3. Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης

Δρίμτζιας Βασίλης - Επιμορφωτής Β΄Επιπέδου ΠΕ19/20
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
Ενότητα 2.1 :
Σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση

 Συμπεριφοριστικές (behaviorism)
Μάθηση = διαδικασία απόκτησης της γνώσης
 Γνωστικές (cognitive) /οικοδομισμός (constructivism)
Μάθηση =διαδικασία δημιουργίας της γνώσης
 Koινωνιoπολιτισμικές θεωρίες
Μάθηση = ως αποτέλεσμα της συμμετοχής σε κοινωνικές ομάδες

Αρχές 20ου αιώνα
Συμπεριφοριστική Γνωστική /
Οικοδομισμός
Κοινωνικογνωστική
Μέσα 20ου αιώνα Τέλη 20ου αιώνα
Η μάθηση συνίσταται στην
αλλαγή της συμπεριφοράς,
ως αποτέλεσμα της
ανταπόκρισης του ατόμου
σε ένα ερέθισμα.
Η μάθηση είναι μία
υποκειμενική εσωτερική
διαδικασία οικοδόμησης
νοημάτων σε ήδη
υπάρχουσες γνώσεις.
Οι άνθρωποι μαθαίνουν
αλληλεπιδρώντας και
παρατηρώντας άλλους.

Η ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Η μάθηση συντελείται μέσα σε συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια
(γλώσσα, στερεότυπα, αντιλήψεις) και ουσιαστικά δημιουργείται από την
αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα, σε συγκεκριμένες
επικοινωνιακές καταστάσεις και μέσω της υλοποίησης κοινών
δραστηριοτήτων (συνεργατική μάθηση).
Το άτομο στη διαδικασία αυτή δεν είναι παθητικός δέκτης, αλλά ενεργών
υποκείμενο, που διαμορφώνει με τις πράξεις του τη γνωστική του
πραγματικότητα.
Ο κοινωνικός εποικοδοµισµός είναι σύµβατος µε τις γνωστικές
(οικοδομιστικές) θεωρίες, λειτουργώντας συµπληρωµατικά.
Εισηγητής και κύριος εκπρόσωπος είναι ο Lev Vygotsky.

L. Vygotsky (1896-1934): επικοινωνιακή & πολιτισμική διάσταση
A. Bandura (1925- ): αυτοαξιολόγηση,
αυτοαποτελεσματικότητα,
αυτορύθμιση
Vygotsky, Leontiev, Luria, Νardi: Θεωρία της δραστηριότητας
L. Doise & Mugny: Kοινωνιογνωστικές θεωρίες µάθησης
J. Lave & E. Wenger: Εγκαθιδρυμένη μάθηση &
Κοινότητες Πρακτικής και Μάθησης

 Κοινωνιογνωστικές θεωρίες (κοινωνική αλληλεπίδραση – διερευνητική
μάθηση)
 Θεωρία της δραστηριότητας (activity theory)
 Εγκαθιδρυμένη γνώση (situated cognition)
 Αυτο-ρυθμιζόμενη μάθηση (self-regulated learning)
 Γνωστική μαθητεία (cognitive apprenticeship)
 Διδασκαλία με σύνδεση (anchored instruction)
 Μάθηση με επίλυση προβλήματος (problem-based learning)
 Κατανεμημένη γνώση (distributed cognition)
 Γνωστική ευελιξία (cognitive flexibility theory)
 Διαφοροποιημένη μάθηση (differentiated learning)

ΚοινωνικόςΚοινωνικός ΕποικοδομισμόςΕποικοδομισμός -- LevLev VVygotskyygotsky
ΕρωτήματαΕρωτήματα διερεύνησηςδιερεύνησης ::
 Ποιες οι βασικές θέσεις της θεωρίας του
Vygotsky;
 Τι είναι η Ζώνη της Επικείμενης Ανάπτυξης ;
 Πλαίσιο στηρίγματος (Scaffolding)
 Ποιος ο ρόλος του εκπαιδευτικού;
 Διδακτικές τεχνικές κοινωνικού
εποικοδομισμού.
 ΤΠΕ και κοινωνικός εποικοδομισμός.
 Διαφορές Piaget και Vygotsy
Lev Vygotsky
(1896-1934)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

