Interview met twee jonge Limburgse moslims - Fanida Kadra en Zakaria Bouders - over hoop, geloof, IS en dubbele standaarden na de aanslagen in Parijs.

1. door Johan vd Beek en Claire v Dyck
H
et is vrijdagavond de dertien-
de november 2015. Zakaria
Bouders (24) komt op het sta-
tion van Venlo een Palestijn-
se vriend tegen die hij al lang
niet meer heeft gezien. Ze gaan naar het
huis van de vriend, kijken naar Southpark
en zetten daarna het nieuws op. Oh nee,
zegt Zakaria. Zijn eerste reactie: laat het
geen moslims zijn. Maar dan denkt hij:
het kan niet anders. Ze proberen het ver-
haal bij elkaar te rapen. Wie, wat, waar
en waarom. Ze zappen tussen Euronews,
Nederlandse tv, RTL4 en BBC. Om half
drie loopt Zakaria naar huis. Hij valt laat
in slaap.
Fanida Kadra (31) ligt die vrijdagavond in
Weert op de bank en kijkt naar A Beauti-
ful Mind. Ze heeft de vorige dag een be-
grotingsmarathon gehad tot een uur ’s
nachts. Eindelijk een rustig avondje. Er
komt een nieuwsbreak op haar telefoon
binnen. Ze kijkt met een half oog. Parijs,
achttien slachtoffers, kalashnikovs. Zal
niet, denkt ze, maar de berichten blijven
binnenkomen. Ze zet de tv aan. Om
kwart over twee gaat ze naar bed, maar
slaapt slecht. Wordt een keer of vijf wak-
ker en checkt het laatste nieuws. De vol-
gende ochtend staat ze op en loopt door
het huis. Ze kijkt naar buiten en denkt: is
dit de wereld waarin we leven? Het is
somber en regenachtig. Ze doet iets onge-
bruikelijks: ze kruipt terug in bed, trekt
het dekbed over zich heen en staart naar
het plafond. Want daar, in bed, voelt ze
zich veilig. Drie uur later is dat gevoel
voorbij en staat ze op. Strijdvaardig.
Zakaria: „Een islamcriticus zei: dit is het
moment voor moslims om uit te treden.
Neenee, die kant gaan we niet op, dacht
ik. Parijs is verschrikkelijk, maar niet ver-
schrikkelijker dan we al gewend waren in
Syrië en Irak, Nigeria en bij Charlie Heb-
do. Het was dichterbij, maar je kunt niet
zeggen: dat zagen we niet aankomen.”
Fanida: „Ik vind het wel anders. De we-
reld ging massaal achter Parijs staan. Dat
is goed. Maar heel veel jongeren die ik
sprak of op mijn tijdlijnen voorbij zag ko-
men plakten uit protest een vlag van Liba-
non, Palestina of Marokko over hun pro-
fielfoto en geen Franse. Dat gevoel van: is
een mensenleven in Parijs meer waard
dan een mensenleven in Beiroet?”
Zakaria: „Er is sprake van een dubbele
standaard. Ik heb soms begrip voor de ar-
gumenten die daar achter steken, maar ik
zie ook dat dit veel ergernis veroorzaakt.
Het kan verdelen.”
Fanida: „Mensen kunnen zich kennelijk
beter inleven in mensen op wie ze lijken.
Marokkanen herkennen zich in Syriërs
en Palestijnen. Nederlanders herkennen
zich in Fransen. Maar kijk nu op gezinsni-
veau. Mijn broer is getrouwd met een
vrouw die half Frans en half Nederlands
is. Dat maakt zijn kinderen Frans, Marok-
kaans, Nederlands en ook moslim. Dat is
onze familie. Dat brengt alles dichtbij en
maakt het ook verwarrend. Na Charlie
Hebdo heb ik in een toespraak op de
Markt in Weert voor het eerst afstand ge-
nomen van aanslagen. Ik was daarvoor
van het #notmyislam of #notinmyname-
idee. Ik voelde geen aanvechting om me
te verantwoorden voor idioten. Ik nam af-
stand omdat ik dat zélf wilde, niet omdat
dat van mij werd verwacht.”
