr−íc, ng¨n çch mÆt tr−íc cña 2 t©m thÊt. -
Trong r·nh gian thÊt tr−íc cã nh¸nh gian thÊt tr−íc thuéc ®m vµnh (T) vµ tm tim
lín.
2. Liªn quan:
- TuyÕn øc ë trÎ em vµ di tÝch tuyÕn øc ë ng−êi lín.
- §m ngùc trong ®i däc bê bªn x−¬ng øc, çch bê bªn 1,25 cm.
- Ng¸ch liªn s−ên trung thÊt tr−íc cña mµng phæi.
- C¬ ngang ngùc.
- X−¬ng øc vµ çc sôn s−ên 3 – 6.
§.D.V (1998 – 2004) 44

III. MÆt hoµnh:
1. H×nh thÓ:
- PhÇn sau cña r·nh vµnh ng¨n çch t©m nhÜ víi t©m thÊt.
- PhÇn t©m nhÜ ë mÆt hoµnh kh«ng ®¸ng kÓ, cã tm chñ trªn vµ tm chñ
d−íi ®æ vµo t©m nhÜ ph¶i.
- PhÇn t©m thÊt cã r·nh gian thÊt sau, ng¨n çch mÆt sau cña hai t©m
thÊt.
- §i trong r·nh gian thÊt sau cã nh¸nh tËn cña ®m vµnh (P) vµ tm tim
gi÷a.
2. Liªn quan:
- C¬ hoµnh: mÆt hoµnh tim ®Ì lªn c¬ hoµnh.
- Qua c¬ hoµnh: gan tr¸i, ®¸y vÞ d¹ dµy.
IV. MÆt tr¸i:
1. H×nh thÓ:
- Chñ yÕu lµ do TT t¹o nªn.
- ë trªn t©m thÊt tr¸i cã tiÓu nhÜ tr¸i «m quanh ®m phæi.
2. Liªn quan:
- MÆt trung thÊt mµng phæi tr¸i.
- Tk hoµnh (T) ch¹y ë gi÷a mµng tim vµ mµng phæi trung thÊt.
V. §¸y tim:
1. Tæng qu¸t ®¸y tim:
- H−íng lªn trªn, ra sau, sang ph¶i.
- Hoµn toµn do mÆt sau çc t©m nhÜ t¹o nªn.
- R·nh gian nhÜ: ng¨n çch NT víi NP.
2. NhÜ ph¶i:
- H−íng sang ph¶i, liªn quan víi mÆt trung thÊt cña phæi vµ mµng
phæi (P).
- Tk hoµnh (P) ®i gi÷a mµng ngoµi tim vµ mµng phæi trung thÊt (P).
- NP tiÕp nhËn 2 tm lín lµ tm chñ trªn vµ tm chñ d−íi.
- Cã 1 r·nh lµ r·nh tËn cïng nèi bê ph¶i cña tm chñ trªn vµ bê ph¶i c¶u tm chñ
d−íi.
§.D.V (1998 – 2004) 45

3. NhÜ tr¸i:
- H−íng ra phÝa sau.
- TiÕp nhËn 4 tm phæi.
- Liªn quan víi mÆt tr−íc thùc qu¶n.
(khi NT ph×nh to sÏ ®Ì vµo TQ g©y nuèt nghÑn)
V. §Ønh tim:
- N»m ngay sau thµnh ngùc tr−íc, ngang møc KLS5, ®−êng gi÷a ®ßn tr¸i.
- Cã thÓ thÊy mám tim ®Ëp trong KLS5, ®−êng gi÷a ®ßn tr¸i.
- Cã khuyÕt ®Ønh tim, lµ n¬i gÆp nhau cña 2 r·nh gian thÊt.
C©u 27: §éng m¹ch nu«i tim vµ thÇn kinh chi phèi tim.
I. §éng m¹ch nu«i tim:
Tim ®−îc cÊp m¸u bëi çc ®éng m¹ch vµnh ph¶i vµ ®m vµnh tr¸i:
1. §m vµnh ph¶i:
- T¸ch ra tõ ®m chñ lªn, ngay trªn van ®m chñ.
- §i ra tr−íc, gi÷a th©n ®m phæi vµ tiÓu nhÜ (P).
- §m vµnh ph¶i tiÕp tôc ®i vßng sang ph¶i trong r·nh vµnh råi ®i
xuèng mÆt hoµnh cña tim trong r·nh gian thÊt sau, ®i vÒ phÝa ®Ønh tim, tiÕp
nèi víi ®m vµnh tr¸i.
- Trªn ®−êng ®i, ®m vµnh ph¶i cho çc nh¸nh nu«i c¬ tim trong ®ã cã nh¸nh lín
nhÊt lµ nh¸nh gian thÊt sau.
- §m vµnh ph¶i cÊp m¸u cho TP vµ NP ®o¹n ®Çu ®m chñ vµ th©n ®m phæi.
2. §m vµnh tr¸i:
- T¸ch ra tõ ®m chñ lªn, ngay trªn van ®m chñ.
- §i ra tr−íc, gi÷a th©n ®m phæi vµ tiÓu nhÜ (T), sau ®ã chia thµnh 2
nh¸nh lµ nh¸nh gian thÊt tr−íc vµ nh¸nh mò.
- §m gian thÊt tr−íc: ®i trong r·nh gian thÊt tr−íc, tíi ®Ønh tim th× vßng
ra phÝa sau ®Ó nèi víi ®m gian thÊt sau thuéc ®m vµnh ph¶i.
- §m mò: vßng sang tr¸i, ®i trong r·nh vµnh ®Ó xuèng mÆt hoµnh TT vµ
chia thµnh çc nh¸nh nhá, nèi hoÆc kh«ng nèi víi ®m vµnh ph¶i.
- §m vµnh tr¸i cÊp m¸u cho TT, NT vµ ®o¹n ®Çu ®m chñ, th©n ®m phæi.
Çc ®m vµnh cña tim cã tiÕp nèi víi nhau nh−ng kh«ng tiÕp nèi víi çc ®m kh¸c ë
ngoµi tim. MÆt kh¸c, m¸u nu«i tim lµ m¸u cña thêi kú t©m tr−¬ng, khi van ®m chñ ®ãng
§.D.V (1998 – 2004) 46

