Bashkimi Europian

1. Bashkimi Evropian është një bashkësi e disa shteteve Evropiane e themeluar
me qëllim të lirisë së qarkullimit të mallrave. Në fillim të themelimit përbëhej nga një
numër i vogël shtetesh. Me rënien e Bashkimit Sovjetik, u bë paraqitja e kërkesave për
anëtarësim nga shtete ish-komuniste. Edhe pse si organizatë gjithë-Evropiane është
Këshilli i Sigurimit të Evropës, nga shumë vende të botës edhe BE njihet si organizatë
gjithë Evropiane.
Historia
Guri i themelit për krijimin e Bashkimit Evropian u vendos nga Ministri i Jashtëm
Francez, Robert Schuman, në deklaratën e tij të 9 majit të vitit 1950, në të cilën ai
parashtroi idenë e përpunuar më parë me Jean Monnet për bashkimin e industrive
evropiane të qymyrit dhe çelikut. Sipas tij, kjo do të përbënte një nismë historike për
ndërtimin e një “Evrope të organizuar dhe vitale”, pa të cilën paqja në botë do të ishte e
pamundur. Plani Schuman u bë realitet me nënshkrimin në Paris të Traktatit Themelues
të Komunitetit Evropian të Qymyrit dhe Çelikut më 18 prill të vitit1951.
Në nënshkrimin e traktatit merrnin pjesëG Jermania, Franca, Belgjika, Italia, Holanda,
dhe Luksemburgu. Një tjetër zhvillim i rëndësishëm erdhi disa vjet më vonë me
Traktatet e Romës, të 25 marsit të vitit 1957, të cilat krijuan Komunitetin Ekonomik
Evropiandhe Komunitetin Evropian të Energjisë Atomike (EUROATOM).
Këto komunitete filluan nga puna me hyrjen në fuqi të traktatevemë 1 janar të vitit
1958. Krijimi i Bashkimit Evropian me Traktatin e Mastrihtit shënoi një hap te
mëtejshëm në rrugën e bashkimit politik të Evropës. Megjithëse ky traktat u nënshkrua
më 7 shkurt të vitit 1992, një numër pengesash gjatë procesit të ratifikimit (miratimi nga
qytetarët eDanimarkës vetëm pas një referendumi të dytë ; procesi gjyqësor në
Gjermani për deklarimin antikushtetues të miratimit) bënë që Traktatitë mos hynte në
fuqi deri më 1 nëntor të vitit 1993. TraktatiiMastrihtit i referohet vetvetes si“një fazë e
re në procesin e krijimit të bashkimit akoma më të ngushtë ndërmjet popujve të
Evropës”. Krahas një numri ndryshimesh për Traktatet e Komunitetit Evropian dhe
Euroatomit, ai përmban edhe instrumentin për krijimin e Bashkimit Evropian - procesi
për krijimin e së cilit ende konsiderohej si i papërfunduar. Traktatipërbën hapin e parë
në rrugën drejt krijimit të një sistemi kushtetues Evropian, në të cilin do të përfshihen
edhe vetë komunitetet.
Bashkimi Evropian mori një zhvillim të mëtejshëm me Traktatin e Amsterdamit i cili u
nënshkrua me 1 tetor të vitit 1997 dhe hyrinë fuqi më 1 maj të vitit 1999 pas ratifikimit
nga të gjitha shtetet anëtare. TraktatiiAmsterdamit ka modifikuar përmbajtjen e
Traktatit të Mastrihtit në pesë fusha kryesore :
 liria, siguria dhe drejtësia,
 qytetaria e Bashkimit,
 politika e jashtme,
 institucionet e BE-së

2. Institucionet
1. Këshilli Evropian
Këshilli Evropian lindi nga Samitet e Kryetarëvetë Shteteve dhe të Qeverive të vendeve
anëtare. Në Samitin e Parisit të mbajtur në dhjetor 1974, u vendos që këto takime të
mbaheshin tri herë në vit dhe të merrnin emrin Këshill Evropian. Në vitin 1987, Aktii
Përbashkët Evropian e bëri Këshillin Evropian pjesë të strukturës institucionale të
Komunitetit. Tashmë ai është pjesë e Bashkimit Evropian.
