2. ORGANELLER YAPI VE FONKSİYONLARI
Tüm canlılarda hücreler iki tipe ayrılır. Prokaryotik ve
Eukaryotik.
Prokaryotik ve ökaryotik hücreler arasındaki en önemli
farklılık adlandırılmalarıyla işaret edilmektedir.
Prokaryot kelimesindeki “pro” Yunancada “önce”
“karyon” kelimesi nukleus anlamına gelmektedir.
Prokaryotik hücrede nukleus bulunmaz. Genetik
materyali (DNA) nukleoid olarak adlandırılan hücrenin
diğer kısımlarından bir zar yapısıyla ayrılmamış olan
bölgesinde bulunur.
Buna karşılık “eu” ise “gerçek” anlamında olup nukleus
bir zarla çevrilmiştir.
Nukleus ve zarla çevrili hücre arasında kalan kısım
sitoplazma ve
zarla çevrili özelleşmiş işlev ve yapıya sahip
organellerin dışında kalan yarı katı sıvı da sitosol
olarak adlandırılır.
3.
4. Boyut
Prokaryotik
1 - 10 mikrometre çapındadır .
Bakteriler prokaryotik hücrelerdir ve yaklaşık 3.5 milyar yıl
önce oluşmuşlardır. Nukleus ve karmaşık organeller
içermezler.
Eukaryotik
10 - 100 mikrometre çapında ve daha karmaşık yapıdadırlar.
Bitki, hayvan ve mantar hücreleri eukaryotiktir. İlk
eukaryotik hücreler 1.5 milyar yıl önce oluşmuştur
6. Neden organellere gereksinim duyulur?
Hücrelerin neden organelleri geliştirdiği
hakkında birkaç neden sayılabilir.
Birincisi, organeller özelleşmiş işlevleri
gerçekleştirebilir.
İkincisi, zarla çevrelenmiş organeller
hücrenin bir bölümünü diğer bölümlerinden
ayıran bir bölme (konteynır) gibi iş görebilir.
Üçüncüsü, organellerin zarları kimyasal
reaksiyonların oluşması için bir bölge
sağlayabilir.
7. 1) Özelleşmiş Yapılar Olarak Organeller
Bu tip organele ilk örnek “sil”dir. Bu kısa filament bazı
hücrelerin hareket etmesine yardımcı olmak üzere bir
ayak gibi iş görebilir.
8. 2) Konteynır (bölme) Olarak Organeller
İnsanoğlu tarafından geliştirilen hiçbir şey bir canlı hücre kadar
karmaşık değildir. Hücrede aynı zamanda birbirinden farklı
yüzlerce reaksiyon olabilir. Eğer hücre tüm kimyasalları aynı
karışımda içerseydi yaşaması mümkün olmazdı. Zarla çevrilmiş
organeller bu kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesi için tek tek
bölmeler gibi iş görür. Bu tip organele bir örnek lizozomdur. Bu
yapı sindirim enzimlerini içerir. Eğer bu enzimler hücre içinde
serbest bir şekilde yüzüyor olsaydı, hücre ölürdü.
9. 3) Organel zarları kimyasal reaksiyonlar için bir alan
oluşturur
Bu tip organele örnek kloroplasttır. Fotosentezin ışık
reaksiyonlarını yöneten moleküller kloroplastın zarında
gömülü olarak bulunurlar.