l¹i. Trong thêi kú t©m thu, van ®m chñ më ra, che kÝn lç ®m vµnh ®ång thêi c¬ tim co bãp
lµm nghÑt ®m vµnh.
V× vËy, khi 1 ®m cña tim bÞ t¾c th× sù tiÕp nèi gi÷a çc ®m tim kh«ng ®ñ bï ®¾p
cho ph¹m vi cÊp m¸u vèn cã cña mçi ®m nªn dÉn tíi nhåi m¸u c¬ tim.
II. ThÇn kinh chi phèi tim:
Tim ®−îc chi phèi bëi 2 lo¹i thÇn kinh:
- HÖ tk tù ®éng cña tim.
- HÖ tk tù chñ.
1. HÖ thÇn kinh tù ®éng cña tim:
- Lµ nh÷ng tÕ bµo cã kh¶ n¨ng tù ph¸t ra xung ®éng thÇn kinh ®Ó kÝch thÝch c¬ tim
co bãp.
- Chóng chØ chiÕm 1% çc tÕ bµo c¬ tim.
Çc tÕ bµo nµy t¹o nªn hÖ thèng dÉn truyÒn trong tim, bao gåm: nót xoang nhÜ, nót nhÜ
thÊt, bã nhÜ thÊt.
- Nót xoang nhÜ: n»m trong thµnh t©m nhÜ P, ë phÝa bê ph¶i cña lç tm chñ trªn.
- Nót nhÜ - thÊt: n»m trong thµnh t©m nhÜ P, ë v¸ch liªn nhÜ, gi÷a lç xoang vµnh vµ
l¸ trong cña van 3 l¸.
- Bã nhÜ – thÊt: ch¹y tiÕp theo nót nhÜ – thÊt, xuyªn qua tam gi¸c sîi (P) ®Ó xuèng
t©m thÊt (P), n»m ë mÆt (P) phÇn mµng cña v¸ch liªn thÊt.
Khi tíi bê trªn phÇn c¬ cña v¸ch liªn thÊt, bã nhÜ – thÊt t¸ch thµnh 2 trô lµ trô ph¶i vµ trô
tr¸i.
> Trô (P) tiÕp tôc ®i xuèng d−íi ë mÆt ph¶i phÇn c¬ v¸ch liªn thÊt.
> Trô (T) xuyªn qua phÇn mµng, ®i xuèng ë mÆt tr¸i phÇn c¬ v¸ch liªn thÊt.
Çc trô nµy ch¹y tíi ®Ønh cña v¸ch liªn thÊt, ch©n çc c¬ nhó th× chia ra thµnh
m¹ng l−íi sîi ë d−íi néi t©m m¹c.
§.D.V (1998 – 2004) 47

