science

1. ՈՎ ԵՆՔ ՄԵՆՔ?
ՈՐՏԵՂԻՑ ԵՆՔ ԵԿԵԼ?

2. Գիտությունը անառարկելի ապացույցների է տվել, որ
կյանքը Երկրի վրա չի ծագել պատահականորեն, որ
բուսականությունն ու կենդանական աշխարհը հեռավոր
ժամանակներում միանգամայն այլ տեսք ունեին, քան այսօր:
Այն ժամանակներից ի վեր, երբ երկրագնդի վրա երևան
եկան կյանքի առաջին նշանները,ողջ կենդանական
աշխարհը ենթարկվել ու ենթարկվում է մշտական
զարգացման, էվոլյուցիայի:
Էվոլյուցիան բնության զարգացման բնական
պրոցեսն է, որն ուղեկցվում է պոպուլյացիայի
գենետիկական բաղադրության
փոփոխմամբ,տեսակառաջացմամբ, տեսակի
հարմարվողականությամբ կամ տեսակի վերացմամբ,
փոփոխման ենթարկելով էկոհամակարգն ու
կենսոլորտը ամբողջությամբ:

3. • 3.6 միլիարդ տարի առաջ, պարզ բջիջներ (պրոկարիոտ)
• 3.4 միլիարդ տարի առաջ, ցիանոբակտերիաներ, որոնք
կատարում էին ֆոտոսինթեզ
• 2 միլիարդ տարի առաջ, բարդ բջիջներ (էուկարիոտ);
• 1.2 միլիարդ տարի առաջ, էուկարիոտներ, որոնք բազմանում
էին սեռական ճանապարհով
• 1 միլիարդ տարի առաջ, բազմաբջիջ կենդանիներ;
• 600 միլիոն տարի առաջ,պարզ կենդանիներ;
• 550 միլիոն տարի առաջ, bilateria, ապրում էին ջրում, ունեին
ունեին առաջային, հետին, վերին, ստորին երես, աջ և ձախ
կողմեր
• 500 միլիոն տարի առաջ, ձկներ և նախաերկկենցաղներ
• 475 միլիոն տարի առաջ, բույսեր (ցամաքային);
• 400 միլիոն տարի առաջ,միջատներ,սերմերով բազմացում;
• 360 միլիոն տարի առաջ, երկկենցաղներ;
• 300 միլիոն տարի առաջ, սողուններ;
• 200 միլիոն տարի առաջ, կաթնասուններ;
• 150 միլիոն տարի առաջ, թռչուններ;
• 130 միլիոն տարի առաջ, ծաղկավոր բույսեր;
• 60 միլիոն տարի առաջ, պրիմատներ,
• 20 միլիոն տարի առաջ, մարդանման կապիկների ընտանիք;
• 2.5 միլիոն տարի առաջ, Homo մարդ ցեղ
• 200,00 տարի առաջ մինչև այժմ ժամանակակից մարդը

4. Հնագույն նախնիներ
Տեղադրելով մեր ցեղատեսակներին
կենդանական աշխարհում,պարզ է դառնում
որ մենք պրիմատներ ենք՝ կաթնասունների
մեծ ուղեղով, լավ տեսողությամբ և
սովորաբար հակադրվող բթամատով:
Էվոլյուցոն ծառի վրա պրիմատները
տարամիտվել են կաթնասունների ուրիշ
խմբերից հավանաբար 65 միլիոն տարի առաջ
և հնարավոր է նաև ավեի վաղ՝ 85 միլիոն
տարի առաջ: Պրիմատների մեջ
առանձնանում է մի ցեղատեսակ, որը կապող
օղակ է հանդիսանում այլ տեսակների միջև:
Դրանք մարդանման կապիկներն են՝
անատոմիական հատկությունների մի մեծ
շարք:

5. Hominidae-
Մարդանման կապիկներ
Մեծ մարմին՝ առջևից հետ ուղղությամբ
տափակած կրծքավանդակով, թիակներ՝
կրծքավանդակի հետին մասում, որոնք
ամրանում են երկար անրակներով,
վերջույթներ և ձեռքեր ճյուղերից կախվելու
համար և պոչի մնացորդ:
Ամենավաղ մարդանման կապիկները
հայտնաբերվել են Արևելյան Աֆրիկայում
20 միլիոն տարի առաջ և հաջորդ 15
միլիոն տարիների ընթացքում նրանք
հայտնաբերվել են Աֆրիկայում, Ասիայում
և Եվրոպայում: Այսօր պատկերը լրիվ այլ
է, մարդկանց ցեղատեսակը ներկայանում
է մեկ պոպուլյացիայով տարածված
ամբողջ աշխարհով մեկ,
սահմանազատված ՝ մարդանման
կապիկների ուրիշ ցեղատեսակներից,
որոնց սպառնում է արեալի կորուստ և
ոչնչացման վտանգ:

6. Մարդանման կապիկների ընտանիք-
Hominidae
Homo-Մարդ
(ցեղ )
Orangutan-
Օրանգուտտան
(ցեղ )
Gorilla-
Գորիլլա
Chimpanze (ցեղ)
e-
Շիմպանզե
(ցեղ )

7. Շիմպանզեի գանգ
Ունի կլորավուն և
համեմատաբար փոքր
գանգատուփ 300-500 սմ3
ծավալով: Դեմքը մեծ է, լավ
ցցված հոնքային
կատարներով և դեպի
առաջ արտահայտված
ծնոտներով:
Օրանգուտանի գանգ
Շիմպանզեի նման ունի
փոքր գանգատուփ 300-
500 սմ3 ծավալով, և մեծ
դեմք: Գանգը չափազանց
առաջ է ցցված՝
պրոգնատիկ, շատ լավ
արտահայտված
ծնոտներով: Հոնքային
կատարներն ավելի փոքր
են, քան գորիլլաների և
շիմպանզեների մոտ
Գորիլլայի գանգ
Գանգատուփը ունի 350-700 սմ3
ծավալ: Ծոծրակային ցցաթումբը
շատ բարձր է, որից ներքև գտնվում
է մեծ դաշտ՝ պարանոցի հզոր
մկանների կպման համար: Արու
գորիլլան ունի զանգվածային
հոնքային կատարներ և խոշոր
սագիտալ կատար ծամիչ
մկանների կպման համար:
Մարդու գանգ
Գանգատուփը 1100-1700
սմ3

8. Կարմիր կետով նշվածը
դա SRGAP2 գենն է,որը մեծ դեր
ունի ուղեղի զարգացման
գործում, ինչպես տեսնում ենք
մարդը այդ գենից ունի 3 զույգ,
իսկ շիմպանզեն և օրանգուտանը
միայն 1 զույգ: Սա հանդիսանում
է մարդու
զարգացման(տրամաբանություն,
խոսք, բարդ վարքագիծ)
ուղիներից մեկը՝ գենային
մուտացիա:

9. Homo- մարդ (ցեղ)
Մարդու էվոլյուցիան ուղիղ ընթացող պրոցես չէ: Հոմինների
տարբեր խմբեր ապրել են նույն ժամանակահատվածում և
գուցե բախվել են իրար: Մի ցեղատեսակի վերափոխումը մի
ուրիշ ցեղատեսակի ուղղակի պարզ փոփոխություն չէ
գծային օրենքով: Փոխարենը նոր ցեղատեսակի
առաջացումը հին ցեղատեսակի ճյուղավորումն է, որն
ավելի հաջող է էվոլյուցիոն առումով, ինչպես նաև
առաջանում են պարաանթրոպիններ, որոնք ոչնչանում են
էվոլյուցիայի ընթացքում: Բանական մարդը մինչև մեր
օրերը հասած միակ ցեղատեսակն է:

11. Homo Heidelbergensis
Homo Neanderthalensis Homo sapiens

12. Ժամանակակից մարդիկ
Մոտավորապես 600.000 տարի առաջ Homo
Heidelbergensis-ն ի հայտ եկավ Աֆրիկայում և
Եվրոպայում: Նա վերափոխվեց Homo
Neanderthalensis տեսակի Եվրոպայում
մոտավորապես 400.000 տարի առաջ, որից
առաջացավ անատոմիորեն նոր տեսակ 200.000
տարի առաջ՝ Բանական մարդ Homo Sapiens, արդեն
Աֆրիկայում:
Հնէաբանական, երկրաբանական
հետազոտությունները և կլիմայական ցուցանիշներն
ապացուցում են, որ ժամանակակից մարդը դուրս է
եկել Աֆրիկայից 50.000-80.000 տարի առաջ: Մարդիկ
սփռվել են Աֆրիկայով մեկ, ապա Հնդկական
Օվկիանոսով տեղափոխվել են Ավստրալիա,
Եվրոպա, Ասիա և ուշ փուլերում արդեն Ամերիկա: