2. Ders Planı
• Temel Yaşam Desteği
• Hava Yolu Tıkanıklığında İlk Yardım
• Kanamalarda ilk Yardım
• Zehirlenmelerde İlk Yardım
• Yanıklarda İlk Yardım
• Sıcak Çarpmasında İlk Yardım
• Yılan Sokmalarında İlk Yardım
• Donmalarda İlk Yardım
4. Temel Yaşam Desteği(TYD)
• Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir
durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya
kadar, hayatın kurtarılması yada durumun kötüye
gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi
araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle
yapılan ilaçsız uygulamalardır.
5. Yetişkinlerde Ani Ölüme Neden Olan
Faktörler
* Ventriküler fibrilasyon
(Kalp,damar hast, sigara..)
* Travmalar:Fiziksel kuvvetler
nedeniyle oluşan
yaralanma(Kazalar, doğal
afetler….
* Elektrik çarpması
* Su-Gaz-Dumanla boğulma
* Aşırı hassasiyet reaksiyonları
9. Uyaran Verilmesi
• Eğer travma şüphesi yoksa hastanın
omuzu nazikçe sarsılarak iyi olup olmadığı
yüksek sesle sorulur.
• Eğer uyarılara cevap vermiyorsa derhal
TYD basamakları uygulanır.
14. Dolaşımın Kontrol Edilmesi
• Çocuklarda dolaşımın varlığını kontrol etmek için
– Kendiliğinden ve yeterli solunum
– Öksürük
– Kendiliğinden hareketler
– Nabız varlığı (10 saniye içinde hissedilmelidir)
• Dolaşımın mevcut olması yeterli olduğu anlamını taşımaz
• Nabız sayısının 60/dk’dan düşük ve dolaşımın bozuk
olduğu durumlarda dolaşım yetersiz olarak kabul edilir
• Bu durumda da kalp masajı yapmak gereklidir
23. 1-8 Yaş Arasındaki Çocuklarda Kalp
Masajı
– Kurtarıcı tek başına ise Masaj/solunum oranı 30/2
– Kurtarıcı iki kişi ise Masaj/solunum oranı 15/2
24. 8 Yaşından Büyük Çocuklarda Ve
Erişkinlerde Kalp Masajı
• 1-8 yaş grubundaki çocuklara uygulanan kalp masajından farklı
değildir ancak iki elin tümsek kısımları üst üste konur ve
parmaklar birbirine kenetlenir.
– Masaj/solunum oranı 30/2
25.
26.
27. Yetişkinde TYD
• Dışarıdan(eksternal) Kalp Masajı
– Yetişkinde sternum en az 5 cm
çökertilecek kadar basınç uygula
– Oran 30 kalp masajı 2 suni solunum
– 5 döngü tamamla (yaklaşık 2 dakika)
28. KALP MASAJI UYGUN TEKNİKLE YAPILMALI !!!
1 ve
2 ve
3 ve
4 ve
5 ve
6 ve
7 ve
8 ve
9 ve
10 ve
11
12
13
14
15
16
..
29. Yetişkinde TYD
Temel Yaşam Desteğine devam ediliyorsa
- Her 2 dakikada
* NABIZ
* SOLUNUM kontrolü yap (5 sn)
30. Kalp Masajı Uygun Teknikle Yapılmaz ise
* Kaburga kırığı,
* Sternum kırığı
* Kaburgaların sternumdan ayrılması
* Akciğer hasarı
* Akciğerde Hava-Kan Toplanması( Pnomotoraks-Hemotoraks)
* Karaciğer-Dalak yırtılması
33. Travma nasıl anlaşılır?
• Yara
• Kesik
• Morarma
• Şekil bozukluğu
• Kan
• Olayın
görülmesi(düşme,kaza,darp.)
34. Hayat Kurtarıcı Soluk Verilmesi
• Hasta yeterince solumuyorsa, hava yolu açıklığı uygun şekilde
sağlandıktan ve ağız içinde gözle görülebilen yabancı cisimler
temizlendikten sonra ard arda iki kez etkili bir şekilde ağızdan-
ağza solutulmalıdır.