2. HÖ thèng thÇn kinh tù chñ:
Gåm çc sîi giao c¶m lµm tim ®Ëp nhanh, m¹nh vµ çc sîi phã giao c¶m
lµm tim ®Ëp chËm, yÕu.
- Sîi giao c¶m: gåm 3 tk tim t¸ch tõ 3 h¹ch giao c¶m cæ: trªn –
gi÷a – d−íi.
- Sîi phã giao c¶m: ë mçi bªn gåm 3 tk tim t¸ch ra tõ d©y X.
Çc sîi tù chñ tôm l¹i ë h¹ch tim (h¹ch Wrisberg) n»m ngay d−íi
cung ®m chñ, t¹o thµnh ®¸m rèi tim. Tõ ®¸m rèi nµy cho çc nh¸nh ch¹y
tíi c¬ tim.
C©u 28: CÊu t¹o, ph©n ®o¹n vµ liªn quan cña thùc qu¶n.
I. §¹i c−¬ng:
- TQ lµ mét èng c¬ liªn tiÕp theo hÇu, ®i xuèng ngùc trong trung thÊt sau råi chui
qua lç thùc qu¶n ë c¬ hoµnh ®Ó xuèng bông vµ tiÕp nèi víi d¹ dµy ë lç t©m vÞ.
- Dµi kho¶ng 25 cm, ®−êng kÝnh 2,2 cm.
- Khi kh«ng cã thøc ¨n, TQ h×nh trô dÑt do çc thµnh ¸p s¸t vµo nhau.
- §èi chiÕu lªn cét sèng, thùc qu¶n ®i tõ C6 – T11.
- TQ ®−îc chia lµm 4 ®o¹n: cæ – ngùc – hoµnh – bông.
- Cã 3 vÞ trÝ hÑp ë ngang møc: sôn nhÉn – cung §MC, PQ gèc tr¸i – c¬ hoµnh.
II. CÊu t¹o:
TQ ®−îc cÊu t¹o bëi 3 líp, tõ n«ng ®Õn s©u lµ: c¬, d−íi niªm m¹c, niªm m¹c.
1. Líp c¬:
- Gåm çc thí c¬ däc ë n«ng vµ c¬ vßng ë s©u.
- 1/3 trªn: c¬ ho¹t ®éng theo ý muèn, do sîi vËn ®éng cña d©y IX chi phèi.
- 2/3 d−íi: c¬ ho¹t ®éng kh«ng theo ý muèn, do çc sîi phã giao c¶m cña d©y X
vµ sîi giao c¶m cña çch h¹ch ngùc trªn chi phèi.
2. Líp d−íi niªm m¹c.
3. Líp niªm m¹c:
- Tr¬n nh½n, mµu hång.
- Cã çc nÕp däc ®−îc gi·n ra, ph¼ng khi cã thøc ¨n ®i qua.
- ë lç t©m vÞ cã van, do líp niªm m¹c h×nh b¸n nguyÖt t¹o thµnh.
§.D.V (1998 – 2004) 48

III. Ph©n ®o¹n vµ liªn quan:
1. §o¹n cæ:
- PhÝa tr−íc: TQ liªn quan víi khÝ qu¶n vµ d©y tk quÆt ng−îc thanh qu¶n (T). KhÝ
qu¶n n»m h¬i lÖch sang ph¶i, cïng TQ ®−îc bäc trong bao t¹ng.
- PhÝa sau: TQ liªn quan víi c©n cæ s©u vµ cét sèng cæ.
- Hai bªn: TQ liªn quan víi thïy bªn tuyÕn gi¸p, bã m¹ch tk cæ. Riªng bªn ph¶i
cã thªm tk quÆt ng−îc thanh qu¶n (P), ®i s¸t bê ph¶i TQ.
2. §o¹n ngùc:
- TQ n»m trong trung thÊt sau.
- PhÝa tr−íc: liªn quan víi mÆt sau KQ, ch¹c ba khÝ phÕ qu¶n. D−íi phÕ qu¶n,
TQ liªn quan víi xoang chÕch mµng ngoµi tim vµ NT.
- PhÝa sau: TQ ®i s¸t cét sèng vµ khi tíi T4 th× liªn quan víi: tm ®¬n, èng ngùc,
®m chñ ngùc (ph¶i - >tr¸i).
- Hai bªn: tõ T4 trë xuèng, TQ tiÕp gi¸p víi mµng phæi vµ phæi. Hai d©y X ®i s¸t 2
bªn TQ. Çc d©y X cho ra çc nh¸nh tr−íc vµ nh¸nh sau, çc nh¸nh tr−íc cña d©y X ph¶i
hîp víi çc nh¸nh tr−íc cña d©y X tr¸i t¹o thµnh th©n X tr−íc, ®i tr−íc TQ. Çc nh¸nh
sau hîp l¹i ë sau TQ t¹o nªn th©n X sau.
3. §o¹n hoµnh:
- Lµ ®o¹n ng¾n nhÊt cña TQ.
- TQ cïng 2 th©n d©y X chui qua lç TQ cña c¬ hoµnh ë phÝa tr−íc lç ®m chñ.
- TQ dÝnh chÆt vµo bê cña lç c¬ hoµnh bëi çc sîi c¬ vµ tæ chøc liªn kÕt.
4. §o¹n bông:
- Dµi kho¶ng 2 cm.
- PhÝa tr−íc: cã phóc m¹c che phñ, qua phóc m¹c liªn quan víi mÆt sau gan tr¸i.
TQ ®µo vµo mÆt sau gan tr¸i mét r·nh gäi lµ r·nh thùc qu¶n.
- PhÝa sau: TQ ¸p ngay vµo trô tr¸i cña c¬ hoµnh vµ qua c¬ hoµnh liªn quan víi
®m chñ ngùc.
- Bê tr¸i: TQ dÝnh vµo d©y ch»ng tam gi¸c tr¸i cña gan.
- Bê ph¶i: TQ dÝnh vµo m¹c nèi nhá.
§.D.V (1998 – 2004) 49

