ouility of woter irrigation

1. Quality of Water Irrigation

2.  પ્રસ્તાવના
• સફળ ખેતીમાાં સસિંચાઈ મહત્વનાં સ્થાન ધરાવે છે અને
સસિંચાઈની સફળતનો આધાર પૂરતા અને સારી
ગણવતા ધરાવતા સસિંચાઈના પાણી પર અવલાંબે છે.
• એટલે જ ખેડૂતો અનેક કડવા અનભવ થાય છે અને
સસિંચાઈ હેઠળની જમીનની ઉત્પાદકતા ઘણી બહ જ
ટકા ગાળાની અસર જમીનને નકસાન કારક
અશદ્ધીઓમાાં પાણી નો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ કરવાની
સજનો અભાવ છે.
Source: Soil Science Part-2

3.  સસિંચાઈમાાં માટે ઉપયોગમાાં લેવામાાં આવાતાં પાણી
વરસાદનાં પાણી
જલાશયો અને નહેરનાં પાણી
કવાઓ અને પાતાળ કવાઓનાં પાણી
ગટરનાં પાણી
Source: Soil Science Part-2

4.  પાણી માાં ઓગળેલ ક્ષરોને લીધે છોડવાઓની
વૃદ્ધદ્ધ ને થતી અસર
A. જમીન દ્રાવણ માાં રસાકર્ષણ દાબ નો વધારો
થવાથી.
A. પાણીના ક્ષોરો અગત્યના બીજા પોર્ક તત્વો
સાથે મળી તેમને અલગ સ્વરૂપમાાં ફેરવવાથી.
Source: Soil Science Part-2

5. C. ક્ષોરોના ચોક્કસ આયાનની ઝેરી અસર થવાથી
1.ક્લોરાઈડ
ક્લોરાઈડ ઝેરી અસર અમક ફળ ઝાડ,તમાક
બટાટાના,પાક ઉપર ખાસ જોવા મળે છે.
ઘણા પાકો કે જે ક્લોરાઈડ તીવ્રતા સહન કરી
શકતા નથી તેમને ખાસ અસર પહોચાડેછે
Conti..
Source: Soil Science Part-2

6. ૨.કાબોનેટ
કબોનેટની અસર છોડવાઓ પર સીધી રીતે બહ
ઓછી થાય છે.આડકતરી રીતે તે જમીનની
પ્રસતક્રિયા વધારીને ફોસ્ફરસ, લોહ, મેંગેનીઝ,
જસત વગેરેની લભ્યતા ઓછી કરે છે અને
જમીન પર સવપરીત અસર કરવાથી ઘણી
મશ્કેલીઓ સજાષય છે.
Conti..
Source: Soil Science Part-2

7. ૩. સલ્ફેટ
 સલ્ફેટ છોડવાની અંદરના ધન આયનોના સાંતલનમાાં
ખલેલ પહોચાડે છે.
 તેથી દેહધાસમિક િરીયાઓને માઠી અસર પહોચે છે.
Source: Soil Science Part-2

8. 4. બોરોન
 બોરોનાનાં પ્રમાણ ખબ જ જજ હોવા છતાાં તેની અસર
બીજા કોઈ પણ યાન કરતા સવશેર્ છે.
 બોરોનનાં પ્રમાણ સહન ન કરી શકતા પાકોનો તે દશ
લાખ ભાગમાાં ૦.૦૭ ભાગ જેટલાં હાજર હોય તો પણ
માાંઠી અસર અનભવે છે., જયારે સહનશક્ક્ત ધરાવતા
પાકો માટે પણ તેનાં પ્રમાણ ૧૦૫ ભાગથી વધી જાય
તો નકસાનકારક છે.
Source: Soil Science Part-2

9. બોરોનનું પ્રમાણ પણ ીની કક્ષણ
૦.૩ - ૧ ઉત્તમ
૧-૨ સાર
૨-૪ મધ્યમ
૪ થી વધ કસનષ્ઠ
Conti..
Source:htph://www.lenntech.com/aplications/irrigation/quality/irrigation-water-
quality.htm

10. 5. બાયકાબોનેટ
 આ આયનનાં વધ પ્રમાણ હોય તો જદી જદી જાતના છોડમાાં
જદી જદી અસર તે ઉપજાવે છે.
 વાલ અને બીટના પાકોને ઘણી અસર પહોચે છે.લોહની
ખામીને લીધે થતાં ક્લોરોસીસ પણ બાયકાબોનેટની વધ
પડતી હાજરીને આભારી છે.
 વળી જમીનમાાં રહેલ કેલ્લ્શયમને અવશેસપત કરી સોડીયમનાં
પ્રમાણ વધારી દે છે,જે અનેક જાતની તકલીફો ઉભી કરે છે.
Source: Soil Science Part-2