 Ο Vygotsky (1896-1934), είναι ο
εισηγητής της κοινωνικο-πολιτισμικής
προσέγγισης της μάθησης.
 Θεμελίωσε τον κοινωνικό
εποικοδομισμό υποστηρίζοντας ότι το
παιδί αναπτύσσεται μέσα από το
κοινωνικό του περιβάλλον και από τις
κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
Lev Vygotsky
(1896-1934)

 Από το κοινωνικό στο ατομικό
 Μάθηση: εσωτερίκευση εννοιών και γνώσεων που υπάρχουν στην
κοινωνία.
 Όταν ένα άτομο συμμετέχει σε ένα κοινωνικό σύστημα, η κουλτούρα
αυτού του συστήματος και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για
επικοινωνία (κυρίως η γλώσσα) διαμορφώνουν τη γνωστικότητά του
και συνιστούν πηγή της μάθησης και της εξέλιξής του.
 Ζώνη της επικείμενης (εγγύτερης) ανάπτυξης
 Αυτό που το παιδί δεν μπορεί να κάνει μόνο του αλλά το πετυχαίνει
με τη βοήθεια του άλλου
 Σημασία της μεσολάβησης του ενήλικα και ειδικότερα του
εκπαιδευτικού

 Ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης: το ανεξερεύνητο εσωτερικό
δυναμικό του μαθητή, το οποίο βρίσκεται σε μία λανθάνουσα κατάσταση
εν δυνάμει εξέλιξης και χρειάζεται τη βοήθεια των άλλων για να
εξελιχθεί.
 Η ανάπτυξη του παιδιού είναι πραγματική και πιθανή.
 Η πραγματική (actual) ανάπτυξη καθορίζεται από αυτό που το παιδί
μπορεί να κάνει χωρίς τη βοήθεια του ενήλικα.
 Η πιθανή (potential)ανάπτυξη αναφέρεται στο τι ένα παιδί μπορεί να
κάνει "μέσω της διαδικασίας επίλυσης ενός προβλήματος κάτω από
την υποστήριξη ή την καθοδήγηση των ενηλίκων ή τη συνεργασία με
τους συνομήλικες που φαίνεται να τα καταφέρνουν
 Άρα, είναι καταλυτικός ο ρόλος του ενήλικα (δάσκαλος, γονέας) και του
κοινωνικού περιβάλλοντος.

 Η νοητική ανάπτυξη είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με κοινωνικό,
ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται.
 Η μάθηση βελτιστοποιείται από την αλληλεπίδραση με τους
ενήλικες ή τους ικανότερους.
 Το παιδί είναι δρών υποκείμενο που διαμορφώνει με τις πράξεις του
τη γνωστική του πραγματικότητα.
 ΔιδακτικέςΔιδακτικές προσεγγίσειςπροσεγγίσεις:: σύνθετες ομαδικές εργασίες και
αλληλοδιδακτική.
 Σημαντικό ρόλο παίζουν:
(α) η συνεργασία και
β) η γλώσσα ως εργαλείο για τη διαμόρφωση της ταυτότητας.

ΔιαδικασίαΔιαδικασία επίτευξηςεπίτευξης τηςτης γνωστικήςγνωστικής ανάπτυξηςανάπτυξης

ΗΗ ΖώνηΖώνη τηςτης ΕπικείμενηςΕπικείμενης ΑνάπτυξηςΑνάπτυξης
((Zone of Proximal DevelopmentZone of Proximal Development -- ZPD)ZPD)
 Η διαμεσολαβητική λειτουργία του περιβάλλοντος και η βοήθεια των
άλλων ατόμων είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη του παιδιού
 Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης είναι η απόσταση μεταξύ:
- του γνωστικού επίπεδου ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται το παιδί ή
αυτών που μπορεί να επιτύχει από μόνο του
και
- του επιπέδου που το παιδί μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί από
κάποιους πιο έμπειρους ενήλικους ή συνομήλικους

Αποτελεί την ανεξερεύνητη περιοχή του εσωτερικού
δυναμικού του μαθητευόμενου που βρίσκεται σε μια εν
δυνάμει λανθάνουσα κατάσταση εξέλιξης.