C©u 29: TÜnh m¹ch ®¬n, tÜnh m¹ch b¸n ®¬n vµ tÜnh m¹ch b¸n ®¬n
phô.
HÖ tÜnh m¹ch ®¬n lµ mét hÖ thèng tÜnh m¹ch nèi tm chñ d−íi víi tm chñ trªn,
nhËn m¸u chñ yÕu ë thµnh ngùc.
HÖ tÜnh m¹ch ®¬n gåm 1 tm chÝnh gäi lµ tm ®¬n vµ çc tm phô bao gåm: tm b¸n
®¬n, tm b¸n ®¬n phô, tm gian s−ên.
I. TÜnh m¹ch ®¬n:
1. Nguyªn ñy:
§−îc t¹o nªn do sù hîp l¹i cña
- Tm d−íi s−ên P.
- Tm th¾t l−ng lªn P.
- Nh¸nh tm t¸ch ra tõ tm chñ d−íi ë ngang møc ®Çu sau x−¬ng s−ên 12, ngay
trªn c¬ hoµnh.
2. §−êng ®i vµ liªn quan:
- Tõ nguyªn uû, tm ®¬n ®i lªn, s¸t bê ph¶i cña çc th©n ®èt sèng ngùc, ë s¸t
thùc qu¶n vµ bªn ph¶i so víi cét sèng ngùc.
- Khi tíi T4 th× cong ra tr−íc t¹o nªn cung tm ®¬n, n»m trªn cuèng phæi P vµ
®æ vµo tm chñ trªn.
3. Ngµnh bªn:
Trªn ®−êng ®i, tm m¹ch ®¬n nhËn çc tm sau:
- Tm thùc qu¶n - Tm b¸n ®¬n
- Tm gian s−ên P d−íi - Tm b¸n ®¬n phô
- Tm gian s−ên P trªn (8 tm) - Th©n tm gian s−ên P trªn
II. TÜnh m¹ch b¸n ®¬n:
1. Nguyªn uû:
§−îc t¹o nªn do sù hîp l¹i cña:
- Tm gian s−ên T
- Tm th¾t l−ng trªn T
- Nh¸nh tm t¸ch tõ tm thËn T hoÆc tõ tm chñ d−íi, ®i lªn hîp l¹i ë ngang ®Çu sau x−¬ng
s−ên 12 bªn tr¸i.
§.D.V (1998 – 2004) 50

- Tõ nguyªn uû, tm b¸n ®¬n ®i lªn s¸t s−ên tr¸i cña cét sèng ngùc.
- Tíi kho¶ng x−¬ng s−ên 7 th× quÆt sang P, ®i sau èng ngùc vµ ®m chñ ngùc ®Ó ®æ
vµo tm ®¬n.
3. Nh¸nh bªn:
Tm b¸n ®¬n nhËn m¸u cña 5 hoÆc 6 tm gian s−ên cuèi bªn tr¸i.
III. TÜnh m¹ch b¸n ®¬n phô:
1. Nguyªn uû:
§−îc t¹o nªn do sù hîp l¹i cña 3 hoÆc 4 tm gian s−ên bªn tr¸i kÓ tõ tm gian s−ên
4 trë lªn.
2. §−êng ®i:
- Tm b¸n ®¬n phô ®i xuèng, däc theo s−ên tr¸i cña cét sèng ngùc.
- Tíi kho¶ng x−¬ng s−ên 6 th× quÆt sang ph¶i, ®æ vµo tm ®¬n.
3. Nh¸nh bªn:
Tm b¸n ®¬n phô nhËn thªm nh¸nh tõ th©n tm gian s−ên tr¸i trªn (hoÆc kh«ng nhËn
thªm khi nã ®æ vµo tm çnh tay ®Çu tr¸i).
C©u 30: nguyªn uû, ®−êng ®i, tËn cïng vµ liªn quan cña èng ngùc.
èng ngùc lµ èng b¹ch huyÕt lín nhÊt c¬ thÓ, thu nhËn b¹ch huyÕt cña toµn bé c¬
thÓ, trõ mét nöa cña ®Çu, cæ, ngùc vµ chi trªn bªn ph¶i.
1. Nguyªn uû:
- B¾t nguån tõ 2 hoÆc 3 th©n ë ngang møc T12 hoÆc L1, ngay trªn hoÆc d−íi c¬
hoµnh.
- Mét th©n nhËn b¹ch huyÕt cña ®−êng tiªu ho¸ gäi lµ th©n ruét.
- Hai th©n kh¸c lµ çc th©n th¾t l−ng, nhËn b¹ch huyÕt cña thµnh bông, chËu h«ng,
çc t¹ng trong chËu h«ng vµ chi d−íi.
- Trong tr−êng hîp èng ngùc b¾t nguån ë d−íi c¬ hoµnh th× èng ngùc cã thÓ ph×nh
ra thµnh mét bäc gäi lµ bÓ d−ìng chÊp.
§.D.V (1998 – 2004) 51