Kryetarët e Shteteve dhe të Qeverive sidhe Presidenti i Komisionit takohen rregullisht
të paktën dy herë në vit. Ata shoqërohen nga Ministri i Jashtëm si dhe një Anëtar i
Komisionit.
Funksioni themelor i Këshillit Evropian është përcaktimi i drejtimeve kryesore politike
për integrimin Evropian. Ai e realizon një gjë të tillë duke marrë vendimet kryesore
politike si dhe duke instruktuar Këshillin ose Përfaqësuesit Shteteve Anëtare. Në këtë
mënyrë, Këshilli Evropian ka drejtuar punën për bashkimin ekonomik dhe monetar,
zgjedhjen e drejtpërdrejte të parlamentit si dhe një numër aplikimesh për aderim
2. Këshilli i Ministrave
Këshilli i Ministrave duhet dalluar nga Këshilli Evropian, edhe pse këtody institucione
janë të lidhura ngusht në mes veti. Në fakt , Këshilli Evropian nuk konsiderohet
instittucion i BE-së. Këshilli Evropian përbëhet nga kryetarët e shtetevedhe të qeverive,
të cilat takohen dy herë në vit. Tubimet e Këshilit Evropian quhen Samite. Roli i
Këshillit Evropian është iI përqendruar kryesisht në përcaktimin e kahes politike të UE-
së Ky institucion ekziston nga vitit 1974, kur u miratua propozimi i Zhiskar D>Estenit,
që udhëheqësit e shteteve të takohen në formë dhe në mynyrë të rregullt për të
diskutuar çështjet e bashkësisë që kanë të bëjnë me politiken e jashtme. Kurse Këshilli i
Ministrave , ekziston që nga themelimi i BE-së
3. Parlamenti Evropian
Origjina e Parlamentit Evropian fillon në vitet 50-te me traktatet themeluese.
Parlamenti Evropian përbëhet nga 730 deputete, të cilët zgjidhen me votim të
drejtpërdrejte nga qytetarët e shteteveanëtare. Kjo do të thotë se Parlamenti Evropian
gëzon legjitimitet demokratik dhe se është i vetmiorgan përfaqësues i qytetarëve të
Bashkimit.Zgjedhjet e para të përgjithshme dhe të drejtpërdrejta janë mbajtur në
vitin 1979. Që prej asaj kohe, Parlamenti ka shprehur vullnetin politik të 374 milionë
qytetarëve të Bashkimit dhe ka përfaqësuar interesin e tyre në marrëdhënie me
institucionet e tjera të BE-së. Parlamenti Evropian i zhvillon punimet e tij në Francë,
Belgjikë dhe Luksemburgu. Sesionet plenare mujore, në të cilat merr pjesë çdo

3. eurodeputet, zhvillohen në Strasburg, qytet icili konsiderohet edhe selia e Parlamentit
Evropian. Takimet e komiteteve parlamentare dhe çdo takim plenar shtesë zhvillohet
në Bruksel, ndërsa Luksemburgu është qendra e administratës se Parlamentit
(Sekretariatii Përgjithshëm).
Parlamenti ushtron tri funksione themelore :
 Ai ushtron pushtetin legjislativ në bashkëpunim me Këshillin. Faktiqë është një
organ i zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejte bën që Parlamenti të jetë garanti
kryesor ilegjitimitetit të së drejtës evropiane.
 Këshilli i BE-së dhe Komisioni Evropian janë të detyruara të kërkojnë mendimin
e Parlamentit, përpara se të adoptojnë një akt legjislativ, sa herë që Traktatet e
parashikojnë shprehimisht një gjë të tillë. Konsultime të tilla mund të jenë edhe
opsionale.
 Parlamenti ushtron kontroll demokratik mbi të gjitha institucionet e BEsë,
veçanërisht mbi Komisionin. Ai gëzon te drejtën për të pranuar ose refuzuar
emërimin e Komisionarëve ; mund të paraqesë mocion mosbesimi ndaj
Komisionit në tërësidhe Komisioni është i detyruar t’u përgjigjet pyetjeve të
Parlamentit.