 Πριν εμφανιστεί ο δάσκαλος, το παιδί έχει ήδη δομήσει μια μορφή
γνώσης με την οποία μπορεί να λύνει προβλήματα ή να επιτελεί
εργασίες ενός συγκεκριμένου βαθμού δυσκολίας (πρώτη ζώνη).
 Ο δάσκαλος θέτει ένα νέο πρόβλημα στο παιδί, το οποίο καλείται
να λύσει (τρίτη ζώνη).
 Με την αναφορά του νέου προβλήματος δημιουργείται μια
ενδιάμεση δεύτερη ζώνη, που αντιπροσωπεύει την πιθανή
γνωστική εξέλιξη του παιδιού.
 Με την ανάθεση του νέου καθήκοντος λοιπόν αναπτύσσεται η
ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης (δεύτερη ζώνη) η οποία
περιλαμβάνει τις ικανότητες του παιδιού.

 Ο εκπαιδευτής με τη διαμεσολάβησή του καθοδηγεί το μαθητή με
υποστηρικτικές ερωτήσεις, ώστε να αποκτήσει μια νέα γνώση.
 Αυτό που είναι σήμερα Ζ.Ε.Α. αύριο μπορεί να γίνει πραγματικό
εξελικτικό επίπεδο.
 Συνεπώς θεωρείται πολύτιμη και αναντικατάστατη η αλληλεπίδραση
με το δάσκαλο ή το συμμαθητή.
 Εάν ο εκπαιδευτής θέσει ένα πρόβλημα που ήταν έξω από τη
Ζ.Ε.Α. του μαθητή, η διδασκαλία αποτυγχάνει. Άρα, πρέπει να
λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το πραγματικό γνωστικό επίπεδο και
τη Ζ.Ε.Α. κάθε παιδιού.

Το τρέχον
επίπεδο
ικανότητας
του παιδιού
Εκτός
δυνατοτήτων
προς το παρόν
Ζώνη
επικείμενης
ανάπτυξης

ΠλαίσιοΠλαίσιο στηρίγματοςστηρίγματος ((scaffolding)scaffolding)
άτομα
ομάδες
πυρήνας
γνώσεων
ζώνη
εγγύτερης
ανάπτυξης
σεσε μιαμια κοινότητακοινότητα
––οιοι πυρήνεςπυρήνες γνώσεωνγνώσεων τωντων
ατόμωνατόμων αλληλοκαλύπτονταιαλληλοκαλύπτονται
––οιοι ζώνεςζώνες εγγύτερηςεγγύτερης
ανάπτυξηςανάπτυξης συνυπάρχουνσυνυπάρχουν
μερικώςμερικώς
άραάρα,, οιοι γνώσειςγνώσεις τηςτης κοινότηταςκοινότητας
είναιείναι πιοπιο εκτεταμένεςεκτεταμένες απόαπό τουτου
μεμονωμένουμεμονωμένου ατόμουατόμου
––κάθεκάθε άτομοάτομο μπορείμπορεί νανα
συμβάλεισυμβάλει στηστη γνωστικήγνωστική
ανάπτυξηανάπτυξη τηςτης κοινότηταςκοινότητας
προσφέρονταςπροσφέροντας έναένα πλαίσιοπλαίσιο
στηρίγματοςστηρίγματος εκείεκεί πουπου δενδεν
επαρκούνεπαρκούν οιοι γνώσειςγνώσεις τωντων
άλλωνάλλων

