BAHASA MELAYU STPM P2

1. MORFOLOGI
1.7 Bentuk Kata
Dalam bahasaMelayu, terdapat empat jenisbentuk kata.
1.7.1 Kata Tunggal
i) Kata tunggal ialah kata yang tidak menerima imbuhan, penggandaan
atau pemajmukan. Contoh kata tunggal:
bunga, cantik, harap, lihat, saya, sini
ii) Ada kata tunggal yang dapat berdiri dengan sendiri dan boleh
menjadi ayat minimal. Contohnya:
jangan, ya, besar, bukan, salah, saya
Bentuk Kata
Kata tunggal
Kata terbitan
Kata majmuk
Kata ganda

2. iii) Ada juga kata tunggal yang tidak boleh berdiri dengan sendiri
sebaliknya memerlukan kehadiran perkataan lain. Contohnya:
iv) Bentuk kata tunggal
Kata tunggal boleh terdiri daripad satu suku kata, dua suku kata atau
lebih. Suku kata boleh terdiri daripada satu vocal (V), satu vocal diikuti
oleh satu konsonan (VK) sahaja atau beberapa konsonan. Konsonan
boleh hadir, sama ada di hadapan, di belakang, atau secara bergugusan
(KK) dalam sesuatu suku kata.
Bentuk kata tunggal Pola gabungan
Vokal-Konsonan
Contoh perkataan
Kata tunggal satu
suku kata
1. KV
2. VK
3. KVK
4. KKVK
5. KVKK
6. KKKV
7. KKKVK
1. ya. yu
2. am
3. had, roh, sen, bin
4. draf, brek, skor
5. bank, golf, zink
6. skru
7. straw, skrip
ke  ke mari
oleh  olehnya
untuk  untuk pihak itu
di  di mana
kepada  kepada ibu
dengan  dengan laju

3. Kata tunggal dua
suku kata
1. V + KV
2. V + VK
3. V + KVK
4. VK + KV
5. VK + KVK
6. KV + V
7. KV + VK
8. KV + KV
9. KV + KVK
10. KVK + KV
11. KVK + KVK
1. isi, esa, ini
2. Ais, aur, air
3. Usik, adik, itik
4. Unta, inti, asli
5. Ambil, intim, empuk
6. Dia, susu, bau
7. Baik, suam, biak
8. Kuku, beri, saya
9. Kasut, bilang, muram
10. Ganti, limpa, henti
11. Sangkal, perasaan
Kata tunggal tiga
suku kata
1. KV + V + KV
2. KV + V + KVK
3. V + KV + V
4. KV + KV + V
5. KVK + KV + V
6. KV + KV + VK
7. KVK + KV + VK
8. V + KV + KV
9. V + KV + KVK
10. VK + KV + KV
11. KV + KV + KV
12. KVK + KV + KV
13. VK + KV + VK
14. V + KV + VK
15. KV + KV + KVK
16. KVK + KV + KV
17. KV + KVK + KV
18. KVK + KVK + KV
19. KV + KVK + KV
1. Juara, biola, tuala
2. Siulan, buasir, siakap
3. Urea, idea, usia
4. Belia, ketua, ceria
5. Mentua, rumbia
6. Rasuah, seluang, sekian
7. Manfaat, berlian, tempias
8. Ilahi, azali, usaha, ujana
9. Ibarat, iradat, amatur
10. Arjuna, angkasa, istana
11. Merana, cerita, puteri
12. Lestari, jambori
13. Ilmiah, ikhtiar
14. Ideal, elaun, akaun
15. Belakang, kelakar
16. Maksimum, tempawa
17. Terumbu, royalty
18. Sempurna
19. Kelompok, gelanggang

4. v) Kata tunggal terdiri daripada pelbagai golongan kata. Contohnya:
1) KATA NAMA :
adik menantu kemeja jendela pasu jentera gajah ruang
2) KATA KERJA:
lompat tulis makan usik jerit suruh pulang ambil
3) KATA ADJEKTIF:
wangi sempurna baik ungu lurus kotor subur elok
4) KATA TUGAS:
sudah umpama bukan oleh akan maka telah daripada
vi) Akronim
a) Akronim tergolong dalam kata tunggal.
b) Kata akronim ditulis dan disebutkan sebagai satu perkataan yang
utuh. Kata akronim tidak sama dengan kata singkatan kerana kata
akronim dapat disebut seperti satu kata penuh. Conothnyam, MARA
ialah kata akronim kerana dapat disebut sebagai satu perkataan yang
ada dua suku kata, tetapi KBAT bukan kata akronim kerana kata itu
tidak dapat disebut sebagai satu perkataan yang utuh.
1.7.2 Kata Terbitan
i) Kata terbitan ialah kata yang terbentuk dengan cara mengimbuhkan
kata dasar, sama ada dengan imbuhan awalan, akhiran, sisipan atau
apitan.