- Tõ nguyªn ñy, èng ngùc vµo trong ngùc qua lç ®m chñ cña c¬ hoµnh, ®i trong
trung thÊt sau, n»m sau thùc qu¶n, gi÷a tm ®¬n ë bªn ph¶i vµ ®m chñ ngùc ë bªn tr¸i,
phÝa sau lµ cét sèng ngùc.
- Lóc ®Çu èng ngùc n»m ë ®−êng gi÷a vµ th−êng tõ T5 tíi T3, èng ngùc vßng
sang T vµ tËn hÕt ë nÒn cæ.
- èng ngùc dµi 38 cm, ®.kÝnh 3 mm nh−ng lóc th× c¨ng, lóc th× dÑt. Nh÷ng lóc
c¨ng còng kh«ng ®Òu nhau, chç th× c¨ng chç th× dÑt.
- Thµnh èng máng vµ mÒm, trong lßng cã van.
- L−îng b¹ch huyÕt ch¶y trong èng ngùc kho¶ng 60 – 190 ml / giê
- Do èng ngùc chøa b¹ch huyÕt kh«ng cã mµu hoÆc mµu tr¾ng nªn khi phÉu thuËt
ë trung thÊt sau rÊt dÔ c¾t nhÇm vµo èng ngùc vµ ®ång thêi c¾t vµo mµng phæi. Khi ®ã sÏ
g©y ra t×nh tr¹ng trµn d−ìng chÊp mµng phæi.
3. TËn cïng:
T¹i nÒn cæ, èng ngùc t¹o thµnh mét quai phÝa trªn ®Ønh phæi vµ ®æ vµo héi l−u tm
d−íi ®ßn T vµ tm c¶nh trong T.
C©u 31: KÓ tªn çc thµnh phÇn vµ liªn quan gi÷a çc thµnh phÇn
trong trung thÊt sau.
I. Trung thÊt:
1. Kh¸i niÖm:
Trung thÊt lµ mét khoang trong lång ngùc, n»m gi÷a 2 æ mµng phæi, lµ n¬i chøa
hÇu hÕt çc thµnh phÇn quan träng cña lång ngùc, trõ 2 phæi.
2. Giíi h¹n trung thÊt sau:
Trung thÊt ®−îc chia lµm 4 khu: trªn – tr−íc – gi÷a – sau. Trung thÊt sau lµ mét èng hÑp,
®−îc giíi h¹n bëi:
- PhÝa trªn lµ mÆt ph¼ng ngang qua phÝa trªn mµng ngoµi tim, t−¬ng øng phÝa sau
lµ khe gi÷a T4 - T5, phÝa tr−íc lµ gãc x−¬ng øc.
- PhÝa d−íi lµ c¬ hoµnh.
- PhÝa tr−íc lµ mÆt sau cña mµng ngoµi tim hay mÆt ph¼ng ®øng ngang qua khÝ
phÕ qu¶n.
- PhÝa sau lµ cét sèng ngùc, ®Çu sau çc x−¬ng s−ên.
- Hai bªn lµ l¸ thµnh mµng phæi trung thÊt (phÝa sau cña rèn phæi).
§.D.V (1998 – 2004) 52

II. Çc thµnh phÇn trong trung thÊt sau:
Trung thÊt sau cã chøa çc thµnh phÇn rÊt quan träng nèi liÒn ba ®o¹n c¬ thÓ: cæ – ngùc –
bông.
1. Thùc qu¶n. 2. KhÝ qu¶n.
3. §m chñ ngùc. 4. HÖ tm ®¬n.
5. èng ngùc. 6. Çc d©y vµ chuçi h¹ch giao c¶m ngùc.
7. ThÇn kinh lang thang (X).
III. Liªn quan gi÷a çc thµnh phÇn trong trung thÊt sau:
LÊy thùc qu¶n lµm mèc
1. PhÝa tr−íc TQ:
- ë trªn: KhÝ qu¶n, PhÕ qu¶n gèc T.
- ë d−íi: Xoang chÕch mµng ngoµi tim, NhÜ tr¸i.
2. PhÝa sau TQ:
* ë gi÷a lµ èng ngùc, bªn ph¶i lµ tm ®¬n, bªn tr¸i lµ ®m chñ ngùc vµ tm
b¸n ®¬n.
* PhÝa sau n÷a, ë xa hai bªn s−ên cét sèng ngùc lµ chuçi h¹ch giao c¶m ngùc, tõ chuçi
nµy t¸ch ra çc tk t¹ng n»m ë tr−íc cét sèng
3. Hai bªn TQ:
* Phæi, mµng phæi trung thÊt.
* Tk lang thang (X):
- Hai d©y tk X b¾t chÐo sau cuèng phæi, ®i däc s¸t bê bªn thùc
qu¶n vµ t¸ch ra çc nh¸nh ë tr−íc vµ sau thùc qu¶n t¹o thµnh ®¸m rèi v©y
quanh thùc qu¶n.
- §Õn 1/3 d−íi thùc qu¶n, çc nh¸nh tr−íc hîp l¹i thµnh th©n tr−íc,
®i phÝa tr−íc thùc qu¶n, çc nh¸nh sau hîp thµnh th©n sau, ®i phÝa sau thùc
qu¶n.
- C¶ hai th©n tr−íc vµ sau d©y X cïng thùc qu¶n chui qua lç thùc qu¶n cña c¬
hoµnh ®Ó ®i xuèng bông.
Trung thÊt sau lµ mét khoang hÑp, th«ng ë tr−íc víi trung thÊt gi÷a, ë trªn víi
trung thÊt trªn vµ qua ®ã ®Õn nÒn cæ, ë d−íi víi æ bông qua lç c¬ hoµnh hoÆc qua khe gi÷a
çc trô c¬ hoµnh.
§.D.V (1998 – 2004) 53

