2. Inleiding
• Nadenken over impact: niet eenvoudig
- Niet eenvoudig in vele (de meeste?) sociale projecten
- Zeker niet eenvoudig in initiatieven rond solidariteit in
superdiversiteit
- owv experimentele, nieuwe karakter
- terwijl de initiatieven vorm krijgen, nadenken over wat die
solidariteit juist is
3. • Toch niet onbelangrijk om over impact van praktijk na te
denken
3 redenen:
• verantwoorden
• kennis vergaren en delen
• verbeteren van praktijk
~ “voor wie?”
• beoordelaars, extern of intern
• andere organisaties
• personeel
• vrijwilligers
• doelgroep,…
4. Agenda
Inleidend begrippenkader : Impact ~ “hoe zit het leven in mekaar?”
(Mieke)
• simpele, ingewikkelde en complexe systemen (orde)
• attributieve, contributieve en generatieve causaliteit (oorzaak)
• drie sferen-model + oefening
Veranderingstheorie/theory of change (Steff)
• veranderingstheorie
• voorbeeld
• oefening
→ In voorbereiding van ‘take to work’ opdracht
in overleg met collega’s
- veranderingstheorie achter je praktijk
reconstrueren
-impact documenteren en presenteren
6. 1. Visie op impact ~ visie op leven (orde)
• Werkelijkheid = Simpel systeem
= Ingewikkeld systeem
= Complex systeem
= (Chaotisch systeem)
7. a. simpel systeem
oorzaak → gevolg
• lineair, proportioneel
• enkelvoudig
• eenvoudig waarneembaar
• voorspellen is mogelijk
8. b. ingewikkeld systeem
Oorzaak gevolg
• niet lineair, niet proportioneel
• ingewikkeld, verschillende oorzaken dragen op verschillende manieren bij
tot gevolg en kunnen interageren
• causaliteit niet zo eenvoudig waar te nemen
• in principe wel mogelijk om wetmatigheden te ontdekken en zo te
voorspellen
9. c. complex systeem
• voortdurende interactie tussen factoren en actoren
- niet-lineair en disproportioneel
• geen regelmaat in patronen
• voorspellingen onmogelijk, tenzij op grote schaal
• wel! in retrospect begrijpen wat er gebeurde
10. 2. Drie vormen van causaliteit
Simpel: attributie
• gebaseerd op als X dan Y
• nagaan of als X, dan Y
• als X en Y regelmatig samen voorkomen, dan oorzakelijk verbonden
• RCT, counterfactual
Ingewikkeld: contributie
• configuratieve causaliteit
• nagaan relatieve bijdrage van een oorzaak
• nodig om veranderingstheorie in kaart te brengen
Complex: generatieve causaliteit
• nagaan wat er gebeurd is, hoe een impact veroorzaakt werd
• obv inzichten van betrokkenen
12. Oefening
• Vertrek vanuit de beschrijving van je professionele praktijk rond
solidariteit in superdiversiteit (agenda-oefening)
• Probeer van daaruit dit model in te vullen
• Richtvragen:
• Actiesfeer: Wat doe je als professional (activiteiten, houdingen
gesprekken etc.)?
• Invloedsfeer: Welke effecten wil je met jouw handelingen als
professional bereiken?
• Ambitiesfeer: Hoe schat je de impact van dit alles in? Welke impact
wil je hier mee bereiken? Wat is mogelijks onbedoelde impact?
• Welke mechanismen zijn cruciaal om de bedoelde impact te bereiken?
• Welke krachten oefenen een invloed uit op wat je doet als professional
(actie), op de effecten en mechanismen die je beoogt (invloed) en de
bredere impact (ambitie) die je mede mogelijk wilt maken?
Editor's Notes
Nadenken over impact is niet eenvoudig.
Ten eerste, is nadenken over impact sowieso niet eenvoudig in vele (de meeste?) sociale projecten. De sociale werkelijkheid is zo complex dat het vaak moeilijk is om na te gaan wat impact van projecten is of zou kunnen zijn. Fictief VB. Hoe weten we dat daling van de armoede in Brussel te wijten is aan de verschillende sociale initiatieven die er op gestart worden? Is daling van armoede het gevolg van deze initatieven of is het gevolg van een economische hoogconjunctuur? Zoveel factoren spelen een rol bij sociale veranderingen de tijdsperiode (tussen interventie en impact) is zo groot dat het moeilijk wordt om duidelijk te formuleren wat de impact van een project is . [Deze moeilijkheid heeft alles te maken met de vraag ‘hoe we over oorzaken en gevolgen nadenken? En hoe we naar de sociale werkelijkheid kijken? Hierop zal ik later ingaan; Voorlopig is het vooral van belang om te onthouden dat nadenken over impact in sociale projecten sowieso niet eenvoudig is. ]Daarenboven, is het zeker niet eenvoudig om na te denken over initiatieven rond solidariteit en superdiversiteit. Voor de projecten die jullie opstartten is nadenken over impact zo mogelijks een nog grotere uitdaging. Waarom? Veel van deze projecten zijn nieuwe, jonge initiatieven. Ze lijken nog in een embryonale fase, waarin het principe ‘’thinking while doing’ gehanteerd wordt. Terwijl men het project vormgeeft denkt, men na over wat men juist wil bereiken; men is nog volop aan het nadenken over de impact die men wil bereiken. Dat maakt van ‘’nadenken over impact’ geen sinecure.
Toch is het, ondanks bovengenoemde uitdagingen, niet onbelangrijk om over impact van praktijk na te denken. We willen daarbij 3 redenen naar voren halen. Ten eerste kan je via het nadenken over impact, je praktijk verantwoorden. Impact is vandaag de dag is een belangrijk verantwoordings- en legitimeringscriterium voor sociale projecten. Niet alleen beleidsmakers maar ook de publieke opinie wil graag weten welk je verschil je maakt. Daarnaast, en zeker niet minder belangrijk, kan het ‘meten van de impact’’ bijdragen tot kennisopbouw en kennisdeling. Door na te gaan wat een project doet, wat werkt, en waarom het werkt, kunnen organisaties know-how verwerven en deze delen, intern en met andere organisaties. Ten derde kan nadenken over en meten van impact bijdragen toe de verbetering van een praktijk. Het kan goed zijn om na te gaan wat werkelijke impact is van je praktijk om na te gaan hoe dit overeenstemt met je eigen ambities, plannen. Vb. In de ontwikkelingssamenwerking, en mogelijks ook in andere sectoren, heerste heel lang de idee ‘omdat we het goed bedoelen, is het goed” Maar dat is natuurlijk niet altijd correct (cfr. Spreekwoord ‘ de weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen). Door na te gaan wat de werkelijke (bedoelde en onbedoelde) impact van een praktijk is men zich realiseren dat de praktijk toch niet doet wat er verwacht wordt. Door de impact van een praktijk te evalueren creëert men kansen om de praktijk te verbeteren.