5. ii) Awalan, akhiran, sisipan dan apitan dapat membentuk kata terbitan berawalan,
kata terbitan berakhiran, kata terbitan berapitan dan kata terbitan bersisipan.
iii) Kata terbitan terbahagi kepada beberapa jenis, iaitu kata terbitan
berawalan, kata terbitan berakhiran, kata terbitan berapitan, dan kata
terbitan bersisipan.
1. Kata terbitan berawalan
- awalan kata nama ( contoh : pelari )
- awalan kata kerja ( contoh : menyanyi)
- awalan kata adjektif ( contoh : sedingin )
2. Kata terbitan berakhiran
- Akhiran kata nama ( contoh : hadirin )
- Akhiran kata kerja ( contoh : bawakan )
3. Kata terbitan berapitan
- Apitan kata nama ( contoh : pengiklanan )
- Apitan kata kerja ( contoh : memasuki)
- Apitan kata adjektif ( contoh : kearaban )
4. Kata terbitan bersisipan
- Sisipan kata nama ( contoh : telunjuk )
- Sisipan kata kerja ( contoh : jelajah )
- Sisipan kata adjektif ( contoh : gemilang )
Kata dasar + Imbuhan  Kata terbitan
juang + ber (awalan) berjuang
lari + ber (awalan) berlari
terlanjur + ke…an (apitan) keterlanjuran
dalam + -i (akhiran) dalami
sabut + -er- (sisipan) serabut
samping + meN-..-kan (apitan) mengesampingkan

6. 1.7.3 Kata majmuk
i) Kata majmuk ialah kata yang terbentuk apabila dua kata atau lebih
digandingkan dan bentuk kata yang terhasil membawa makna yang lain serta
berfungsisebagaisatu unit.
ii) Contoh di atas menunjukkan bahawa kata dasar yang membentuk kata majmuk
tidak mempunyaihubungan makna secara langsung. Bagi kata majmuk alat tulis
misalnya, perkataan tulis tidak mempunyai hubungan yang menunjukkan bahawa
tulis menerangkan alat. Begitu juga halnya dengan kata majmuk baju hujan, kata
hujan tidak menjadi penerang kepada kata baju.
iii) Pada umumnya, kata majmuk dieja secara terpisah dan kata majmuk tidak
boleh disisipkan dengan kata atau unsur lain. Contohnya, alat tulis merupakan
kata majmuk kerana di tengahnya tidak boleh disisipkan dengan perkataan lain,
seperti yang, iaitu alat yang tulis, baju yang hujan. Kerusimeja bukan kata
majmuk kerana antara perkataan kerusimeja boleh disisipkan dengan kata
hubung dan untuk menjadi kerusidan meja.
iv) Ada sebilangan kecil kata majmuk yang ejaannya telah mantap, iaitu dua kata
dasarnya dieja sebagai satu perkataan. Yang berikut ialah kata majmuk yang telah
mantap ejaannya.
Kata dasar + Kata dasar  Kata majmuk
alat + tulis alat tulis
(benda) (perbuatan menulis) (benda yang digunakan
untuk menulis)
baju + hujan baju hujan
(pakaian) (air yang turun dari langit) (pakaian yang digunakan
ketika hujan)
alat + pandang + dengar alat pandang – dengar
(benda)

7. Walhal
apakala
dukacita
beritahu
sukacita
kadangkala
bagaimana
kakitangan
bumiputera
jawatankuasa
antarabangsa
Apabila
dinihari
padahal
peribadi
daripada
sukarela
olahraga
matahari
kerjasama
setiausaha
barangkali
darihal
apahal
kepada
manakala
walaupun
peribahasa
suruhanjaya
tandatangan
persuruhjaya
warganegara
tanggungjawab
v) Sekiranya kata majmuk yang ejaannya terpisah menerima awalan
atau akhiran, maka ejaannya juga terpisah. Contohnya:
temu bual  menemu bual satu padu  bersatu padu
kemas kini  dikemas kini daya serap  daya serapan
vi) Sekiranya kata majmuk itu menerima apitan, maka ejaannya
bercantum. Contohnya:
temu bual = menemubualkan satu padu = bersatu padu
kemas kini = dikemaskinikan daya serap = daya serapan