 Ai ushtron, në bashkëpunim me Këshillin, pushtetin mbi buxhetin e BE-së, duke
ndikuar kështu mbi shpenzimet e Bashkimit. Parlamenti gëzon të drejtën të
miratojë ose të rrëzojë buxhetin në tërësi.
Këshilli i Bashkimit Evropian
Këshilli është organi kryesor vendimmarrës iBashkimit. Sikurse Parlamenti Evropian
edhe Këshilli është krijuar nga dispozitat e traktatevegjatë viteve ‘50. Aipërfaqëson
shtetet anëtare dhe në takimet e tij merr pjesë një ministër nga secila prej qeverive të
shteteve anëtare të BE-se, me varësitë natyrës së çështjeve që do të diskutohen në atë
takim. Marrëdhëniet e Bashkimit Evropian me pjesën tjetër të botës mbahen nga
“Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme dhe Marrëdhënieve me Jashtë”. Por një konfigurim
i tillë i Këshillit ka përgjegjësi të gjera edhe për çështje të politikës së përgjithshme,
prandaj takimet e tij mund të ndiqen nga secili prej ministrave të qeverive të shteteve
anëtare, sipas zgjedhjes së vete qeverive.
Gjithsej ekzistojnë nënte konfigurime të ndryshme të Këshillit :
 Çështjet e Përgjithshme dhe Marrëdhëniet me Jashtë
 Çështjet Ekonomike dhe Financiare (ECOFIN)
 Drejtësia dhe Punët e Brendshme
 Punësimi, Politikat Sociale, Shëndeti dhe Çështjet e Konsumatorit
 Konkurrenca (Tregu i Brendshëm, Industria dhe Kërkimet)

4.  Transporti, Telekomunikacionet dhe Energjia
 Bujqësia dhe Peshkimi
 Mjedisi
 Edukimi, Rinia dhe Kultura
Këshilli ushtron gjashtë funksione themelore :
 Miraton normat komunitare. Në disa fusha të caktuara, këtë pushtet ai e ushtron
në bashkëpunim me Parlamentin Evropian.
 Koordinon politikat e përgjithshme ekonomike të shteteve anëtare.
 Lidh marrëveshje ndërkombëtare, në emër të Bashkimit Evropian, me shtete ose
organizata ndërkombëtare.
 Aprovon buxhetin e Bashkimit, së bashku me Parlamentin Evropian.
 Zhvillon Politikën e Jashtme dhe të Sigurisë së Përbashkët të Bashkimit, në bazë
të direktivave të Këshillit Evropian.
 Koordinon bashkëpunimin midis gjykatave dhe forcave policore të shteteve
anëtare në çështjet penale.
Komisioni Evropian
Komisioni është një organ i pavarur politikisht i cili përfaqëson dhe mbron interesat e
Bashkimit Evropian në tërësi. Ai përbën mekanizmin drejtues të BEse. Komisioni
Evropian përbëhet nga 25 anëtare të cilët emërohen një herë në pesë vjet, pa kaluar
gjashtë muaj nga data e zgjedhjeve për Parlamentin Evropian.Selia e Komisionit
Evropian është ne Bruksel, por ai ka një numër zyrash në Luksemburgu, përfaqësi në të
gjitha shtetet anëtare të BE-se si dhe delegacione në disa prej kryeqytetevetë botës.
Komisioni Evropian ushtron katër funksione themelore :
 Propozon aktet normative në Parlament dhe në Këshill ;
 Administron dhe zbaton politikat e BE-se si dhe buxhetin ;
 Është “gardiani” i Traktateve (së bashku me Gjykatën e Drejtësisë);
 Përfaqëson Bashkimin Evropian ne arenën ndërkombëtare.
Gjykata Evropiane e Drejtësisë
Gjykata e Drejtësisë është krijuar në vitin 1952 me Traktatin e Komunitetit Evropian të
Qymyrit dhe Çelikut. Detyre e saj është të sigurojë që e drejta e BE-se të interpretohet
dhe të zbatohet në mënyre uniforme në të gjitha shtetet anëtare. Gjithashtu, Gjykata ka
pushtetin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve gjyqësore ndermjet shteteve anëtare,
institucioneve të Bashkimit, personave fizike dhe juridike.