TÊt c¶ çc thµnh phÇn trªn ®−îc v©y quanh bëi tæ chøc m« liªn kÕt vµ h¹ch b¹ch
huyÕt, v× vËy çc æ Abcess cã thÓ lan theo tæ chøc liªn kÕt nµy ®Ó ®i ra xung quanh, hoÆc
çc khèi u, h¹ch s−ng to cã thÓ g©y chÌn Ðp vµ t¹o ra Héi chøng trung thÊt.
C©u 32: H×nh thÓ ngoµi, liªn quan vµ çc ph−¬ng tiÖn cè ®Þnh cña
buång trøng.
I. §¹i c−¬ng:
1. Chøc n¨ng:
- Buång trøng lµ tuyÕn võa néi tiÕt, võa ngäai tiÕt.
- Ngo¹i tiÕt no·n, néi tiÕt hormone quyÕt ®Þnh giíi tÝnh n÷.
2. VÞ trÝ:
- Buång trøng n»m s¸t thµnh bªn chËu h«ng bÐ, sau d/c réng.
- §èi chiÕu lªn thµnh bông, ®iÓm buång trøng lµ ®iÓm gi÷a ®−êng
nèi gai chËu tr−íc trªn víi khíp mu.
- Cã hai buång trøng, 1 ë bªn ph¶i, 1 ë bªn tr¸i.
II. H×nh thÓ ngoµi:
1. H×nh d¹ng:
- Buång trøng h×nh h¹t ®Ëu dÑt, cã mµu hång nh¹t trªn ng−êi sèng vµ mµu x¸m
nh¹t trªn tö thi.
- Khi ch−a dËy th×, bÒ mÆt th−êng nh½n, kÓ tõ sau khi dËy th×, bÒ mÆt buång trøng
ngµy cµng xï x× v× hµng th¸ng cã sù bµi tiÕt no·n, ®Ó l¹i sÑo trªn bÒ mÆt buång trøng.
- Sau khi m·n kinh, bÒ mÆt buång trøng trë l¹i tr¬n nh½n.
2. KÝch th−íc: cao 3 – réng 2 – dµy 1 cm (3 x 2 x 1).
3. Çc mÆt: buång trøng cã 2 mÆt
* MÆt trong:
- Låi, tiÕp xóc víi tua cña phÔu vßi tö cung vµ liªn quan víi çc quai ruét.
- Bªn tr¸i cßn liªn quan ®Õn ®¹i trµng sigma.
- Bªn ph¶i cßn liªn quan víi manh trµng vµ ruét thõa (viªm buång trøng cã thÓ lan
tíi g©y viªm ruét thõa).
§.D.V (1998 – 2004) 54