Zakaria: „Het ís ook een probleem van de
gemeenschap. Want waar komen die gas-
ten in Parijs anders vandaan? Ze zijn ge-
boren als moslim. Maar betekent dit ook
dat ik ze in mijn eigen gemeenschap
moet dulden als ze zich tegen de princi-
pes van die gemeenschap keren en zich
zelfs als een vijand van die gemeenschap
gaan gedragen? Ik snap dat ze hun daden
legitimeren met de koran in de hand,
maar dit betekent toch niet dat ik dat se-
rieus moet nemen? Ik zag de reactie van
jongerenimam Elforkani en dacht: toch
jij ook niet Yassin? Die zei: misschien
moeten we toch wel erkennen dat het
aan de islam ligt. Dat is een slippery slope,
die kant moet je niet op willen. Je moet
zeggen: we zetten ze eruit, ze horen er
‘Is dit de wereld
Fanida Kadra (links) in gesprek met Zakaria Bouders: „Mijn morele opvattingen worden
VERBINDING
Fanida Kadra (1983), dochter van
eerste generatie Marokkaanse mi-
granten, is geboren en getogen in
Weert. Zij is meester in de rech-
ten, heeft een juridisch adviesbu-
reau. Ze is PvdA-fractievoorzitter
in Weert, bestuurslid bij het Pro-
vinciaal Platform Minderheden
(PPM) in Limburg en oud-bestuurs-
lid van het provinciaal expertise-
centrum voor vrouwenvraagstuk-
ken FAM! Netwerk .
Fanida Kadra
‘Parijs’ is voor Fanida Kadra en
Zakaria Bouders, op verschillende
manieren, een schakelmoment.
Twee jonge Limburgse moslims, ac-
tief in de politiek en betrokken bij de
samenleving, zoeken naar verbin-
ding. Een gesprek over geloof en gelo-
ven, Islamitische Staat, dubbele stan-
daarden en hoop.
Zaterdag 21 november 2015 www.limburger.nl
achtergrond GO-A08
niet bij. Dat is veel krachtiger dan: we
zijn het niet eens met hun interpretatie.
Moordenaars zijn voorbij de islam.
#Nietmijnislam dekt de lading niet meer,
hoe sympathiek het initiatief ook was.
Met Sanaz Esmati, een sjiitische vriendin,
maakte ik dat statement op sociale me-
dia.
Afvalligen zijn het voor mij. Ik noem ze
Daesh (een term die door IS als beledi-
gend wordt ervaren omdat het duidt op
een beweging en niet op een staat, red.).
Erkennen dat ze zich beroepen op reli-
gieuze teksten, impliceert dat je een deel
van de daden daarmee legitimeert. In
plaats van het cherrypicking van religieu-
ze teksten te legitimeren, sluiten we hen
liever uit. We staan niet langer toe dat ze
hun agenda van haat en verderf legitime-
ren met onze godsdienst.”
Fanida: „Je kunt uitsluiten, maar daarmee
is het probleem niet opgelost. Ik kan er
geen menselijk etiket op plakken. Ik zie
overigens een tendens bij mensen die
eerst neigden naar het radicale om te ma-
tigen. Een beetje in de lijn van sommige
moskeeën waarvan je het misschien niet
zou verwachten, die op zeer ferme toon
afstand hebben genomen van de aansla-
gen in Parijs. Mensen die denken: dit is te-
veel en zich in een reactie gematigd gaan
uiten. Dat verraste me. Ik dacht: het zet
mensen dus kennelijk wel aan het den-
ken.
Kijk, mijn normen en waarden komen
bijna één op één overeen met mijn ge-
loof. Maar ik leef vanuit mijn hart en
mijn mens-zijn. Ik ben gelovig, maar ik
vind het niet belangrijk of iemand anders
gelooft of niet gelooft. Ik geloof ook niet
dat je alleen maar een goed mens kunt
zijn als je gelooft. Er zijn mensen die vijf
keer per dag in de moskee bidden, maar
als ik zie hoe ze omgaan met vrienden,
vrouw of kinderen, denk ik soms: waarde-
loos. Ga dan niet naar de moskee en doe
iets aan je omgangsvormen.”