5. Gjykata është e përberë nga një gjyqtar prejsecilit shtet anëtar, duke siguruar, në këtë
mënyre, përfaqësimin e sistemeve ligjore të të gjithë shteteve anëtare të BE-se. Gjykata
ndihmohet nga tetë “avokate të përgjithshëm”, të cilët kanë për detyrë të japin
mendimin e tyre për çështjet që shtrohen për zgjidhje përpara gjykatës. Mendimet e tyre
jepen publikisht dhe duhet të jenë të paanshme. Gjyqtaret dhe avokatet e përgjithshëm
emërohen me marrëveshje të përbashkët të të gjithë shteteve anëtare, për një mandat
gjashte-vjeçar, i cili mund të ripërtërihet me një ose dy periudha të mëtejshme tre-
vjeçare.
Çështjet kryesore që shtrohen për zgjidhje përpara Gjykatës :
 kërkesa për gjykim paraprak ;
 procedimi për shkelje të detyrimeve që rrjedhin nga traktatet ;
 procedimi për anullim të një vendimi ;
 procedimi për mosveprim.
Politika ekonomike( Bashkimi tregtar)
Që në origjinën e tij, BE ka përcaktuar një treg të vetëm ekonomik përgjatë territorit te
të gjithë anëtareve të saj. Aktualisht është në përdorim një kurs i vetëm këmbiminë 16
anëtaret e eurozonës. E konsideruar si një ekonomi në vetme, BE gjeneron një GDP
nominalë prej 18,39 trilion dollarësh amerikan që arrin gjeri në 22 % të output-it total
ekonomik të botës në terma të purchasing power parity, gjë që e bën atë ekonominë më
të madhe në botë për nga GDP nominalë dhe e dyta si bllok ekonomik tregtar. Është
gjithashtu eksportuesi më i madh i mallrave (të mirave), importuesi i dytë më i madh
dhe partneri tragtar më i madh i disa vendeve si India dhe Kina.
Shtetet anëtare të BE kanë dizenjo pasaporte të standardizuara me fjalët “Bashkimi
Evropian” në gjuhët anëtare (nacionalë). Dy nga objektivat kryesore të Komunitetit
Ekonomik Evropian ishte zhvillimi i një tregu të përbashkët që u quajt më pas tregu i
vetëm dhe bashkimi i doganave midis shteteve anëtare. Tregu ivetëm përfshin
qarkullimin falas të të mirave, kapitalit, njerëzve, shërbimeve brenda BE dhe bashkimin
e doganave që përfshinte aplikimin e një tarifë të vetme të jashtme për të gjitha të mirat
që hynë në treg. Kur të mirat janë pranuar në treg, ato nuk mund të bëhen më subjekt i
taksave doganore, diskriminuese apo kuotave të importit kur qarkullojnë brenda
shteteve të BE. Shtetet jo anëtare të BE-se si Islanda, Norvegjia, Zvicra marrin pjesë në
tregun e vetëm por jo në bashkimin doganor. Kjo gjysme tregtiështë e mbuluar nga
legjislacioni i BE. Lëvizja e lirë e kapitalit është menduar që të lejojë investimet si psh :
blerja e pronave. Deri në bashkimin monetar kjo pjesë ka qenë shumë e avashte, me pas
pati zhvillim të shpejte. Lëvizja e lirë e kapitalit deri tani është unikë sepse lejohet në
mënyre të barabarte edhe shtete jo anëtare. Lëvizja e lirë e personave nënkupton që
qytetaret mund të levizn lirisht ndërmjet shteteve anëtare për të jetuar, punuar, studiuar
apo për të dalë në pension.

6. Integrimi i Shqiperise ne BE
Prof. Majone, ne nje artikull te tij mbi perqasjen ndaj integrimit evropian pas krizes se
eurozones, jep nje panoramike te kthjellet mbi leksionet qe kjo krize parashtron per
konceptin e integrimit, duke thene se ajo mund te jete ne te vertete nje bekim i fshehur
perderisa mund te jape disa leksione ne lidhje me mundesine per te rishikuar perqasjen
tradicionale ndaj integrimit. Ndersa sado interesante, nuk eshte vendi qe keto leksione
te debatohen ketu, studimi i mesiperm eshte nje shembull per te treguar se debati
akademik mbi integrimin evropian eshte kompleks dhe ne evoluim e siper.