* MÆt ngoµi:
- ¸p vµo phóc m¹c thµnh cña thµnh bªn chËu h«ng trong 1 hè gäi lµ hè buång
trøng.
- Hè buång trøng ®−îc giíi h¹n bëi çc thµnh phÇn n»m ngoµi phóc m¹c ®éi lªn:
d©y ch»ng réng ë tr−íc d−íi - ®m chËu ngoµi ë trªn - ®m chËu trong vµ niÖu qu¶n ë sau.
- Qua phóc m¹c thµnh chËu h«ng, buång trøng liªn quan víi ®m vµ tk bÞt.
- §èi víi nh÷ng ng−êi ®Î nhiÒu lÇn, buång trøng cã thÓ sa xuèng thÊp h¬n b×nh
th−êng.
- MÆt ngoµi bu«ng trøng, gÇn bê m¹c treo buång trøng cã 1 vÕt lâm gäi
lµ rèn buång trøng, ®©y lµ n¬i mµ m¹ch m¸u, thÇn kinh ®i vµo buång trøng.
4. Çc bê: buång trøng cã 2 bê
- Bê tù do: quay ra phÝa sau vµ liªn quan víi çc quai ruét.
- Bê m¹c treo: cã çc m¹c treo buång trøng vµo mÆt sau d©y ch»ng réng.
5. Çc ®Çu:
- §Çu vßi: trßn, h−íng lªn trªn, ®©y lµ vÞ trÝ b¸m cña d©y treo buång trøng, cã 1
tua cña phÔu vßi tö cung b¸m vµo.
- §Çu tö cung: nhá h¬n ®Çu vßi, h−íng xuèng vÒ phÝa tö cung, lµ n¬i b¸m cña d©y
ch»ng riªng buång trøng.
III. Ph−¬ng tiÖn cè ®Þnh buång trøng:
Buång trøng ®−îc treo l¬ löng trong æ phóc m¹c nhê mét hÖ thèng d©y
ch»ng: m¹c treo buång trøng, d©y ch»ng treo buång trøng, d©y ch»ng riªng buång
trøng, d©y ch»ng vßi – buång trøng.
1. M¹c treo buång trøng:
- Lµ nÕp gÊp cña phóc m¹c nèi buång trøng vµo mÆt sau cña d/c réng.
- Buång trøng kh«ng ®−îc phóc m¹c bao phñ hoµn toµn nh− çc t¹ng kh¸c.
Phóc m¹c dÝnh vµo buång trøng theo ®−êng ch¹y däc theo bê m¹c treo.
2. D©y ch»ng treo buång trøng:
- Cßn gäi lµ d©y ch»ng th¾t l−ng - buång trøng.
- D©y ch»ng nµy b¸m mét ®Çu vµo ®Çu vßi buång trøng, ®i gi÷a 2 l¸ cña d©y ch»ng
réng ®Ó ®Õn b¸m vµo thµnh chËu h«ng.
- D©y ch»ng treo buång trøng ®−îc cÊu t¹o chñ yÕu bëi thÇn kinh vµ m¹ch m¸u
®Õn buång trøng.
§.D.V (1998 – 2004) 55

3. D©y ch»ng riªng buång trøng:
- Cßn gäi lµ d©y ch»ng tö cung – buång trøng.
- Lµ mét d¶i m« liªn kÕt n»m gi÷a 2 l¸ cña d©y ch»ng réng, ®i tõ ®Çu tö cung cña
buång trøng ®Õn gãc bªn cña tö cung.
4. D©y ch»ng vßi - buång trøng:
- Lµ mét d©y ch»ng ng¾n, ®i tõ ®Çu vßi cña buång trøng ®Õn mÆt ngoµi cña phÔu
vßi tö cung.
- Cã mét tua cña phÔu vßi dÝnh vµo d©y ch»ng nµy.
C©u 33: H×nh thÓ ngoµi vµ liªn quan cña tö cung.
I. §¹i c−¬ng:
- Tö cung lµ n¬i chøa thai vµ ®Èy thai ra ngoµi trong lóc ®Î.
- Tö cung còng lµ n¬i sinh ra kinh nguyÖt.
- Tö cung n»m trong chËu h«ng, nay trªn ®−êng gi÷a phÝa sau bµng quang, tr−íc
trùc trµng, d−íi c¸c quai ruét non vµ ®¹i trµng sigma vµ trªn ©m ®¹o.
II. H−íng vµ t− thÕ:
- T− thÕ sinh lý b×nh th−êng cña tö cung lµ gÊp vµ ng¶ ra tr−íc.
- Gäi lµ gÊp ra tr−íc khi trôc cña tö cung vµ cæ tö cung t¹o gãc
kho¶ng 120o
quay ra phÝa tr−íc.
- Gäi lµ ng¶ ra tr−íc khi th©n cña tö cung hîp víi trôc cña chËu h«ng
(hoÆc trôc cña ©m ®¹o) 1 gãc vu«ng quay ra phÝa tr−íc.
- T− thÕ nµy lµm cho träng t©m cña tö cung ra tr−íc trôc ©m ®¹o ®Ó
tö cung kh«ng bÞ sa xuèng ©m ®¹o.
III. H×nh thÓ ngoµi vµ liªn quan:
Tö cung cã h×nh qu¶ lª, d¬i dÑt theo chiÒu tr−íc sau, ®Ønh quay xuèng d−íi. Tö
cung bao gåm 1 th©n, 1 cæ vµ phÇn tiÕp nèi gi÷a th©n vµ cæ lµ eo tö cung.
1. Th©n tö cung:
* H×nh d¹ng:
- H×nh thang, réng ë trªn gäi lµ ®¸y.
- Cã 2 gãc (cßn gäi lµ sõng tö cung) lµ chç mµ vßi tö cung ®i ®Õn buång trøng.
- Th©n tö cung cã 2 mÆt: mÆt bµng quang vµ mÆt ruét.
§.D.V (1998 – 2004) 56