• Her bir soluk 1-1.5 sn sürmeli ve iki soluk arasında hastanın
nefesini vermesi için yeterince zaman bırakılmalıdır.
• Soluk verirken hastanın göğsünün yükseldiği açıkça görülmelidir.
• Eğer göğüs kafesi yükselmiyorsa, ya hava yolu yabancı bir cisim
ile tıkalıdır ya da daha fazla basınç ve hacimde solutmaya
gereksinim vardır
37. AĞIZDAN AĞIZA SUNİ
SOLUNUM
• Derin bir nefes al
• Hastanın burnunu kapat
• 1-2 saniyede hastaya
soluğunu ver
• Hastanın göğsünün
kalkmasını gözle
• 2 kurtarıcı soluk ver
38. • HASTAYA SOLUNUM YAPTIRILAMIYOR
– Başın pozisyonunu düzelt
– Yeniden nefes vermeyi dene
• Hastaya hala solunum yaptırılamıyorsa
“yabancı cisim ile hava yolu tıkanması“
tekniğine geç
39. TYD Ne Zaman Sonlandırılır?
• Yaşam belirtilerinin gelmesi
• Daha profesyonel bir ekip gelmesi
• Yorgunluktan tükenme
• Kesin ölüm belirtileri(vücudun katılaşması, bozulması..)
42. Yabancı Cisim İle Hava Yolu Tıkanması
• NEDENLERİ
– Dil (bilinçsiz kişide en önemli
neden)
– Yiyecekler
– Takma dişler
– Yabancı cisim(oyuncaklar vb)
43. Yabancı Cisim İle Hava Yolu
Tıkanması
• ÖNLEME
– Küçük parçalar halinde yiyin
– Çiğneme ve yutma sırasında konuşma-gülmeden kaçının,
– Aşırı derecede alkol almaktan kaçının,
– Çocukların,ağızlarında yiyecek varken yürümelerini, koşmalarını
yada oynamalarını engelleyin.
– Yabancı cisimleri (poşet,bilye vb) bebek ve çocuklardan uzak tutun,
– Fıstık,fındık,mısır gibi çiğnemesi zor yiyecekleri çocuklara vermeyin
44. Yabancı Cisim İle Hava Yolu
Tıkanması
• BELİRTİ VE BULGULAR
• *KISMİ TIKANMADA;
Eğer hava geçişi iyi ise;
– Kişi bilinçlidir
– Güçlü şekilde öksürür
– Öğürür
45. YABANCI CİSİM İLE HAVA YOLU
TIKANMASI
• BELİRTİ VE BULGULAR
*TAM
TIKANMADA
-Nefes alamaz,
-Konuşamaz,
-Öksüremez,
46. Yabancı Cisim İle Hava Yolu
Tıkanması
Hava geçişi iyi olan kısmi hava yolu tıkanmalarında her hangi bir
müdahele yapılmaz, sadece kişi öksürmesi için yönlendirilir.
Öksürmesi yetmemeye başlıyorsa
Nefes alma zorluğu artıyorsa
Bilincini kaybetmeye başlıyorsa
MÜDAHALE EDİLİR
47. Yetişkinde Yabancı Cisim İle Hava
Yolu Tıkanması
• Bilinçli yetişkinde müdahale
-Kişiye
‘‘BOĞULUYORMUSUNUZ’’ diye
sor
48. Yetişkinde Yabancı Cisim İle
Hava Yolu Tıkanması
-Heimlich manevrası (karın) uygula
(5 defaya kadar)
- Bilinci açık hastaya uygulanır…
49. Yetişkinde Yabancı Cisim İle Hava
Yolu Tıkanması
-Aşırı şişmanlarda
-İlerlemiş gebeliği
olanlarda
“Göğüs manevrası” uygula.
50. Yetişkinde Yabancı Cisim İle Hava
Yolu Tıkanması
• Yerde yatan ve bilinci kapalı hastada
• TYD uygula !!!
• 112 ara
51. Yetişkinde Yabancı Cisim İle Hava
Yolu Tıkanması
• Yapay solunum yaptırılamıyorsa, Hemlich manevrası uygula (5 defaya kadar)
• Başarılı oluncaya kadar sırasıyla
• Heimlich manevrası,
• Parmakla temizleme,
• Yapay solunum yaptırma girişimlerini tekrarla.