Ο δάσκαλος παρέχει στο μαθητή:
- πλούσιο μαθησιακό περιβάλλον βοηθώντας τον να
αυτοαναπτυχθεί (Piaget), αλλά επίσης
- είναι και ενεργός διαμεσολαβητής των κοινωνικών και
πολιτισμικών νοημάτων που διαπραγματεύεται με το μαθητή του
και
- τον βοηθά να εσωτερικεύσει όλα αυτά που τον βοηθούν να
αναπτυχθεί
ΠλαίσιοΠλαίσιο στηρίγματοςστηρίγματος ((scaffolding)scaffolding)

ΜαθησιακήΜαθησιακή υποστήριξηυποστήριξη ((scaffoldingscaffolding))
 Καθοδήγηση
 Περίγραμμα μαθημάτων
 Ανάθεση δραστηριοτήτων - εργασιών
 Ερμηνεία-εξήγηση δύσκολων εννοιών και αποριών
 Οδηγίες χρήσης του εκπαιδευτικού υλικού
 Οδηγίες εργασίας (π.χ. trial and error)
 Διαμεσολάβηση
 Υποδείξεις, υπενθύμιση γνωστών
 Καθοδήγηση εργασίας, αυτορρύθμισης και
συνεργασίας
 Ενίσχυση, ενθάρρυνση
 Υποχώρηση (Fading)

ΚριτικήΚριτική
 Στη Ρωσία: ιδεολογικές εκτροπές", δείγμα μη αφοσίωσης για το
Κομμουνιστικό Κόμμα
 ‘Ιδρυση της σχολή ψυχολογίας του Χάρκοβο από μια
μεγάλη ομάδα φοιτητών του Vygotsky που αναγκάστηκε να
φύγει από τη Μόσχα προς την Ουκρανία
 Ανάπτυξη επιστημονικών πεδίων όπως: ψυχολογία
μνήμης, αντίληψη, αίσθηση, κίνηση, προσωπικότητα,
θέληση, ψυχολογία παιχνιδιού, ψυχολογία μάθησης

ΚριτικήΚριτική
 Στη Δύση: η θεωρία του συμπορεύτηκε με αυτή του Jean Piaget
 Piaget (Γνωστικός Εποικοδομισμός):
η ανάπτυξη προηγείται και είναι προϋπόθεση της γνώσης και
πραγματοποιείται αυτόνομα, με τρόπο βιολογικό
 Vygotsky (Κοινωνικός Εποικοδομισμός):
η γνώση προηγείται της ανάπτυξης οδηγώντας σε αυτή, οπότε και
ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι περισσότερο ενεργός και
απαραίτητος
 ανέδειξε το ρόλο που παίζουν οι σχέσεις με τους εκπαιδευτικούς και
του συνομήλικους (επηρέασε παιδαγωγούς όπως οι Jerome Bruner,
Michael Cole, Ann L. Brown)

 Πρέπει να δημιουργούμε στην τάξη περιστάσεις συνεργατικής
μάθησης ανάμεσα σε ομάδες με διαφορετικά επίπεδα
ικανότητας.
 Εφαρμογή της αρχής της σταδιακής μείωσης της βοήθειας των
μεγάλων και η σταδιακή ανάληψη όλο και μεγαλύτερης
υπευθυνότητας από τα παιδιά. (υποβοηθούμενη ανακάλυψη)
 Εξατομίκευση της διδασκαλίας.
 Οι κοινωνιοπολιτισµικές θεωρίες υποστηρίζουν τη συνεργατική µάθηση σε
όλες τις µορφές της. Άρα, ένα µάθηµα οργανωµένο έτσι ώστε να λαµβάνει
υπόψή του τις θεωρίες αυτές, πρέπει να είναι σχεδιασµένο έτσι ώστε να
ενθαρρύνει τη συνεργασία µεταξύ των µαθητών και γενικότερα την κοινωνική
αλληλεπίδραση.
ΕπιπτώσειςΕπιπτώσεις στηστη διδασκαλίαδιδασκαλία