Se pari, ne Shqiperi mbeshtetja per integrimin eshte e gjere dhe masive, dhe nuk duket
aspak ne renie.
Se dyti, po t’ireferohemi serish te njejtit sondazh, duket se integrimi shihet si faktor
ekzogjen, pra ne menyre reaktive, me teper se aktiv, ne shoqerine shqiptare. Mbase ka
ardhur koha, duke marre inspirim nga futja e Kroacise ne BE te henen e kaluar, per t’iu
perqasur atij ne nje menyre me pro-aktive. Ne kete prizem, te kuptuarit se cilat jane
kriteret qe parashtrohen, sa aktiv mund te jete vendi qe synon anetaresine nepermjet
arritjes se tyre dhe sa ky proces implikon angazhimin aktiv jo vetem te politikes, por te
qytetareve, akademise, grupeve te interesit, shoqerise civile, mund te jete pikenisje e
duhur ne kete drejtim.
Se treti, a ka te beje kjo mbeshtetje e fuqishme e opinionit publik per integrimin ne BE
edhe me nje besim me te madh mbi cilesine (duke perfshire ketu si puls mates se
cilesise, aftesine, llogaridhenien dhe transparencen) e institucioneve qe bejne pjese ne
bashkesine ku duam te integrohemi ne krahasim me institucionet tona?
Nderkaq, ende pak flitet per barren e reformave – pertejnormalisht implementimit te
acquis – qe Shqiperia do te duhet te ndermarre, nese dhe kur edhe asaj t’i hapet drita
jeshile e statusit te vendit kandidat. Mjafton ketu te permendim, pershembull, se pak
vihet theksi mbi nevojen se, jo vetem duhet perafruar legjislacioni i brendshem (gje qe
tashme dihet gjeresisht), por nderkaq sistemi ligjor i BE-se keshtu i transpozuar do te
duhet te zbatohet nga administrata e gjykatat, sepse ky eshte nje nga kushtet plotesuese
te kritereve te Kopenhagenit. Kapacitetet administrative dhe te gjykatave, pra, duhet te
adoptohen per te perballuar kete sfide e kjo do te jete, padyshim, nje nga ceshtjet me te
medha e me problematike qe kerkon nje axhende te perpikte e te detajuar, pertej
plotesimit te kritereve politike e ekonomike. Pra, cilesia e institucioneve mbetet dhe
njehere kyçe ne pershpejtimin e procesit te integrimit te Shqiperise.
Kriteret e Kopenhagenit
Ato jane kriteret te cilat nje vend evropian qe synon antaresine ne BE duhet te plotesoje
per t’u bere pjese e Bashkimit Evropian. Ato kane te bejne me disa kushte politike,
ekonomike si dhe juridike/administrative te cilat duhen permbushur para se vendi
kandidat te marre driten jeshile per t’u integruar ne BE. Ne thelb, ato lidhen
drejtperdrejt me vlerat themelore te Bashkimit Evropian.
Artikulli 2 i Traktatit mbiBashkimin Evropian (Versioni i Konsoliduar te Lisbones), i cili
shtjellon boshtet mbeshtetese, ne kuptimin e vlerave themelore, te Bashkimit Evropian,
lexon: “Bashkimi eshte i themeluar mbi vlerat e respektit per dinjitetin njerezor, lirine,
demokracine, barazine, shtetin ligjor dhe respektin per te drejtat e njeriut, perfshire te
drejtat e njerezve qe i perkasin minorancave. Keto vlera jane te perbashketa per

7. Shtetet Anetare ne nje shoqeri ne te cilen mbizoterojne pluralizmi, jo-diskriminimi,
toleranca, drejtesia, solidariteti dhe barazia midis grave dhe burrave”.
