1) Η Θέση της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση

1. ∆εξιότητες και στρατηγικές που αναπτύσσονται από τη
διδασκαλία της πληροφορικής
∆ηµήτρης Ψούνης – ΠΛΗ37 ΤΟΜΟΣ A: Σχεδίαση Εκπαιδευτικού Λογισµικού – Μάθηµα Α.1: Η Θέση της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση
1.1 Το πλαίσιο: Μάθηση της πληροφορικής
ή µάθηση µέσω της πληροφορικής
1. ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡOΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ
∆ύο µεγάλες προσεγγίσεις κυριάρχησαν στην
προσπάθεια ένταξης των ΤΠΕ στο σχολικό σύστηµα:
1. Η πληροφορική και οι νέες τεχνολογίες ως
αυτόνοµο γνωστικό αντικείµενο, που εντάσσεται
στο πρόγραµµα σπουδών και διδάσκεται στις
διάφορες βαθµίδες της εκπαίδευσης
2. Η πληροφορική ως εργαλείο γνώσης, έρευνας
και µάθησης, που εντάσσεται και χρησιµοποιείται
σε όλα τα γνωστικά αντικείµενα του αναλυτικού
προγράµµατος.
Με την έννοια πρόβληµα εννοείται – στα πλαίσια της
ψυχολογίας – κάθε κατάσταση που χαρακτηρίζεται
από:
• Ένα σύνολο δεδοµένων (υλικά αντικείµενα,
δράσεις, συµβάντα, συµβολικές και γλωσσικές
αναπαραστάσεις, γραφικά κτλ.),
• Ένα σύνολο ερωτηµάτων που προσδιορίζουν
τον προς επίτευξη σκοπό,
• Ένα σύνολο δυσχερειών που περιορίζουν τις
πράξεις του υποκειµένου. Η επίλυση ενός
προβλήµατος συνίσταται στην ανάπτυξη
στρατηγικών και στην εγκαθίδρυση διαδικασιών
που επιτρέπουν τη σύνδεση ανάµεσα στην
αρχική και στην τελική κατάσταση
11
5.2.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ 130
Γνωστικές ∆υσκολίες:
• Λογικό περιεχόµενο των συνθηκών
(συνδυασµός περιπτώσεων, αναλυτικότητα
και αποκλειστικότητα, λογικές πράξεις
σύζευξης, διάζευξης, άρνησης κτλ.).
• Συµβολικές αναπαραστάσεις αυτών των
περιπτώσεων.
• Σηµασιολογικές και συντακτικές ιδιότητες της
δοµής ελέγχου µέσα στη χρησιµοποιούµενη
γλώσσα προγραµµατισµού.
• Αλληλεπιδράσεις µε τις αναπαραστάσεις της
ακολουθιακής µορφής της εκτέλεσης.
∆ιδακτικά προβλήµατα σχετικά µε την έννοια
της δοµής ελέγχου
1. Ο χώρος προβληµάτων που απαιτούν µια δοµή
ελέγχου µπορεί να οριστεί µε πολύ γενικό τρόπο
ως τα προβλήµατα στα οποία µια επεξεργασία
εξαρτάται από την τιµή
µιας παραµέτρου
Η εξάρτηση µπορεί να έχει τη µορφή µιας απλής
υπό συνθήκη εντολής:
ΕΑΝ συνθήκη ΤΟΤΕ επεξεργασία 1
∆ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ επεξεργασία 2
Ή µπορεί να είναι πολλαπλή µε πολλές
συνθήκες και πολλές αποφάσεις:
ΕΑΝ συνθήκη 1 ΤΟΤΕ επεξεργασία 1
ΕΑΝ συνθήκη 2 ΤΟΤΕ επεξεργασία 2
...
ΕΑΝ συνθήκη Ν ΤΟΤΕ επεξεργασία Ν
∆ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ επεξεργασία Ν+1
2. Φύση των Συνθηκών:
Ενδογενής (η συνθήκη είναι το αποτέλεσµα ενός
υπολογισµού) ή εξωγενής (συνθήκη είναι αποτέλεσµα
µιας αληλλεπίδρασης µε το χρήστη)
3. Φύση των πληροφορικών αντικειµένων (σχέσεις
που αφορούν µεταβλητές όπως οι αριθµοί ή οι
χαρακτήρες επιτρέπουν να οδηγηθούµε σε οικεία
σχήµατα, η χρήση λογικών (Boolean) µεταβλητών απαιτεί
νέες αναπαραστάσεις, η παρέµβαση συναρτήσεων
οδηγεί σε αλλαγή γνωστικού επιπέδου).
4. Η ύπαρξη πρότερων γνώσεων µέσα στην
αναπαράσταση των συνθηκών τροπο-
ποιεί τη δυσκολία µιας δοµής ελέγχου. Έτσι κατά τη
συγγραφή ελέγχων (απλή υπό συνθήκη εντολή) από
µαθητές 15–16 ετών σπάνια γίνονται
λάθη τα οποία αφορούν απλούς αριθµητικούς ελέγχους
5.2 ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ 129
Μαθησιακά Προβλήµατα:
• Επιλογή κατάλληλου ονόµατος µεταβλητής
(που να αντικατοπτρίζει τη χρήση της
µεταβλητής)
• Επιλογή κατάλληλου τύπου µεταβλητής (είδος
πληροφοριών που αποθηκεύουν – περιορισµοί
στις τιµές και πράξεις που επιτρέπονται)
• Εκχώρηση τιµής σε µεταβλητή (τελεστής
εκχώρησης := συγχέεται µε τον τελεστή της
µαθηµατικής ισότητας). Συνίσταται να
χρησιµοποιείται το αριστερο βέλος <=
• ∆ιάκριση των ρόλων του τελεστή εκχώρησης:
• 1. Εκχώρηση σταθερής τιµής (Α:=5)
• 2. Εκχώρηση τιµής από υπολογισµό (Α:=2*3)
• 3. Αντικατάσταση (Α:=Β)
• 4. Συσσώρευση (Α:=Α+1, SUM:=SUM+N)
• ∆ιάκριση ενδογενών – εξογενών µεταβλητών
Ενδογενείς: Μεταβλητές που χρησιµοποιύνται σε
τιµές που ελέγχονται από τους χρήστες (π.χ.
µεταβλητές για είσοδο – έξοδο)
Εξωγενείς: Μεταβλητές που χρησιµοποιούνται
βοηθητικά από το πρόγραµµα
• Αρχικοποίηση Μεταβλητής (οικοδόµηση αρχικής
αναπαράστασης)
Η πληροφορική στο σχολείο:
1. ∆ιδάσκεται σαν µάθηµα
2. Χρησιµοποιείται από άλλα µαθήµατα (π.χ. στη
Φυσική)
Τρία πρότυπα εισαγωγής και χρήσης των νέων
τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας
στην εκπαιδευτική διαδικασία.
1. Η Τεχνοκεντρική προσέγγιση, όπου η
πληροφορική θεωρείται αυτόνοµο γνωστικό
αντικείµενο.
2. Η ολοκληρωµένη προσέγγιση, όπου η
πληροφορική θεωρείται εργαλείο µάθησης σε όλο
το εύρος του αναλυτικού προγράµµατος και
έκφραση µιας ολιστικής, διαθεµατικής
προσέγγισης της µάθησης.
3. Η πραγµατολογική προσέγγιση, όπου η
πληροφορία θεωρείται συνδυασµός των δύο
προηγούµενων προσεγγίσεων.
Η πληροφορική έχει µπει στο σχολείο:
1. Σαν µάθηµα (Τεχνοκεντρική προσέγγιση)
2. Χρησιµοποιείται στα άλλα µαθήµατα
(Ολοκληρωµένη προσέγγιση)
3. Ότι κάτσει κι απ’ τα δύο (Πραγµατολογική
προσέγγιση)
Ενταξη ΤΠΕ στο σχολείο, Πληροφορική ως γνωστικό
αντικείµενο, Πληροφορική ως εργαλείο γνώσης,
Τεχνοκεντρική Προσέγγιση, Ολοκληρωµένη προσέγγιση,
Πραγµατολογική Προσέγγιση
1.1.2 Πληροφορική: Μια ιδιαίτερη
περίπτωση στο αναλυτικό πρόγραµµα
13
1.1.1 Η πληροφορική ως αντικείµενο – µέσο –
γνωστικό εργαλείο 11
Η θεώρηση ενός σχολείου µε κεντρικό άξονα τον
εκπαιδευτικό, που εστιάζεται στη µετάδοση
πληροφοριών και γνώσεων, χάνει όλο και
περισσότερο έδαφος προς όφελος ενός
εκπαιδευτικού συστήµατος που αναπτύσσει νέου
τύπου δεξιότητες και στρατηγικές µε έµφαση:
• στην επίλυση προβληµάτων,
• στη διατύπωση υποθέσεων και στην
επαλήθευση τους,
• στη δυνατότητα αναζήτησης, εντοπισµού και
αξιολόγησης γνώσεων µέσα από ένα όλο και
περισσότερο αυξανόµενο πεδίο πληροφοριών,
• στην αντιµετώπιση περίπλοκων
καταστάσεων του περιρρέοντα χώρου,
• στην αυτονοµία αντιµετώπισης καταστάσεων
και προβληµάτων,
• στην επαγωγική προσέγγιση της γνώσης,
• στην ανάπτυξη µοντέλων και στη διερεύνηση
των ορίων εγκυρότητάς τους,
• στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης,
µε απώτερο τελικά σκοπό την ανάπτυξη ικανοτήτων
διαρκούς µάθησης και αυτόνοµης προσέγγισης της
γνώσης.
H ύπαρξη, συνεπώς, ενός γνωστικού αντικειµένου
που να αντιµετωπίζει τα παραπάνω θέµατα στα
πλαίσια της γενικής παιδείας αλλά και η
συγκροτηµένη χρήση των νέων τεχνολογιών στα
επιµέρους γνωστικά αντικείµενα µπορούν να
βοηθήσουν ώστε οι µαθητές να κατανοήσουν τη
σηµασία και την αξία της επιστηµονικής και της
τεχνολογικής προόδου και ταυτόχρονα να
αντιληφθούν τα αποτελέσµατά τους στο περιβάλλον
και την εργασία.
Η εκπαίδευση της πληροφορικής δίνει αρκετές
δεξιότητες στο µαθητή (αυτές των bullets) και αξίζει να
είναι αντικείµενο που διδάσκεται!