11. 6. સોડીયમ
 સોક્રડયમનાં પ્રમાણ સહન ન કરી શકે તેવા પાકોમાાં
તેની શીધી અસર થાય છે.
 જયારે આડકતરી રીતે તે જમીનનો બાંધો તોડી નાખે
છે.અને હવા-ઉજાસને અસર પહોચાડે છે.
 છોડની વૃદ્ધદ્ધ અટકાવવામાાં તે કેલ્લ્શયમનાં અવશોર્ણ
ઘટાડી અગત્યનો ભાગ ભજવે છે.
Source: Soil Science Part-2

12. 7. કેલ્લ્શયમ અને મેગ્નેશ્યમ
 સામાન્ય સાંજોગોમાાં આ બને તત્વો છોડના
પોર્ણમાાં ઉપયોગી બને છે.પરાંત તેમનાં પ્રમાણ
વધી જાય તો તે પાકને નકસાન પહોંચાડે છે.
આ નકસાનનો આધાર Mg/Ca ના ગણોતર પર
રહેલો છે અને મેગ્નેશ્યમ પ્રમાણ પર ૫૦ થી ૬૦
% ઉપર થાય તો તેને લીધે માાંઠી અસર પહોંચે
છે.
Source: Soil Science Part-2

13.  પાણીમાાં ઓગાળેલ ક્ષોરોની અસર
A. ક્ષોરોન કલ પ્રમાણ
• E.C. એ એક પાણીની
શધતા માાંપવા માટેનાં
એક સાધન છે.
• EC એટલે પાણીની
સવધતવાહકતા.
Source: Soil Science Part-2
પણ ીની
કક્ષણ
માણઈક્રોમાોઝ
ઉત્તમ ૨૫૦
સારાં ૨૫૦-૭૫૦
મધ્યમ ૭૫૦-
૨૨૫૦
નબળાં ૨૨૫૦-
૪૦૦૦
Source:htph://www.lenntech.com/aplications/ir
rigation/quality/irrigation-water-quality.htm

14. B. સોડીયમનાં પ્રમાણ અને પાણીની ગણવતા
1. કેલી
• કેલી નામના સવજ્ઞાનીઓ સોડીયમ ,કેલ્લ્શયમ તથા
મેગ્નેશ્યમ શાથેનાં પ્રમાણ દશાષવતો ગણાાંક નક્કી
કયો છે.
Source: Soil Science Part-2

15. 2. સોલ્ટ ઇન્ડેક્ષ
પાણી ની ગણવતા નક્કી કરવા માટે પૂરી
નામના વૈજ્ઞાનીકે નીચેનાં સૂત્ર સ્થાપીપ કું છે.
Salt index=(Total Na-24.5)-[(total Ca-Ca in
CaCO3) X 4.85]
જો આંક ઋણ આવે તો પાણી સારાં ગણાય છે.
જો આંક ધન આવે તો પાણી ખરાબ ગણાય છે.
સોલ્ટ ઇન્ડેક્ષ પણ ીની કક્ષણ
-૨૪.૫૦ સવશધ્ધ
-૨૪.૫ થી ૦ સાર
૦ થી વધ ખરાબ
Source: Soil Science Part-2

16. 3.S.A.R
S.A.R. એટલે સોડીયમ અવશોર્ણ ગણોતર
SAR માીલીતલ્્ણુંક
/લીટર
પણ ીની કક્ષણ
<૧૦ ઉતમ
૧૦-૧૮ સાર
૧૮-૨૬ મધ્યમ
>૨૬ નબળાં
Source: Soil Science Part-2

17. C. કાબોનેટ અને બાઈકાબોનેટ આયાનનાં પ્રમાણ
અને પાણીનાં મલ્યાાંકન (R.S.C)
• સસિંચાઈ ના પાણીમાાં કાબોનેટ અને બાયકાબોનેટ
માાંથી કેલ્લ્શયમ બાદ કરતા જે આંક આવે તેને
શેર્ શોદીયમ કાબોનેટ ખે છે.
• RSC=(Co3)=(Co3+HCo3)-(Ca+Mg)
RSC મમાલી
તલ્્ણુંક /લીટર
પણ ીની કક્ષણ
0-1.25 ઉતમ/સાર
1.25-2.5 માધ્યમ
2.5- થી વધ ઘસનષ્ઠ
Source: Soil Science Part-2

18.  ખારી અથવા ભાક્સ્મક જમીનમાાં ધ્યાનમાાં
લેવાના મહત્વના પગલાઓ
જમીન અને પાણીને અવાર નવાર ચકાસણી કરવી
જોઈએ .
ચચિંસાઈનાં પાણી ટકા ગાળે આપવાં.
ખારાશ સહન કરતા પાકોની પસાંદગી કરવી.
પાણી સમાાંગ રીતે આપવાં જોઈએ.

19. Conti..
જમીન સમતલ કરવી જોઈએ.
પરતા નીતારની જોગવાઈ કરવી જોઈએ.
સાાંદ્રતા ભેજ અને ઉષ્ણતામાને સારાં ચબયારણ
વાવવાં
Source: Soil Science Part-2