* MÆt bµng quang:
- Hay mÆt tr−íc d−íi.
- Låi, h−íng vÒ phÝa tr−íc – xuèng d−íi.
- Cã phóc m¹c che phñ tíi tËn eo, phóc m¹c lËt lªn mÆt trªn bµng quang t¹o nªn
tói cïng bµng quang – tö cung.
- Qua tói nµy, tö cung liªn quan ®Õn mÆt trªn bµng quang.
* MÆt ruét:
- Hay mÆt sau trªn.
- Låi, h−íng vÒ phÝa sau – lªn trªn.
- Cã phóc m¹c bao phñ xuèng tËn phÇn trªn ©m ®¹o råi quÆt ng−îc lªn mÆt tr−íc
trùc trµng, t¹o nªn tói cïng tö cung – trùc trµng (tói cïng Douglas).
- Qua tói nµy, tö cung liªn quan ®Õn trùc trµng vµ çc quai ruét non vµ ®¹i trµng
sigma.
- Tói cïng tö cung – trùc trµng còng lµ n¬i thÊp nhÊt cña æ phóc m¹c nªn nÕu cã
dÞch th× th−êng ®äng dÞch ë ®©y.
* Hai bê:
- Çc bê ph¶i vµ tr¸i: dÇy, trßn
- Cã d©y ch»ng réng b¸m.
- Däc bê trªn gi÷a 2 l¸ cña d©y ch»ng réng cã ®m tö cung vµ vËt
c¹nh buång trøng (di tÝch cña èng trung thËn).
* §¸y tö cung:
- Lµ bê trªn cña th©n tö cung.
- Cã phóc m¹c che phñ tõ mÆt bµng quang sang mÆt ruét.
- §¸y tö cung liªn quan ®Õn çc quai ruét non vµ ®¹i trµng sigma.
* Sõng tö cung:
- Liªn tiÕp víi eo vßi tö cung.
- Lµ n¬i b¸m cña d©y ch»ng trßn vµ d©y ch»ng riªng buång trøng.
§.D.V (1998 – 2004) 57

2. Eo tö cung:
- Lµ ®o¹n tö cung th¾t l¹i, nèi gi÷a th©n tö cung vµ cæ tö cung.
- PhÝa trªn: eo tö cung liªn quan víi bê sau cña bµng quang, ®¸y cña tói cïng tö
cung bµng quang.
- PhÝa sau vµ 2 bªn: eo tö cung cã liªn quan gièng nh− liªn quan cña mÆt ruét vµ 2
bªn cña th©n tö cung.
- Khi cã thai, phÇn eo ®−îc kÐo lªn cao vµ ®©y còng lµ ph©n ®Ó r¹ch ra khi mæ lÊy
thai.
3. Cæ tö cung:
¢m ®¹o b¸m vµo cæ tö cung, theo mét ®−êng chÕch xuèng d−íi vµ ra tr−íc, ë
phÝa sau b¸m vµo kho¶ng gi÷a cæ tö cung cßn phÝa tr−íc b¸m thÊp h¬n (kho¶ng 1/3
d−íi).
VÞ trÝ b¸m cña ©m ®¹o chia cæ tö cung thµnh 2 phÇn: phÇn trªn ©m ®¹o vµ
phÇn d−íi ©m ®¹o:
* PhÇn trªn ©m ®¹o:
- ë mÆt tr−íc, cæ tö cung dÝnh vµo mÆt sau d−íi bµng quang bëi mét tæ chøc
tÕ bµo láng lÎo, dÔ bãc t¸ch.
- ë mÆt sau, cæ tö cung cã phóc m¹c che phñ. Qua tói cïng tö cung trùc trµng
(Douglas), cæ tö cung liªn quan víi trùc trµng.
- ë hai bªn cæ tö cung, gÇn eo tö cung, trong ®¸y d©y ch»ng réng: ®m tö cung b¾t
chÐo tr−íc niÖu qu¶n vµ c¸ch cæ tö cung kho¶ng 1,5 cm.
* PhÇn d−íi ©m ®¹o:
- Tr«ng gièng nh− mâm c¸ mÌ thß vµo lßng ©m ®¹o.
- ë ®Ønh cã lç cæ tö cung h×nh trßn nÕu ë ng−êi ch−a ®Î, hoÆc h×nh dÑt n»m ngang
cã nhiÒu vÕt x−íc nÕu lµ ng−êi ®· ®Î råi.
- Lç cæ tö cung ®−îc giíi h¹n bëi 2 mÐp: mÐp tr−íc vµ mÐp sau.
- Lç cæ tö cung th«ng víi buång tö cung qua èng cæ tö cung. Thµnh tr−íc vµ thµnh
sau èng cæ tö cung cã 1 nÕp niªm m¹c däc vµ nh÷ng nÕp niªm m¹c ngang gäi lµ nÕp l¸
cä.
§.D.V (1998 – 2004) 58

de cuong on tap giai phau

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (8)

Similar to de cuong on tap giai phau

Similar to de cuong on tap giai phau (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

de cuong on tap giai phau