Ndonese kriteret e Kopenhagenit u adoptuan nga Keshilli Evropian i Kopenhagenit ne
vitin 1993, per t’u perforcuar me pas nga Keshilli Evropian i Madridit ne vitin 1995, ne
te vertete atolidhen me filozofine e BE-se qysh prej formimit te saj.
1] Kriteret politike kane te bejne me stabilitetin e institucioneve. Atolidhen me
demokracine, shtetin ligjor, te drejtat e njeriut si dhe respektin per minoritetet;
2] Kriteret ekonomike: ato lidhen me aftesine per te ndertuar nje ekonomi tregu
funksionuese si dhe aftesine per te absorbuar presionin kompetitiv si dhe forcat e tregut
brenda Bashkimit Evropian;
3] Kriterii “acquis“: adoptimi i “acquis communautaire“, aftesia per te marre persiper
detyrimet qe burojne nga qenia anetar in BE, perfshire adezionin ne qellimet e
bashkimit politik, ekonomik si dhe monetar.
“Acquis” ka te beje me platformen e te drejtave dhe te detyrimeve te cilat duhet t’i
respektojne shtetet anetare ne kontekstin e Bashkimit Europian. Ai i referohet kuadrit
ligjor nepermjet te cilit Bashkimi Evropian permbush ojektivat e tij e qe perfshin
bashkesine e korpusit ligjor te BE-se, ne kuptimin jo vetem te Traktateve/Kartes te te
Drejtave Fondamentale apo legjislacionit qe buron prej tyre, por edhe parimeve
themelore te BE-se e vendimeve te gjykatave Evropiane te cilat, ne fusha shume te
rendesishme si p.sh. konkurrenca, zene nje vend kyc ne interpretimin e legjislacionit
primar/sekondar te BE-se.
Ne rastin e Shqiperise, reformat per te krijuar strukturat administrative te pershtatshme
do te jene nje sfide me vete, pas hapjes eventuale te negociatave. Edhe njehere,
kapaciteti institucional i vendit per te zbatuar acquis do te jete kyc.
3. C’qellim kane Kriteret e Kopenhagenit dhe c’do te thone ato?
Sic permendin edhe disa autore, fillesa e kritereve te Kopenhagenit nuk eshte ne
Kopenhagen ne vitin 1993, por shume kohe me pare. Rendesia e strukturave
demokratike si dhe respektiper te drejtat e njeriut ishin presente, ne fakt, ne filozofine e
baballareve qe hodhen themelet mbi te cilat u ndertua BE-ja, ne fillim si bashkesi me
synime ekonomike e tregtare e me tej duke i shtuar aspektit ekonomik integrimin me te
thelle politik qe pasoi.
Eshte per t’u permendur, pershembull, fakti qe A. De Gasperi, nje nga baballaret e
Bashkimit Evropian, duke pranuar cmimin Charlemagne per angazhimin e tij pro-
europian ne vitin 1952, duke ju referuar mesimit teper te rendesishem qe nxoren shtetet
evropiane pas Luftes se Dyte Boterore, tha se: “e ardhmja nuk do te ndertohet mbi
force, as deshire per te pushtuar, por nga aplikimi i duruar i metodes demokratike,
nga shpirti konstruktiv per marreveshje, nga respektiper lirine.” Kjo deshmon qe
angazhimi per demokraci e liri eshte i lidhur ngushte me projektin europian qysh ne
origjinen e tij.
Artikulli 49 i Traktatit mbiBashkimin Evropian nder te tjera, vijon si me tej: “Cdo shtet
evropian qe respekton vlerat e permendura ne Artikullin 2 dhe eshte i angazhuar t’i
promovoje ato mund te aplikoje per t’u bere anetar i Bashkimit.

8. Shtetet anetare:
1. Austria
2. Estonia
3. Finlanda
4. Franca
5. Lituania
6. Rumania
7. Sllovakia
8. Portugalia
9. Polanda
10.Luksemburgu
11.Latvia
12.Malta
13.Qipro
14.Holande
15.Danimarka
16.Belgjika
17.Bullgaria.
18.Kroacia
19.Gjermania
20.Greqia
21.Hungaria
22.Irlanda
23.Italia
24.Sllovenia
25.Spanja
26.Suedia
27.Republika Ceke
28.Britania