J. Piaget (1924)
ΓΝΩΣΤΙΚΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
L. Vygotsky (1934)
ΨΥΧΟ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΘΕΩΡΙΑ
Αναπτυξιακή δύναμη θεωρεί την εσωτερική
ωρίμαση και τις ατομικές εμπειρίες μέσα από τις
λογικομαθηματικές δραστηριότητες κατά την
επεξεργασία του φυσικού κόσμου.
Βιώνει γνωστικές συγκρούσεις, τις οποίες η επαφή
με τους συνομηλίκους απλώς επιτείνει.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση διευκολύνει την
ανάπτυξη αλλά δεν τη δημιουργεί.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι πηγή δύναμης
και εξέλιξης.
Ο «συλλογικός νους» της ομάδας συλλαμβάνει και
δημιουργεί έννοιες, διαδικασίες, δεξιότητες και το
άτομο μέσα από τη μάθηση τις εσωτερικοποιεί και
τις προσλαμβάνει.
Η μάθηση είναι κοινωνικά προσδιορισμένη.
ο εκπαιδευτικός γίνεται διευκολυντής της
ανάπτυξης μέσω της διαρρύθμισης του
περιβάλλοντος
Ο εκπαιδευτικός γίνεται διαμεσολαβητής με την
παροχή πλαισίου στήριξης (scaffolding).
Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το ατομικό στο
κοινωνικό
Η πορεία ανάπτυξης πηγαίνει από το κοινωνικό στο
ατομικό
Η ανάπτυξη προηγείται της μάθησης Η μάθηση προωθεί την ανάπτυξη
J. PiagetJ. Piaget && L.L. VygotskyVygotsky

 Η συμπεριφορά του ατόμου διαμορφώνεται από εξωτερικούς παράγοντες
(πχ μίμηση) και εσωτερικούς, όπως η αυτοαξιολόγηση, η
αυτοαποτελεσματικότητα (είμαστε ικανοί να χειριστούμε τους ιδιαίτερους
στόχους μας;).
 Στόχος του δασκάλου να συμβάλει ώστε οι μαθητές του να αναπτύξουν
δεξιότητες αυτο-ρυθμιζόμενης μάθησης.
 Η αυτορύθμιση σημαίνει βαθμιαία μεγαλύτερη χειραφέτηση και
υπευθυνότητα στη μάθηση των μαθητών.
 Στην εποχή του καταιγισμού των πληροφοριών, είναι σημαντικό ο
άνθρωπος να αναπτύξει δεξιότητες αυτορύθμισης και αυτο-καθοδήγησης
(self-direction). Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν γίνεται λόγος για δια-βίου
μάθηση, για διαρκή εκπαίδευση, επιμόρφωση και κατάρτιση (on the job
training).

TheThe BoboBobo Doll StudyDoll Study
 Στο διάσημο πείραμα του 1961, παιδιά παρατήρησαν σε μια ταινία
κάποιους ενήλικες να χτυπούν μια κούκλα, την Bobo. Όταν τα παιδιά
αφέθηκαν μόνα με την κούκλα, μιμήθηκαν τους ενήλικες. Ο
Bandura έδειξε πώς οι παρατηρητές μιμούνται τη βία που βλέπουν.
 Σύμφωνα με την έρευνα, το 88% των παιδιών μιμήθηκε την επιθετική
συμπεριφορά των ενηλίκων στην ταινία.
 Οκτώ μήνες αργότερα, το 40% των ίδιων παιδιών αναπαρήγαγε τη
βίαιη συμπεριφορά που είχε δει στο πείραμα με την κούκλα.