52. Yetişkinde Yabancı Cisim İle Hava
Yolu Tıkanması
• Havayolu tıkanıklığı açılınca;
• Solunum olup olmadığını değerlendir,
• Solunum yoksa ;2 yapay solunum yaptır,
• Nabzı kontrol et.
54. Kanamanın Tanımı
• Damar bütünlüğünün bozulması ile kanın damar dışına
doğru boşalmasıdır
• Kanamanın ciddiyetini belirten özellikler
– Kanamanın hızı
– Vücutta kanın aktığı bölge
– Kanama miktarı
– Kişinin fiziksel durumu ve yaşı
En ciddi sonucu; şok.
55. Kanama Çeşitleri
• Aktığı yere göre
– Dış kanamalar
– İç kanamalar
– Doğal deliklerden kanın dışa çıkması.
(Kulak, burun, ağız,anüs,üreme organları)
Kanayan damara göre
1. Atardamar kanaması (kesik kesik,açık renk)
2. Toplardamar kanaması (sızıntı,koyu renk)
3. Kılcal damar kanaması
56. Dış Kanamalarda İlkyardım
• Hasta/yaralının durumu sırt üstü yatırılarak bilinç ve
solunum değerlendirilir
• Yardım çağırılır (112)
• Yara/kanama değerlendirilir. Kanayan yer üzerine
temiz bir bezle bastırılır.(Normalde 15 dk.dan az
sürede kanamanın durması beklenir.)
• Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç
arttırılır.(1.bez kaldırılmaz.)
• Baskıyı devam ettirmek için sıkıştırıcı bandaj ile
sarılarak basınç uygulanır. Bandaj kanama noktası
üzerinde düğümlenmelidir.
• Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı
uygulanır
• Kanayan bölge yukarı kaldırılır
57. Dış Kanamalarda Turnike
Uygulanması için
1. Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek
ilkyardımcı varsa,
2. Yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa,
3. Uzuv kopması varsa ve baskı noktalarına baskı
uygulamak yeterli olmuyor ise uygulanmalıdır.
58. Turnike Uygulaması
• Kanayan yer ile kalp arasına, daima tek kemik olan
bölgeye uygulanır. (Diz üstü, dirsek üstü)
• Turnike uygulanmış ise daima açıkta bırakılarak, kart
üzerine yazılıp görülmesi sağlanır.
• Tel, ip, lastik vb. malzemeler kullanılmaz!!!
59. Turnike Uygulama
• Kanayan yer üzeri bölgeye üçgen sargı katlanarak sarılır.
• Üste bir düğüm atıldıktan sonra sargı üzerine kalem ve kalem
üzerine bir daha düğüm atılır.
• Kalem çevrilerek kanama duruncaya dek sıkılır. Kanama
durunca kalem kola dönmeyecek şekilde sabitlenir.
60.
61. Uzuv Kopmalarında İlkyardım
• Uzuv kopmalarında kanayan yere ve baskı
noktalarına baskı uygulanır. Hala kanama
durmuyorsa turnike uygulanabilir.
• Uzuv kopmalarında Turnike
açılmamalıdır!!!!!!
• Kopan uzuv parçası, su geçirmeyen kuru
plastik torbaya, bu torbada içi buz veya
soğuk su içeren ikinci bir torbaya konup,
yaralının yanında aynı araç ile hastaneye
gönderilmeli ve üzerine yaralının adı
yazılmalıdır. Kopan uzuv buz ile direkt temas
ettirilmez.
62. • Şok pozisyonu verilir
• Sık aralıklarla bilinç ve solunum
değerlendirilir (2-3dk)
• Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde
üstü örtülür
• Yapılan uygulamalarla ilgili bilgi yazılır
• Hızla sevk edilmesi sağlanır
64. İç Kanamalarda
İlkyardım
• Hasta/yaralının bilinci ve solunumu
değerlendirilmelidir
• Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı
kaldırılır
• Yiyecek ve içecek verilmez!!
• Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa)
• Yaşamsal bulguları incelenir
• Yardım istenir ve sağlık kuruluşuna sevki
sağlanır
65. Doğal Deliklerden Çıkan Kanamalarda
İlkyardım (Burun Kanaması)
• Hasta/yaralı sakinleştirilir,
endişeleri giderilir.
• Oturtulur.
• Başı hafifçe öne eğilir.
• Burun kanatları 5 dk süre ile
sıkılır.
Burun kanatları 5 dkBurun kanatları 5 dk
süre ile sıkılır.süre ile sıkılır.BaşıBaşı hafifçehafifçe öneöne
eğilireğilir..
66. Doğal Deliklerden Çıkan Kanamalarda
İlkyardım (Kulak Kanaması)
• Hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir
• Kanama ciddi ise
1. Kulak tıkanmadan gazlı bezlerle kapanır
2. Bilinci yerinde ise hareket ettirilmeden sırt üstü yatırılır
3. Bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır
67. Ağız yoluyla kanamalarda
• Ağız içi
• Sindirim organlarından
1. Yarı sindirilmiş kanla karışık kusmuk
2. Mide bulanması
3. Bazen baş dönmesi
“Koma pozisyonu” verilir. Şok yönünden değerlendirilir. Sıvı
yada yiyecek verilmez. Kanlı kusmuktan bir parça hasta ile
beraber gönderilir.
• Akciğerlerden
1. Öksürük
2. Tükürükle karışık köpüklü kan.
Sırt üstü, yan veya yarı oturur pozisyona getirilir.Şok
belirtileri değerlendirilir. Sıvı yada yiyecek verilmez. Tükürük
hasta ile beraber gönderilir.
68.
69.
70.
71.
72. Zehirlenmede İlkyardım
• Zehirlenmeye neden olan madde öğrenilmeye çalışılmalı,
varsa ambalajı sağlık kuruluşuna götürülmeli.
• Hastanın bilinç durumu kontrol edilmeli
• Temel Yaşam Desteği(A-B-C) yönünden değerlendirme
yapılmalı.
73. Zehirlenmede İlkyardım
• Asit ve alkali (tuzruhu, deterjan, benzin, gaz yağı vb.) içilmesi
durumunda hasta kusturulmamalı.
• Asit ve alkali olmayan maddelerin içilmesi durumunda bilinç açık
ise kusturulmalı
• Vücuda bulaşmış bir şey varsa (elbise üzerinde ise soyduktan
sonra) bol su ile yıkanmalı
• Gaz zehirlenmesi varsa açık havaya çıkarılmalı
• En kısa zamanda sağlık kuruluşuna ulaştırılmalı
74. Yanıklarda ilkyardım
• Yanan bölge üzerine bol su
dökülmeli
• Yanan bölge üzerindeki elbiseler
(giysiler) keserek, sıyırmadan
çıkarılmalı
• Yanan bölge üzerindeki içi su dolu
kabarcıklar patlatılmamalı
• Yanan bölge üzerine, su dışında
(salça, diş macunu, yoğurt,
patates vb. ) herhangi madde
sürülmemeli
75. Sıcak Çarpmasında İlkyardım
• Hasta sıcak bölgeden hızla
uzaklaştırılıp, gölge ve serin
bölgeye götürülmeli
• Üzerindeki giysiler çıkarılmalı
• Islatılmış bir havlu ile
serinletilmeli.
• Bilinci açıksa soğuk içecekler
verilmeli
• BİLİNCİ KAPALI HASTAYA
AĞIZDAN HİÇBİR YİYECEK
VE İÇECEK VERİLMEZ
79. Donmada ilkyardım
• Hasta kapalı ve ılık yere taşınmalı
• Islak ve donmuş elbiseyi çıkarılmalı, baş
dahil battaniyeye kundak gibi sarılmalı.
• Bilinçsiz ise
– ABC >TYD yapılmalı.
– Ağızdan birşey verilmemeli
• Bilinci yerinde ise
– Sıcak alkolsuz içecek verin
– Uyutmayıp, konuşturun.
– 20 derecelik ortama alınıp ve kademeli
olarak ortam ısıtılmalı.
