Քիմիական տարրերը

1. Քիմիական
տարրերը
ՄԻՋԻՆ ԴՊՐՈՑ 7-2 ԴԱՍԱՐԱՆ

2. Թթվածին
Թթվածինը պարբերական համակարգում գտնվում է երկրորդ
պարբերության Vl խմբի գլխավոր ենթախմբում: Կարգաթիվը 8 է, միջուկի
լիցքը՝ +8:
Թթվածնի ատոմում առկա 8 էլեկտրոնները ըստ էներգիական
մակարդակների բաշխված են հետևյալ կերպ՝ առաջին
մակարդակում` 2 էլեկտրոն,
իսկ երկրորդում (արտաքին)` 6: 6 էլեկտրոններից միայն երկուսը զույգված
չեն: Ատոմին չի բավականացնում ընդամենը 2 էլեկտրոն մինչև կայուն
օկտետի առաջացումը:
Թթվածինը միացություններում երկվալենտ է:

3. Ջրածին
 Ջրածինը (H) պարբերական համակարգի առաջին տարրն է։ Առաջին
անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Հենրի Կավենդիշը 1766 թվականին։
Այն տիեզերքում ամենատարածված տարրն է։ Երկրի վրա այն գտնվում
է հիմնականում միացությունների ձևով։ Ջրածինը միացություններում
միավալենտ է։ Ջրածնի ատոմը կազմված է մեկ պրոտոն ունեցող
միջուկից և մեկ էլեկտրոնից։ Հանդես է գալիս H2 պարզ նյութի ձևով։

4. Ազոտ
 Ազոտը 15-րդ խմբի 7–րդ տարրը, քիմիական նշանը՝ N-ը: Ազատ
վիճակում անհամ և անհոտ գազ է, ջրում վատ է
լուծվում։ Մոլեկուլը կազմված է 2 ազոտի ատոմներից (N2), որոնց կապը
շատ ամուր է։ 1772 թվականին Հենրի Կավենդիշը իրականացրել է
հետևյալ փորձը. նա բազմիցս օդ է բաց թողել այրվող քարածխի վրա,
որի արդյունքում առաջացավ նստվածք, որը Կավենդիշը անվանեց
խեղդող օդ։ Ազոտը հայտնագործվել է 1772
թվականին շոտլանդացի գիտնական Դանիել Ռեզերֆորդի կողմից՝
ածխի, ծծմբի, գազային ֆոսֆորի այրման արգասիքները ծծմբական
լուծույթի միջով անցկացնելիս

5. Ածխածինը
 Ածխածինը քիմիական տարր է: Այն մարդուն հայտնի է անտիկ
ժամանակներից: Բնության մեջ հանդիպում է ինչպես ազատ վիճակում,
այնպես էլ միացությունների ձևով: Ածխածինն ազատ վիճակում
տարածված է ալմաստի, գրաֆիտի, ածուխների
ձևերով:Միացությունների ձևով այն գտնվում է նավթային
կուտակումներում, օդում`ածխաթթվական գազի, իսկ Երկրի ընդերքում՝
կարբոնատների ձևով.կալցիումի կարբոնատը առաջացնում է մարմարի,
կավճի և կրաքարի կուտակումներ: Մեծ քանակությամբ ածխածին են
պարունակում բուսական ու կենդանական օրգանիզմները:

6. Ֆոսֆոր
 Ֆոսֆոր, քիմիական տարր է որի նշանն էP ևատոմային թիվը՝ 15։
Ֆոսֆորը հայտնաբերել է Հենինգ Բրանդը 1669-ին: Քիմիական
հատկությունները: Ստանում են կալցիումի ֆոսֆատի, խառնուրդն
էլեկտրական վառարանում առանց օդի մուտքի մոտ 1000°С
տաքացնելով:

7. Ֆտոր
 Տարրերի պայբերական համակարգի 2-րդ պարբերության 7-րդ խմբի
տարր։ Քիմիական նշանը F-ը: Պատկանում է հալոգենների շարքին,
ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է: Ֆտորը
հայտնագործել է Կարլ Վիլհելմ Շեելեն 1771 թվականին, իսկ առաջին
անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Անրի Մուասսանը։ Իր անունը
ստացել է հունարեն ֆտորոս-քայքայում բառից։

8. Յոդ
 Տարրերի պարբերական համակարգի 6-րդ պարբերության 7-րդ խմբի
տարր, կարգահամարը՝ 53: Յոդը աոաջին անգամ ստացել է ֆրանսիացի
քիմիկոս Բ․ Կուրտուան ծովային ջրիմուռներից։ Տարրի անվանումը
առաջարկել է Գեյ Լուսյակը, այն ծագել է հին հուն․՝ «մանուշակագույն»
բառից, որը կապված է տարրի գույնի հետ։ Բժշկության և
կենսաբանության մեջ այս տարրը սովորաբար անվանում են յոդ,
օրինակ, «յոդի լուծույթ», համաձային հինա անվանման, որը գոյություն է
ունեցել դեռևս 20-րդ դարի կեսերը:

9. Կալիում
 Քիմիական տարր է, որի նշանն է K, պարբերական համակարգի 4-րդ
պարբերության 1-ին խմբի քիմիական տարր։ Ալկաւիական մետաղ է,
կարգահամարը՝ 19-ը: Միայն 18-րդ դարին պարզվեց «բուսական
ալկալու» և «հանքային ալկալու» տարբերությունը։ 1807 թվականին Հ.
Դևին կծու կալիումի և նատրիումի էլեկտրոլիզից անջատեց կալիումը և
նատրիում ու անվանեց դրանք պոտասիում և սոդիում։ 1809 թվականին
Լ. Վ. Հիլբերտը առաջարկեց անվանել «կալիում» և «նատրոնիում»։
Վերջինս Ի. Յա. Բերցելիուսը վերանվանեց (1811) «նատրիում»։
 «Պոտասիում» և «սոդիում» անվանումները պահպանվել են Մեծ
Բրիտանիայում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում և մի քանի այլ երկրներում։

10. Բրոմ
 Տարրերի պարբերական համակարգի 7-րդ խմբի քիմիական տարր,
կարգահամարը՝ 35-ը: Բրոմը (Br2) հայտնաբերել են Ժ. Բալարը և Ս.
Լևիգը 1826 թվականին։ Այս բացահայտման շնորհիվ Բալարը անունը
հայտնի դարձավ ամբողջ աշխարհում։


11. Սիլիցիում
 Սիլիցիումը գտնվում է տարրերի պարբերական համակարգի 4-րդ
խմբի գլխավոր ենթախմբում, որի քիմիական նշանն է Si: Սիլիցիումը
հայտնաբերել են ֆրանսիացի քիմիկոսներ Ժ․ Գեյ-Լյուսակը և Լ․
Թենարը, անջատել և նոր տարր լինելը հաստատել է Ի․ Բերցելիուսը։
Սիլիցիումը ամենատարածված տարրերից է՝ կազմում է երկրակեղևի
զանգվածի 29,5 %-ը։ Մաքուր վիճակում առաջին անգամ հայտնաբերվել
է 1811 թվականին ֆրանսիացի գիտնական Ժոզեֆ Լուի և Լուի Ժակ
Թենարի կողմից։