Zakaria: „Je hebt twee vormen van mora-
liteit. Aan de ene kant de islamitische mo-
raal. Sommige dingen zijn verboden, ik
bid niet consequent vijf keer per dag. Ik
ben een zondig mens. Klaar. Ik ga dat
niet rechtvaardigen. Welk mens is zonder
zonde? In de koran staat dat je de dood-
straf mag geven, maar dat betekent niet
dat het moet. Dus ik ben tegen de dood-
straf. En dan is er een menselijke morali-
teit waarbij mensen vanuit hun eigen
overtuigingen goed doen. Soms is er een
overlap, soms niet. Ik vind het moreel
juist dat mensen die meer geld hebben
ook meer belasting betalen. Dat staat ook
in de koran. Maar als het er om gaat wat
de juiste straf voor stelen is, dan kijk ik
naar de menselijke moraal, want de sha-
ria (islamitische wetgeving) zegt: hand af-
hakken. Het is een godsdienst. Je gelooft.
Je gelooft in een god. Maar je kunt er
geen bewijs voor overleggen. Er is geen
steekhoudend godsbewijs dat je op tafel
kunt leggen dat iedereen overtuigt. Als
dat wel zo zou zijn, waren er geen atheïs-
ten. Hoe kun je iemands geloof toetsen?
Door niet die 100 procent zekerheid te ge-
ven. Dat is het verschil met radicalen. Die
geloven niet. Die weten zeker.
Fanida: „Je moet je eigen verstand gebrui-
ken, zaken in twijfel durven trekken, zelf
op onderzoek uitgaan. Ik leef volgens de
geest van het heilige boek. Ik ben een
vrije geest, leef in de 21ste eeuw. Mijn mo-
rele opvattingen worden niet alleen be-
paald door de koran, menselijke morali-
teit is net zo belangrijk.”
Zakaria: „Ik geloof in ontwikkeling van
de mensheid. De koran is het woord van
god, van 1400 jaar geleden. Geloof is niet
onveranderlijk, teksten niet bedoeld om
niet te evolueren met de tijd. Daar is
geen mentale lenigheid voor nodig, maar
realisme. In het Arabische Rijk bloeiden
kunst en wetenschap. Salafisme is het af-
zetten tegen modernisme. Waarom zou-
den we ons afzetten tegen ontwikkeling?
Dan keer je je af van de hedendaagse sa-
menleving, van de democratische rechts-
staat die Nederland is. Daar sta ik pal
voor.”
Fanida: „Het besef dat kwade krachten de
wereldwijde geloofsgemeenschap over-
heersen als niet nadrukkelijk een streep
wordt getrokken, is wel ingedaald. De
vraag is hoe je het bestrijdt. Dat kan al-
leen als we ons niet laten verdelen, maar
verbinding zoeken. Ik ben geen pessi-
mist. Ik geloof niet dat de Derde Wereld-
oorlog voor de deur staat. Ik geloof echt
dat dit een kantelmoment is geweest, zo-
wel voor moslims als niet-moslims. Ik
zag hoe Appa (de rapper Rachid El Gha-
zoui), die normaal heel fel is, de dubbele
moraal van het westen aanhaalde als het
gaat om de slachtoffers van IS, maar ook
iets zei in de trant van: laten we die dis-
cussie op een ander moment gaan voe-
ren, het gaat nu om Parijs. Ik dacht: dat is
de juiste toon. Anders kun je geen ge-
sprek voeren. En dat gesprek is nodig.”
Zakaria: „Islamitische Staat overkomt ons
allemaal. De meeste slachtoffers zijn mos-
lim. Moslims verwijten het westen een
dubbele standaard. Is dat moreel verwer-
pelijk? Nee, die is er aan weerszijden.
Hier ligt een kans voor een verbindende
kracht. Sluit de gelederen om te zorgen
dat terreur geen grip op ons krijgt.”
waarin we leven?’
Erkennen dat de
terroristen zich
beroepen op religieuze
teksten, impliceert dat
je een deel van de
daden daarmee
legitimeert. Ik sluit
hen liever uit.
niet alleen bepaald door de koran, menselijke moraliteit is net zo belangrijk.” foto’s Marcel van Hoorn
“
Zakaria Bouders (1991), zoon van
eerste generatie Marokkaanse mi-
granten, is geboren en getogen in
Venlo. Hij is bachelorstudent ge-
schiedenis aan de Radboud Univer-
siteit in Nijmegen. Bouders is voor-
zitter van Stichting Noemidia, die
integratie, emancipatie en partici-
patie van Marokkanen wil bevorde-
ren. Hij is politiek actief bij de
PvdA en onder meer lid van de Ad-
viesraad sociaal domein in Venlo.
Zakaria Bouders
A9 GO-A08R