A.A. BanduraBandura :: ΜάθησηΜάθηση μεμε παρατήρησηπαρατήρηση
&& μίμησημίμηση προτύπωνπροτύπων

ΚοινωνικοπολιτισμικέςΚοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσειςπροσεγγίσεις
&& ΔιδακτικέςΔιδακτικές στρατηγικέςστρατηγικές
 Συνεργατική Μάθηση
 Μαθησιακή υποστήριξη (scaffolding)
 Εργασία σε ομάδες και από κοινού επίλυση
προβλημάτων
 Κοινότητες Μάθησης
 Κοινότητες Πρακτικής
 Συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης με υπολογιστές

 Σύμβουλος και συμπαραστάτης, διευκολυντής, συντονιστής
και εμψυχωτής στη διαδικασία της μάθησης.
 Μαθητοκεντρικός.
 Προκαλεί και διατηρεί το ενδιαφέρον των μαθητών.
 Δεν προσφέρει έτοιμες πληροφορίες, αλλά ερεθίσματα.
 Απορρίπτει την αντίληψη της μιας στοιχειώδους αλήθειας.
 Χρησιμοποιεί την ταξινόμηση, ανάλυση, πρόβλεψη,
δημιουργία.
 Ενθαρρύνει την πρωτοβουλία/αυτονομία των μαθητών.
 Γνωρίζει το γνωστικό επίπεδο των μαθητών.

 Ενθαρρύνει και καλλιεργεί τον δημιουργικό διάλογο με τους
μαθητές και μεταξύ τους.
 Επισημαίνει και προκαλεί αντιφάσεις στις αρχικές υποθέσεις
τους και ενθαρρύνει έπειτα τη συζήτηση.
 Υποστηρίζει τη συνεργατική μάθηση και επομένως σχεδιάζει
το μάθημα (σενάρια, ΦΕ, κλπ), έτσι ώστε να στηρίζεται στη
συνεργασία τους.
 Αναθέτει στους μαθητές τη διερεύνηση του ζητήματος που
τους ενδιαφέρει μέσα από τη δυναμική της ομάδας και τις
διεργασίες λειτουργίας τους.
 Επιμένει στην κοινωνική δικτύωση και τις ανοικτές
συνεργασίες.

KoKoινωνιινωνιοοπολιτισμικέςπολιτισμικές θεωρίεςθεωρίες καικαι ΤΠΕΤΠΕ
Οι κoινωνιoπολιτισμικές θεωρίες επηρέασαν σε
σημαντικό βαθμό τον τρόπο που τα σύγχρονα
εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα
εντάσσονται στη διδασκαλία/ μάθηση, καθώς
ευνόησαν το μοντέλο των μαθητών που
συνεργάζονται μέσω των ΤΠΕ.

 Οι Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες µάθησης είναι συµβατές µε
τα νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, τα οποία ενσωµατώνουν
πολλές δυνατότητες αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας των
µαθητών.
 Συνιστούν ένα συγκροτηµένο θεωρητικό πλαίσιο για τη
διδακτική αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει το
Web 2.0 και η κοινωνική δικτύωση.
 Υπάρχουν λίγα αυτόνοµα λογισµικά που σχεδιάστηκαν µε
βάση τις κοινωνιοπολιτισµικές θεωρίες.

 Όλα τα σύγχρονα ανοιχτά εκπαιδευτικά λογισµικά και
περιβάλλοντα περιλαμβάνουν υπηρεσίες επικοινωνίας και
συνεργασίας.
 Τέλος, οι κοινωνιοπολιτισµικές θεωρίες επηρέασαν τον τρόπο
ένταξης των εκπαιδευτικών λογισµικών στη διδασκαλία -
καθώς ευνόησαν το µοντέλο συνεργασίας των μαθητών µε τη
βοήθεια των Τ.Π.Ε.

 Γνώση και αξιοποίηση της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών.
 Ανάλυση-κατανόηση του εκάστοτε πολιτισµικού πλαισίου (γλώσσα,
σύμβολα, στερεότυπα, αντιλήψεις)
 Γνώση της Ζώνης Επικείμενης Ανάπτυξης των μαθητών και
ευκαιρίες εξέλιξης (πχ κλιμακούμενης δυσκολίας θέματα, αρκετές
επιλογές)
 Ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτορυθμιζόμενης μάθησης, υπευθυνότητας
και αυτοκαθοδήγησης
 Ευκαιρίες και χρόνος αναστοχασμού
 Η συναισθηματική και γνωστική ενδυνάμωση δημιουργεί τις
προϋποθέσεις/κίνητρα για μάθηση
 Αυτοαξιολόγηση και ενδυνάμωση της αυτοαποτελεσματικότητας
των μαθητών (να υλοποιούν τους στόχους τους).
 Αξιολόγηση σε σχέση με τους στόχους
 Καλλιέργεια μεταγνωστικών δεξιοτήτων

