Tower Automotive Gent, een assemblagebedrijf in de Gentse haven levert "just in time" onderdelen aan Volvo Cars. De culturele diversiteit onder de werknemers vormt een hele uitdaging. Vakbondsafgevaardigden en HRM-medewerkers gaan die uitdaging aan en smeden vertrouwensbanden met en tussen werknemers.

1. Solidariteit in superdiversiteit
Tower Automotive Gent
Dr. Pascal Debruyne
www.solidariteitdiversiteit.be
Zomerschool DieGem

2. Solidariteit in superdiversiteit:
Tower automotive
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit
2. Superdiversiteit in Tower Automotive
3. Belang van professionals
4. Besluit

3. 1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit

4. • Solidariteit?
= delen op basis van gevoel van
lotsverbondenheid
• 4 verschillende bronnen van
solidariteit:
 onderlinge afhankelijkheid
(interdependentie)
 sociale strijd
 waarden en normen
 ontmoeting
DieGem Conferentie
1/04/2014
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit

5. Solidariteit in superdiversiteit:
Tower automotive
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit
2. Superdiversiteit in Tower Automotive
3. Bronnen van solidariteit
4. Belang van professionals
5. Besluit

6. Superdiversiteit in Tower Automotive
De fabrieksvloer kleurt superdivers: 47 nationaliteiten begin/ 38 nationaliteiten nu

7. 2. Superdiversiteit in Tower Automotive

8. 2. Superdiversiteit in Tower Automotive
• Dit komt omdat Tower Automotive een Amerikaans
bedrijf is dat diversiteit als bedrijfspolitiek ziet.
• Een 2de
reden was één van pure economische
noodzaak. Tower Automotive zocht nieuwe werknemers
op hetzelfde moment als Volvo.

9. 2. Superdiversiteit in Tower Automotive
• “De HRM manager was bijvoorbeeld gaan spreken met een
Gentse Imam met aanzien. Die kwam vervolgens ook op het bedrijf
om te spreken over het gebed en de Ramadan.” (Gesprek ABVV
medewerker, 21 augustus, 2014).
•Ook de bedrijfsmomenten die al het personeel uitnodigen, wordt er
koosjer eten gemaakt of verzorgd (halal voedsel) en alle
varkensvlees wordt vermeden.
• Informeel toegelaten dat mensen hun pauzes verzetten tijdens
Ramadan
•Taaldiversiteit (Engels, Nederlands, Frans,…)- andere talen op
werkvloer.

10. 2. Superdiversiteit in Tower
Automotive
 Verwevenheid
van diversiteit
in aanwerving-,
promotie-, en
evaluatiebeleid
 Antidiscriminati
ebeleid &
nultolerantie
voor racisme
gedragen door
HRM en
vakbonden

11. 2. Superdiversiteit in Tower automotive
“Meestal vormt cultuur en religie niet zo’n belangrijke rol.
Echter, op bepaalde momenten speelt dat wel een rol. Ik
weet nog een aantal jaar terug toen er het conflict
broeide in Rusland en Tsjetsjenië. Dat speelt meteen
een rol. Die discussies liepen zo hoog op dat je beide
groepen niet naast elkaar kon zetten aan een band of
een cel. (…) Je houdt dus de buitenwereld niet zomaar
buiten.”
(gesprek 21 augustus, 2014).

12. Solidariteit in superdiversiteit:
Tower automotive
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit
2. Superdiversiteit in Tower Automotive
3. Bronnen van solidariteit
4. Belang van professionals
5. Besluit

13. 3. Bronnen van solidariteit
1. Onderlinge afhankelijkheid
(interdependentie)
2. Sociale strijd
3. Gedeelde waarden en normen
4. Ontmoeting

14. (A) Interdependentie
Het cement dat een samenleving bij elkaar houdt,
bestaat in deze visie uit het feit dat mensen er zich
bewust van zijn dat ze van elkaar afhankelijk zijn door
de doorgedreven arbeidsverdeling. Solidariteit groeit
dan uit de nood aan interactie en coöperatie in een
context van wederzijdse afhankelijkheid.

15. (A) Interdependentie
• Samenwerken met elkaar = vooroordelen aanpakken
“Off course we all judge each other. Maybe you think black
man and think drugs or so. Or we think white men and
see an authoritarian person. But what’s different here is
that we are forced to work together. One has to talk to
another person. In a few years and with time the
prejudices disappear when other things take over. If I now
look at some people or think about them, it’s through what
they do. What they do and what they are starts to mix.”
(Gesprek met Afrikaanse werknemers Tower Automotive,
21 augustus 2014)

16. (A) Interdependentie
•Samenwerken verbindt= wat je doet, bepaalt
wie je bent
• “C’est ce qu’on fait, qui defini qui tu est et
quelle personne tu est.”
(gesprek met arbeider tijdens pauze, 21
augustus 2014).

17. (A) Interdependentie
“De reden waarom dat hier werkt? Wel, niemand
is een meerderheid. Het is hier gewoon om in de
minderheid te zijn. Dus niemand zet hier de toon
hoe je moet gedragen of hoe je moet zijn. Wat
ons bindt is de werkvloer, hier zijn, werken,…
gewoon collega’s enzo.”
(Gesprek met werknemer, 25 augustus 2014)

18. (B) Sociale strijd
Solidariteit kan geworteld zijn in strijd. Samen
ten strijde trekken leidt tot sterke vormen van
lotsverbondenheid. Gezamenlijke inzet voor
gelijke rechten schept een band.

19. (B) Sociale strijd
• De vakbondsdélégués zijn cruciaal voor het
aanboren van strijd als een bron van solidariteit.
“Het hangt af van mensen die de dragers zijn van
claims van die solidariteit, die dat bedrijf en de
solidariteit ook in de praktijk sterk maken. En de
mensen moeten sterk genoeg zijn voor die
directie. (Rita en Filip). Daarom da ik zeg: “das
ne crème de la crème”.”
(Secretaris ABVV Metaal)

20. (B) Sociale strijd
• Strijd ingebed in organisatiecultuur: Vooral
ABVV boort die bron van strijd aan. ACV meer
onderhandeling & dialoog.
“Conflict en strijd is niet meteen de ACV stijl.
Misschien moeten we dat meer doen. Onze
vorming en opleiding zijn daar echter niet op
gericht. We richten ons meer op consensus
zoeken en compromissen dan het conflict aan te
gaan. We zetten meer in op ontmoeting en
overleg .”
(Interview secretaris ACV Metaal (METEA), Gent,
10 december 2014)

21. (B) Sociale strijd- «Diversiteit »
• De cultureel gebonden identiteit overstegen en
hertaald naar een gedeeld belang als
arbeiders.
“Solidariteit komt wel voor als diegenen in het
bureau iets anders willen. Dan is het allemaal
tegen hen. In die zin, is er wel solidariteit in de
fabriek.”
• Gesprek met werknemer Tower Automotive
Tower Automotive, 27 augustus 2014

22. (B) Sociale strijd
• De strijd mobiliseert zich vooral- niet enkel!- rond
arbeids- en loonvoorwaarden.
“Voor mij betekent solidariteit in de eerste plaats dat
je begrip leert opbrengen voor elkaars leefwereld,
voor elkaars situatie en positie. En, proberen
iedereen mee te trekken, ook de zwakste in het
bedrijf die het het moeilijkst hebben. Dat is voor mij
solidariteit. We hebben het ook al als vakbonden
gedaan voor een stuk.”
(Interview secretaris ACV Metaal (METEA), Gent, 10
december 2014)

23. (C) Gedeelde normen en
waarden
Volgens deze visie is solidariteit geworteld in een
collectief bewustzijn. Het gevoel van deel uit te
maken van een culturele gemeenschap met
gedeelde waarden en normen schept een
solidariteit tussen hen die wederzijds gericht zijn
op die gemeenschappelijke waarden en normen.

24. (C) Gedeelde normen en waarden
Bedrijfswaarden spelen weinig een rol

25. (C) Gedeelde normen en waarden
• Nieuwe normen en waarden, uit de alledaagse praktijk,
installeren zich rond “arbeid” spelen wel een rol. Het gaat
dan vooral om op tijd komen en absenties vermijden:
arbeidsattitudes, en wederzijds respect.
• “Als mensen tien keer te laat komen, dan zijn ze maar
allochtoon of autochtoon, maar ze zijn in de eerste plaats
gelijk als er zich een probleem stelt. En dan is het ook
over en gedaan. We hebben echt lang gewerkt aan
gelijke attitudes. En we zijn echt ook tolerant geweest en
losjes in het begin. De waarden en normen zoals in elk
modaal bedrijf zijn er stapsgewijs gekomen, van Tower of
andere bedrijven in de regio.”
• Interview secretaris ACV Metaal (METEA), Gent, 10 december 2014

26. (D) Ontmoeting
• Volgens deze benadering ontstaan informele
vormen van solidariteit uit toevallige kleine
ontmoetingen. Door interactie en dialoog leren
mensen elkaar beter kennen en begrijpen en
groeit de tolerantie in de samenleving.

27. (D) Ontmoeting
• Iedereen kent elkaar: constante begroeting als
iemand voorbijkomt.
• Lichte vorm van convivialiteit (collegialiteit).
• Tijd en ruimte voor ontmoeting en interactie érg
belangrijk.
Gezamenlijke plaats van de refter (ontmoeting)
 Naast deze eerder lange(re) ontmoeting zijn er ook kortere
momenten van ontmoeting
 zie kleedkamers waar er wel genderstreaming is,
 zijkanten van de cel in een bepaalde sector waar er kortere
pauzes zijn
 erg kleine ontmoetingen tijdens het werk in de doorgangen
tussen de cellen in.

28. (D) Ontmoeting
Ook professionele interventies die inspelen op ontmoeten:
Project “bedienden op de werkvloer” (ACV)
“We hebben bijvoorbeeld het project “bedienden op de
werkvloer” gelanceerd, waarbij bedienden nu verplicht zijn
om één dag per jaar aan de band te werken. Dat gaat
stereotypes tegen over het type werk dat we doen:
allemaal stereotypering dat het “een eenvoudig werkje” is.”
(Interview met ACV hoofddélégué Tower Automotive, 11
december 2014)

29. Ook bedreiging van ontmoeting (in tijd en ruimte):
“Het bedrijf is ook veranderd door het opdrijven van
regels. Er zijn nu veel meer regels dan vroeger. (…)
Echt, in het begin waren er hier veel minder regels,
-maar das echt overal zeker nu in de maatschappij?-
waardoor je soms meer tijd had voor je collega’s.”
(Gesprek met werknemer, 25 augustus 2014)
(D) Ontmoeting

30. Solidariteit in superdiversiteit:
Tower automotive
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit
2. Superdiversiteit in Tower Automotive
3. Bronnen van solidariteit
4. Belang van professionals
5. Besluit

31. Solidariteit in superdiversiteit:
Tower automotive
1. Diegem: Solidariteit in superdiversiteit
2. Solidariteit in superdiversiteit
Tower Automotive
3. Bronnen van solidariteit
4. Belang van professionals
5. Besluit

32. Belang van professionals
“Representativiteit in diversiteit”
“Onze groep militanten is ongelooflijk gemixt:
vrouwen/gender, alle nationaliteiten (Roemeens, Bulgaars,
Turks, Marokkaans, Italiaan,…) Dat geeft een uitdaging
naar taal en meertaligheid, maar we spreken in het Engels,
Frans, Italiaans,…Nederlands. Dus ja, je verandert. En je
leert nieuwe zaken opnemen die je anders niet opneemt,
omdat je omgeving is veranderd.” (Interview hoofd ACV
Metaal (METEA), Gent)

33. “In je syndicaal werk zie je dat je meer terug
krijgt van de mensen, soms vragen ze ook wel
meer. De invulling van een vakbond is niet
voor elk land hetzelfde, in sommige landen zijn
de vakbonden zeer corrupt. Hier vraagt het om
meer uitleg over je eigen taak en de vakbond
in België.”
(Ook Filip Van De Velde, ABVV)
4. Belang van professionals
“cultuursensitief zijn”

34. 4. Belang van professionals
“Nabijheid en vertrouwen”
“Solidariteit voor mij? Dat is “er zijn”. Er zijn, altijd, in elk
moment, voor elke vraag. We leven in een Facebook-tijd en
we dragen allemaal smartphones mee. Maar slimmer
worden we sociaal niet. We leven apart, op eilanden.
Gisteren ging ik naar een begrafenis van een militant zijn
moeder. Waarom? Daarom! Je moet daar zijn. Vakbond en
syndicaal werk, dat betekent ook “er zijn”, in de momenten
dat iemand je nodig heeft.” (Interview met hoofddélégué
van ACV Tower Automotive, Gent)

35. 4. Belang van professionals
“Nabijheid en vertrouwen”-
dienstverlening
“Ik kom van Gent, en ik ken de Turkse gemeenschap. Ik
heb 41 jaar in de Kapiteinstraat in Meulestede gewoond.
Sommige blijven macho enzo, en dat blijft zo. In de
militantenkern zitten Afrikanen en Jamaicanen en Turken.
Dat helpt als je er bent en aanwezig bent. Ik doe ook veel
zaken ernaast: ik bel banken voor schulden,
incassobureaus, soms ben ik toch printers gaan installeren
voor mensen. Dat creëert vertrouwen. Veel mensen
hebben gewoon loonbeslag. Je staat daar dan. Wat doe je
dan? Helpen.” (Gesprek met Filip Van de Velde (ABVV))

36. 4. Belang van professionals
Nabijheid en vertrouwen- HRM
“We hebben een personeelsdienst van 3 personen
met mij erbij. Die mensen draaien letterlijk
overuren. We nemen een groot deel van de zorg
op voor de werknemers, een dienstverlening die
hun problemen kan opvangen. Veel mensen zitten
hier met een reeks problemen rond papieren, rond
kinderbijslag, tot schulden en loonbeslag, of zelf
scheidingsproblemen en alimentatie. Soms gaan
we quasi loonbegeleiding doen. De dienst werkt
met een open door policy. Onze deur staat altijd
open, er is geen drempel, we zijn gewoon altijd en
direct aanspreekbaar.” (interview Charlotte Nollet-
HRM)

37. Besluit:
Solidariteit in superdiversiteit
bij Tower automotive
• Toenemende superdiversiteit in de samenleving stelt
(vanzelfsprekende) nationale organisatie solidariteit in
vraag
• Van culturele homogeniteit en gedeeld verleden naar
interpersoonlijke praktijken (nu) op bepaalde plaatsen
(hier)
• In die praktijken leert men omgaan met diversiteit
• Bronnen van solidariteit cruciaal in aanboren van
solidariteit
• Transformatie van bronnen van solidariteit: herinvullen
waarbij nabijheid van professional cruciaal is.