 Διερεύνηση των ζητημάτων ενδιαφέροντος των μαθητών
 Εστίαση στη γλώσσα, τις ποικιλίες της, τον ρόλο της σε διάφορα
επίπεδα επικοινωνίας και κριτικός γραμματισμός
 Αξιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων και ποικίλων σημειωτικών
πόρων. Γνωστικά εργαλεία (ΤΠΕ, μελέτες περίπτωσης με ειδικό
λεξιλόγιο κλπ)
 Έρευνα, ταξινόμηση, ανάλυση, πρόβλεψη, επίλυση προβλήματος,
δημιουργία-σύνθεση, παρουσίαση.
 Ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες
 Χρήσιμο να υπάρχει πάντα ένας χάρτης πλοήγησης, μια λίστα
περιεχομένων, μια διαγραμματική παρουσίαση του θέματος κλπ.,
όπου θα υπάρχουν οι αναφορές σε διάφορα κείμενα, θεωρίες,
μεθοδολογία, οργάνωση της τάξης, ομιλίες, παραδείγματα,
φιλοσοφικά ευρήματα, βιβλιογραφία, έρευνες, εφημερίδες, forum,
κοινότητες μάθησης, site, blog, βιντεοσκοπημένα μαθήματα,
επικοινωνία κλπ.

 Ο δάσκαλος σύμβουλος και συμπαραστάτης, διευκολυντής, συντονιστής
κι εμψυχωτής στη διαδικασία της μάθησης.
 Διαθεσιμότητα για υποστήριξη και βοήθεια
 Όχι στις έτοιμες πληροφορίες-βοήθεια, αλλά υποστηρικτικά ερεθίσματα
 Δεν υπάρχει μια αλήθεια
 Φθίνουσα καθοδήγηση για να οδηγηθεί ο μαθητής στη χειραφέτησή του.
 Διδασκαλία μέσω δραστηριοτήτων και κινητοποίησης των μαθητών
 Υιοθέτηση της ομαδικής διδασκαλίας
 Αλλαγή της σύνθεσης των ομάδων. Κινητικότητα και διαμόρφωση
πολλαπλών σχέσεων
 Αξιοποίηση των ικανοτήτων των μαθητών αλληλοδιδακτικής
 Σύνθετες ομαδικές εργασίες, παραγωγή κοινού έργου
 Ευκαιρίες αλληλεπίδρασης των μαθητών μεταξύ τους και µε με
εξωσχολικούς φορείς σε συγκεκριμένες επικοινωνιακές περιστάσεις
 Διακριτική παρακολούθηση των διεργασιών λειτουργίας των ομάδων

 Πρόκληση ενδιαφέροντος για την επίλυση ενός προβλήματος
 Καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και κατανόησης διαφορετικών
πολιτισμών (παιχνίδια ρόλων)
 Ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας και καινοτομίας
 Επισήμανση αντιφάσεων και δόμηση υγιούς διαλόγου
 Σχεδιασμός ανοιχτών σεναρίων
 Κοινότητες πρακτικής σε αυθεντικά πλαίσια μάθησης (αρχαιολογικοί
χώροι, μουσεία, βιβλιοθήκες, επαγγελματικοί χώροι κλπ.)
 Συνθήκες μαθητείας και αλληλοδιδακτικής
 Ένταξη των νέων δεξιοτήτων σε ευρύτερες καταστάσεις και κυρίως σε
καθημερινές ρεαλιστικές καταστάσεις.
 Εμπλαισιωμένη μάθηση (situated learning)
 Οι μαθητές να αναπτύξουν τις δικές τους εννοιολογικές κατασκευές,
ώστε να προσαρμόζουν τη γνώση σε διαφορετικές καταστάσεις για
μελλοντική χρήση.

 Οι πηγές γνώσης πρέπει να διασυνδέονται.
 Υιοθέτηση ευρετικής μεθόδου (heuristics)
 Παραγωγή προσωπικού, δημιουργικού έργου
 Web 2.0 και η κοινωνική δικτύωση
 Ανοιχτά και διαδραστικά λογισμικά
 Εξ αποστάσεως επικοινωνία και παραγωγή έργου
 Υπερκειμενική (hypertext) πρακτική.

 Χωρισμένοι σε 3 ομάδες (ισάριθμες των βασικών
θεωριών μάθησης) εντοπίστε πληροφορίες για τη θεωρία
που εκπροσωπείτε.
 Τα πεδία έρευνας είναι:
 Οι θέσεις περί μάθησης
 Η διδακτική διαδικασία (μαθητής, εκπαιδευτικός, σχέσεις,
διδακτικό αντικείμενο, εργαλεία κλπ)
 Η αξιοποίηση των ΤΠΕ-Ε
 Παρουσιάστε σε ppt/prezi ή σε εννοιολογικό χάρτη
συνοπτικά (5-10΄) τις θέσεις σας.

 Δημιουργήστε σε λογισμικό παρουσίασης ένα Φύλλο
Εργασίας (ατομικό ή/και ομαδικό) σ’ ένα διδακτικό
αντικείμενο της προτίμησής σας.
 Το Φ.Ε. να περιλαμβάνει 3 τουλάχιστον ερωτήσεις, και
κάθε μία να αντιστοιχεί στη λογική μιας θεωρίας μάθησης.
 Προσθέστε σε κάθε ερώτηση 1-2 υπερδεσμούς (λχ.
πληροφόρησης, ανατροφοδότησης)
 Αναρτήστε το Φ.Ε. στα Google.docs και ενημερώστε όλη
την ομάδα σχετικά.

Χαρακτηριστικά της
παραδοσιακής θεώρησης για τη
μάθηση
σύγχρονης θεώρησης για τη
μάθηση
Η γνώση προκύπτει από την
παθητική αποδοχή
Η γνώση ανακαλύπτεται και
κατακτάται από το μαθητή
Η μάθηση είναι μια μοναχική
πορεία
Η μάθηση είναι κοινωνική
διαδικασία
Η μάθηση είναι μονοδιάστατη και
ακολουθεί ένα μόνο δρόμο
Η μάθηση είναι σφαιρική
(ολιστική) και οδηγούμαστε σε
αυτήν από διάφορα μονοπάτια
ΣΥΝΟΨΗΣΥΝΟΨΗ

παραδοσιακής θεώρησης για
τη μάθηση
σύγχρονης θεώρησης για τη
μάθηση
Η μάθηση εστιάζεται στις
γνωστικές ανεπάρκειες των
μαθητών
Η μάθηση εστιάζεται στα ενδιαφέ-
ροντα και τις ικανότητες των
μαθητών
Πηγή πληροφόρησης είναι
μόνο ο δάσκαλος και το βιβλίο
Η πληροφόρηση προέρχεται από
ποικίλες, διαφορετικές πηγές
Η γνώση αναπαράγεται
Η γνώση παράγεται από τους
μαθητές
Ο δάσκαλος μεταφέρει γνώση
Ο δάσκαλος διευκολύνει τη
σύνδεση της γνώσης με την
πραγματικότητα
ΣΥΝΟΨΗΣΥΝΟΨΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ
Θεωρείτε ότι η γνώση βασικών
θεωριών μάθησης μπορεί ουσιαστικά
να υποστηρίξει το διδακτικό έργο σας ή
ότι αποτελεί μια γνώση χωρίς, σε
τελευταία ανάλυση, πρακτικά
αποτελέσματα;

3. Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (13)

Similar to 3. Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης

Similar to 3. Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης (20)

More from Vasilis Drimtzias

More from Vasilis Drimtzias (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (10)

3. Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης